jlll
N°. 77.
133® Jaargang.
1890.
Dinsdag
1 April
Et loluifflBBt-tersclappij.
Middelburg 31 Maart.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
aaüaüü
ÜbttNÜi
iiiiiDiiiiiiKiSiiii: «)iin\T.
w
Theroiouietef.
Agenten te Vlissingen: P. G. be "Vet Mestdagh Zoo», te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningcn: P. v. d. Peiil, te Zierikzee: A. O. de Mooij te TholenW. A. va» I
Advertenilëa
Middelburg 31 Maart vm. 8 o 46 gr- i Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenais de i moeten des namiddags te
m. 12 u 51 gr. av. 4 u. 50 gr. P. j advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam, de Gebr. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de da Mar Azn, te Amsterdam.
V ArWa pil 1. \A/ "Wl Yl d I H ooi/1 O /«/1W t-nm TtAAv V. A4 DAM! A A t-A "Dn A*I T.AHJ1AM 4 A r^A»w.A r.v»i A rwX—Ava 1 /-. 4 A TI..1.11 jf A.i./V T TV Q_ MTX
Hoofdagenten voor bet Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dahbe Cie., John F. Jones, opvolger.
aan bet bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Onze lezers willen zeker wel zoo goed zijn
om met ons nog even een kijkje te nemen
in Suriname, waarheen in de laatsten tijd
zoo dikwijls veler gedachten waren gericht.
Door den heer Keuchenius als minister
van koloniën is in de Eerste kamer onlangs
verklaard, dat de voorstellen van den heer
Smidt tot opbeuring der kolonie Suriname
voornamelijk door den tegenstand van de
koloniale staten, door vooringenomenheid van
sommigen tegen den ontwerper niet de goed
keuring hebben verworven van enkele inge
zetenen van Suriname, voor zooverre die
gelegenheid hebben gehad zich daarover uit
te laten.
In de vergadering der Koloniale staten
van Suriname van 3 Maart nu is over deze
aantijging een belangrijke discussie ge voerd,
waarbij de verschillende sprekers, onder liet
uiten van een warme hulde aan talent, werk
kracht en ijver van inr Smidt, ten stelligste
ontkenden, ook al waren zij het dikwijls met
hem oneens, ooit zijn plannen uit vooringeno
menheid te hebben willen tegenwerken. Die
vergadering werd door een overtalrijk publiek
bijgewoond, dat telkens door luid applaus
van zijne instemming met het gesprokene
blijk gaf. Het opmerkelijkste daarvan was
wel wat de heer Barnet Lyon over deze
zaak zeide.
„Spr. wist niet wie de men is, die volgens
den afgetreden minister van koloniën het
aan den tegenstand der koloniale staten
toeschrijft, dat de evenbedoelde voorstellen
geen gunstig onthaal zouden gevonden hebben
bij eenige ingezetenen van Suriname, maar
dit weet spr. wel, dat, wanneer het bewijs
voor het bestaan van dien tegenstand in
den boezem der koloniale staten tegen de
financiëele plannen tot opbeuring der kolonie,
door den oud-gouverneur Smidt ingediend,
alleen geput wordt uit een redevoering,
onlangs door den heer De Granada uitge
sproken, dit bewijs al zeer zwak is.
„Zoo met iets had de redevoering, die
men hier op 'toog heeft, zeker niets te
maken met deze voorstellen, stond die rede
voering daarmee in niet 't minste verband.
„Voor dien beweerden tegenstand ten deze
in de koloniale vertegenwoordiging is geen
ander bewijs aangevoerd en nu is het een
feit, dat die voorstellen in deze Staten nooit
zijn behandeld, daarover nooit het oordeel
der Staten is gevraagd. Van waar dus die
tegenstand Hoe of op welke wijze is
daarvan gebleken? Spr. is dit niet bekend."
Dezelfde spreker verklaarde, dat hetgeen
de minister omtrent de beruchte audiëntie
der vier leden-ambtenaren ten gouvernements
huize had gezegd, onvolledig en dus onjuist
was, doch hij achtte zich niet gerechtigd
daarop in 't openbaar verder in te gaan.
Een andere spreker, de heer Muller, uitte
er zijn verbazing over, dat de minister voor
den dag had durven komen „met de schriftuur
geteekend K. H. Bergen, tot bewijs van sub
missie der Para-bevolking". „Verbaasd
naar wij in 't zittingverslag lezen omdat
een ieder in deze kolonie weet welke waarde
aan de zooeven genoemde naamteekening
te hechten isverbaasd omdat den gouver
neur niet onbekend mocht of kon zijn, wie
K. H. Bergen is".
Wat wij omtrent dien persoon in de Su-
rinaamsche bladen vermeld vinden is verre
van vleiend en vereerend voor hem. lu het
blad Guiana o a. verklaarde een letterzetter
„De persoon van K. H. Bergen kon, als
leerling van Loyola, geen beter figuur maken
om de profane wereld te misleiden"
En hoe men in Paramaribo denkt over
den man, dien de gouverneur van Suriname
naar Nederland zond als zijn pleitbezorger,
dit blijkt wel uit het volgende, dat Be West-
Indiër in zijn nommer van 9 Maart schrijft.
Daarin lezen wij
„Wederom wordt er verteld, dat jhr mr
Van Doorn, procureur-generaal, repatrieeren
zal.
„Wij zouden dit bericht niet hebben te
ruggeven, omdat hetzelfde reeds twee malen
gezegd is geworden, zonder dat het verwe
zenlijkt werd. Thans echter schijnt de heer
Van Doorn besloten te zijn, zijne hooge
waardigheid neder te leggen.
„Wij gelooven, dat, wordt dat werkelijk
bevestigd, de overgroote meerderheid van
de burgerij den heer Van Doorn bijzonder
dankbaar zal blijven voor het genomen be
sluit.
„Als vermoedelijken opvolger van den heer
Van Doorn wordt de heer mr J. Kalffj lid
van het hof van justitie, genoemd, thans,
ter wille van de zending van den gouverneur,
in zake het conflict met de staten, in Ne
derland.
„Wij voor ons kunnen niet gelooven, dat
Z. M. regeering er toe kan overgaan den
heer Kaiff tot procureur-generaal in deze
kolonie te benoemen. De ernst der bange
tijden, waarin wij verkeeren, vordert dat
aan het hoofd der politie een man kome, in
wien de burgerij volkomen vertrouwen kan
stellen niet alleen, maar die buiten de
kwestie staat, welke de gemoederen thans
zoo zeer vervult; en van den heer Kalff kan
dit zeker niet gezegd worden.
„Het land heeft rust en orde noodig, en
dit zal zeker niet verkregen worden door
den heer Kalff, die zulk een besliste hou
ding in het bekende conflict inneemt, aan
het hoofd van het departement te stellen,
dat in de allereerste plaats geroepen is
daartoe mede te werken.
„Wordt daarom zekerheid verkregen, dat
de heer Van Doorn heengaat, dan zal
'took zaak zijn, dat op de een of andere
wijze de regeering bekend worde gemaakt,
om, in het belang, zoowel van het moeder
land als van Suriname, den heer J. Kalff
niet tot procureur-generaal te benoemen, ja,
dat 't zelfs wenschelijk is, hem naar Cura-
£ao of Java in eene andere betrekking te
verplaatsen."
Dat bladen, die zich durven verstouten over
den gouverneur en zijne personae gratae
zoo onomwonden hunne meening te zeggen,
jhr mr M. A. de Savornin Lobman een
doorn in het oog zijn, laat zich begrijpen
en daarom zeker besloot hij dan ook zijn
hooge ontevredenheid te toocen aan dien
West-lndiër.
Hij greep daartoe echter een zeer klein
geestig middel aan, want hij liet zijn adjudant
dato 6 Maart schrijven dat Zijn Excellentie
de Gouverneur van Suriname van dien dag
af ophield, abonné te zijn van De West-lndi'èr
Nu bleek echter spoedig dat zijn excel
lentie zelve niet eens abonné van het nlad
was. Wel was het gouvernement van Suriname
voor verschillende exemplaren, waaronder
een aan den gouverneur werd geadresseerd,
geabonneerd.
De drukkers en uitgevers van Be West-
Indiër gaven hiervan den adjudant van
den gouverneur kennis met mededeeling
tevens dat zij, niettegenstaande het abon
nement slechts opgezegd mag worden met
het einde van het chronologisch jaar, en
in geen geval te midden van een loopend
kwartaal, bij deze gelegenheid de redenen
wenschten te eerbiedigen, die zijne excel
lentie den gouverneur mochten bewegen
De West-Indiër niet meer te willen lezen.
Zij zouden dus niet alleen dit blad niet
verder aan den gouverneur ten gouver
nementshuize laten bezorgen, maar ook het
gouvernement van Suriname ontheffen van
zijne wettige verplichtingen om het abonne
ment te voldoen, niet alleen over de drie
laatste kwartalen, maar ook over het verdere
gedeelte van het loopend kwartaal van dit
jaar.
Op die kennisgeving volgde een nader
schrijven van den adjudant des gouverneurs,
inhoudende de mededeeling dat het abonne
ment op Be West-Indiër zou voldaan worden
tot en met het einde van het chronologisch
jaar, doch het blad niet meer ten gouverne
mentshuize behoefde bezorgd te worden.
Wij herinneren onzen lezers dat sints
dit werd geschreven jhr Yan Doorn benoemd
is tot rechter te Amsterdam.
De drukkers en nif 'evers toonden zich
jr
echter flinkzij gaven daarop kennis dat
zij zich hielden aan hun schrijven, en het
daarbij bedoelde abonnement op De West
Indiër zouden in rekening brengen slechts
tot den 6en Maart.
Onze lezers houden ons ten goede dat wij
hun over zulk een schijnbaar nietige zaak
zoovele regelen ter lezing gevenmaar
waar een hooggeplaatst man als de gouver
neur van Suriname tot zulk eene klein
geestigheid afdaalt, zich met zulke nietig
heden inlaat, dient dit, dunkt ons, wel aan
de kaak gesteld te worden.
Wij plaatsten hierboven het opschrift „de
Lohmannen heerschappij".
Hoe in Suriname jhr. mr. M. A. de
Savornin Lobman huishoudt en welke onte
vredenheid daar gewekt is door zijne han
delingen weten wij reeds lang en zien wij
uit het bovenstaande opnieuw.
Eu in ons land is het eerste optreden van
jhr mr A. F. de Savornin Lohmau als mi
nister van binnenlandsehe zaken ook alles
behalve gelukkig geweest.
Hij begon met eene inconsequentie. Toen
n. 1. in de Tweede kamer bij de behande
ling der pensioenwetten de heer Roëil voor
stelde om beschikkingen omtrent pensioen
aanvragen door den minister te
doen nemen, echter met toelating van
beroep op den koning, de raad van
state gehoord, bestreed de nieuwe minister
van binnenlandsehe zaken dit voorstel op
groüd dat, naar zijne meening, een minister
des konings niet va den koning is te
scheidendat de daad des ministers de daad
des konings is en ergo een beroep op den
koning van de daad eens ministers niet be
staanbaar is.
Maar de heer Roëll herinnerde toen ferecht
dat bij de behandeling der wijziging \ande
onderwijswet het kamerlid De Savornin
Lobman het idee had verdedigd om de toe
kenning der subsidiën aan de bijzondere
scholen door den minister te doen
plaatshebben met beroep op den
koning!!
Als minister verwierp dus jhr mr A. F.
de Savornin Lohman wat hij als kamerlid
voorstond.
En op die inconsequentie volgde als tweede
openlijke daad eene grofheid.
Onze lezers kennen de schutferij-kwestie
te Rotterdam.
Wij zullen niet oordeelen over, noch treden
in de kwestie zelvezij schijnt een dieper
liggende oorzaak te hebben dan wij, die
daar buiten staan, kunnen beoordeelen.
Maar het feit dat 15 officieren, onder wie
de luitenant kolonel en eenige kapiteins,
ook hun ontslag namen, zender dat zij bij
die kwestie persoonlijk zijn betrokken, alleen
uit verbolgenheid over de houding van den
ministerdat verder, naar aanleiding van
's ministers houding, adressen van andere
schutterijen werden ingediend en er tevens
een ter teekening ligt voor de burgerij van
Rotterdam, dat alles bewijst dat de minister
zich zeer vergaloppeerd heeft en een blijk gaf
van groote onhandigheid.
Men weet dat een vijftiental officieren, voor
het meerendeel kapiteins, zich in een adres
aan den minister beklaagd hadden over de
wijze, waarop de examens voor den kapiteins
rang werden afgenomen een wijze die aan
gunst eene voorname plaats liet.
Zonder nu de klagers zelven
te hooren sprak de minister vonnis uit,
waarbij hij de heeren, alsof zij kwajongens
en zijne ondergeschikten waren, eene repri
mande toediende over hun onbehoorlijke
houding die, volgens hem, scherpe afkeuring
verdiende.
Het is wellicht mogelijk dat de minister
daarin gelijk had; maar in ieder geval is
zijn oordeel niet van eenzijdigheid vrij te
pleiten.
En bovendiendie officieren hadden toch
recht zich te beklagenwant dat recht is
in Nederland nog niemand ontnomen.
Dat de houding des ministers in de schut
terswereld en in een stad als Rotterdam
sensatie wekt, laat zich begrijpen.
Jhr mr A. F. de Savornin Lohman wil
zeker, even als zijn broeder in de West,
liefst gedweeë en makke schapen die geheel
aan zijn leiband loopen.
Autocratisch en kleingeestig handelen is
bij voorkeur het streven van jhr mr M. A. de
Savornin Lohman, gouverneur van Suriname.
Door inconsequentie en brutaliteit kenmer
ken zich de eerste daden van jhr mr A. F.
de Savornin Lohman, minister van binnen
landsehe zaken van Nederland
Waar het heen moet met zulke mannen
aan het roer .van staatwij weten het niet.
Maar wie zal niet bij zulk een heerschappij,
met ons, zijn hart vasthouden over de naaste
toekomst van land eD kolonie?
En is het niet de ernstige plicht dei-
liberalen in het land eendrachtig en krachtig
op te treden om aan zulk een bestuur een
einde te maken
Die vragen zijn, dunkt ons, slechts bevesti
gend te beantwoorden.
Bij koninkljjk besluit van 21 dezer op
genomen in de Staatscourant van Zondag en
Maandag 30 en 31 Maart, is, met wijziging
van vroegere besluiten, bepaald, dat zes
loodsvaartuigen zijn bestemd voor den dienst
der zeegaten van Goedereede, Brouwershaven
en aan den Hoek van Holland, Yier daarvan
moeten, zoo bp nacht als bij dag, in zee zijn
één voor Goedereede, één voor Brouwershaven
en twee voor den Hoek van Holland. Voor den
afhaaldienst aan den Hoek van Holland zijn
bestemd twee loodsvaartuigen, waarvan het eene
den dienst buiten, het andere binnen verricht.
Aan de monden der Schelde wordt het aan
tal zeeloods vaartuigen gebracht op 9. Drie
zijn uitsluitend bestemd voor den kustdienst,
en twee daarvan moeten, zoo hij nacht als dag
in zee zijn. Een dezer vaartuigen moet zich op
houden vóór de Wielingen tusschen het licht
schip Wandelaar en de uiterton, of zooveel meer
naar binnen als in het belang der scheepvaart
wenschelijk is. Het andere moet zoodanig krui
sen als geschikt is om de monding der Wes-
ter-Schelde te deuken.
Voorts wordt het aantal matrozen en loodsen
in genoemde districten, zoomede in het le
district (Eems), in het 2e (Terschelling en Het
Vlie), en in het 3e (Tessel), vermeerderd.
Het bestuur van den Algemeenen bond van
R.-K. kiesvereenigingen in Nederland zal op
Maandag 14 April a. s. een algemeene verga
dering te Utrecht houden, ter beraming van
maatregelen, om, wat de kwestie der plaatsver
vanging betreft,tot overeenstemming te geraken.
Door den minister van koloniën is de heer
C. E. Koch, werktuigkundig-ingenieur, gesteld
ter beschikking van den gouverneur-generaal
van Nederlandsch-Indië, om te worden be
noemd tot ingenieur-werktuigkundige bij den
artillerie-constructiewinkel te Soerabaja.
De heer Joan Nieuwenhuis, vroeger
redacteur van het Radicaal Weekbladlegde
een maand of vijf gelêden de redactie neer om
zich weder aan zijn vroeger vak bouw
kundig opzichter te wijden. Hij schijnt als
zoodanig echter niet dadelijk weder een vol
doend bestaan te hebben gevonden en zal nu
weer "de redactie opnemen. Als zijn toon er
heftiger op is geworden, dan moeten wij
het aan deze omstandigheden wijten. Vrouw
en kinderen wil hij niet tot martelaars maken.
Te Dusseldorf is op 79 jarigen leeftijd
overleden de historieschilder prof. Andreas
Miiller, een leerling van Cornelius. Hij schil
derde met medewerking van een broeder de
fresco's in de Apollinaris-kapel te Remagen.
De Italiaansche schrijver Petronelli della
Gattina is te Parijs overleden.
Zaterdag hielden de onderwijzers uit het
district Tholen, afdeeling Noord-Beveland, te
Cortgene eene vergadering onder presidium vaD
den heer mr L. A. Bybau.
Alle leden waren tegenwoordig, behalve een
paar heeren, die door ziekte verhinderd waren.
De heer J. Vermeulen besprak zoo schrjjft
men ods kort de [rekenboekjes van den heer
Hejjboer van Scherpenisse. Uit de vele be
sprekingen bleek echter dat de schrijver wel
iets nieuws, maar niet iets beters had geleverd
dan de boekjes van Raadersma, Wisselink en
anderen. Dit oordeel geldt alleen voor de twee
stukjes, die verschenen zijn.
Daarna leidde de heer De Putter van Colijns-
plaat het onderwerp in: sEenige ojmerkingen
bij sommige rekenkundige vraagstukken". Op
geestige wijze wist spreker aan te toonen hoe
vele vraagstukken onpractis.'.h zijn en, omdat
de school voor het leven is, alsdan ongeschikt
voor de leerlingen. Cortgene werd aangewezen
als plaats voor de algemeene vergaderirg.
In de vergadering der afdeeling van het
Ned. Ond. Genootschap, die hierop volgde en
waarvan de heer J. Sturm van Cats voorzitter
was, werd behandeld de circulaire van het
hoofdbestuur van 5 Maart, waarbij aangedron
gen wordt op eene grondige bespreking der
twee nieuwe leervakken: de beginselen van het
handteekenen en de vrije en ordeoefeningen
der gymnastiek.
Na langdurige besprekingen werd goedge
vonden de algemeene vergadering te Middel
burg af te wachten, vooral ook omdat voor
deze twee vakken geen man van 't vak in hun
midden was. Wat het leervak gymnastiek
aanging, wees men op het onuitvoerbare hier
van, daar hier op eene enkele uitzondering
na geene (overdekte) speelplaatsen bjj de
scholen aanwezig zjjn.
Het eerste gedeelte der vrjj talrijke ver
gadering van onderwjjzers in het arrondisse
ment Zierikzee, jl. Zaterdag in die gemeente
gehouden, werd zoo schrijft men ons
geleid door den onder-voorzitter, den heer Bast-
meijer. Nadat deze zijn leedwezen had uitge
sproken over het aanstaand vertrek van den
voorzitter, den heer mr D. N. van Hoytema,
werden de verslagen gelezen over den toestand
en de werkzaamheden der gezelschappen Wes-
telijk-Schouwen, Oostlijk-Schouwen, Duiveland
en Zierikzee in het jaar 1889, waaruit bleek,
dat z(j in meerdere ot mindere mate hun tijd
perk van bloei gehad hebben. De bibliothe
caris der vereeniging deelde voorts mede, dat
de boekerij thans 324 no's bevat en dat in 1889
door de leden zeer veel boeken waren aange
vraagd, terwijl hij, als penningmeester rekening
doende, mocht wjjzen op een batig slot- van
ƒ59.10.
Vóór de pauze werd nog een praatje gehou
den over het in te voeren teekenonderwijs op
de lagere school en over de leerwijzen, die
daarvoor in den laatsten tijd verschenen zjjn.
In die pauze kwam de heer Hoytema ter ver
gadering, die de leiding van het tweede deel
der vergadering aanvaardde Hij gaf het woord
aan den heer Schoo, van Ouwerkerk, die sprak
over de 2 pCt. pensioenbijdrage, voornameljjk in
verhand met de meermalen geuite vraagIs
deze niet te hoog Erkennende, dat zulks
lastig te bepalen is vooral door de ongelijk
heid van traktement van af 18 tot 65jarigen
leeftijd, toonde bij aan dat ook bij gunstige
gevallen de Staat er geen voordeel bp heeft
en 2 pCt niet te hoog is. De voorzitter bracht
hem dank voor zijne heldere uiteenzetting.
Hierop verkreeg de heer M. Waale van Zie
rikzee het woord, die op humoristische wjjze
de waarheid aantoonde der stelling, bijna eene
axiomaKennis van methode in haar geheelen
omrang is voor elk, onderwijzer noodig.
Ten slotte nam de voorzitter op de meeste
hartelijke wijze afscheid van de leden, hun
dank zeggende voor de welwillendheid en
medewerking, die hij steeds mocht ondervinden.
Wederkeerig brachten een drietal sprekers,
met instemming der vergadering, den voorzitter
en schoolopziener dank en hulde, voor wat hp
sis zoodanig verricht had en uitten de besta
wenschen voor zijne toekomst.
De onderwijzers in het arrondissement Zie
rikzee zien den heer Hoytema noode vertrekken,
die door zijn hoogst humaan karakter in korten
tijd aller harten won.
Uit Vlisaingen schrjjft men ons
Zaterdagavond jl. werd de nieuwe zaal van
het Leger des Beils alhier geopend. Onlangs
werd daarvan in dit blad eene beschrijving
gegeven.
Ter viering van deze voor het »Leger" zoo
heugelijke gebeurtenis, waren verscheidene bui
tengewone bijeenkomsten aangekondigd, waar
van de eerste Zaterdagavond te half acht nor
een aanvang nam.
De zaal was geheel vol en alles liep in de
beste orde af.
Door verschillende sprekers (officieren) werd
het woord gevoerd afgewisseld door bidden en
zingen, het laatste natuurlijk dikwijls minder
aangenaam voor het gehoor, daar iedereen ver
zocht werd mede te zingen en velen de melodie
niet kenden.
Tengevolge van onvoorziene omstandigheden
kon de kolonel Nicol van Engeland en maj.
French van Amsterdam de openingsbpeenkomst
niet hpwonen. Eerstgenoemde leidde echter dg
bijeenkomsten van Zondag
