1ST0. 98.
133° Jaargang.
1890.
Zaterdag
26 April.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Middelburg 25 April.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
fl 05
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN. ENZ.
Burgerlijke stand.
Thermometer.
Middelburg 25 April vm. 8 u 52 gr.
tb. 12 n 65 gr. av. 4 u. gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de VeyMestdagh Zoo», te Goes: A. A. W. Bolland, teKruiningen: F. v. d.Peijl, te Zierikzee: A. C. deMooij te TholenW. A. van
Nietjwenhdijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab te Botterdam, de Gebr. Belinfante, te vs Gravenbage, en A. de la Mar Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te eei uur
aan het bureau bezorgd zjn, willen
zj des avonds nog worden opgenomen
Het Dagblad van Z. H. en 's Gravenhage weet
omtrent de beteekenis van den uitslag der
Delftscbe verkiezing ook iets bijzonders te
zeggen. Volgens het gevoelen van dat blad »leed
't liberalisme een geduchte neerlaag en verwierf
het kabinet een belangrijken triumf." En
daarom schat zijne redactie »'t stembus-resultaat
van 22 April als een verblijdende profetie voor
hetgeen der regeering wacht in Juni 1891."
Het is zeker aardig verzonnen om zoo iets
te schrijven. O. i. kan het liberalisme echter
gemakkei jk over die neerlaag zich troosten
er was alleen sprake van winst nooit van
verlies. Bovendien nog zulk eene overwinning
door de bondgenooten en het weinigje prestige
dat zj nog bezitten is geheel weg.
Uit het oordeel van de Standaard over dien
uitslag spreekt teleurstelling, al tracht het blad
ook in den aanhef van zjn betoog een juich
toon te laten hooren. Daar beet het
»Deze uitkomst sterkt het ministerie, e venzeer
als de verkiezing van den heer Van Karnebeek
bet zou verzwakt hebben.
»Het stelt tevens bet onjuiste in het licht van
de meening der liberalen, dat het getj in het
land weer op hun kant zou zijn geloopen.
»Het toont ook, hoe weinig de partij van
mr Levy bp bet partjtje van dr Bronsveld
profiteert.
»En het bewijst ten slotte hoezeer het den
liberalen voegt, om vooreerst nog een toontje
lager te spelen."
Maar hierop volgen eenige jammerkreten, die
de waarde aan deze jubeltonen grootendeels
ontnemen.
»En toch" zoo gaat bet anti-revolution-
naire blad, op dit punt eerljjker dan andere
bladen voort »en toch er ligt in den uitslag
van deze stemming ook voor ons, anti-revolu-
tionnairen, een ernstige waarschuwing.
»De liberalen zjn bp deze Delftscbe verkie
zing in het cjfer een dertig stemmen uoorait-
gegaan, wj een tiental stemmen achteruit.
»Nu zegt dit zeker niet veel, maar toch iets.
Vooral zoo men bedenkt, dat we, na twee ja
ren de regeering aan onzen kant te hebben
gehad, hadden moeten winnen.
»Bedenk toch wel, dat Delft zulk een ver
schil van een dertig stemmen velen kanmaar
dat er minstens acht districten in het land zjn,
waar ge met een verlies van 20 30 stemmen
den zetel reeds kwijt zijt."
Door deze woorden bevestigt het blad toch
dat er van een verloopen van het getj wèl
eenige kwestie is en dat al het uitbundig
gejuich over versterking van het ministerie en
verzwakking van de liberale partij vrij mis
plaatst is.
Om nu aan dat achteruitgaan te gemoet te
komen weet de Standaard geen ander middel
dan om »streng op de kiezerBl jsten te letten."
»Dat zal hoogeljk zaak zpn," zegt het.
Hier maakt het blad op ons denzelfden
indruk als menig jongen die niet goed schr jft.
Het ligt nooit aan hem maar wel aan de pen.
De achteruitgang van Delft is niet te wijten
aan mindere sympathie bp de kiezers voor de
anti-liberalen of afkeer van het armzalig ge
knoei en het knellend juk dat hun van de zijde
der kerkelpke leiders wordt opgelegd, neen de
kiezersljsten deugen niet.
En nu weet de Standaard gebruikeljkerwjze
weêr te insinueeren dat er onlangs met een
anti-revolutionnair kiezer gehandeld is zooals
het niet behoorde.
Die kiezer is zelfs schrik niet, o lezer
vermoord!
In zpn gewonen stpl doet de Standaard van
dat vreeselijk feit het volgende verhaal
»Er verluidt zoo soms iets van een kunst
matige kiezersteelt.
>Ook wel eens iets van een kiezersmoord.
iZoo wierd onlangs een kiezer, die stellig
kiesrecht had, eenvoudig van de lijst wegge,
laten.
»En toen hij reclameerde, afgescheept met
bet zeggen, dat hij er een belastingbiljet van
dit jaar in plaats van over 1888/9 bad bijge
daan, en dat daarom zijn reclame niet gelden
kon.
t
»Binnen acht dagen had de vermoorde kie
zer toen nog bj den rechter kunnen aankloppen.
»Maar, helaas, die termijn was verstreken.
»En zoo bleef deze Antirevolutionaire kiezer
van de Ijst weg.
»Laat men aan onze Antirevolutionaire dor
pen toch burgemeesters geven, die niet quand
même krachtige opposanten tegen de Anti-
revolutionnaire partj zjn."
Het is toch verwonderl jk dat er altjd zulke
dingen met anti-revolutionnaire kiezers en
tutti quanii moeten gebeuren. Dat pleit zeker
niet voor de ontwikkeling en bet helder begrip
van zoo'n kiezer.
Maar erger is bet dat de Standaard met zjn
halve mededeelingen een blaam werpt op een
geheelen stand van ambtenaren, waarvan bet
meerendeel in deze totaal onschuldig is. Tot
de »vrome" gewoonten van dit blad scbjnen
echter dergel jke verdachtmakingen te behooren.
"Wj sommeeren daarom het hoofdorgaan der
anti-revolutionnairen om den naam te noemen
van den kiezer, met wien het beweerde feit heeft
plaats gehaden de gemeente waar h j woont.
Het geldt hierbj geen partjzaak.
Wj hebben er allen belang bj dat de eer-
ljkbeid van ons ambtenaars-personeel boven
bedenking bljve en dat er geen spjkers op
laag water worden gezocht om, wien ook, als
kiezer te weren of hem eenige moeiljkheid in
den weg te leggen.
Als de Standaard die namen niet noemt zjn
wj vast overtuigd dat zjne redactie wêer een
van die venjnige praatjes in de wereld heeft
gestrooid, die reeds zooveel kwaad stichtten,
alleen om liberale burgemeesters in discrpdiet
te brengen en dat het blad in deze ook
weer getoond beeft zelfs niet tegen een leugen
op te zien ot tegen halve waarheden, waardoor
de schuld van het gebeurde valt op verkeerde
personen en niet op den eenigen man die schuld
heeftden kiezer zeiven.
Wellicht dat het blad zich nu achter een
geheimzinnig en deftig zwjgen zal verschuilen.
Maar wj zullen dan zoo vrj zjn het nu en
dan eens aan onze sommatie te herinneren.
Aan de Zutph. Ct. wordt uit 's Graven-
hage het volgende geschreven, naar aanleiding
van het door den minister de Savornin Loh-
man ingediende wetsontwerp tot splitsing van
de groote kiesdistricten Het eerste wat deze
minister op wetgevend gebied onderneemt, is
gebruik te maken van de schaar, en districten,
die pas zjn vastgesteld, weer te verknippen.
De schaar is echter voor een minister een
gevaarlijk wapen, nog gevaarijker dan een
paneelzaag. Eenige jaren geleden, toen ver
knipping van districten nog een telkens terug-
keerend noodzakeljk kwaad was, omdat het
aantal Kamerleden verband moest houden met
het zielental, boorde ik eens een veteraan
zeggen Als een ministerie de schaar ter hand
neemt, loopt het op zjn einde. De heer De Sa
vornin Lohman echter wacht niet tot het einde,
maar neemt reeds bj den aanvang van zjn mi-
nisterieele carrière de schaar ter hand. Of
zou hj misschien zelf gevoelen, dat reeds bj
aanvang bet einde nabj is Hoe dit zj, zelfs
als men de indiening van dit ontwerp be
schouwt uit het oogpunt van clericaal partj-
belang, acht ik voor m j die indiening een daad
van zeer weinig tact. Het was bekend, dat ook
des heeren Lohman's ambts-voorganger,. de mi
nister Mackay, bezig was met eene herziening
van de voorloopige kiestabel, maar ware dat plan
tot uitvoering gekomen, dan zou zeer zekerde
verknipping der groote steden niet op zich zelf
hebben gestaan, maar zouden daaraan tal van
andere wjzigingen zjn toegevoegd, die door
alle partjen als verbeteringen moesten worden
beschouwd.
In dat geval zou althans de partjstempel
niet zoo op den voorgrond zjn getreden, ter-
wjl thans op de vraagwelke is de beteeke
nis van het nu ingediende wetteke", moeiljk
een ander antwoord kan worden gegeven dan
ditte zorgen, dat de clericalen in Juni 1891,
als zj andere districten verliezen, in de groote
steden althans een paar stemmen winnen.
De schrjver erkent dat in het tegenwoordig
kiesrecht, met inbegrip van de kiestabel, veel
voorkomt, dat herziening behoeft. Het »voor-
loopig" kiesreglement is, zegt hj, een compro
mis, en de loyauteit vorderde, dat, zoolang over
eene definitieve regeling geen eenstemmigheid
was verkregen, dit ongewijzigd bleef.
Bj kon. besluit is aan den tweede-luitenant
D. H. Brondgeest, van het 3de reg. huzaren,
op zjn verzoek, een eervol ontslag verleend
uit den militairen dienst.
Yerder is de directeur bj de rjkstelegraaf
A. Boomsma benoemd tot telegrafist der eerste
De minister van oorlog, kolonel Bergansius,
is bevorderd tot generaal-majoor.
Herbert Spencer, die Zondag a. zeventig
jaar wordt, is thans van zjn laatste ziekte
geheel hersteld. H j is zeer opgewekt en hoopt
zjn Synthetic Philosophy te kunnen aanvullen.
Van de commissie, belast met het af
nemen van het eindexamen in Zeeland, waar
van het mondeling gedeelte dit jaar te
Zierikzee. zal plaats hebben, is tot voor
zitter en lid benoemd de heer J. H. C.
Heyse, lid van Ged. statenterwjl verder tot
leden zjn aangewezen van de rjks H. burger
school te Middelburg de heeren J. Vermeulen,
directeur, en dr J. J. Couvée, H. Snjders, en
W. O. Swaving, leerarenvan de H. burger
school te Goes de heeren leeraren dr Z. Th.
Diehl, F. Allan, M. C. J. de Visser en jhr W. A.
Teding van BerkhoHten van de H. burger
school te Zierikzee de heeren G. Kok, directeur,
en F. P. Visser, B. W. Mondt en T. F. Leupen,
leeraren.
Er moet nog een lid van die commissie
benoemd worden.
Het eindexamen aan de burger-avondschool
te dezer stede werd afgenomen van 2124
April. Tot deelname daaraan hadden zich
aangegevenN. Baljeu, C. van Duimen, W. P.
Goedhart, W. N. Keersemaker, C. Louwersé,
P. J. de Munck, P. van Vlaanderen en P. M.
van der Weel, alle leerlingen der school. Aan
allen, voor de meesten zonder beraadslaging
of stemmingkon door de commissie het ge
tuigschrift worden uitgereikt.
Aan de drie geëxamineerden, die de meeste
punten hadden verkregen, kon bovendien een
geschenk worden toegekend welwillend aan
geboden door de commissie van het fonds de
Toekomst, bestaande b j de LogeLa compag
nie durable alhier, welk geschenk bestond in een
fraai en doelmatig stuk gereedschap.
Art. 1 van het kon. besluit, houdende
voorschriften ter uitvoering van artikel 24 der
nieuwe onderwjswet, bepaaltop 1 Jan. 1891
behooren in dienst te zjn gesteld aan scholen
met 4199 leerlingen éen onderwjzer.
91199 twee onderwjzers.
200—254 drie
255— 309 vier
410419 vjf
en verder voor elk zeventigtal leerlingen boven
de 419 een onderwjzer meer.
Onder deze onderwjzers zjn de hoofden van
scholen niet begrepen.
Op 1 Januari 1892 behoort aan alle open
bare lagere scholen het volle getal der bj het
eerste en tweede lid van artikel 24 der wet tot
regeling van het lager onderwjs gevorderde
onderwjzers verbonden te zjn.
Artikel 2 houdt in aan de bjzondere lagere
scholen, die voor de rjksbedrage, bedoeld in
artikel 54bis der wet tot regeling van het
lager onderwjs, in aanmerking komen, wordt
voor het aantal schoolgaande kinderen het aan
tal onderwjzers gevorderd in onderstaande
tabel vermeld.
AANTAL
LEEBLINGEN.
Gevorderd aantal onder
wjzers op
p -TH
«2
c3
a o>
c3 oo
f-5 rH
C8
p
c3 oo
t-H
cö
P
p öi
41— 90.
91—144.
145-199.
200—254.
255-309.
310-364.
365—419.
420—474.
475—529.
1
2
3
4
4
5
6
7
gen wordt op 1 Januari 1894 voor elk tach
tigtal, op 1 Januari 1895 voor elk zeventigtal,
op 1 Januari 1897 voor elk zestigtal en op 1
Januari 1889 voor elk vjf en vjftigtal leerlingen
boven de 475 een onderwjzer meer vereiscbt.
Onder de onderwjzers, in dit artikel bedoeld,
zjn de hoofden van scholen niet begrepen.
Volgens artikel 3 wordt bet kon. besluit van
3 October 1884 (Stbl. no. 207) ingetrokken.
Tot onderw jzeres aan de school te Poort
vliet is benoemd mej. H. J. Kerpestejn, te
Tholen.
Met de benoemde stonden op de voordracht
de dames Kievit te 's Gravenpolder en Schille-
man te Oud-Vosmeer.
Voor de vacante betrekking van hoofd
der school te Zuidzande hebben zich niet min
der dan 24 sollicitanten aangemeld. De jaar
wedde bedraagt 850.
Coöperatieve Voorschotvereeniging uaet
Spaarbank te Middelburg.
Veertiende jaarverslag.
Het aantal leden der vereeniging bedroeg,
bj het einde van het boekjaar 1888, 88.
In 1889 traden 12 personen tot de vereeniging
tos, terwjl 7 personen uittraden. Door een en
ander is het aantal nu tot 93 geklommen.
De stortingen op de aandeelen bedroegen 1
Januari ƒ4935,38£ en op 31 December 5452,62
waartegenover echter 277,03); aan de uit
tredende leden werd terugbetaald. Het saldo
bedraagt dus nu 5175,58j.
Het reservefonds, groot 544,271, vermeer
derde in 1889 met 31,34 storting en ƒ4,door
aankoop van boekjes en f 10,88 gekweekte ren
te, waardoor het saldo 590,49 j geworden is,
te vermeerderen met hetgeen uit de winst over
1889 zal worden afgezonderd.
Het saldo der spaargelden was op 1
Januari 4718,64^ waarbj gestort werd
3246,45, terwjl bj de rente is bjgeschreven
114,03|, totaal 8079,13. Dit bedrag, ver
minderd met ƒ2541.27, geeft het saldo op 31
December aan met ƒ5537.86.
De in 1888 bj particulieren opgenomen
1200 werden in 1889 terugbetaald.
De voorschotnemers stonden op 1 Januari
1889 11237.schulden. Hierbj werden
19007.uitgeleend. Van deze 30244.
werden 19145.terugbetaald, zoodat op 31
December nog 11099 in te vorderen bljft.
Voor rente der voorschotten werd 975.07
en voor boete ƒ50.04 ontvangen, terwjl 6.48£
rente wegens vervroegde aflossing teruggegeven
zijn.
De onkosten bedragen 89.80, van welk be
drag 5.op rekening van 1890 behoort te
worden overgeschreven ingevolge besluit der
algemeene vergadering van 4 Juli 1887.
De uitkomst is als volgtontvangen aan
rente op de voorschotten 975.07, aan boete
50.04, aan rente van gedeponeerde gelden
7.08, te zamen 1032.19.
Hiervan moet worden afgetrokkenlo de
rente op het boekjaar 1890 over te brengen
270.49, 2o de rente op de spaargelden uit
betaald ƒ15.211, 3o de rente op de spaargelden
bjgeschreven 114.03^, 4o de rente bj ver
vroegde aflossing uitbetaald 6.48j en 5o de
onkosten der vereeniging f 84.80, te zamen
491.02J; bljft zuiver 541.16^.
Overeenkomstig art. 30 der statuten werd
dit bedrag bestemdlo tot uitkeering aan
het bestuur voor administratiekosten ƒ270.58£,
2o tot uitkeering aan de leden van 4fc
hunner stortingen 230.94 en 3o tot storting
in het reservefonds van de resteerende 39.64.
Aan de scholen met meer dan 529 leerlin-
B j herstemming is tot lid van den gemeente
raad van Baarland gekozen de heer M. Akda Jz.
met 44 stemmenop den heer G. Moerd jk
waren 37 stemmen uitgebracht.
Op de door burgemeester en wethouders
van Ellewoutsdjk opgemaakte aanbeveling ter
benoeming van een havenmeester zjn in alpha-
betische orde geplaatstJohs Geense, Leendert
Geense, A. Looj Mz., P. C. Maat en M. Plat-
schorre, allen aldaar woonachtig.
De benoeming door den gemeenteraad zal a.
Maandag plaats hebben. Het aantal sollici
tanten bedraagt 15.
In de Donderdag te Coljnsplaat gehou
den raadsvergadering is met algemeene stemmen
tot gemeente-geneesheer benoemd de heer dr.
J. L. Hage te St. Maart6nsdjk.
Woensdag is in publieke veiling de mee-
stoof de Landbouw in de gemeente Zonnemaire
verkocht aan den heer J. M. Kempe te Dreiscbor
voor ƒ4200 -f 14 verhooging voor da-Vosten.
Men zegt dat zj tot eene zuivelfabriek zal
worden ingericht.
In de vergadering van het Nuts-Aep&r-
tement Noordgouwe, Woensdag avond aldaar
gehouden, werden de heeren A. Prinse en C.
Groeneveld de Kater tot afgevaardigden ter
algemeene vergadering gekozen. Hun werd
opgedragen zich te verklaren tegen het voor
stel van het departement Groningen, betreffende
een onderzoek naar de wjzen van armverzor
ging. Alle voorstellen van bet hoofdbestuur
erlangden de adhaesie der vergadering, terwjl
voor de voorstellen der departementen Utrecht,
Loppersum en Winterswjk den afgevaardigden
geen imperatief mandaat werd verstrekt. Voor
de verkiezing ter vervanging van twee leden
van het hoofdbestuur kregen de eersten der
beide voordrachten, de heeren C. J. M. Djk-
mans te Amsterdam en dr. W. Koster te Hil
versum, alle stemmen.
Dankbaar werd kennis genomen van de
mededeeling, dat aan het departement voor de
huisvljtschool eene subsidie van 50 was
verleend.
Er werd ook besloten tot aanvrage van een
spreker, vanwege bet hoofdbestuur te zenden in
den volgenden winter.
Door ingelanden der watering Cadzand
is voor gezworen, vacature-D. A. Bisseeuw, tot
eersten candidaat gekozen de heer D. A. Bis
seeuw te Zuidzande met 61 van de 86 uitge
brachte stemmen. De heer A. Kotvis, die niet
in aanmerking wenschte te komen, verwierf
24 stemmen, terwjl éen briefje blanco was.
Tot tweeden en derden candidaat werden
gekozen de heeren A. Kotvis voornoemd en I.
Leenhouts, beiden te Zuidzande.
Men schrjft ons uit Biervliet
Vele werkzaamheden in den Thomaespolder,
waar men aan het leggen van een ïnlaagdjk
bezig is, en het vertrek van vele arbeiders naar
Amerika, ziedaar twee gewichtige oorzaken
van het gebrek aan veldarbeiders.
Eenige jaren geleden was er overvloed van
volk en eenige, gelukkig weinige, landbouwers
trachtten hiervan te profiteeren door het scha
mele dagloon met een dubbeltje te verminderen.
Andere boeren betaalden bet volle loon, maar
zochten winst door het kleine sommetje aan
zonen en dochters hunner arbeiders niet te
haastig te doen opklimmen.
Nu zjn vele landbouwers stellig om geschikte
lieden verlegen want bet waren de minste
niet die heengingen en bovengenoemde
werkgevers hebben dan ook weer het dubbeltje
bj bet daggeld gevoegd.
De betaling van 60 cent aan een man en 50 cent
aan eene vrouw wekte algemeen veel ontevre
denheid en al zjn daggelden van 70 en 60 ct.
nog niet schreeuwend hoog te noemen, vele
landbouwers behandelen hun werkvolk daarom
ook menschel jker, door ze in aangenomen werk
dikwjls een gulden daags te laten verdienen.
Met het oog op tal van dagen, waarop niet
gewerkt kan worden, mag men vertrouwen,
dat er niet velen zjn, die dat loon hunnen
medemenschen nog misgunnen.
Tot brievengaarder te Hoek is benoemd
G. J. Buter.
Aan het gebouw van het Gewesteljk be
stuur alhier is heden aanbesteed
lo. Het bouwen van een kaaimuur van de
los- en laadplaats ten zuiden van de brug in
den Schoorschen Zoutenweg, behoorende tot de
werken van het kanaal door Zuid-Beveland en
geraamd op ƒ15240.
Hiervoor werd ingeschreven door de heeren
J. Bruggeman te Hansweert voor 16390 J
Voordendag te Dordrecht voor ƒ15880; J. Vis
ser Gz. te Papendrecht voor ƒ14845; J. B.
Koch te Hansweert voor ƒ14370 en C. BosAz.
te Dordrecht voor ƒ13980 en
2o. Het vernieuwen van het onder en boven
dek van twee bruggen over de rjkswaterleiding
beoosten het kanaal van Terneuzen met bjbe-
hoorende werkzaamheden, geraamd op 1060.
Inschrjvers waren de heeren G. J. Balken-
stein voor ƒ1258 en A. Tholens Dz. voor f 1096
beiden wonen te Terneuzen.
Van 24 en 25 April.
Middelburg. OndertrouwdW. van den
Broek, jm. 24 j. met J. Witte, jd. 21 j. J. Cevaal,
jm. 24 j. met A. Pouwer, jd. 28 j. A. Gideonse,
jm. 27 j. met A. Marjs, jd. 25 j. W. Bosendaal,
jm. 23 j. met W. de Witte, jd. 28 j. J; J>
