N°. 61.
133e Jaargang.
1890.
Donderdag
13 Maart.
J. H. C. HEIJSE
Yerwamng in de gelederen.
Verspreide Berichten.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 12 Maart.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN. ENZ,
Burgerlijke stand.
MIDDELBURG
Vhermometei. I Agenten te Vliaaingen: P. Gr. de Yet Mestdaqh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. 0. db Mooij te TholenW. A. van Advreitentlë»
Middelburg 12 Maart vm. 8 u 45 gr. i Nebuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te eea mr
m. 12 n 55 gr. av. 4 tu 54 gr. F. i advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam, de Gebb. Bel inpakte, te *s Gravenhage, en A. de la Mak Azn, te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zjjn, wilUn
Verwacht Z. W. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G.L. Daube Cie., John F. Jonbs, opvolger.zjj des avonds nog word en opgenon en
Voor de verkiezing van een !"-■! der
Tweede kamer voor liet district
GOES op llinsdag 18 Maart bevelen
wij den kiezers ten dringendste aan
den lieer
Lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland.
L
Merkwaardige verschijnselen vallen in deze
dagen onder de staatkundige bondgenooten
in ons land waar te nemenverschijnselen
waarvan men het gewicht eerst beter leert
kennen na kalm beschouwen.
Met opzet lieten wij na de aandacht onzer
lezers te vragen voor een feit en eene be
schouwing, die beide vele pennen iu bewe
ging brachten, en zoo dit nog noodig
ware de broosheid ons toonden van een
bondgenootschap, dat op zulke zwakke gron
den berust, al neemt men ook den schijn
aan van krachtig en aaneengesloten te zijn.
Telkens en telkens weer komen er onver
wacht „stoutigheden" aan het licht, waarbij
allerlei kunst- en vliegwerk moet aangewend
worden om de beteekenis daarvan voor ons,
liberalen, te verbergen.
Het is ook wel wat al te erg dat zij, die
voortdurend zich de handen wreven over de
zwakheid der liberalen en met ophef aan
kondigden dat de voorspelling omtrent het
in duigen vallen van hun eigen bond, na de
oplossing der schoolkwestie, niets dan laster
was, nu zoo kort na de beslissing op
dit belangrijk punt hun eigen bondge
nootschap zien wankelen op zijn grondslagen,
En het verschijnsel doet zich niet alleen voor
in de groote politieke wereld, neen in den
kleinen kring van de Tweede kamer kan
men elkaar niet vertrouwenwij hebben
het gezien bij de benoeming van een com
mies-griffier, toen en dat nog wel met
eene anti-liberale meerderheid een liberaal
man als mr Patijn gekozen werd. De beide
andere candidaten jhr mr De Savornin
Lohman en mr Vos de Wael bleven in de
minderheid. De eerste, de man der anti-
revolutionDairen, kreeg bij derde stemming
20, de heer Vos de Waei, katholiek, 24,
maar de heer Patijn reeds 36 stemmen. En
ten slotte bekwam de benoemde er 44 tegen
40 op den katholieken candidaat.
En nooit nog zoo verzekeit de katho
lieke Post was de kans om een katholiek
in het bureau der kamer te doen plaats
nemen zoo gunstig geweest als bij die
gelegenheid.
„'t Is ergerlijk en bedroevend 1"zoo roept
dit blad uit. „Maar wat bovenal ergerlijk
genoemd mag worden is, dat minstens twee
katholieken zich daarbij van hunne partij
moeten hebben afgescheiden. De stukken
wijzen het uit".
Schandelijk verraad is er dus gepleegd in
eigen kringEn een leider als dr Schaep-
man heeft dit niet eens kunnen beletten.
Zou Joan BoM gelijk gaan krijgen
Men weet, ruim een jaar geleden noemde hij
den dichter-staatsman, zijn geloofsgenoot,
„een man in de poëzie maar een schaap in
de politiek."
Wanneer zulke buitensporigheden, zulke
om het aldus eens te mogen noemen
„uit-den-band-springerijen" gebeuren onder
de leden der vertegenwoordiging, is het dan
wonder dat zelfs de leeken daarbuiten niet
recht weten, hoe zij het hebben niet het
juiste besef met zich dragen van de plichten,
die het partijverband meebrengt
Voorzeker niet.
En dan behoeven wij ons niet te verbazen
over een zonderling stuk dat plotseling in
de lijd is verschenen en waarover vele katho
lieke organen nog voortdurend niet van
hunne verbazing zijn bekomen.
Men weet hoe de persoonlijke dienstplicht
een zeer leelijke steen des aanstoots is voor
vele katholieken, want daaromtrent bestaat
onder hen ernstig verschil van meening, wat
vooral eene groote moeilijkheid oplevert nu
de tegenwoordige minister van oorlog
zelf katholiek voorstander is van de af
schaffing der plaatsvervanging. Bovendien
is dit een kwestie, waaromtrent anti-revolu-
tionnairen en het grootste deel der katho
lieken in meening uiteenloopen op het pro
gram der eersten staat duidelijk afschaffing
der plaatsvervanging. Over die belangrijke
kwestie nu leverde de Standaard van 26 Feb.
een opstel, waarin het blad duidelijk nog
eens het standpunt aangeeft dat zijne partij
in dit vraagstuk inneemt.
Verder werd daarin herinnerd aan de
krasse houding, die in den laatsten tijd de
Roomsche pers tegenover de afschaffing der
plaatsvervanging innam, waarbij een harer
organen zelfs zoo ver ging van de bedreiging
te doen hooien dat voortaan geen stem van
Roomsche zijde op een anti-revolutionnair
candidaat zou worden uitgebracht, tenzij hij
vooraf verklaarde nimmer zijn stem aan de
afschaffing van de dienstvervanging te zullen
geven.
Tegen zulk een pressie nu kwam de
Standaard op; vooral uit overweging dat de
bondgenooten wisten wat zij op dit punt
aan elkaar hadden en de anti-revolutionnaire
pers zich bereid had verklaard, elk afwijkend
voorstel in overweging te nemen, mits de
veiligheid van het land geen schade leed,
en duidelijk gemaakt wierd, welk specifiek
Roomsch belang bij deze zaak betrokken was.
Daarop bleven de katholieken het antwoord
echter schuldig; hun houding werd gepio-
nonceerder en het vraagstuk der plaatsver
vanging had, altijd volgens de Standaard
zelfs bij de jongste ministerieele crisis een
underground invloed uitgeoefend, die in niet
geringe mate den loop der zaken heeft be-
heerscht.
Dit opstel van het hoofdorgaan der anti-
revolutionnaire partij lokte een protest uit.
In de Tijd van 7 Maart verscheen eene
beschouwing, waarin de vraag werd gedaan
of dit opstel soms moest aangemerkt worden
als eene poging om te komen tot: „schei
ding en breuke, ditmaal nu juist niet met
de synodalen maar met de R. K. staatspartij."
Hierop volgde een uiteenzetting van die
feiten en van de wijze, waarop het verschil
van meening dat er omtrent het punt der
defensie bestond tusschen de katholieken
onderling, was bijgelegd, door n. 1. het be
ginsel der plaatsvervanging vrij te laten, en
niet als een nommer van het program van
actie der katholieke partij het behoud dier
vervanging te decreteeren.
In dat stuk kreeg zelfs dr Schaepman een
minder aangenaam snuifje er stond duidelijk
te. lezen „De Standaard weet zeer goed dat
dr Schaepman niet is de katholieke partij
zelfs de Algemeene Bond" dat was de
bond die op het punt der vervanging geen
bepaalden eisch tot behoud wilde stellen
„kan niet zeggen, de katholieken in den lande
te vertegenwoordigen neen, de meerderheid
der katholieke bevolking wordt, behalve door
den Zuid- en Noord-Hollandschen Bondver
tegenwoordigd door Limburg, Noord-Brabant,
het Kwartier van Nijmegen, het Land van
Maas-en Waal en eindelijk Staats-Vlaanderen.
Welnu, uit deze uitgebreide streek zijn enkel
en alleen de kiesvereenigingen te 's Bosch en
Breda bij den Algemeenen Bond aangesloten.
De Algemeene Bond vertegenwoordigt nog
niet eens een derde gedeelte van de katho
lieke bevolking."
Het grootste deel der katholieken is dus
voor behoud van plaatsvervanging en tegen
algemeenen en persoonlijken dienstplicht, zoo
betoogde de schrijver van dit stuk, die ten
slotte het volgende den Standaard toeriep
„Laat de Standaard niet uit het oog ver
liezen, dat er sedert een jaar geleden veel
veranderd is. Kon destijds de agitatie van
de katholieke kiesvereenigingen ontijdig
genoemd worden, met het oog op de nog niet
ingediende wetsontwerpen tot herziening der
schoolwet, thans is punt 1 van het gemeen
schappelijk program, voorloopig althansvan
de baan. Herziening van de wetten op het
middelbaar en hooger onderwijs maken ook
een deel uit van het katholieke program
van actie, en eindelijk verleden jaar heeft
men wel-is-waar ecu aanloop genomen om
de Eerste kamer in anti-liberalen geest om
te zetten, maar men is halverwege blijven
steken. Wanneer nu de verschuiving, welke
in het ministerie heeft plaats gegrepen,
wanneer het optreden van mr. A. F. de
Savornin Lohman want Mackay had zich
te dien opzichte de handen gebonden
beteekentdat er op de eene of andere wijze
storm zal geloopen worden tegen de liberale
meerderheid van de Eerste kamer en ruiterlijk
zal gestreden worden voor de rechten
der Vrije Universiteit dan bestaat er kans,
dat katholieken en anti-revolutionnairen de
gemeenschappelijke campagne nog geruimen
tijd blijven voortzetten, en er nog veel goeds
in het belang van het land tot stand zal
worden gebracht. Maar dan dient het strui
kelblok van den verplichten persoonlijken
dienst dcor toegeven van anti-revolutionnaire zijde
uit den weg geruimd te worden.
„Alles wat men leest, maakt echter den
indruk, dat door dr Kuyper en de zijnen de
afschaffing van de plaatsvervanging meer op
prijs gesteld wordt dan de gelijkstelling van
de Vrije Universiteit op gereformeerden
grondslag met de staats-universiteiten. Of is
hij tot bereiking van laatstgenoemd doel
niet zeker van de droite van de anti-revolu
tionaire kamer-club
Een bliksemstraal bij onbewolkten hemel
kon niet meer schrik en verwarring te weeg
brengen dan dit stuk.
Van wie gaat dit uit
Welke kracht en wa< de moet men eraan
toekennen
Hoe komt dit gepubliceerd
Zoo vroeg men hier en daar; en men
knoopte daaraan merkwaardige opmerkingen
vast, voor ons merkwaardig genoeg om er een
oogenblik bij stil te staan, vooral nu een
Goesche kiesvereenigiDg dit stuk aannam
als haar Evangelie.
Wij doen dit in ons volgend nommer.
jaar als een vruchtbaar voor den landbouwer
beschouwd worden.
Hoogere opbrengsten dan in 1888 werden
verkregen van tarwe, rogge, gerst, boekweit,
lioonen, erwten (alle in zaad en Btroo), aard
appelen, suikerbieten, koolzaad, karwjjzaad,
kanariezaad, cichorei, vlas, hennep (de beide
laatste in zaad en lint of vezel), tabak, mangel-
wortels, koolrapen, wortels, klaver- en graslan
den, warmoezerijen, appelen, aardbeziën, bloem
bollen, boomkweekerijen, bloemkweekerijen en
de houtteelt, of bosebbouw. Inzonderheid moeten
hiervan genoemd wordende wintergranen,
erwten, aardappelen, suikerbiet, koolzaad,
cichorei, vlas, hennep, tabak, mangelwortels,
knolrapen, wortels, klaver- en graslanden en
warmoezerijen.
Minder goed dan in 1888 waren de opbreng
sten vanhaver, peren, kersen, pruimen en
aalbessen.
De prijzen waren over het algemeen nog
laag. Waar granen voor genoemd doel zijn
aangewend, heeft men maat of gewicht goed
betaald gekregen. Dit is ook hoezeer in
iets mindere mate het; geval, waar men de
graanproductie heeft aangewend of nog aan
wendt als krachtvoeder in den veestal en tot
het mesten van dieren, terwijl door de groote
hoeveelheid gras, juist tijdens de grootste
melkproductie, onze veeboeren vrij wat meer
inkomsten verkregen hebben dan in het vorig
jaar. Daarbij komt nog, dat zij door de be
langrijke hooiproductie den winter gerust te
gemoet konden gaan, en hun vee met goed
gewonnen en gezond hooi kunnen voederen.
Bij kon. besluit is benoemd tot officier van
justitie bij de arr.-rechtbank te Tiel mr D.
N. van Hoytema, thans officier van justitie bij
de arr.-rechtbank te Zierikzee, en tot officier
van justitie in de arr.-rechtbank te Leeuwarden
mv T. J. Noyon, officier van justitie bij de
arr.-rechtbank te Winschoten.
Terder is benoemd tot rechter in de arr.-
rechtbank te Amsterdam jhr mr J. van Doorn
thans proc.-gen. in de kolonie Suriname.
Nog is lo benoemd tot hoogleeraar in de
faculteit der letteren en wijsbegeerte aan de
rijks-universiteit te Utrecht, om onderwijs te
geven in de Hebreeuwsche taal- en letterkunde
en Israëlitische oudheden, dr M. Th. Houtsma,
adjutor interpretis legati Warneriani en lector
aan de rijks-universiteit te Leiden
2o aan dr M. Th. Houtsma, voormeld, eervol
ontslag verleend als lector buiten bezwaar van
's rijks schatkist aan de rijks-universiteit te
Leiden, met ingang van den dag, waarop hij
zijne lessen te Utrecht zal hebben aangevangen.
Naar men meldt, zal de heer Fabius zich
niet verkiesbaar stellen voor de door zijne be
noeming tot inspecteur van het lager onder
wijs opengevallen plaats in de Tweede kamer.
Zooals gisteren nog in een groot deel onzer
oplaag vermeld werd is toen te 's Gravenhage
overleden mr C. D. Asser, raadsheer in den
Hoogen raad.
Bjj het tabellarisch overzicht van den oogst
in Nederland in de Staatscourant wordt als
toelichting het volgende medegedeeld
Bjj het averaicht van den oogst voor elke
provincie afzonderlijk is eene min of meer
uitvoerige toelichting gegeven betreffende de
opbrengsten der verschillende gewassen.
Bij dit overzicht is eene opgaaf van de op
brengst der gewassen in de jaren 1884—1888
gevoegd, zoodat kan worden nagegaan welke
gewassen betere, welke minder goede uitkomsten
hebben gegeven dan in de vijf voorgaande jaren.
Vergeleken met 1888, mag het afgeloopen
Tot onderwijzer aan dan openb. school
voor 1. o. te Bruinisse is benoemd de heer
J. S. van den Berge te Nieuwe Tonge. Het
onderwijzend personeel bestaaat nu, behalve
uit het hoofd, uit vier onderwjjzers en twee
onderwijzeressen.
Burgemeester en wethouders van Middel
burg benoemden tot gemeente-archivaris den
heer M. H. van Visvliet alhier. Er waren zestien
sollicitanten.
Door het burgerlijk armbestuur alhier is,
met ingang van 1 April a., tot zijn bode be
noemd de heer J. M. Meerman, onderwijzer, thans
verblijf houdende te Tholen.
Uit Goes spreekt men ten stelligste het
bericht der anti-revolutionnaire pers tegen dat
de R.-Katholieke kiesvereeniging ook den heer
Heijse gevraagd zou hebben om zijne meening
inzake algemeenen en persoonlijken dienstplicht.
Door het Leger des Heils is een tuintje
aan den Westnol te Goes gekocht. Daar zal
het leger een gebouw laten zetten.
Een Goeseh jonkman heeft op noodlottige
wijze het leven verloren. Hij viel van het
sehip, waarmede hij met zijne ouders in Frank
rijk met een bekend z. g. bypodrome en me
nagerie of liever nieuwerwetschen draaimolen
rondreist, en is, ofschoon dadelijk uit het water
gehaald aan de gevolgen overleden.
De heer J. A. Geill, geneesheer te Wemel-
dinge, is benoemd tot gemeente-geneeskundige
te Nisse en 's Heer Abtskerke. Was zoo schrijft
men ons de teleurstelling groot, toen de heer
Geill voor twee jaren eerstgenoemde gemeente
metterwoon verliet, niet minder groot is de
blijdschap over zijne terugkomst, want al laat
de jjver en geschiktheid van den tjjdeljjken,
elders woonachtigen geneeskundige niets te
wenschen over, door 's heeren Geill's komst
verkrijgt de gemeente wederom een inwonend
geneesheeren bovendien een goed burger
meer. Nisse is eenigszins samengegroeid met
de familie Geill; reeds de vader van den heer
J. A. Geill was aldaar geneeskundige.
Zondagavond omstreeks half negen is een
jongeling uit Poortvliet even buiten Scherpe-
nisse, op den Poortvlietschen dijk, door vier
personen uit het laatstgenoemde dorp onver
hoeds aangevallen en deerlijk mishandeld. Zijn
gelaat was schier onkenbaar door de bekomen
wonden, toen hjj, haast uitgeput door bloed
verlies, bjj den geneesheer te Poortvliet
aankwam, die de noodige hulp verleende. Ook
andere deelen van het lichaam dragen sporen
der wreede mishandeling, zoodat hjj nog steeds
het bed moet houden.
Men is den daders op het spoor.
Wat aanleiding tot die mishandeling heeft
gegeven, wordt niet gemeld;
Uit Bruinisse schrjjft men ons
In navolging van de landbouwers H. van der
Zande c. s. te Bruinisse, die voor twee jaren
vergunning kregen om een steiger of laadplaats
voor suikerpeeën te mogen maken aan den
zuideljjken zeedijk van den polder Bruinisse,
ongeveer drie kwart uur buiten de bom der
gemeente, is dezer dagen door landbouwers A.
Mol c. s. aldaar aanvraag gedaan om een dito
laadplaats te mogen maken, voor het zelfde
doel aan den noordelijken zeedijk van dien
polder. Nu juist wel niet ter wille van den
grooten afstand van de gemeente, doch meer
ten gevolge van den slechten rijweg over den
binnenherm, van den zeedijk en de,, in hun
belang, minder practische plaatsing van de
eenige weegbrug aldaar. Terwijl nu het meer
of min Ier verbouwen van suikerpeeën in het
noordelijk gedeelte des polders van de beschik
king op hun verzoek athankeljjk is, wordt deze
met belangstelling tegemoet gezien.
De verscheping van dat landbouwproduct is
te Bruinisse kolossaal. Dit kan men nagaan
als men weet dat, ongerekend de schepen die
buiten de gemeente geladen werden, in 1889
7514800 KG. netto op de fairbank gewogen en
deze in 75 schepen, metende te zamen 7380 ton,
afgeladen werden.
In de te Aardenburg gehouden algemeene
vergadering der leden van Welbegrepen Eigen
belang werd Dinsdag rekening gedaan over
het afgeloopen dienstjaar, waaruit bljjkt dat
de ontvangsten bedroegen 14,740.30, de uit
gaven f 14,739.53, en het goed slot ƒ0.77.
De sercetaris dier vereeniging, de heer G. A.
Vorsterman van Oyen weigert elke geldeljjke
vergoeding, zoodat slechts 25 voor bureau
kosten is uitgetrokken.
Tevens had de aanbesteding plaats van ver
schillende zaden en grassen. Aannemers werden
van 258 kg. Lucerne (83 ct.), 295 kg. Kenlsch
klaverzaad (55 ct.) per kg. en 60 kg. witte
klaver (75 ct.), de heer A. Hoste te St. Laurjjns
van 670 kg. Brab. klaver (54j ct.) de heer
J. Risseeuw te Oostburg, en van 147 kg. ver
schillende grassen de héér A. Pateer te Hoofdpl.
De prjjzen zjjn per kilogram.
Ten overstaan van den notaris J. de Vos aU
hier werd Dinsdagavond in de Prins van Oranje te
Goes voor de beneficiaire erfgenamen van H. v. d.
Straate, geveildlo het huis en erf te Goes
aan den Molendijk no 534, kooper J. H. C. Holle-
mann voor 14102o het huis vlak bjj gelegen,
no 532, kooper P. de Brandt voor f 1490 3o het
huis in de Bocht van Guinea aldaar no 124,
kooper D. Klemkerk voor 605, en 4o het
koffiehuis en logement met pakhuis en erf aan
den Oostwal no 260, kooper A. Jacobs voor
f 1600.
De koopers wonen allen te Goes.
Yan 11 en 12 Maart.
Middelburg. OndertrouwdB. H. Steringd,
Kuijper, jm. 36 j. met L. J. Lesturgeon, jd. 31 j.
BevallenS. Barentsen, geb. Barentsen, z.
G. H. P. Vermaat, geb. Van Hilst, d. S. de
Rjjebe, geb. Van Opdurp, z. J. A. Harthoorn,
geb. Paauwe, z. J. M. Beaufort, geb. Sanderse,
z. F. Gillissen, geb. Scholten, d. A. Wisse, geb.
Beekman, z. S. G. GodeBchalk, geb. De Vroome, d.
OverledenE. Kolter, vrouw van J. Cevaal,
78 j. J. Hejjt, wed" van P. Kodde, 66 j.
Algemeen heersebt nog het denkbeeld dat
niet strafbaar is een crediteur, die, wetende
dat zjjn debiteur wrak staat, en gedreven door
de vrees dat hij door dien wrakken toestand
van zjjn debiteur geen betaling zal erlangen,
pogingen in 't werk stelt om het verschuldigde
binnen te krjjgen en daarin slaagt. Dat men
aldus handelende in strjjd komt met onze
tegenwoordige strafwet, bleek uit een vonniB,
door de arrondiasements-rechtbank te Arnhem
uitgesproken, waar bjj een crediteur, die zich
zelf en anderen had betaald, hoewel niet op-
zetteljjk ter verkorting van de rechten van
andere schuldeischers, werd veroordeeld tot
eene maand gevangenisstraf. ArnhCt.)
Met betrekking tot het ongeluk van de
zeesluis te IJmuiden wordt nader gemeld dat
Maandag voormiddag het inkomende stoom
schip Hartjield in de groote sluis op de binnen-
waterkeerende binnen-ebdeuren liep, tengevolge
van een verkeerd uitgevoerd commando, eg
beide deuren braken*
