N°. 129.
133" Jaargang.
1890-
"W oensdag
4 Juni
Middelburg 3 Juni.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—2
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentien20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens allo
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
LETTEREN EN KUNST.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
II11) DIIISI III, SCI II, (III RIM.
w
V hennometer.
Middelburg 3 Juni vm. 8 u 61 gr.
m. 12 u 67 gr. av. 4 u, 64 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
i Agenten te Vlisaingen: P. G. dï Vbt Mistdash Zoo», te Goes: A. A. W. Bolland, te Kiuiningen: F. v. d. Peiil, te Zierikzee: A. O. de Moou te TholenW. A. vab
Nieuwenotltzen en te TerneuzenM. db Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te eea nrr
advertentie-burean's van Ni/oh Van Ditmab te Botterdam, de Gebb. Bïlinïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn, te Amsterdam. j aan bet bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jonïs, opvolger.zij des avonds nog worden opgenomen
Onder bet opschrift: Eene echte kuippartij
scbrjjft men ons
Wie de antirevolutionaire party beschuldigt
van het er op toe te leggen de openbare
school leeg te pompen, moet gerust die te
Zaamslag buiten rekening laten, integendeel
worden in die gemeente pogingen aangewend
om eene der openbare scholen, nl. die in den
Groote-Huissenspolder, meer te bevolken en
nog wel met christelijke leerlingen.
Hoe paradox dit ook moge schijnen, 't is
niettemin een feit, dat door de voorstanders
van cbristeljjk onderwjjs den gemeenteraad
een adres zal worden aangeboden, houdende
het verzoek éen of meer klassen van boven
vermelde school voor hun doel in gebruik te
mogen nemen.
Dit adres werd dezer dagen den ingezetenen
der gemeente, in het rajon der school woon
achtig, ter_^ teekening aangeboden en, naar
men zegt, is het reeds van vele handteekenin-
gen voorzien. Doch wie zjjn het, die er hunne
namen onder plaatsen Behalve een paar
raddraaiers zjjn 't meest zeer onnoozele, kort
zichtige arbeiders die, niettegenstaande velen
hunner geene schoolgaande kinderen hebben
en dus eigenlijk met de zaak niets hebben uit
te staan, toch teekenden, alleen op gezag
van hun werkgever.
En vraagt men nu bestaat er in den Groote-
Huissenspolder veel behoefte aan Christelijk
onderwijs We gelooven het niet, want de
openbare school telt i; 120 leerlingen en
sedert hare oprichting in 1883 heeft ze nage
noeg nog geene leerlingen aan de bijzondere
school in de kom der gemeente moeten afstaan.
Niettemin zal men trachten een gedeelte der
openbare school voor bijzonder onderwijs in
te richten.
Een oppervlakkig beoordeelaar zal niet aan-
Btonds het addertje bespeuren, dat zich in het
groen verschuilt, maar hij, die wat verder ziet,
zal dadeljjk inzien, dat het louter een toeleg
is om het openbaar onderwjjs zooveel mogelijk
te verdringen. En dat deze poging mislukken
zal, gelooven we geenszinsallerlei kunstmid
delen zullen worden toegepast om der openbare
school hare leerlingen te onttroggelen, en men
zal niet rusten, vóór de geheele school geëx
ploiteerd is.
Met belangstelling zien we in deze de be
slissing van den gemeenteraad te gemoet.
Zal de openbare school bij den eersten aanval
worden prijsgegeven, of zal men het verzoek
der adressanten van de hand wjjzen We
stellen nog te veel vertrouwen in de leden
om van hen te gelooven, dat ze aan dergelijke
knoeierij hunne goedkeuring zullen schenken.
En mocht het zjjn, dat op het ingezonden adres
gunstig werd beschikt, dan nog hopen wjj,
dat Gedeputeerde Staten termen mogen vinden,
om aan dergelijk raadsbesluit hunne goed
keuring te onthouden.
Door de maatschappij tot Nut van 't alge
meen is weder een volksgeschrift uitgegeven,
getiteld Onze nationale weerkrachten, van de
hand van den heer A. L. W. Seyffardt.
Na eenige algemeens beschouwingen stelt
de schrijver in hét Hcül welk een groote
nationale weerkracht in onze doode weermid
delen schuilt om vervolgens het andere en
voornaamste deel onzer nationals weerkracht,
de levende strijdkrachten, te bespreken.
Aan het slot zijner beschouwing zegt de heer
Seyffardt.
»Als Nederlanders stellen wij den hoogsten
prjjs op onze vrijheid en onafhankelijkheid;
doch wjj moeten er dan ook, persoonlijk of in
onze zonen, wat voor over hebben om in staat
te zjjn die ten allen tijde ongeschonden te kun
nen bewaren. En dat kan alleen, indien het
Nederlandsche volk een weerbare natie wordt
en allen, die daartoe geschikt zjjn, zonder on
derscheid van rang of stand, van beroep of
bedrjjf, als de nood aan den man komt, niet
alleen bereid, doch ook bekwaam zijn, om in
het gelid te treden en aan de verdediging van
ons geliefd vaderland deel te nemen.
»Om dat schoone ideaal te bereiken, moeten
volk en leger als 't ware éen worden. En dat
geschiedt des te beter, boe grooter deel van
de manneljjke bevolking aan de verdediging
des lands kan deelnemen, dat is door niet
alleen den persoonlijken, doch ook zooveel mo-
geljjk den algemeenen dienstplicht als grondslag
van ons krijgswezen te nemen."
Naar men ons meldt is de commissie, be
noemd -door de Maatschappij tot Nut var. 't
Algemeen tot het instellen van een onderzoek
naar den toestand en de werking van de zieken
en begrafenisfondsen in Nederland thans zoover
met haren arbeid gevorderd, dat zij weldra
baar onderzoek in de zake de begrafenisfond
sen, waaromtrent zij bet eerst een rapport
hoopt uit te brengen, denkt te sluiten. Van
een groot aantal fondsen en maatschappijen
werden haar inlichtingen verstrekt, terwijl zij
met verscheidene personen uit verschillende
deelen des lands op hare vergaderingen een
mondeling onderhoud had. Wij vestigen er de
aandacht op, dat de commissie bereid is alle
inlichtingen in ontvangst te nemen, zoowel
van besturen als van leden van begrafenis
fondsen, alsook van al die personen die ver-
meenen op dit gebied voldoende bekendheid te
bezitten om der commissie van voorlichting te
dienen. Deze inlichtingen, mondeling of schrif
telijk verstrekt, worden tot uiterljjk 1 Juli
a. s. gaarne ingewacht door den secretaris der
commissie, den heer J. L. Hujjsinga, civiel
ingenieur, Hemoaystraat 39, Amsterdam.
Volgens de Standaard is het wetsontwerp
in zake de vaccinequaestie reedB van den raad
van state terug ontvangenen kan de indiening
hiervan in de Tweede kamer eerstdaags worden
tegemoet gezien.
Naar aanleiding der gisteren door ons mee
gedeelde opmerking over de benoeming van
buitenlanders als hoogleeraren aan onze univer
siteiten, merkt de Arnh. Ct op dat dit slechts
zeer enkele zjjn, uitsluitend bij de geneeskundige
faculteit.
Naar men meldt zjjn de moeilijkbeden, tus-
schen de regeering en het college der zeevis-
scherjjen gerezen, uit den weg geruimd. Het
college bljjft aan.
Bij kon. besluit is benoemd tot officier van
justitie bjj de arr.-rechtbank te Almelo mt F.
Pleyte, thans substituut-officier bij de arr.-recht-
bank te 's Hertogenbosch tot griffier bjj het
kantongerecht te Eist, mr A. L. N. baron Sloet
tot Everlo, advocaat en procureur, tevens be-
eedigd klerk ter griffie van de arr.-recbtbank
te Amsterdam.
Nog is benoemd tot leeraar aan de rijks
hoogere burgerschool te Warfum J. J. Meder,
te Groningen.
Door het gerechtshof te 's Gravenhage is, ter
vervulling van eene vacature van raadsheer in
dat college, opgemaakt de navolgende alpha-
betische lijst van aanbevelingmr W. A. 't
Hooft, rechter in de arr.-rechtbank te Haarlem
mr H. van Manen, president der arr.-rechtbank
te Zierikzee, en mr J. W. van OoBtzee, rechter
in de arr.-rechtbank te 's Gravenhage.
Door de arr.-rechtbank te Zwolle is, ter ver
vulling van de vacature van kantonrechter te
Ommen, opgemaakt de navolgende alphabeti-
sche lijst van aanbevelingjhr mr P. J. Bod
daert, mr A. Croockewit en mr H. J. Ladenius
griffiers hp de kantongerechten te Bergen op
Zoom, Heerenveen en Zuidhorn.
Aanstaanden Donderdag verleent de minister
van financiën geene audiëntie.
In de Staatscourant van heden is opge
nomen een staat van afkoop van tienden over
het jaar 1889, bevattende a. wat de tienden
van het staatsdomein en het kroondomein be
treft, al de in 1889 gesloten afkoopen, h. wat
de tienden van particulieren aangaat, al de in
1889 in de openbare registers overgeschreven
afkoopen. De recapitulatie der afkoopprijzen
luidt aldus staatsdomein 10,344.40j, kroon
domein 3,600.20 tienden van particulieren
101,046.20, totaal 114,990.80^.
Naar men meldt hebben zich in de ver
schillende provinciën commissiën gevormd, om
onder de ambtenaren en oud-ambtenaren gel
den in te zamelen ten einde een aandenken te
vereeien aan de wakkere mannen, die jaren
achtereen onvermoeid en onverpoosd zijn werk
zaam geweest om eene betere regeling der
pensioenen te verkrijgen. Het plan bestaat
om aan de heeren J. H. Smits, ontvanger der
registratie voor de burgerlijke akten te Am
sterdam en lid van het hoofdbestuur van het
pensioenverbond, en A. J. van Pesch, hoog
leeraar aan de gem. universiteit te Amsterdam,
lid van de staatscommissie voor wettelijke
regeling van het pensioenwezen, te vereeren
eene groote gouden medaille met toepasselijke
inscriptie en zoo mogei'ik eene bronzen groep
wjjd&fs een praohiekeui^Trb- van het bij dtze
gelegenheid uit te geven geschiedkundig over
zicht van de pensioenbeweging.
De dezer dagen ontvangen Indische berichten
loopen tot 3 Mei.
Uit Atjeh weinig of geen nieuws, 't Was
betrekkelijk rustig. Slechts nu en dan werden
de posten beschoten.
Yolgens een telegram, den 2en Mei door het
Bat. Nieuwsblad ontvangen en den len Mei
van Penang verzonden, hebben onze troepen
te Edi den van te voren aangekondigden aanval
van den vjjand niet afgewacht, maar versterkt
door de mariniers van het oorlogschip Prins
Hendrik, hem na een hevig gevecht met ach
terlating van acht dooden en twee en veertig
gewonden uit zijne stellingen verjaagd, terwijl
nan onze zjjde acht soldaten en de officier van
gezondheid Van der Wal gewond werden.
De regeering zond den 3en Mei aan de In
dische bladen het volgende berichtVan den
militairen kommandant te Edi is via Penang
dit telegram ontvangen: den 29en April zijn
éene compagnie' infanterie en eene landings
divisie van het oorlogsschip Prins Hendrik
tegen den vijand opgerukt, die 200 man sterk
bij Pedawa Pontong was gelegerder werd
uitsluitend een vuurgevecht geleverd. Wij
namen vele geweren en twee bentings, de
vjjand werd verdreven en trok in den nacht
terug. De officier van gezondheid dr Van der
Wal en acht soldaten werden gewond, de eer
ste licht; de vijand kreeg zeven dooden en
veertig gewonden.
Men vreesde echter te Edi voortdurend voor
verrassingen. De sedert ontvangen telegraphi-
90he mededingen doorzien, dat men goed
onderricht was.
De tweede luitenants Smit Sibenga en Die-
mont, van het 8ste bataljon te Ambarawa, zijn
aangewezen om met de voor het eiland Plores
bestemde colonne mede te gaan.
{Eat. Hbld.)
Er is een werk verschenen, dat wij met
sympathie en met zekere piëteit begroeten.
Het is een eerste deel van De brieven van
Multatuli, bijeenverzameld door mevrouw Dou-
wes Dekker, geb. Hamminck Schepel. Dit
eerste deel is gewijd aan Het ontstaan van den
Max Havelaar.
Men zendt ons dit toe met het opschrift:
Ter recensie.
Kan dit echter wel de bedoeling zijn Wij
meenen van nietin ieder geval ligt het, dunkt
ons, niet op onzen weg om een beoordeeling
te schrijven over dergelijke brieven of over de
wijze waarop mevrouw Douwes Dekker ze tot
een bundel verzamelde.
Zij was de eenige, wie dat kiesche werk der
zifterjj kon toevertrouwd worden, en met vreugde
werd dan ook door de vrienden van Multatuli
vernomen dat zjj die moeilijke taak zou ver
vullen. Maar zij zal dit zeker ook gedaan
hebben met ingenomenheid, omdat zij daardoor
in de gelegenheid was hem, dien zij vereerde,
voor zijne medevereerders en tegenover zijne
bestrijders per sé, zijne aanvallers uit medelijden
met zijn zielstoestand, zooals dr. Swart Abra-
hamsz, in het juiste licht te stellen.
Hoe zij hare roeping in deze heeft opgevat,
kan niet beter blijken dan uit de voorrede bjj
het werk, eene voorrede die wjj juist uit eer
bied voor haar arbeid en voor de nagedachtenis
van hem, dien het hierbjj geldt, in haar geheel
opnemen.
Zjj luidt als volgt
»Lang heb ik geaarzeld eer ik besluiten kon
Multatulis privaat leven openlyk te behandelen.
Want al wilde ik zyn vrienden gaarne veel
daaruit meedeelen, ik ben huiverig hem in zyn
huiselyk »sans gêne" bloot te geven aan de vyand-
schap van sommigen, den nyd van anderen, het
niet'-begrypen door verschil van standpunt en
richting van menigeen en de koude onverschil
ligheid der meesten. Immers, zonder een greintje
sympathie verstaan wy mensehen elkaar zóo
slecht en was er gelykvoelendheid tus-
schen Multatuli en zyn publiek
En toch heb ik die aarzeling overwonnen.
Want grooter dan myn huivering voor wat de
mensehen zeggen zullen, is myn begeerte om
Multatuli hoog te houden om zyn zelfs wil. Ik
verlang het licht op hem te doen schynen en
te zeggenZie, zoo was by 1 Het is toch een
heerlyk ding in onzen kleinen tyd een mensch
te aanschouwen uit éen stuk, die zichzelf was
en bleef in de blyheid en bangheid van het
leven. Een mensch die, trots menschelyke
zwakheid en de teerheid van zyn gevoel, den
moed had alleen te staan en sterk te zyn door
eieen kracht. t
Myn doel is door het rangschikken van de
brieven en papieren, die my ten dieDste staan,
en die ik daartoe geschikt acht, Multatuli's
leven te beschryven.
Ik ben niet instaat dit met gelyke uitvoe
righeid voor alle perioden te doen. De lezer
zal dus een levensverhaal met horten en stooten
voor lief moeten nemen. Soms zal het vluchtig
heenglyden over jaren, dan weer een kort tyds-
verloop uitvoerig behandelen, al naar gelang
van de gebeurtenissen zelf, en van de bouw
stoffen waarover ik beschikken kan.
Tegenover deze schaduwzyde staat dit goede
dat het levensbericht authentiek wezen zal.
Waar ik om der wille van de helderheid, of
't verband, of ter toelichting, meen de een of
andere opmerking of aanwyzing tusschen te
moeten voegen, zal ik tnjj bey veren dor en droog
te zyn als een kroniekschryver.
Waar van andere personen sprake moet wezen,
stel ik my ten taak te verzamelen en, desnoods,
te berichten zonder aanzien des persoons. Want
zoo het nooit myn doel zal wezen dezen of
genen persoonlyk te kwetsen, er kan mij even
min aan gelegen zyn iemand te sparen. Daar
is geen reden voor. Wel zyn d9 namen van
velen die genoemd zullen worden van geen
beteekenis, en menigmaal zou men hen even
goed met een nietszeggend teeken kunnen aan
duiden, ware het niet dat dit zou schaden aan
de geloofwaardigheid van het geheel. ImmerB,
juist om die geloofwaardigheid is het my
te doen.
Niemand weet beter dan ik dat Multatuli's
leven was een leven van lyden. Toch zal niet
alles in deze bladzyden treurig zyn. Want in
den somberen nacht van zyn leed flikkeren
heldere sterren de vonken van zyn ryke men-
schelykheid.
Hij heeft zich het leven verlicht met zyn geest,
met zyn warm kloppend hart, welke twee hy éen
noemde, met zyn geheele heerlykepersoonlykheid
alzoo. Want wat hjj in zjjn omgeving ooit als
uitstekend roemde, het was voor het grootste
deel de weerkaatsing van zyn eigen ryk gemoed.
Maar ik wil in deze bladzyden noch betoogen,
noch waardeeren. Mjjn taak is alleen bouw
stoffen te leveren.
Ik stel my voor dit plan te volvoeren door
het doen verschynen van grooter of kleiner
deelen, die elk op zichzelf een tydperk afsluiten
en dus voltooid zyn, maar die toch te zamen
een geheel zullen vormen."
Uit deze regelen bljjkt geheel en al wat wjj
te verwachten nebben van deze belangrjjke
bijdrage op literarisch gebied.
Kan er onzes inziens geen sprake zjjn van
eene regensie, te meer reden is er op die uit
gaaf, welke in onze letterkundige wereld reeds
geruimen tyd met belangstelling werd tege
moet gezien, de aandacht te vestigen.
Spectator en Arnh. Cl. vestigen de aandacht
op het feit dat de Mei-aflevering van Neder
land een novelle bevatte van J. Kunst »Uit
de nalatenschap van oom Frederikdie woordelijk
Cmet verandering der namen een vertaling
bleek te zyn van W. Hoimburgs Onkel Leo's
Verlobungsring"uit de Gartenlaube van 1889.
De toestand van den heer Granier, laat
stelijk directeur van het orkest der FranBche
opera, volgt een bevredigenden loop, zoodat
er reeds aan gedacht wordt hem binnenkort,
met inachtneming van de noodige voorzorgen,
naar zijne geboortestadMontpellierte ver
voeren, waar hjj gehoopt had reeds in de helft
van de vorige maand een welverdiende rust
te nemén, na zjjn welbesteed kunstenaarsleven.
Ten gevolge van een ongesteldheid van
Joseph Mayer, den vertolker van Jezus Christus
in de Passionspiele te Oberammergau zal Rendl,
de vertolker van Pilatus, nu diens rol over
nemen, maar Rendl is niet op zyn gemak, want
hjj moet aan het kruis hangen en dit tafereel
duurt 20 minuten.
L'indépendance, Revue bi-mensuelle, bevat
in haar nummer van 1 Juni 1890 artikelen
over Le salon du Champ-de-Mars, door Roger-
Ballu, La these du Disciple de Paul Bourget door
Maurice Pujo, Impressions et souvenirs, les Salons
door Louis Roger, Henric Ibsen door Adrien
Wagnon, enz.
vooroordeeld en hekrompen gehoor op proef
peedjksn. Ergons in Potgieter^ Proza en ook
in Van Koetsvelds Pastorie van Mastland kan
men over een en ander interessante bijzon
derheden lezen.
Thans zijn de hekken verhangen. Zondag
trad in eene Zuid-Bevelandsche gemeente een
cindidaat in do theologie, natuurljjk geheel
vrjjwillig, op, en kwamen niet minder dan zes
deputaties uit kerkeraden, allen uit het Goe-
sche land, den jongen prediker hooren, die
mtusschen reeds op vier andere plaatsen be
roepen is.
In de R. K. kerken van het aartsbisdom
en de bisdommen Haarlem en Breda is Zondag
Ie intrekking der tot dusver geldige algemeene
Vastendispensatie afgekondigd. In het bisdom
'a Hertogenbosch was dit reeds vroeger geschied.
De gewone Vastenwet is dus thans weder
van kracht.
Voor een halve eeuw kostte het den
candidaten in de theologie groote moeite een
plaats machtig te worden. Minstens een dozjjn
proponenten kwamen naar het meest afgelegen
en armzaligste dorpje voor een dikwjjls be^
Zaterdagmiddag werd door een bekend en der
zake deskundig »lastlegger" aan de Oostpunt
alhier een schip met hooi geladen.
De tjalk lag aan de meerpalen gemeerd en werd
hooger en hooger belast. De ladingmeester, met
onderscheiden zaken druk bezig, overtuigde zich
ervaring leerde hem dit dat het schip geljjk-
matig belast was, doch verzuimde, wat een uit
zonderingvoor hem is, rekening te houden met de
meerpalen, die een deel van de last droegen.
Het gevolg liet zich niet wachter), het schip^
vrjj van den wal komend, kreeg overlast en
een deel van het hooi ging te water. Do lader,
die zich met den schipper en diens zoon in
de roeiboot bevond, werd onder het neerval
lend hooi bedolven en allen bekwamen een
nat pak. Daar bleef het bij en zonder levens
gevaar, alleen met wat verlies aan waarde
van hooi was de zaak weer in 't reine.
Wjj vermelden dit, anders vrjj onbeteekenend,
voorval alleen om verkeerde gevolgtrekkingen
te voorkomenen ter weerlegging van over-
reven voorstellingen.
Door de troepen uit het garnizoen Mid
delburg werden heden morgen in de nabjjheid
van de Griffioen aan den buitensingel drie
bruggen geslagen, over den Domburgschen
watergang en wel: eene kromhoutsbrug, eene
polsbrug en eene enkelvoudige brug van
Bijdendjjk.
Zij, die belang mochten stellen in de
samenstelling dezer eenvoudige overgangsmid
delen over watergangen, worden tot morgen
namiddag 4 uur in de gelegenheid gesteld deze
te bezichtigen.
Jl. Zaterdagavond heeft zich het bestuur
der afdeeling Vlissingen van den Soc. Dem.
Bond, met eenige leden, na afloop van de
werkzaamheden op de fabriek de Schelde, waar
de meesten werkzaam zyn, naar Westkapelle
begeven, om aldaar te trachten propaganda
te maken en eene afdeeling te stichten. De
heer Van EmmeneB uit Den Haag trad daar
als Bpreker op.
De deelneming aan de vergadering voldeed
niet aan de verwachtingen, zoodat de reis dan
ook slechts een matig succes moet gehad hebben.
Er zal evenwel over eenigen tjjd een nadere
proef genomen worden om het zaad der sociaal
democratie onder de bevolking van WeBtkapelle
tot groei en bloei te brengen.
De tank-inrichting te Vlissingen is
blijkens eene mededeeling in de IV. R. Crt
gebouwd voor rekening van pakhuismeesteren
te Rotterdam en verhuurd aan de heeren W.
Schöffer Co te Rotterdam, aan wier adres ook
de lading der gisteren gemelde tank stoomboot
gekomen is.
Donderdag a. zal per vaartuig de Jonge
Jozef van Rilland-Bath naar Vlissingen langs
de Schelde eene hoeveelheid van 14000 kg.
buskruit vervoerd worden. Te Vlissingen zal
het overgeladen worden in een stoomschip met
bestemming naar Afrika. Het kruit is afkom
stig uit België.
In de Maandag door den gemeenteraad
van Hoedekenskerke gehouden vergadering,
bjjgewoond door alle leden, werd o. a, behandeld
de jaarwedde van het te benoemen hoofd der
openbare school en de datum zjjner in functie-
treding.
De burgemeester, de heer J. Welleman, drong
met kracht van redenen er op aan de jaarw<
