Maandag
26 Mei.
N°. 122.
133® Jaargang.
1890.
BUITENLAND.
OORLOG OF VREDE.
Deze courant verschijnt d a g e 1 y k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.1
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiè'n20 cent per regel. By abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berlkend naar plaatsruimte;
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel-
ui.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Burgerlijke standi
Beknopte IHededeelïngen.
aiWi"airii
MDDELBllME (ill RANT.
Thermometer.
Middelburg 24 Mei vm. 8 u 69 gr.
m. 12 u 76 gr. av. 4 u. 76 gr. F.
Verwacht O. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoo», te Goes; A. A. W. Bolland, te Krainingen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. O. de Mooij te TholenW. A. vak
Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-burean's van Nijgh Vak Ditmab te Rotterdam, de Gebr. Bel inpaste, te 's Gravenhage, en A. de ia Mar Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubz Cie., John P. Jokes, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te een utr
aan het bureau bezorgd zpn, willen
zij des avonds nog worden opgenomen
Maandag: Tweeden Pinksterdag
zal geen Hommer van dit blad
verschijnen.
(Slot
heeft
Op de toekomst moeten wij hopen,
Von Bismarck gezegd
Is het dan wonder dat reeds vroeger ern
stige mannen begrijpend hoe de opvoeding
der jeugd een machtig middel kan worden
om aan algemeene verbroedering bevorderlijk
te wezen en om de eenzijdigheid, waarop
wij in onze vorige opstellen wezen, te be
strijden zich aangordden om in die
richting werkzaam te zijn
Voorzeker niet.
Ruim acht jaar geleden kwam een Neder
lander, de heer Herman Molkenboer, thans
te Bonn woonachtig, op de gedachte om de
handen aan het werk te slaan. En hij wil
pogen de oprichting te verkrijgen van een Per
manenten internationalen raad van opvoeding.
De taak van dezen raad zou moeten zijn,
paedagogische kwestiën te onderzoeken, be
paald met het doel om eene vreedzame toe
nadering tusschen volksstammen en natiën
in het leven te roepen en de oorzaak van
het kwaad, dat wij oorlog noemen, uit een
zuiver paedagogisch standpunt op te sporen,
ten einde zoodoende eene internationale een
heid op het gansche gebied der opvoeding
tot stand te brengen. Dat zij zich op dit
standpunt plaatsen moet, is het meest tast
bare bewijs voor het gebrek aan eenheid in
de grondbeginselen der opvoedkunde bij
verschillende volken.
De leden van dien raad zullen zoo is
het idee door de landsregeeringen be
noemd worden op voordracht van de aan
hangers dezer denkbeelden. Voor het geval,
dat eene landsregeering niet geneigd mocht
zijn, de benoeming der leden van den raad
op zich te nemen, tracht het voorloopig
comité zich van den beginne af de onder
steuning of, indien dit mogelijk is, de
medewerking van iedere regeering te ver
zekeren.
Onvermoeid is de heer Molkenboer werk
zaam geweest en nog werkzaam om propa
ganda te maken voor zijn idee. Nadat hij
door reizen in Zweden, Denemarken, Duitsch-
land, Zwitserland, Frankrijk, België en
Engeland kennis gemaakt had met school
mannen in die landen en velen hunner voor
zijn project gewonnen had, schreef hij in
1883 een werkje: „Het onderwijs in de
geschiedenis in de lagere scholen en het
soldatenwezen," (Geschichtsunterricht in Volks-
schulen und Soldatenwesenwaarin hij de
noodzakelijkheid van een verandering in het
opvoedingssysteem betoogde, als men met
goed gevolg den oorlog bestrijden wilde.
Middel om tot zulk eene verandering te
komen was voor hem de Raad en hij wees
de onderwijzers in de verschillende landen
aan om zulk eene instelling in het leven te
roepen of althans voor te bereiden. Hij
legde zijne bedoeling neer in eenige stel
lingen, gaf eene schets van een verzoekschrift
aan de regeeringen en haalde tevens het
een en ander aan uit verschillende school
boeken, ten einde te bewijzen, hoe dikwijls
deze vijandige gezindheden tegenover andere
volkeren in de hand werken.
Het idee van den heer Molkenboer vond
reeds spoedig instemming en uit alle landen
ontving hij bewijzen van sympathie, o. a.
van wege overheidspersonen en ministeriën
in en buiten Europa. Dit gaf hem moed
om een voorloopig comité in te stellen, dat
in October van het vorig jaar bestond uit
35 adherenten uit 12 verschillende landen,
met hem zeiven als secretaris. Het voornaam
ste werk, door dit comité tot nog toe verricht,
is het omstellen en verspreiden van eene
oproeping aan onderwijzers en vrienden van
het onderwijs, vooral aan de volksschool
onder alle natiën. Zij werd in acht talen
vertaald. Hoe goed dit comité werkte, kan
blijken nit het toenemen van het aantal
adherententerwijl het van 1883 tot 1887
slechts van 25 tot 400 aangroeide, steeg het
van 1887 tot 1889 tot meer dan 1000. In
overleg met de adherenten werd een program
opgemaakt en om voeling te houden tusschen
de voorstanders van den op te richten raad
verscheen een Correspondentieblad. Alles, wat
de beweging betrof, werd daarin opgenomen.
Veel blijft er evenwel nog voor dit voor
loopig comité te doen, eer de Perm. int. Raad
van Opv. voorgoed gevestigd kan worden.
In ons land hebben zich ruim een hon
derdtal adherenten aaneengesloten, en eene
vereeniging opgericht Pax Bumanitatedie
hare leden in 26 verschillende plaatsen heeft.
Een der secretarissen van die vereeniging
gaf omtrent het voornaamste doelde
oprichting van een Permanenten internatio
nalen raad van opvoeding indertijd de volgende
toelichting: „Zulk een raad is niet anders
te beschouwen, dan als een internationaal,
wettelijk gesanetionneerd, adviseerend college,
uit en door de onderwijzers gekozen en dat
de spil moet worden van de op paedagogisch
gebied verbonden natiën. Doch er zal wel
niemand in ernst meenen, dat een dusdanig
lichaam als door een Europeesch congres
in 't leven zou getooverd kunnen worden.
Die raad toch, hoewel bedoeld als het mid
del bij uitnemendheid ter bevordering van den
humanitairen geest, veronderstelt uit den
aard der zaak reeds een vrij hoog gewassen
solidariteit, m. a. w.: zal die raad aan zijn
doel kunnen beantwoorden, dan moet hij
als van zelf uit den drang der onderwijzers
zijn ontstaan, dan moet feitelijk de samen
werking der onderwijzersgroepen reeds zoo'n
omvang hebben aangenomen, dat de behoefte
gevoeld wordt aan de formeele instelling
van een internationaal lichaam. En daartoe
is noodig voortdurende verspreiding der-
denkbeelden van de vereenigingdaartoe
is noodig, dat de onderwijzersstand zelf,
door algemeene deelname, toone, inderdaad
dien weg op te willen. Maar bovendien
moet zonder ophouden gezocht worden hoe
't best den -weg tot toenadering met andere
staten te bewandelen en hoe vooral door
ons onderwijs het opkomend geslacht dien
weg te doen inslaan."
Het spreekt van zelf dat een dergelijke
vereeniging met zulk een doel met vele
moeilijkheden te kampen heeft, en het jongste
verslag van de afdeeling Amsterdam getuigt
dan ook van menige teleurstelling. Maar
men geeft den moed niet op en als gelukkig
teeken noemde men het dat mannen bij het
onderwijs zich voor haar beginsel begonnen
te interesseeren.
Ook in onze provincie heeft herinneren
wij ons goed op eene onderwijzersverga
dering, te Zierikzee gehouden, doel en
strekking van die vereeniging een punt
van beraadslaging uitgemaaktmen zal
later daarop zeker nog terugkomen en deze
belangrijke kwestie eens nader overwegen.
Zij verdient dit ten minste, eerder dan
haar" op zij te schuiven omdat haar voor
standers zich te veel aan eene illusie over
geven.
Wij meenden ten minste deze ongezochte
gelegenheid, door het gesprokene in den
Duitschen rijksdag ons geboden, te moeten
aangrijpen om op die vereeniging nog eens de
aandacht te vestigen, en daardoor aan een
lang geleden gedane belofte te voldoen.
Reeds vroeger in het jaar 1885
wezen wij op die vereeniging; maar wij
opperden toen onze bedenkingen tegen den
weinig practischen zin van het streven van
Pax Bumanitatehoewel wij hare goede be
doeling erkenden.
Wij maken ons ook nu nog geen illusie
dat het doel van den heer Molkenboer
spoedig bereikt zal worden. Daarvoor zijn
de omstandigheden hoezeer ook veranderd
sedert wij destijds onze meening schreven,
vooral wijl er thans meer en meer een streven
zich openbaart om kwesties door arbitrage
op te lossen, nog verre van gunstig
maar het streven alleen in de richting, die
de heer Molkenboer uitwil, heeft zijn groot
nut, vooral wanneer de onderwijzers haar
invloed op de jeugd doen gelden, omdat
daardoor juist de oogen kunnen geopend
worden voor het gevaarlijke van een toe
stand, waardoor de volkeren, trots zij den
vrede willen, gemakkelijk naar den oorlog
worden gevoerd, omdat men haat en twee
dracht zaait, waar liefde en eendracht
door wederzijdsche waardeering zoo gemak
kelijk waren te bevorderen.
De natuur gaat echter ook in deze nog
zoo dikwijls boven de leer.
Dit bleek nog niet lang geleden, toen een
schrijver van een schoolboekjeiemand
die zelfs voorkomt op de lijst der eerste
deelnemers aan het plan van den heer Mol
kenboer, toch weer voortging op de oude
manier, en uit onze geschiedenis alleen die
mannen verheerlijkten, welke in oorlogen
hunne lauweren oogstten, terwijl vreedzame
vorsten uit het huis van Oranje door hem
met enkele woorden werd(n voorbijgegaan.
Er ligt dus vooral voor onze onder
wijzers nog een ruim veld ter bearbeiding
open. Zij kunnen, brekende met den ouden
sleur, hij de kinderen humane begrippen
aankweek en opdat bij het tegenwoordige
en het toekomende geslacht meer en meer een
krachtige stroom zich openbare, waarmede
de regeeriDgen, de maehthebbenden en de
geestelijkheid rekening nx^ten houden.
Bespreking van de algemeene stelling van
Molkenboer's pogen onderling heeft zijne
nuttige zijde, omdat elk goed beginsel slechts
gediend wordt door wrijving van gedachten.
Wat hij beoogt noemt men een utopie!
Ook wij vleien ons niet met de spoedige
verwezenlijking van zijn ideaal wij
merken dit nogmaals op en onze meening
staat op dit punt nog even vast als in 1885.
Maar wat aan zijn streven ten grond
slag ligt kan een levenwekkende kracht
worden, die bij de keuze tusschen oorlog
of vrede de weegschaal meer en meer ten
gunste van den laatste kan doen overslaan.
En de onderwijzers, wier steun en arbeid in
deze ons eenig en alleen de laatste jaren
meer dan vroeger verzoende met het be
ginsel van Pax Bumanitateverliezen vooral
niet uit het oog dat er een goede grondslag
is om op voort te bouwenverreweg de
grootste meerderheid van ieder volk toch
wil den vrede. Die grondslag wordt slechts
ondermijnd door het te ver gedreven begrip
van vaderlandsliefde en de al te sterk
geprononceerde nationale aspiratiën, waar
tegen gestreden moet worden.
die taak zoo ondankbaar is en voor hen
daarvan de resultaten zoo weinig zichtbaar
zijn.
Onder de jeugd is voor hen een heilige
geest te prediken, die allen volkeren ten
goede kan komen.
Straks wordt weder, voor de zooveelste
maal het Pinksterfeest, het feest der uit
storting van den Heiligen geest, gevierd en
daarmee opnieuw een periode van telken
jare weerkeerende christelijke feestdagen
afgesloten, die aan het einde van iederen
jaarkring met Kerstmis een aanvang neemt.
Was hetgeen voor negentien eeuwen werd
gepredikt ook niet in veler oog een utopie,
en zijn wij ook thans nog niet ver verwijderd
van het ideaal, door dien grooten prediker
geleerd
Is dat een reden om den moed te laten
zakkenom niet, zelfs met weinig hoop op
welslagen of met de gedachte aan een ver
verwijderd succes, voort te gaan met de
verbreiding van wat goed en waar is.
Als wij geen idealen meer hebben, zijn
wij geestelijk dood.
En als er bij de mannen van het onder
wijs, bij hen die een even moeilijke als
gewichtige taak te vervullen hebben, geen
sympathie bestaat voor het beginsel, door
Molkenboer gehuldigd, en geen lust om aan
de bevordering daarvan mee te werken
als zij zich ontmoedigen laten, omdat de
vruchten van hun arbeid niet spoedig hun
in den schoot vallen, dan dan zouden
wij hen geen goede paedagogen noemen
want zij zeiven weten het best, hoe slechts
een ideale opvatting van hun taak hun
den levensmoed schraagt; omdat op zichzelf
Door den heer C. Staal alhier worden
als eene goede nieuwigheid iD den handel ge
bracht Kindermann's patent regenerativ Gas
lampen.
In zijn goed gesorteerd magazijn in de
Lange Delft alhier brandt sedert eenige dagen
die lamp, welke volgens den fabrikant bp
eenvoudige constructie en daardoor billjjken
prijs zeer weinig gas gebruikt, geen roet ver
oorzaakt en dus zonder het lastige en tijdroo-
vende schoonmaken langen tjjd gebruikt wor
den kan.
Het licht, door deze lampen verspreid, is
wit, rustig en gelijkmatig.
Gisteren, Vrijdag avond, vergaderde, onder
voorzitterschap van den heer Henri Tak, in
het gewone lokaal, de leden van het departe
ment Middelburg van de Maatschappij tot Nut
van Algemeen.
De opkomst was gering; behalve vier bestuurs
leden, telden wij slechts 8 leden.
Van den heer mr W. A. van Hoek was bericht
ingekomen dat hp bezwaar heeft de betrekking
van lid van het bestuur te aanvaarden, waarom
opnieuw eene benoeming van een bestuurslid,
ter voorziening in de vacature H. Tak, moet
plaats hebben. Aanbevolen werden de heeren
F. M. Wibaut en C. L. v. Woelderen.
Eerstgenoemde werd met 9 stemmen verkozen,
terwpl op den heer C. L. van Woelderen 2
stemmen waren uitgebracht.
Daarna was aan de orde de bespreking van
de punten van beschrijving voor de algemeene
vergadering van 1890.
Het bestuur stelde voor den afgevaardigde
vrijheid van handelen te laten bp de stemming
over die punten, waaromtrent de vergadering
zich niet anders uitspreekt. Dit werd goed
gevonden.
Achtereenvolgens werden nu de verschillende
punten besproken en het mandaat voor den
,fgevaardigde dienaangaande bepaald.
Aan het eind der vergadering sprak de heer
Herm. Snijders een woord van afscheid aan
den voorzitter, den heer Henri Tak, die aan de
beurt van aftreding is, voor de behartiging
der belangen van het departement en beval hem
die ook in het vervolg aan.
De tot kapitein bevorderde lste luitenant
der infanterie J. W. Draaijer van het 8ste reg.,
te Deventer in garnizoen, wordt ingedeeld bp
het 4de bat. van het 3de regim. te Ylissingen
in garnizoen.
Bp de te Driewegen gehouden verkiezing
voor een lid van den raad kwamen 43 van de
68 kiezers op.
Er moet eene herstemming plaats hebben
tusschen de heeren W. van Loo en J. Steketee
die elk 21 stemmen verkregen.
Men schrijft ons
In Westelijk Zuid-Beveland wordt op ver
schillende plaatsen tegenspoed ondervonden
met de cultuur van suikerbieten en mangel-
wortels. Sommige landbouwers hebben reeds
voor de tweede maal moeten overzaaien. De
een schrijft de oorzaak toe aan den akker in
verband met de weersgesteldheid en een ander
aan gemis van kiemkracht van het zaad. Als
middel tot verbetering hebben van de eerst-
bedoelden aangewend het weeken van het zaad
in karnemelk.
Vrijdag werd genoemde streek bezocht met
een volgeladen wagen met Noord-Hollandsche
graskalveren, die door de landbouwers met
graagte werden gekocht. Al zijn de prij
zen hoog, de ondernemers hebben een goede
daad verricht, wijl de meeste landbouwers geen
Hollandsche markten bezoeken en detusschen-
komst van handelaars of commissionairs voor
aankoopen in Holland te duur vinden.
Donderdag had de vergadering van inge
landen van het waterschap St. Annaland plaats.
Het polderbestuur had aan elk der ingelanden
een gedrukt overzicht van de ontvangsten en
uitgaven over 1889/90 en der begrooting over
1890/91 gezonden. Uit de rekening, eenige dagen
vroeger nagezien door drie ingelanden, de heeren
H. Elenbaas, L. Brupnzeel en A. Akkermans,
bleek dat de ontvangsten f 8991.26, de uitgaven
f 7611.49^ bedroegen. De heer P. Kodde werd
tot vertegenwoordiger van Ravensoord in den
dijksraad gekozen. Genoemde heer, gezworen
van het waterschap, die aan de beurt van af
treding was, werd met groote meerderheid tot
eersten candidaat gekozen. Met hem werden
in volgorde op het drietal gebracht de heeren
C. van Luijk en P. Gelnk. Tot dijkbaas werd
benoemd J. Moerland, in de plaats van zpn
overleden vader. Nadat nog besloten was, dat
ook de polder voor een gedeelte zou bijdragen
tot de verbetering van de kaaibeschoeiing en
na de bespreking van enkele zaken van minder
aanbelang, sloot de dijkgraaf, de heer A. J.
Bierens, de door 41 ingelanden of hunne ver
tegenwoordigers bijgewoonde vergadering.
De raad der gemeente Eede besloot in
zijne jongste vergadering tot het aanvragen
van een renteloos voorschot uit de provinciale
kas ad 3500 voor den aanleg van een keiweg
in de verlengde richting van den »Ecdetragel,"
aanvangende bp de keibestrating over den
»Brieversweg le gedeelte" en eindigende bp het
grenspad.
De teruggave van bedoeld voorschot is zoo
schrijft men ons verzekerd door de bijdrage
der gemeente Eede, gedurende 20 jaren, voor
ƒ100; door den polder Bewesten Eede bezuiden
ƒ50; en den Biezenpolder ƒ25; samen ƒ175.
Mocht bedoelde aanvrage verleend worden
dan zal deze gemeente ongetwijfeld eerlang
aangesloten worden aan. den straatweg Stroo-
bruggeMiddelburg.
Van 17—24 Mei.
Vlissingen. Gehnwd J. F. Verschage, wed'
30 j. met E. A. Remepn, jd. 24 j. J. Groenen-
berg, jm. 24 j. met A. M. S. van den Berg,
jd. 22 j. H. van der Sluis, jm. 24 j. met J. van
der Star jd. 17 j.
Bevallen: J. P. de Kok, geb. Berger, z. N.
Ladenberg, geb. Verhage, d. J. W. Prins, geb.
De Leeuw, z. A. C. de Kam, geb. Nustelink,
z. L. A. Nobels, geb. Haaijmans, z. E. A.
Wanner, geb. Merrelaar, z.
OverledenM. H. L. Alleda, d. 3 j. H. J.
de Zitter, man van U. A. Nijland, 56 j. J. P.
Schell, z. 7 m. P. A. Baljé, z. 4 m. J. W.
Kuzée, d. 7 m. A. M. Wattez, ongeh. d. 32 j.
Voor het Algemeen
naar het Bijvoegsel.
Overzicht verwpzen wp
Het internationale mijnwerkers-congres
te Jolimont stemde gisteren op voorstel van
den Engelschen gedelegeerde over het begin
sel van staatstusschenkomst, bij het vaststellen
van den werkdag op acht uren. Eenstemmig
verklaarden de Pransche, Duitsche, Oostenrpk-
sche en Belgische gedelegeerden zich voor het
beginsel van staatstusschenkomst. Van Enge-
lands afgevaardigden stemden 21 er voor en 9
er tegen.
Bjj het hem aangeboden feest te Avignon
herinnerde president Carnot aan de houding
der afgevaardigden van Avignon in de natio
nale vergadering van 1790 en voegde daaraan
toe, dat het 't tegenwoordige Frankrpk past
de voorspellingen zijner voorvaderen te ver
wezenlijken door de wereld te toonen, dat het
altijd besloten is vooraan te schrpden op den
weg tot vooruitgang, vrijheid en sociale recht
vaardigheid. Om dit doel te hereiken heeft
Frankrpk behoefte aan den vrede naar buiten,
aan de achting der wereld en de eenheid in
het binnenland.
Naar men verneemt zal de rijkskanselier
Von Caprivi den keizer op zpn reis naar
Rusland vergezellen.
In het ontwerp van begrooting, door den
minister van financiën bp de Portugeesche
kamers ingediend, wordt geklaagd over het
financieel wanbeheer van het afgetreden p-ogres-
sistisch bestuur. De tekorten sedert het jaar
1886/87 waren verdubbeld, niettegenstaande
de welvaart van het land sedert de laatste 9
jaren waren toegenomen.
Onder de Beiersche katholieken is een hef
tige beweging ontstaan wegens een schrijven
van den prinB-regent aan den aartsbisschop
van Munchen om den algemeenen katholieken
dag niet in de hoofdstad van Beieren te honden.
De aartsbisschop voldeed aan dit verzoek.
Vandaar de verontwaardiging der intransigente*!
