N°. 79.
133° Jaargang.
1890.
Donderda Of
3 April.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 2 April.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
DE SCHILDERIJEN-TENTOONSTEL
LING TE MIDDELBURG.
Burgerlijke stand.
HIIIDIllll lii.Sllli: KI I KIM.
Thermometer.
Middelburg 2 April vm. 8 u 38 gr.
m. 12 u 48 gr. av. 4 u. 48 gr. F.
Ver-wacht O. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Boll add, te Kruiningen: F. v. d. Peul, te Zierikzee: A. 0. de Mooij te TholenW. A. van
Nieuwému ijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder neuten alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Botterdam, de Gebb. Belineantb, te *s Gravenhage, en A. de la Ma» Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjis en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cie., John F. Jones, opvolger.
Maandag Tweeden Paasrlida-
verschijnt geen middelburgsche
courant.
Tegenover de bemoeiingen en aanbevelingen
van dr. Schaepman, bij gelegenheid van de
verkiezing van den heer Keuchenius tot lid der
Tweede kamer, vroeger en nu onlangs in het
district Goes, toen genoemde priester-staatsman
èn in zjjn blad èn in eene redevoering een
pleidooi leverde voor den gevallen minister,
klinkt het volgende oordeel van de Tijd over
zjjn gewezen Excellentie wel opmerkelijk.
Dit blad schrijft in een opstel over den tegen-
woordigen toeBtand der katholieke missiën in
Indië o. a.»In alle gevallen blijkt uit het
voorafgaande dat, ondanks de christelijke leu
zen, in den laatsten tijd omtrent Indië aange
heven, de katholieke missie aldaar er erger
aan toe is, dan ooit te voren, en dat het minis
terschap van den heer Keuchenius, trots al zijn
fraaie leuzen en verzekeringen, der katholieke
kerk in Indië wel Bchade, maar onder geen
opzicht voordeel heeft aangebracht.
«Groote woorden willen wij niet bezigen. De
minister Keuchenius is gevallen, en de gedachte
komt niet bjj ons opvoor hetgeen gebeurd is
bet geheele kabinet aansprakelijk te stellen.
Zelfs zullen wjj niet beweren dat de beer Keu
chenius van al wat gebeurde persoonlijk de
schuld draagt. Vreemde invloeden hebben zich
gedurende zjjn ministerschap doen gelden."
En voor dien gewezen minister wilde dr.
Schaepman nog wel, zelfs niettegenstaande er
bovendien groot verschil omtrent den persoon
lijken dienstplicht bestaat, dat de katholieken
zich warm zouden maken. Eigenaardige op
vatting vooral van zulk eene zjjde.
Tot zjjn leedwezen verneemt het Centrum dat
dr Schaepman in de laatste dagen weer minder
wel is dan voor eenigen tjjd. Heden zou de
katholieke afgevaardigde eene operatie onder
gaan aan de keel.
Dit leedwezen zal zeker door velen, ook
politieke tegenstanders van dien afgevaardigde
worden gedeeld vooral omdat zij in dr Schaep
man den talentvollen spreker en dichter zoo
zeer waardeeren.
De wjjze, waarop de kabinetscrisis is opgelost
de vervanging van den heer Keuchenius door
den heer Mackay vindt in de Indische bla
den niet veel bijvalvooral het Bat. Hand.
laat zich bijzonder heftig daarover uit. Het
blad schrjjft o. a.
»Voor ons protestanten en daarom van huis
uit revolutionnairen op elk gebied, waar de
domme kracht der kerkeljjke heerschzucht bet
intellect van ons met de wetenschap rekening
houdend geloof verstikt, is het niet weinig
aanstooteljjk de koloniën te zien behandelen
als een kadaver, waarop proeven worden ge
nomen, liefst nog wel door leeken. Te meer,
wjjl dit bedrjjf uitgaat van de partij, welke de
koloniale autonomie als éen harer beginselen
in baar program heeft geschreven en, in plaats
van dit te verwezenlijken door oordeelkundige
wetsvoorstellen tot hervorming in te dienen,
deze voor onbepaalden tijd uitstelt, met de
koloniale portefeuille, als ware het Zwarte Piet,
in handen te spelen van iemand, die de kolo
niale toestanden te weinig kent om tot eenige
afdoende hervorming in staat te worden geacht.
Intusschen is het mogelijk, dat uit het tegen
woordige kwaad dit goede wordt geboren, dat
de reeds in Nederland ontkiemde overtuiging
van het onhoudbare der tegenwoordige staat
kundige verhouding van de koloniën tot Ne
derland tot rijpheid worde gebracht door de
ervaring, welke het regeeren zonder eigen
zaakkennis, door den tegenwoordigen minister
beproefd, in bet verschiet stelt.
Meer dan ooit is Indië regeeringloos, en de
historische ondervinding leert, dat voor de
koloniën de regeeringlooze tijdperken even
noodlottig zijn als de stadhouderlooze dit voor
het moederland steeds geweest zijn.
Door zjjn onbekendheid met de Indische zaken
en door de behoedzaamheid tegenover de op
positie, opdat deze in hem, den premier, niet
het geheele kabinet treffe, is de nieuwe minister
van koloniën niet tot het nemen van eenig
initiatief in staat te achten en zal hij veeleer
slechts in het tegenhouden dan in het ont
werpen en verdedigen van hervormingen zijn
kracht moeten zoeken.
Advertentiëa
moeten des namiddags te eea uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Dientengevolge is de bureaucratie geheel de
baas en is Indië, zelfs in Nederland, overgeleverd
aan een kommiezen-regeering. Dat zegt zoo
veel als dat de anti-revolutionnaire partij ten
tweeden male getoond heeft niet voor het ko
loniaal bewind te zjjn opgewassen en, zoo iets
geelt dat uitzicht op haar verwijdering van
het staatsbestuur, waarnaar zij klaarbljjkeljjk
voorbarig heeft gegrepen, als niet beschikkende
over mannen van het hout, waarvan men
ministers, althans bruikbare ministers van
koloniën snijdt."
Bij kon. besluit is lo. aan mr. J. P. N. Er-
merins eervol ontslag toegekend als burgemees
ter van Zierikzeeen 2o. gemelde mr. J. P.
N. Ermerins benoemd tot archivaris in Zeeland.
Dit werd in een groot deel van ons vorig
nommer nog gemeld).
Verder zijn benoemd tot subst.-off. van justi
tie bij de arr.-rechtbank te 's-Gravenbage mr.
P. A. van Buttingha Wichers, thans subst.-off.
van justitie bij de arr.-rechtbank te Botterdam,
en tot adjunct-commies bij het departement van
oorlog de eerste-klerken bij dat departement
J. B. van der Kolk en J. Maul.
Nog is aan A. P. van der Marck, op zijn
verzoek, eervol ontslag verleend als directeur
van het postkantoor te Roermond.
Vrijdag verleent de minister van koloniën
en Zaterdag die van binnenlandsche zaken
geen audiëntie.
Op de Woensdag 28 Mei te houden alge-
meene vergadering der Maatschappij tot nut van
'i algemeen komt o. a. het volgende voorstel
ter tafel.
Daartoe opgewekt door den hoer J. L. L.
ten Berge, secretaris van het departement
IJzendijke, heeft een achttiental inwoners der
Belgische gemeente Brugge zich vereenigd en
aan het hoofdbestuur het veilangen te kennen
gegeven als departement der Maatschappij te
worden erkend, daarbjj verklarende zieh in
alles aan de wetten van de Maatschappij te
zullen onderwerpen.
Het hooldbestuur heeft, alvorens tot de ver
langde erkenning over te gaan, de vraag of
de oprichting van dit departement in het
buitenland, volgens de wetgeving onzer Maat
schappij, geoorloofd is en wenscbelijk is te
achten, aan een ernstig onderzoek onderworpen.
Het is, na eene uitvoerige gedachtenwiase-
ling, in zijn vergadering van 1° Februari 11.
tot het besluit gekomen, dat die vraag in be
vestigenden zin moet worden beantwoord.
Het hoofdbestuur voert verschillende gronden
aan ter verdediging van zijne meening en doet
tenslotte het voorstel »dat de vergadering
de meening van het hoofdbestuur, dat bet
departement Brugge behoort te worden toege
laten en erkend, zal bekrachtigen."
Het hoofdbestuur doet verder bet voorstel
om de algemeene vergadering te doen ver
klaren dat het op den weg der Maatschappij
ligt te zorgen dat de nadeelen, welke van de
uitvoering der wet op het L. O. van 1889 het
gevolg kunnen zijn, zooveel mogeljjk worden
voorkomen.
Die zorg moet beoogen
a ondersteuning van ouders, die, waar een
bijzondere school kostelooze plaatsing toelaat,
hun kinderen naar de openbare school zouden
zenden, indien deze voor hen kostelooze plaat
sing toeliet;
h bet inwinnen van betrouwbare inlichtin
gen over het geheele land omtrent de deug
delijkheid van bet bijzonder onderwijs, dat van
rijkswege gesubsidiëerd wordt
c bet steunen en bevorderen van het her-
halingson lerwijs
d in 't algemeen het toezien op de werkiDg
der wet van 1889 en het nemen of steunen
van alle maatregelen die in 't belang van
deugdeljjk openbaar onderwijs worden gevorderd
en door particuliere krachten kunnen genomen
worden.
Is het mogelijk samenwerking te verkrijgen
met de Vereeniging Volksonderwijs dan wil
het hoofdbestuur van het Nut die gaarne be
vorderen zoo niet dan zou de maatschappij
zelfstandig kunnen optreden.
In beide gevallen wil het hoofdbestuur een
schoolfonds stichten, bijeen te brengen uit bij
dragen van bijzondere personen, van vereeni-
gingen en uit de kas der Maatschappij, waar
voor jaarlijks eene som op de begrooting wordt
uitgetrokken, op die van 1890/91 ten bedrage
van 2000.
Dit tonds wordt door het hoofdbestuur der
Maatschappij beheerd.
Yoor het houden van voordrachten wordt
wêer een som van 2250 op de begrooting
voorgedragenterwijl verder het hoofdbestuur
voorstelt om uit de algemene kas der Maat
schappij ten behoeve van het Ondersteunings
fonds van de tentoonstelling tot bevordering van
veiligheid en gezondheid in fabrieken en werk
plaatsen, welke in 1890 binnen Amsterdam zal
gehouden worden, over een bedrag van 500
te beschikken.
Door Carmen Sylva is aan de vereeniging
Het Nederl. Tnoneel, te Amsterdam, het recht
verleend tot vertaling en opvoering van het
door haar geschreven tooneelstuk Dammerung
De heer W. Hutschenruyter W. Jz. te
Botterdam is benoemd tot tweeden kapel
meester bij het orkest van den heer Kes te
Amsterdam.
De heer A. Langejan Az., onderwijzer te
Middelburg, is Maandag door den raad van
Urkmet algemeenestemmen benoemd tot eersten
onderwijzer aan de openbare school aldaar.
De kerkeraad der Ned. Herv. gemeente
te Biggekerke heeft tot godsdienstonderwijzer
benoemd den heer W. P. Calliber, evangelist
te Aardenburg.
De heer dr L. Heldring OGzn", predikant
te Middelburg, staat op het drietal naar Rot
terdam.
Op het twaalftal voor predikant te Vlaar
dingen komen voor de heeren dr A. B. ter
Haar Romeny, te MiddelburgJ. van Osse-
waarde, te SluisS. L. van Steijn Callenfels,
te Heerle en J. C. Beese, te Ylissingen.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Ter openbare terechtzitting dier rechtbank
van den Hen April 1890, zal worden behan
deld de zaak tegen J. de C., oud 52 jaar, ver
buurder van dorschmachines te Sluis, teneinde
te worden terechtgesteld ter zake dat hij op
17 O itober 1889 ter terechtzitting van het
kantongerecht te Oostburg, naar aanleiding van
een interlocutoir vonnis van den kantonrechter
aldaar, in een geding tusschen J. C. E. als
eischer en hem, beklaagde, als gedaagde, en
bij welk vonnis hem, beklaagde, was opgelegd
den bij akte van dagvaarding vermelden eed,
opzettelijk eene valsche verklaring onder eede
zou hebben afgelegd.
Vanwege het openbaar ministerie zullen 4
getuigen worden voorgebracht, terwijl de heer
mr Jacobse Boudewijnse, advocaat alhier, als
verdediger voor beklaagde zal optreden.
Door het openbaar ministerie bij het kan
tongerecht te Zierikzee is appèl aangeteekend
tegen het vonnis, 2 geldboeten ad 20 elk,
subs. 6 dagen hechtenis voor elke boete,
gewezen tegen den meergenoemden F. S. te
Bruinisse, wegens het verbranden van zijne
telkaart e. a. enz. der jongste volkstelling.
Donderdagochtend komt de minister van
waterstaat, handel en nijverheid per extratrein,
die te 9.12 van Botterdam vertrekt en te 11.35
aan het havenBtation te Vlissingen aankomt,
een bezoek aan Vlissingen brengen.
Te 3 45 vertrekt de hooge bezoeker eveneens
per extratrein van de haven.
Naar de Zw. Ct. verneemt is, met ingang
van 1 Juni a. a., het buffet der Plus-sociëteit
te Zwolle verpacht aan den heer G. Hulsman,
thans kellner in het hotel de Abdij alhier.
Dinsdag tegen den avond is te Vlissingen
achter de tweede binnenhaven, bij de petro
leum magazijnen van pakhuismeesteren, alwaar
voor de firma Coqnerill van Seraing een pe
troleum-reservoir wordt gebouwd, een 14 jarige
jongen uit die stad, die als nageljongen bij de
Belgische werklieden in dienst was, van een
tamelijk aanzienlijke hoogte op den bodem van
de tank gevallen. Hij kwam daarbij op ver
schillende stukken ijzer terecht, zoodat hij
zulke ernstige verwondingen kreeg, dat zijn
leven in gevaar is. In bewusteloozen toestand
werd de jongen per brancard naar het stedelijk
gasthuis overgebracht.
Dinsdrg avond even voor half negen ont
stond bij den landbouwer en boomkweeker P.
Geense in de voorstad te Goes brand in de oude
zwingelkooi, thans gebruikt wordendetotstalling
voor beesten en berging van gereedschappen.
In een oogenblik stond het kleine schuurtje
in lichte laaie, zoodat met veel moeite slechts
een varken, een kalf en een schaap gered
werden. Drie tamelijk vette varkens en twee
runders, jaarlingen, kwamen in de vlammen
om, benevens al bet gereedschap, waaronder ook
dat der arbeiders, en eenig graan voor veevoeder.
Toen te kwart voor negen de aangerukte
spuiten water gaven, was men den brand
spoedig meester. Gelukkig was de wind van
de groote schuur afgekeerd, zoodat die ge
spaard bleef.
Behalve de Goesche spuiten, waren ook die
van Kloetinge en *s Heer Hendrikskinderen
aanwezig, de laatste behoefden echter geen
water te geven.
Te 10 uren konden de spuiten inrukken. De
oorzaak van den brand is onbekend. Er was
niets verzekerd.
Te Wissekerke (N.-B.) is Dinsdag jl. in een
vergadering van belangstellenden het plan
besproken tot het oprichten eener vereeniging,
wier leden, door aankoop in 't groot, trachten
zullen op de voordeeligste wijze steenkolen in
te slaan.
De zaak vond genoegzamen, ook finaneieelen
steun, zoodat besloten werd een der besproken
plannen nader te formuleeren, Ten einde aan
het particuliere bedrijf geen onnoodige schade
te doen, zal met de meest belanghebbende
kolenhandelaars aldaar in overleg getreden wor
den om te trachten overeenstemming te
verkrjjgen tusschen hun belang en het belang
der leden.
De leden zullen wekelijks een zeker bedrag
inleggen, in evenredigheid van de hoeveelheid
kolen, die zjj in 't najaar wenschen te ont
vangen.
Aan het publiek, waaronder in de eerste
plaats de werkman, zal binnen kort gelegen
heid gegeven worden zich als lid der vereeni
ging te doen inschrijven.
De raad van Hontenisse besloot met al
gemeene stemmen tot het zenden aan de hooge
regeeriug van een adres van adhaesie aan het
verzoek van den gemeenteraad van Bosendaal,
om nooit een wetsontwerp in te dienen, waarbij
de persoonlijke dienstplicht wordt ingevoerd.
Door de 11. K. kiesvereeniging in het kies
district Hontenisse is, op hare Maandag gehouden
algemeene vergadering, naar aanleiding van het
voorstel van presidenten der R. kiesvereeni-
gingen in Noord-Brabant, om de regeering te
verzoeken, het wetsontwerp betrekkelijk alge-
meenen ot persoonlijken dienstplicht niet in te
dienen, het volgend voorstel aangenomen
>De E. K. kiesvereeniging in het hoofdkies
district Hontenisse, te Hulst, gelet op de inge
zonden motie van presidenten van B. K. kies-
vereenigingen in Noord-Brabant; in aanmerking
nemende, dat zjj den 29en April 1889 haar
zienswijze omtrent den persoonlijken dienst
plicht heeft uitgesproken en verklarende bij die
zienswijze te blijven, spreekt als haar gevoelen
uit, dat met volle vertrouwen aan de R. K.
leden der staten-generaal moet worden over
gelaten om, zooals steeds te hopen, met een
drachtig beleid te beslissen op welke wijze bij
de behandeling van aanhangige of aanhangig
te maken wetsontwerpen moet worden geageerd.
»Neemt de motie van heeren presidenten
van B. K. kiesvereenigingen in Noord-Brabant
voor kennisgeving aan".
Een smidsgezel te Zuidzande had het
ongeluk met de rechterhand tusschen de raderen
eener handboormachine te raken. Eén der
vingers werd geheel plat gedrukt en was sterk
gekneusd. Men vreest dat de lijder den vinger
zal moeten verliezen.
Heden middag vereenigden zich in de kleine
zaal van het Schuttershof alhier een aantal dames
en heeren, door de tentoonstellingscommissie
uitgenoodigd ter bijwoning van de opening der
vierde, van de vereeniging Uit het volk—voor
het volk uitgaande,tentoonstelling van schildergen.
Onder de aanwezigen bevonden zich onder
scheidene autoriteiten, o. a. de burgemeester
van Middelburg, terwijl ook eenige schilders
inzenders aan de opening de eer van hun be
zoek gunden. Wjj merkten o. a. op de heeren
A. Boudewijnse, H. J. van der Weele van
's Gravenhage, B. M. Koldewey van Dordrecht
en P, J, C, Gabriel van Scheveningen, benevens
de Middelburgsche heeren C. J. W. Nuys, W.
J. Schütz en M. Vlamings.
De heer G. N. de Stoppel aar sprak de aan
wezigen als volgt toe
«Geachte dames en heeren
»Ik vervul eene hoogst aangename, mij door
de tentoonstellingscommissie opgedragen taak,
om u namens haar dank te betuigen voor uw
bewijs van belangstelling door de opening der
vierde driejaarlijksche Middelburgsche schilde
rijententoonstelling met uwe gewaardeerde
tegenwoordigheid te vereeren.
Die commissie, door het bestuur der ver
eeniging Uit het volk—voor het volk met de
regeling dezer tentoonstelling belast, is u daar
voor zeer erkentelijk; zij durft zich vleien dat,
wanneer gjj straks de zalen zult zjjn binnen
getreden en gij kennis gemaakt zult hebben
met de aldaar aauwezige kunstvoortbrengselen
onzer Noord- en Zuid-Nederlandsche schilders,
gij geen berouw zult gevoelen aan de uitnoo-
diging te hebben voldaan.
Ik zal niet treden in eene beoordeeling der
verschillende, ons zoo welwillend afgestane
stukken, maar dit liever aan u zeiven over
laten, evenmin als ik zal uitwijden in beschou
wingen over den weldadigen invloed, dien ten
toonstellingen als deze kunnen uitoefenen op
het opwekken en aankweeken van kunstzin.
Bij de laatste, nog zoo kort geleden gehouden
tentoonstelling, toen het tevens de openingen
inwjjding van het nieuw tentoonstellings ge
bouw gold, heb ik daarop uitvoerig gewezen.
Alleen deze enkele mededeeling dat ander
maal tal van hoogst verdienstelijke schilders
en schilderessen, in Nederland, België of elders
gevestigd, aan ons verzoek tot inzending van
een of meer hunner werken met de meeste
welwillendheid hebben voldaan, van wie velen
ook reeds vroeger aan vorige tentoonstellingen
hunne krachtige medewerking verleenden, ter-
wjjl ook onderscheidene hunner thans hier voor
het eerst optreden.
De tentoonstelling bestaat uit niet minder dan
213 stukken, waaronder enkele van groote
afmeting, ingezonden door 134 verschillende kun
stenaren. Nagenoeg hetzelfde getal als in 1887,
daar de commissie met het oog op de beschikbare
plaatsruimte zich steeds gedrongen gevoelt hare
uitnoodigingen te beperken. Dientengevolge zag
zij zich dan ook tot haar leedwezen verplicht
voor onderscheidene aanbiedingen te bedanken.
Een woord van hulde en dank aan al die
verdienstelijke vrouwen en mannen van wie
wij het genoegen hebben enkelen heden in ons
midden te mogen zien, voor hunne zeer ge
waardeerde medewerking ten deze en voor de
bereidwilligheid, waarmede zjj hunne kunst
voortbrengselen tijdelijk ter onzer beschikking
hebben willen stellen.
Moge deze tentoonstelling, welke ik bjj deze
voor geopend verklaar, in alle opzichten beant
woorden aan het daarmede beoogde doel.
Ik heb de eer u tot hare bezichtiging nit
te noodigen."
Aan deze uitnoodiging gevolg gevend over
tuigden de bezoekers, waarbjj zich ook nog de
commissaris des konings voegde, dat de heer
De Stoppelaar waarlijk met recht lof had
gebracht aan de verzameling, die in de zalen
van het nieuwe tentoonstellingsgebouw is bij
eengebracht.
Natuurlijk is het onmogeljjk om na eene
eerste oppervlakkige beschouwing omtrent
enkele stukken een oordeel te vellen. Wjj
hopen weldra breeder onze indrukken uiteen te
zetten.
Nu bepalen wjj ons ertoe onze lezers op te
wekken om zich de dagen tot 20 dezer ten
nutte te maken, teneinde van het geëxposeerde
kennis te nemen, en mee te deelen dat onder
de namen der inzenders voorkomen, behalve de
hier bovengenoemde, die van mej. A. Abrahams,
Bastert, Bauffe, mw. BildersVan BoBse,Theoph.
de Bock, Henri Bource, J. van Essen, Frankfort,
Jac. Hollestelle, Hoynck van Papendrecht,
Josselin de Jong, Kever, Leemputten, mej. Marie
de Man, Ter Meulen, Wally Moes, D. en P.
Oyens, Boelofs, mevr. RonnerKnip, Schipperus,
Tholen, Floris Verster, Jan Veth, Vroljjk,
Weissenbruch en Wjjsmuller.
De tentoonstellingscommissie beBtaat uit de
heeren G. N. de Stoppelaar, voorzitter, W. J.
van den Berghe, W. D. Luteijn, Jhr. L. Schorer,
B. A. Verheij, penningmeester, P. J. van der
Leijé, J. C. Mjlborn, en J. J. H. Doorenbos,
secretaris.
Van 1 en 2 April.
Midjielbubg. Getrouwd J. P. Timmermans;
jm. 25 j. met A. M. de Maagd, jd. 28 j. Ei
E verse, wed' 56 j. met C, Kodde, wed" 45 j,