N°. 106.
133° Jaargang.
1890.
Dinsdag
6 Mei.
^FEUILLETON.
IAAR LAATSTE SLACHTOFFER.
Deze courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 5 Mei,
Hertogin Hetty, Elly's Bekentenis enz,
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Therraometei.
Middelburg 5 Mei vm. 8 a 60 gr.
m. 12 u 59 gr. av. 4 u. 59 gr. F.
Verwacht veraud. wind.
Agenten te YliBsingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peul, te Zierikzee: A. o. de Moon te Tholenw. A. yam jiiïertemllë»
nreuwenexrijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te ee« utr
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab te Botterdam, de Gebb. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de la Mak Azn, te Amsterdam. i aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoof dagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G.L. Dadbb Cie., John F. Jones, opvolger,j zjj des avonds nog worden opgenomen
Over de kwestie van den »vermoorden kiezer"
is een eenigszins bijzonder licht opgegaan. Hjj
zelf de heer Koppenaal bericht aan de
Standaard dat hij wel kiezer was, maar niet
te Sommelsdjjk, daar hjj op 23 Februari 1889
pas op het bevolkingsregister dier gemeente
was ingeschreven. »Deze bijzonderheid niet ken
nende, vermelden we dus ten onrechte, zegt
genoemd blad, dat hjj in Sommelsdjjk geschrapt
was."
Verder beweert de Standaard stoutweg dat
dit »niets aan de zaak verandert."
Nu, ons wel. Onze lezers en wij begrepen
het anders.
En dan als men op éen belangrijk punt den
bal zoo missloeg, is er al grond te over om
ook aan de juistheid der overige mededeelingen
te t wjjfelen.
Het Sociaal Weekblad sprak, zooals onze lezers
weten, de vorige week een ongunstig oordeel
uit over het bekende besluit der Enscbedesche
fabrikanten. Naar aanleiding daarvan heeft
een der betrokkenen een schrjjven aan de
redactie gericht, waarin een overzicht wordt
gegeven van hetgeen aanleiding gaf tot de
werkstaking bij de hh. Ter Kuile en Morsman,
en tot het besluit der fabrikanten-vereeniging.
Het verwijderen van een dronken werkman
heeft den arbeiders aanleiding gegeven het werk
te staken. Tegenover zulk eene handelwjjze
kan geen fabrikant de minste zijn. Waar toch
zou het heen met orde en regel in een fabrieks
zaak, indien men dronken arbeiders in zjjn
fabriek moest toelaten
Den loop der zaken nagaande, geljjk zjj zich
verder heeft toegedragen, komt de schrijver tot
de conclusie, dat de vereeniging van fabrikanten
niet anders kon en mocht handelen dan geschied
is. Zjj zijn gerechtigd tot maatregelen van
zelfverdediging, al ljjden daardoor, helaasook
anderen schade.
»Men werp6 ons niet tegen aldus besluit
de schrijver dat wij ze lichtvaardig genomen
hebben. Voor het tegendeel staat reeds ons
eigenbelang borgniemand onzer, of hij ljjdt
groote schade door den stilstand van zijn fabriek.
>Daarom heeft alleen het besef, dat, zal de
Enschedesche industrie blijven bestaan, de
arbeiders van hun kant geen eischen moeten
stellen, die orde en regel omverwerpen, fabri
kanten, op voorstel der commissie, tot het be
kende besluit geleid."
De regeering heeft het verslag der Tweede
kamer beantwoord omtrent het ontwerp, hou
dende aanwijzing van de hooge en gewichtige
openbare betrekkingen, bedoeld in art. 90 van
de Grondwet, waarvan het bekleeden of be
kleed hebben de verkiesbaarheid tot lid van
de Eerste kamer medebrengt.
Verschillende wjjzigingen zjjn in het ontwerp
gebracht. Niet alleen de voorzitter van éen
der kamers der Staten-Generaal, maar ook de
leden daarvan zjjn opgenomen. Voor leden van
Gedeputeerde Staten is nu bepaald, dat zjj het
lidmaatschap meer dan zes jaren moeten be
kleed hebben. Burgemeesters van die gemeen
ten zjjn verkiesbaar, welke volgens de laatste
Uit het Engelsch.
Door de Schrijfster van
HOOFDSTUK XI.
Ik heb het nu heel druk van 's morgens
zeven uur af tot het donker wordt, daar ik
een tramljjn laat aanleggen van de steengroeve
naar den straatweg. Het weer is droog en
mooi en als het zoo bljjft hoop ik mjjn werk
over drie weken afgedaan te hebben. Zal ik
daar bljj om zjjn of zal het mjj spjjten Wie
kan het zeggen
Ik heb nu geen tijd om te studeeren en
merk dus ook heel weinig van Richard Vigno-
les. Sedert dien avond toen hjj mjj zjjn ge
schiedenis vertelde heb ik niet veel meer dan
éen uur in zjjn bjjzjjn doorgebracht. Het is
nog niet gelukt hem uit zijn verschansing in
den noordervleugel te verdrjjven, ofschoon
openbare volkstelling uit meer dan twintig dui
zend zielen bestaan.
Kapiteins ter zee en kolonels bjj het Neder-
landsche en Nederlandsch-Indische leger zjjn
verkiesbaar, mits van laatstgenoemden rang of
twee jaar in werkeljjken dienst geweest zjjnde.
Vervallen is de in het oorspronkeljjke ontwerp
opgenomen verkiesbaarheid van den president
van de Nederlandsche Bank.
Behalve de hoofd-inspecteur zijn nu ook
inspecteurs en hoofd-ingenieurs van den rijks
waterstaat verkiesbaar verklaard. Vervallen
zijn nu ook de voorzitters van het college voor
de zeevisscherjjen en van de Kamer van koop
handel en fabrieken te Amsterdam en Botter
dam, zoomede de hoofd-inspecteurs van cultures
in Nederlandsch-Indië. Daarentegen zijn ook
verkiesbaar verklaard leden van de Indische
rekenkamer.
Door de regeering is aan de Nederlandsche
Heidemaatschappij opgedragen, een onderzoek
in te stellen naar de mogeljjkheid om onze
zeeduinen te bebosschen. Daargelaten de ver
betering van acclimatorische toestanden, zou
daarmede een wijze van vastleggen der duinen
verkregen kunnen worden, verreweg goedkoo-
per dan de thans gevolgde, door het poten van
helmterwijl het door de tengevolge daarvan
ontstaande bescherming tegen den zeewind,
ook voor de bezitters der daarachterliggende
gronden mogeljjk zou worden, deze eveneens
met houtgewas te bezetten.
Ter kennis van belanghebbenden wordt ge
bracht, dat, ten gevolge van vertraging bjj de
herstellingswerken aan de groote sluis te Terneu
zen, de aangekondigde stremming der vaart door
die sluis, welke op 12 Mei a. s. zou eindigen,
met twaalf dagen wordt verlengd. (Men zie
annonce.)
Blijkens een Zaterdag bjj het departement van
koloniën ontvangen telegram van den gouver
neur-generaal van Nederlandsch-Indië is op 29
April jl. eene vjjandige bende, 200 man sterk,
nabjj Edi (Atjeh) na een vuurgevecht verdreven.
Onzerzjjds werden gewond de officier van gezond
heid dr J. van der Wal en acht mindere mili
tairen de vjjand had zeven dooden en veertig
gewonden.
(Dit bericht hebben wjj Zaterdag nog aan een
deel onzer lezers binnen de stad medegedeeld).
Bjj kon. besluit zijn benoemd in de orde van
den Nederlandschen Leeuw: tot commandeur:
graaf d'Ormesson, gevolmachtigd minister, direc
teur van het protocol aan het departement van
buiteDlandsche zaken te Parjjs; den heerEtiènne,
lid der Fransche kamer van afgevaardigden,
onder-secretaris van staat voor koloniën te Parjjs;
den heer Alfred Picard, inspecteur-generaal der
bruggen en wegen, president der sectie van
openbare werken, landbouw, handel en nijver
heid bjj den raad van state in Frankrijktot
ridderde heeren J. Haussmann, chef der afdee-
ling koloniën en De Lacretelle, secretaris van
den dienst der exploitatie van de tentoonstelling
van 1889 te Parjjs.
Tot kantonrechter te Vianen is benoemd mr
W. A. van Lidth de Jeude, advocaat en procureur
te Tiel.
het gerucht loopt dat Lady Vignoles voorne
mens is dit gedeelte van het huis te laten
schilderen en behangen en geheel nieuw
meubileeren.
Richard slaat geen acht op dit gerucht en
voor zoover ik zien kan maakt het volstrekt
geen indruk op hem. Hjj doet nog zijne
eenzame wandelingen in de sombere lanen,
met de handen op den rug en de kin op de
borst. Hjj eet nog aan tafel en zit onver
stoorbaar stilzwijgend in zjjn gewonen stoel;
hij zit nog altijd tot laat in den nacht op
in zijn afgelegen kamer, blijkbaar geheel
onkwetsbaar voor de pjjlen zjjner schoonzuster.
Hjj zinspeelt nooit op de geschiedenis, die hij
mjj dien avond bjj het venster verteld heeft,
en ik evenmin, daar ik voel dat het een ge-
aarljjk onderwerp is. Ik herinner mjj haar
echter woord voor woord en ook andere
dingen, die hjj toen gezegd heeft, die echter
niet zoo geloofwaardig zjjn als dat eenvoudige
verhaal. Ik ben overtuigd dat hjj af en toe
aan verstandsverbjjstering ljjdt. Al wat hij
gezegd heeft van door mjjn tusschenkomst zjjn
wraak uit te oefenen, was natuurljjk een
uitvloeisel van zijne gekrenkte geestvermogens.
Sir Nicolaas is de wettige bezitter van Belvi-
Bjj den grooten staf is tot 's konings ordonnans
officier benoemd de eerste-luitenant J. H. F.
graaf Du Monceau, van het regiment, grenadiers
en jagers, die, in verband daarmede, in zjjnen
rang wordt overgeplaatst bjj dien staf.
Aanstaanden Dinsdag verleent de minister
van justitie geen audiëntie, de minister van
oorlog verleent die e. k. Donderdag niet.
Het z g. Mei-concert vanwege de zangvereeni-
ging Tot oefening en uitspanning, dit jaar te
geven, belooft zeer veel schoons.
Het zal plaats hebben Dinsdag 20 Mei en
bjj die gelegenheid zal worden uitgevoerd
Paulus, van F. Mendelssohn Bartholdy.
Geeft dit oratorium voor soli, koor, kinder
koor en orkest op zich zelve reeds veel te ge
nieten, te meer belangstelling verdient de uitvoe
ring daarvan ditmaal nu de zangvereeniging zich
de meewerking heeft verzekerd van een vier
tal solisten die met eere genoemd mogen worden.
Behalve eene bekende en zeer gewaarde stad-
genoote, zullen aan de uitvoering deelnemen
mejuffrouw Marie Snjjders, concertzangeres uit
Delftde heer F. Litzinger, in onze stad
zoo goed bekend dat het noemen van zjjn naam
al voldoende is om de belangstelling te ver-
hoogenen de heer Max Büttner, hertogeljjk
kamerzanger uit Gotha, een bas van buiten
gewoon talent.
Wjj twjjfelen niet of bjj dit Meiconcert zal
wederom de groote zaal van het Schuttershof
bljjken te klein te zjjn.
De heer Willem van Zujjlen is hersteld en
heeft nu plan de volgende week zjjn tournee
met Vriend Fritz in Zeeland te maken.
Het Botterdamsche tooneelgezelschap der
heeren Le Gras en Haspels geeft gedurende
deze maand voorstellingen in het Grand Theatre
te Amsterdam en het opende die met de op
voeringen van Multatuli's Vorstenschool, welke
buitengewoon veel succes hadden vooral ook
om de uitstekende vertolking der rol van de
koningin door mevrouw Beersmans en die van
den koning door den heer D. Haspels.
Vrijdagavond kenmerkte de voorstelling zich
door een eigenaardige demonstratie. De Amst.
(D. v. N.) meldt daaromtrent o. a. het vol
gende
Tal van mannen en vrouwen, die den vori-
gen dag waren saamgekomen om in Plancius
getuigenis af te leggen van hun eisch om lots
verbetering, van hun recht op een mensch-
waardig bestaan, vulden de loges, parterre en
galerjj van het Grand-Théilre, met het kennelijk
doel om te genietenop de wjj ze, zooals zij
zich het genot voorstellen, het hooren van
Multatuli's meesterstuk, de talentvolle actrice
toe te juichen, wier zielsvolle stem dringt
tot de harten van allen en vooral van hen,
die weten en ondervonden hoe
van kindsbeen af, hun gansch bestaan,
hun wenschen, willen, streven alles zich
had opgelost in 't eene woordgebrek."
Reeds bjj het eerste bedrijf daverde de zaal
nu en dan van toejuichingen en moest aan het
einde het gordjjn twee malen omhoog. Een
sierljjke bloemruiker werd mevr. Beersmans aan
geboden, getooid met roode linten waarop de
dère dat zouden alle advocaten der wereld
niet kunnen wegredeneeren. Als hjj kwam te
overlijden zou Richard den titel en het onver-
vreembaar goed erven maar het is niet waar-
schjjnljjk dat sir Nicolaas sterven zal en ik
geloof ook niet dat zjjn oom zjjn dood op het
oog had, toen hjj van wraak sprak. Het moor-
denaarsstaal heeft reeds lang opgehouden in
aanmerking te komen bij de overwegingen van
straf voor moderne misdrjj ven, en geen heden-
daagsch mensch zal daar als zoodanig over
denken of spreken. Hoe zonderling Richard
ook is, zóo gek is hij toch niet, om iets derge-
ljjks te verzinnen.
Maar hij moet toch iets bedoeld hebben met
dat gezegde dat hjj zjjn wraak in de hand hield!
Sommige dier losse gezegden hebban zelfs meer
indruk op mjj gemaakt dan het verhaal van
zjjn vreeseljjk ljjden. Wat meende hij toch
toen hjj zeide dat hjj mjj een fortuin en
een vrouw kon bezorgen Wat bracht hem op
dat denkbeeld Al kon er ooit een huweljjk
tusschen mjj en freule Vignoles gesloten wor
den, welk voordeel zou hem dat opleveren
zjjn neef bleef toch altjjd eigenaar van Belvidère.
Het zou lady Vignoles zeker vreeseljjk ergeren,
maar dat zou al zijn. Ik kon daarin geen bjjzon-
woorden»Hulde aan den auteur van Vor
stenschool van eenige sociaal-democraten".
Ook later werden haar door het bestuur der
Vereeniging »Wie denkt overwint" bloemen
aangeboden.
Het tooneel in de kamer van Hanna, dat
trouwens door mevr. Philomèae Jonkers bjj-
zonder goed werd gespeeld, werd met adern-
looze stilte aangehoord en het zoo moeilijk te
volgen laatste bedrijf, de les in de entyiuologie,
men kon het allen aanzien, werd uitmuntend
begrepen ook in de hoogere rangen.
Het gerucht heeft geloopen dat de arbeiders-
partjj voor Vrijdagavond een demonstratie op
touw had gezet om te getuigen voor het onder
drukte volk." Dat gerucht was waarheid en
wjj kunnen haar met het goed succes dier
demonstratie geluk wenschen. indien het Ne
derlandsche volk leerde steeds aldus te demon-
streeren, hulde te brengen aan het meesterstuk
van een onzer grootste schrjjvers, bloemen neer
te leggen aan de voeten van een onzer meest
talentvolle actrices, dan maakt het Multatuli's
woorden »het volk is laag gezonken" tot een
feitelijke onwaarheid, en het beschaafde publiek,
dat zjjn »genot" niet altjjd zoo hoog zoekt,
kan een lesje nemen aan de arbeiders, die
hingen aan de lippen der talentvolle vrouw,
die wellicht ook onder den invloed van haar
publiek, de woorden van Multatuli, waarvan
wjj nu eerst na 15 jaren de profetische waar
heid inzien, zoo prachtig vertolkte.
De orde werd natuurljjk geen oogenblik ver
stoord; men had er echter eenigszins op ge
rekend, want aan geheime politie was geen
gebrek. Nu, deze heeft met de demonstranten
mede kunnen genieten.
Van andere zjjde wordt de niet ongegronde
opmerking gemaakt dat als het arme, vertrapte
en uitgezogen volk nog zoo bjj troepjes naar
den schouwburg kon gaan, het er nog zoo
kwaad niet mee gesteld is. Bjj de sociaal
democraten schjjnt het er ten minste nog al
aan te zitten.
De gewone vergadering van 't onderwjjzers-
gezelschap 's Gravenpolder werd Zaterdag te Ove-
zande gehouden.
Een der leden behandelde een geschiedkundig
onderwerp, nl. den vroegeren strijd tusschen
de Algemeene en de Provinciale Staten. De
inleider had zjjne beschouwingen nog niet
voltooid en zal in de volgende vergadering
zjjne rede voortzetten."
Na hem kreeg een ander lid het woord over
het teekenonderwjjs op de lagere school. Spre
ker merkte op, dat hjj niet was voor uitbrei
ding van leervakken. Maar dat teekenonderwjjs
in de plaats kwam van vormleer, achtte hjj
ejne groote aanwinst. Achtereenvolgens be
sprak hjj de methode en de verschillende
leergangen, die over dat onderwjjs verschenen
zjjn. Spreker ging uit van de stelling, dat
het doel van dit onderwjjs isoefening van
oog en hand. Om dit te bereiken, meende hjj,
moet men laten teekenen op blank papier, met
houtskool, bergkrjjt en wiek. De voorbeelden
moeten niet naast of bjj het oog van den
leerling geplaatst zijn, doch voor de klasse
worden opgehangen, terwjjl de teekeningen
door de leerlingen in flinke afmetingen moeten
nagebootst worden. Daar spreker eerst in de
vijfde klasse het opzettelijk teekenonderwjjs
dere wraak zien en die had hjj dan ook niet in de
hand. Want ik zou niet gaarne de man zijn,
die freule Vignoles zoo iets moest voorstellen.
Ik ben niet verliefd op haar en durf haar bjj
gevolg vrjjmoediger toespreken en toch geloof
ik niet dat de fraaiste beloften van een derde,
of eenige hoeveelheid champagne in staat
zouden zjjn, mjj moed genoeg in te spreken
om haar die vraag te doen. Dat is zelfs te
dwaas voor een krankzinnige
Maar ik zou toch wel willen weten wat hjj
bedoelde met die feeëngeschenkenHet spjjt
mjj dat ik er niet naar gevraagd heb, toen ik
in de gelegenheid wasik ben overtuigd dat
ieder ander jong mensch hem even goed van
dienst kan zjjndoch daar hjj er eenmaal met
mjj over gesproken heeft, is het vergefelijk
dat ik eenige nieuwsgierigheid koester maar
ik vind het niet geraden om er over te begin
nen want als hjj de zaak niet vergeet zal
hij er wel op terug komen, wanneer de tijd
daar is.
Het is nu half October en prachtig
weer. De Montgomery's worden binnen eenige
dagen verwacht maar over het komen en
gaan der gasten van Belvidère bekommer ik
mjj al heel weinig; behalve nu en dan in de
wenscht aan le vangen, mogen geene der vele
bekende teekenschriffcen gebruikt worden, maar
moet men zich bedienen van de platen Mol-
kenboer e. a. Hjj wachtte geene vrucht va
teekenen op geruit papier. Hier toch zjjn de
teekeningen uit den aard der zaak klein en
werkt de leerling niet genoeg zelfstandig.
Uit teekeningen van leerlingen zijner school,
die spreker toonde, bleek dat de methode, door
hem voorgestaan, degeljjke resultaten opleverde.
Of het onderwjjs in afzonderlijke lokalen
moet gegeven en door vakonderwjjzers, ging
spreker met stilzwegen voorbij.
Het onderwerp lokte nogal bespreking uit.
Velen waren van meening, dat men met het
oog op het schoolverzuim vroeger kon begin
nen en dan papier met ruitjes kon gebruiken,
welke bedenkingen spreker weerlegde.
De katholieke school te Oostburg is den
1 Mei geopend. Slechts een vjjftigtal leerlin
gen hebben de openbare school verlaten, terwjjl
men - naar men ons schrjjft vreesde, dat
dat getal bjjna honderd zou bedragen.
Voor de vacante betrekking van hoofd
der school in den Oranjepoldergemeente
IJzendjjke, jaarwedde 700, hebben zich acht
sollicitanten aangemeld. De hulponderwjjzer
dier school, de heer P. Roozendaal, in bezit
der hoofdacte, is sedert primo Mei opgetreden
als waarnemend hoofd.
Voor de vacante betrekking van hulp-onder-
wjjzer aan de dorpsschool te Biervliet hebben
zich 8 sollicitanten aangemeld, waaronder 2
uit het land van Cadzand.
Door de geneeskundige staatscommissie is
bevorderd tot arts de heer C. le Nobel cand.-arts.
Het 25jarig feest van den heer v. d. Lejj als
leeraar (thans directeur) der rijkskweekschool
voor onderwijzers te Haarlem is Donderdag met
veel opgewektheid gevierd. De kweekelingen
boden hunnen directeur een stoffelijk bljjk
hunner hoogachting aan, waar bjj een van het
oudste studiejaar een harteljjk woord namens
allen sprak.
Ook de onderwjjzers toonden hunne belang
stelling; de oudste leeraar, de heer F. Allan,
vereerde namens hen den heer v. d. Lep een
boekwerk.
De districts- en arrondissements-schoolop-
zieners spraken den heer v. d. Lejj toe.
Aangedaan bedankte deze allen voor zoovele
bljjken van toegenegenheid.
Tot directrice der meisjes dag- en kost
school te Tomohon, in de Minahassa (N.-O.
deel van het eiland Celebes), is benoemd
mej C. S. van Assendelftonderwjjzeres te
Vianen.
Deze school is eene stichting van het Neder-
Landsch zendeling-genootschap.
Volgens het Maandboekje overleden in de
maand April in deze gemeente 24 personen t.w.:
beneden het jaar 7, van 15 jaren 4, van
10—15 jaren 1, van 30—35 jaren 1, van45—50
jaren 4, van 50—55 jaren 1, van 60—65 jaren
1, van 7580 jaren 4, van 85—90 jaren 1.
De ziekten der overledenen waren hersen
ontsteking, longtering en longontsteking 3,
kanker en slepend longljjden 2, voorts overleed
aan kliertering, ouderdomszwakte, beenziekte,
beroerte, slepend zenuwlijden, borstvliesontste
king, maagljjden, diarrhoea en nierziekte éen
persoon. Twee personen zjjn elders overleden.
berk, zie ik de familie nooit. Somtjjdg neem
ik een halven dag vrjj af en dool met mjjn
geweer rondmaar ook niet dikwijls, ofschoon
Lord Byblox zoo beleefd is geweest van mij
bjj zich te vragen en Power en Talmage
voorgeven beleedigd te zjjn door mjjn onge
zelligheid.
's Zondagsmiddags breng ik gewoonlijk een
bezoek aan mjjn vriend Charlie Frost. Som
tijds drink ik thee in de »Hermitage", of ik
breng den avond met Burnaby door, die boven
den bakker in de hoofdstraat woont.' Hjj
heeft een zeer gezellige zitkamer boven den
winkel, waar hjj den geur van het versche
brood verdrijft met tabaksrook. Het uitzicht
heeft niet veel te beteekenen, daar hjj alleen
het postkantoor en den geveltop der Roomsct e
kerk zietmaar Burnaby voelt niet veel voor
het schilderachtige.
(Wordt vervolgd.)
