7 Maart. N°. 56. 133® Jaargang. 1890. Yrijdag Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. «XWX Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50; iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 6 Maart. LETTEREN EB KUNST. ONDERWIJS. KERENIEUWg. UIT STAD EN PROVINCIE. VERKOOPINGEN. ENZ. HII)l)l l li( Ii(.Sf lll MANT. y Thermometer. i Agenten te Vlissingen: P. G. bb Vet Mestdagh Zoo», te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. v. d. Peijl. te Zierikzee: aO. nu Moon te TholenW. A. van i Advertenilëa De keer L. W. C. van den Bergh, hoogleeraar te Delft, heeft in de N. R. Crt. eene beschou wing gewjjd aan Atjeh en een plan ontwikkeld om de kwestie betreffende dat land tot eene oplossing te brengen. Hij geeft daarin tevens eene schets van den toestand in Atjeh, die, voor de meeste lezers zeker nieuw, wel de aandacht verdient. Hij schrijft Sedert meer dan anderhalve eeuw was het land ten prooi aan eene chronische regeering- loosheid; noch de sultans, noch de door hen aangestelde hoofden hadden feitelijk iets over hunne onderhoorigen te zeggen, het gemeente lijk en districtsverband was zoo los mogelijk in éen woord: men had er slechts hetrecht van den sterkste. Onder deze omstandigheden ontwikkelde zich bij het volk een geest van handeloosheid en van verraad, benevens een vechtlust, die slechts geëvenaard werden door de algemeene zedeloosheid. Men heelt de Atjehers wel eens als ijverige en vrome Mohammedanen voorgesteld, doch ten onrechte. Aan ondeugden, die de Islam ten strengste veroordeelt, geven zij zich algemeen en openlijk over, ja zelfs beschouwen zij die als de meest natuurlijke zaken der wereld. De studie van de Mobammedaansche theologie en van het recht van den Islam staat dan ook tegenwoordig in Atjeh al zeer laag. Wijlen Toekoe Kaliin olficieele stukken soms de «opperrechter des rijks'1 geheeten, bleek mij zijne wetboeken niet eens te kunnen lezen. Op mijne vraag hoe hij dan de rechtspraak kon uitoefe nen, antwoordde hij, dat hij gewoon was om, als de wetboeken te pas kwamen, zijn «oela- maV', d. w. z. zijn schriftgeleerden, een advies te vragen. Met zulke kleinigheden liet dus deze «magistraatspersoon" zich niet indaai had hjj zi]n «menschen" voor. Intusschen bleek mij, voor zooverre ik die schriftgeleerden te spreken kon krijgen, dat hunne kennis al zeer gering was, en dat zij alleen van die gedeelten der Arabische rechtsboeken, die tot bestrijding der ongeloovigen aanzetten, iets noemenswaar digs wisten. De rest, verklaarden sommigen mjj ronduit, werd toch van ouds in Atjeh alB van weinig practisch belang beschouwd. Om kort te gaan, de Atjehers zjjn over het geheel lieden van wie men evenmin rustige on derdanen kan vormer, als men verband kan breDgen in een zandhoop, of zich vast kan hou den aan de lucht. Vóór onze vestiging vochten zij onderling minstens even hard als thans tegen ons. Gelijk alle kwade sappen van een ziek lichaam trekken naar een wond, zoo concentreert zich nu hun vechtlust tegen onze liniën. Van strijden voor vrijheid, of voor welk hooger be ginsel ook, is geen sprake, al wordt iets der gelijks soms van Atjehsche zijden bewezen. Deze karakterschets van den Atjeher leert ons tevens, dat wij ons geene illusiën moeten maken van de onderhandelingen met den pre- tendeDt-Sultan en andere hoofden in den laatsten tjjd gevoerd. Indien de pretendent zich onder werpt en zich te Kota-Radja vestigt, zullen wij alleen een persoon meer te beschermen hebben indien bij zich, ook na zijne onderwerping, buiten onze liniën blijft ophouden, zullen wij evenveel, of liever even weinig nut van hem trekken als thans van Toekoe Baid. Hij is nu een speelbal van de partijen onder de Atjehers, evenals de Sultans in de laatste anderhalve eeuw steeds geweest zijn en hoe men in ernst kan verwachten dat zoo iemand in onze handen een geschikt regeermiddel ban worden, is mij een raadsel. Indien Tengkoe di Tirou, Toekoe Oemar, of welk ander bendehoofd den strijd opgeeft, zal men over korten tijd een nieuwen Tengkoe of Toekoe zien verrijzen, omdat, onder een rooversvolk als de Atjehers, een rooverhoofdman een even noodza kelijk, ik zon bjjna schrijven «nuttig" element in de samenleving vormt, als ten onzent b. v. in eene handelstad een advocaat, of in eene fabriekstad een ingenieur. Het voorbeeld van de onderwerping van Said Abd-ar-Rahman ar- Zabir, waarvan men zich intertjjd zooveel heeft voorgesteld, is o. a. daar om de juistheid van het bovenstaande te bewijzen. Het plan van den heer v. d. Berg om tot een oplossing van het Atjeh-vraagstuk te komen, is gebaseerd op de gegeven karakterschets der Atjehers en komt hierop neer BinneD den kring onzer versterkingen een andere bevolking in massa te koloniseeren deze bevolking te vestigen in versterkte kam pongs rondom ons gebiedstelt men hen dan langzamerhand in het bezit van onze terrein- gronden, dan zullen zij een georganiseerde be volking worden, die de onbeschaafde Atjehers ftllengs zullen terugdringen en doen uitsterven. De Nederlands che vereeniging tot voorkoming van ongelukken in fabrieken en werkplaatsen is thans opgericht. In de jongste te 's Gravenhage gehouden ver gadering zijn de statuten der vereeniging vast gesteld. De heeren WeBterouên van Meeteren en mr. H. J. A. Mulder, die in deze het initiatief namen, zijn tot de eerstvolgende algemeene vergadering, welke in de maand December, dit jaar, moet plaafs hebben, belast met de be stuurswerkzaamheden en zullen daarin worden bijgestaan door een 5-tal leden. Waarschijnlijk zal naar de Hollandsche bladen melden de Nederlandsche regeering op de arbeiders-conferentie te Berlijn vertegen woordigd worden door den heer mr Snijder van Wissenkevke, referendaris bij het departe ment van justitie, onder wiens afdeeling de sociale wetgeving ressorteert. Men zie verder onder Laatste Berichten de handelingen der Tweede kamer. Bjj kon. besluit is de kapitein C. H. N. de Ronde, van het le reg. inf. op pensioen gesteld ten bedrage van f 1560 'sjaars. Verder zijn bij het wapen der inranterie be noemd bij het le reg., tot kapitein, de eerste- luit. F. W. Weve, van het 6e reg.bij het 5e reg., tot eerste luit. de tweede-luit A. H. van Alphen de Veer, van het korps.' Naar wij vernemen, wordt Zr Ms stoomschip Atjeh naar Bassorah (Turkije) gedirigeerd, waar ongeregeldheden plaats hadden aan het Neder landsche vice-consulaatschap. (Dagbl.) Mevrouw S. de Vries, van Het Néderlandsch tooneelis Ijjdende aan een ernstige kwaal, waardoor zij langen tjjd verhinderd zal worden op te treden. Den 8en Maart wordt te Brussel door den koning en de koningin de internationale ten toonstelling van werken der portretschilders uit onze eeuw in het oude museum geopend. Zola's nieuwste werk La béte humaine, thans verschenen, heeft het getal boekdeelen, van dien schrijver gedrukt, tot over een millioen gebracht. Volgens sommigen bestaat er geen de minste kans, dat Zola lid van de Académie zal worden. De verkiezing van den historicus Thorceau d'Angin schijnt verzekerd. Men voorspelt den grooten naturalist twee stemmen; hij zelf rekent op drie. Don José Zorilla, de gevierde nationale dichter der SpanjaarJen, is tengevolge van een operatie zwaar ziek. Van hem wordt beweerd, dat hij nooit proza geschreven heeft, zelfs zijn rede bij de aanvaarding van zijn lidmaatschap van de academie van wetenschappen hield hij in verzen. Hij beweerde eens, dat hij proza hoogstens kon lezen. Ernst Possart oogstte zoowel te New-York als te Chicago grooten bjjval als Karei IX in de Bluthochzeit, als Skylock en als Rabbi Sichel. Vele Amerikanen stellen den Duitschen kun stenaar op éen lijn met hun beroemden land genoot Edwin Booth. Bij het te Breda afgenomen examen in de nuttige handwerken is nog geslaagd mej. M. C. Hulsenboom van Middelburg. Bedankt voor het beroep naar Brouwers haven door ds S. H. A. Begeman P. Hz., te Hemelumen voor dat naar Terneuzen door dr C. J. Montjjn, te Chaam c. a. Door den burgemeester van Middelburg is aan deu luitenant-kolonel, garnizoens-com- mandant, bijzondere dank betuigd voor de hulp, door de militairen bewezen bij den brand op Zondag 11. Zij, die daarbij blijken hebben gegeven van moed en voortvarendheid, worden door den burgemeester in het bijzonder genoemd. De heer M. Fokker heeft, in aansluiting met zijn vroeger verschenen verdienstelijk werk de statistiek van Middelburg, over 1888 eene statistiek samengesteld, die in cijfers een beeld geeft van wat in dat jaar in onze ge meente is voorgevallen en omgegaan. In een klein bestek »s daar zeker een arbeid van dagen of weken, zoo aiet. maanden, vereenigd Volgens het Maandboekje over Februari overleden in die maand alhier 27 personen, nl. beneden het jaar 7, van 15 1, van 10—15 1, van 30—35 1, van 35 -40 1, van 50—55 1, van 55 60 2, van 60—65 4, van 65-70 3, van 70—75 3, van 76—80 j> ar 3. De ziekten der overledenen waren klierteriDg 4, kanker 3, longtering 3, darmontsteking 3, verder beroerte, hartgebrek, nierziekte en plot seling ieder 2 en levenszwakte, waterzucht, stuipen, longontsteking, borstwaterzucht en diarrhoea ieder 1. Blijkens het 24e jaarverslag der Werk- mans-Vereeniging alhier, dat over 1889 loopt, bleef het aantal leden even groot, nl. 160. Ook het aantal begunstigers bleef gelijk. De onderafdeelingen der vereeniging, de zangvereeniging en de rederijkerskamer, kweten zich voortdurend van hunne taak en gaven enkele avonden van genot en ontspanning aan leden en begunstigers. Volgens het verslag van den bibliothecaris werd van de boeken tamelijk gebruik gemaakt. Gedurende den loop van dit jaar voorzagen verscheidene leden der vereeniging zich voor gemeenschappelijke rekening van goede en goedkoope Dnitsche steenkolen. Ook voldeed de vereeniging dit jaar weder aan hare verplichtingen door de uitloting van 2 aandeelen, zijnde de nummers 3 en 35, elk ter grootte van 25. Geen vnn deze beide aandeelen werden opgevraagd. De geneeskundige behandeling, die voor een jaar als proef werd vastgesteld, is in de ver gadering van December met algemeene stem men aangenomen, en wel zoo, dat elk lid recht heeft op 3 maanden geneeskundige behande ling per jaarde helft door hen aan den docter te betalen, doch de medicijnen ten koste der kas, met zes weken ondersteuning in even tueel e gevallenindien de kas het toelaat, kan het bestuur naar bevinding handelen. De ontvangsten bedroegen aan contributie f 864.24, begunstigers 137.algemeene f 158.45, biljartbus goed slot vorige boekjaar f 36.64. De uitgaven beliepen sociëteit 133.44}, geneeskundige behandeling 285.40, onder steuning 420.50, overlijden 30.—, alge meene uitgaven 298-82}. De officier van gezondheid 2e kl. A. van Dorsten is aangewezen om den militieraad bij te Btaan in het geneeskundig onderzoek van de militieplichtigen, die wegens reclame van lichaamsgebreken voor dien raad moeten ver schijnen. Bij de verkiezing van een lid van den raad te Meliskerke, in plaats van wijlen K. Wisse, werden 62 geldige stemmen uitgebracht. Hiervan verkregen J. Koppejan Hz. 24, A. Janse Az. 17 en J. Riemens 12 stemmen. Tusschen de twee eerstgenoemden moet dus eene herstemming plaats hebben. Te Borssele geraaktenWoensdag de kleêren van een twee en een halfjarig kind in brand, waardoor het zoodanig met wonden werd over dekt, dat geneeskundige hulp moest worden ingeroepen. De rijksveldwachter D Bunrmarr, gestatio neerd te 't Heer Arendskerke, is alszoodanig henoen: d te Borssele. De Liberale kiesvereeniging Goes komt Zaterdagavond in de Prins van Oranje aldaar bjjeen ter bespreking der verkiezing voor een lid der Tweede kamer. Door de anti-revolutionnaire kiesvereeni ging Nederland en Oranje te Goes is Woensdag avond mr L. W. C. Keuchenius met algemeene Btemmen tot candidaat gesteld, voor de a. s. verkiezing voor een lid der Tweede kamer. Genoemde heer heeft de candidatnur aange nomen. Als bestuurslid der kiesvereeniging werd gekozen de heer J. Bujjze. Woensdag avond ontstond, door het om vallen van een petroleumstel, brand in het atelier van den heer J. J Quist achter diens woning in de Kerkstraat te Goes. De bediende, die de vlam wilde blusschen, kreeg, wijl zijn kleeren vuurvatten, enkele brandwonden. De vlam, die reeds meer voorwerpen aangetast had, werd door toegesnelde hulp spoedig gedoofd. Uit Bruinisse schrijft men ons Het Maandag ingesteld onderzoek naar de gesteldheid van het schip De twee gebroeders, met gebroken ladiDg ruwe suiker hier in de haven, heeft tot zeer bevredigende uitkomst geleid. Het is bevonden geen lekkage te heb ben, vermoedelijk door de vlugge hulp der Bruinissenaren, en daarom werd de resteerende lading 31000 kilogram suiker niet overge laden maar opnieuw door een rijksambtenaar van Zierikzee geplombeerd. Schipper De Witte wacht thans op bericht, of Holland vrij van ijs is om bij gunstige gelegenheid de reis naar Amsterdam voort te zetten. De door de BruiniBsenaars overgenomen la ding 24000 K. G. suiker is Woensdagmorgen onder behoorlijk geleide, per Zierikzeesche boot, naar Rotterdam vervoerd, waarvoor dat gedeelte bestemd was. Uit Terneuzen wordt ons geschreven Terwijl onze andere vereenigingen door allerlei oorzaken dezen winter weinig van zich doen hooren, gaf de jonge orkest-vereenigiDg de Volharding Dinsdag haar tweede winterconcert. Zij deed dit gedeeltelijk onder leiding van haar vroegeren directeur, den heer De Jonge, ge deeltelijk onder leiding van haar nieuwen, den heer Emile Ergo, van Antwerpen. Het vrij talrijk opgekomen publiek toonde de pogin gen van het gezelschap zeer op prijs te stellen. Werden alle nummers zeer toegejuicht, het FrühUngsliedduet voor clarinet en piano en le Rève, voor cello en piano, verwierven een warm applaus, evenals het Andante van den nieuwen leider. Op het laatste nummer van het programma Nachklünge van Ossian, volgden spoedig andere klanken, die de meeste aanwe zigen uitlokten tot het gezellige bal, dat ben tot vroeg in den morgen prettig bjjeen hield. Men schrijft ons uit Hoofdplaat omtrent en naar aanleiding van de, in de geschiedenis dier gemeente zoo belangrijke, raadszitting van Maandag jl. Aan die zitting was voorafgegaan eene samen komst van burgemeester en wethouders op Zaterdag 1 Maart. Tot ons genoegen vernamen wij van een der raadsleden bij de raadszitting was geen publiek aanwezig dat er een goede toon heerschte, en menige zaak afgedaan is kunnen worden. Als voornaamste gevolg der raadsvergadering moet genoemd worden de inning der kaai- en zakgelden, waarmede den volgenden dag, Dins dag, onmiddellijk is aangevangen. Mej. De Mey werd met de inning belast. Behoort nu onze beruchte werkstaking tot de geschiedenis? Wjj vertrouwen dat de vele onaangenaamheden, die zij voor beide partijen wel zal opgeleverd hebben, nu ten goede zullen leiden en het waarlijk blijken moge, dat alle partijen overtuigd zijn van de waarheid dat alleen samenwerking in het waarachtig belang onzer gemeente kon zjjn. Men schrijft ons De uitvoering der onderzeesche verdediging van den Thomaespolder nadert voorloopig haar einde. Door zinkstokken en steenbestorting zijn twee punten van den oever, elk ter breedte van ruim 150 M., beschermd. Thans is men bezig de verdediging op het westelijk punt tot op meer diepte uit te breiden. Het schijnt, dat er sfemmen opgaan tot het plaatsen van een paalreeks op het oostelijk verdedigingspunt. Bedriegt ons geheugen ons niet, dan meenen we dat in vroeger jaren paalrijen bepaald schadelijk geacht werden voor de stranden en djjken, en het is dan ook uit dit laatste te verklaren, dat men o. a. ook langs de kasten van het 4e district deze geheel opgeruimd heeft. Dit neemt niet weg, dat er ten huidigen dage weer velen zijn, die van paalreeksen veel heil verwachten. Op eenigen afstand van het oostelijk verde digingspunt ontstond op 19 of 20 Febr. 11. eene belangrijke afschuiving. De grootste lengte dier afschuiviDg bedroeg 200 M. bjj eene breedte van 90 M. Een vroeger gedane opgave dier cjjfers was minder juist. Op 25 Febr. had weer een val aan den oever plaa's, onmiddellijk grenzende aan die van 23 Febr.en 't valt zeker niet te ontkennen maar wel te bejammeren, dat de werken daardoor vrij belangrijk beschadigd zijn. Men heeft, met betrekking tot de kosten van herstel, reeds een bericht in de wereld gezonden, dat er vermoe delijk wel een 10.000 mee gemoeid zou zijn, omdat het bestaande werk ook nog versterkt moet wordenwij meenen echter, dat zulks overdreven is voorgesteld, en dat het nog moei lijk te zeggen valt, hoeveel de herstellings kosten zullen bedragen. Éen ding is zeker en ook gelukkig te noe men, dat achter het meest bedreigde punt van den zeedjjk in het afgeloopen najaar een flinke inlaagkade is gelegd, en dat men binnen eenige dagen de aanbesteding kan tegemoet zien van den inlaagdijk. Dit laatste werk zal tevens aan menigen werkman gedurende eenige maan den heel wat arbeid verschaffen. Tot hiertoe schijnt nu sedert September f 94.000 verwerkt te zijn tot behoud van den polder. Wel een bewjjs, dat in de Zeeuw- sche besturen of ambtenaren niet die Jan Saliegeest bestaat, als pessimisten wel eens willen doen gelooven. Zjjn eenmaal de admi nistratieve moeilijkheden uit den weg geruimd, dan gaat de zaak wel vooruit. Laat de guldige mond van den Braakman zich niet zoo spoedig vullen, ook het inwendige eischt nog al wat verzadiging. De toestand van den Arigelinapolder schjjnt ook weer alles behalve rooskleurig te zijn. Vóór eenigen tijd is aldaar ook eene oeverafschuiving ontstaan, vlak tegen de in de laatste twee jaren gemaakte verdediging. Bjj bestendiging van dien toestand zullen ingelanden ook nog wel verplicht zjjn nog eens dieper in den zak te tasten tot behoud van den polder. Ten overstaan van den notaris A. M. Tak is gisteren, Woensdag, in de herberg bjj J. Maljers te Aagtekerke, in het openbaar ver kocht een hofsteedje, bestaande in woonhuis, schuur en bouwland in de gemeente Aagtekerke bij den Kloosterweg, groot 1 hectare, 26 aren, 61 centiaren verkocht voor 1751,50. Door den notaris Mulock Houwer werd Woensdag te Ellewoutsdijk voor de erven A. Moerdijk in het openbaar verkochtlo. een woonhuis met wagenmakerij en tuin aldaar aan C. Timmerman, voor f 787.2o. een perceel bouwland, groot 14 aren 22 centiaren, aan Janus Smallegange voor 206.per Blooisch gemet of 218.13} den hoop en 3o. een dito, groot 25 aren 84 centiaren, aan Jan Hujjsen voor 681.per Blooisch gemet of 448.43 den hoop. Een woonhuis met tuin werd op 699. opgehouden. De koopers wenen te Ellewontsdjjk. De onkosten bedroegen 12} Doordien de wagenmakerjj werd aangekocht tot inrichting voor woningen is hierdoor zoo schrjjlt onze berichtgever althans in dat gebouw een einde gemaakt aan de zaak van «wagenmaker en huisschilder", welke sedert onheugeljjke jaren een flink burgerbe staan opleverde; en zullen voortaan voor wagen- makersreparatiën en huisBcbilderingen krachten van naburige gemeenten moeten worden inge roepen, tenzij iemand van elders dit zaakje ter hand neemt. Ten overstaan van notaris Prins werden Woensdag te Hansweert verkocht2 huizen en erf aan M. M. Francojjs te Ierseke voor 1075 -ft 10 overnemingeen hnis en erf te Kruiningen aan denzelfden voor 505, -ft f 10 overneming, 3 arbeidershuizen en erven ldaar aan M. A. Francoijs te Kruiningen voor f 1075 -ft 15 overneming. De onkosten bedragen 12} Door den notaris A. Gallis Merens werd Woensdagmiddag te Yerseke voor de erven van den eerz. D. Poelman verkocht70.000 le soort oesters ad ƒ7.10, 40.000 2e soort ad 3.20, 75.000 3e soort ad ƒ2.25, 5500 aangeslagen pannen ad f 29.50 en 22.000 ledige pannen ad ƒ5.25, alles per 1000 stuks. Verder: twee hofsteedjes met vroonhuiB, schuren, boomgaard en daarop staand houtgewas, groot 75.19 area, te Yerseke aan de Wijngaardstraat, Kooper M. D. Poelman voor ƒ5120 -ft ƒ40 los goed. Drie woonhuizen en erven aan de Vier- straat aldaar, kooper P. Poelman voor 1260. Een recognitie of cijns, onzuiver ƒ107.10 per jaar bedragende, gaande uit en drukkende op den windkorenmolen met huis, erf en tuin te Yerseke, eigendom van C. Oostdjjk, kooper ge noemde Oostdjjk voor 1600. Woensdag is te Coljjnsplaat aanbesteed de levering van grint, t. w. voor de gemeente Coljjnsplaat 530 M3, waar voor ingeschreven is door C. Vel te Terneuzen voor 1.49} en Adr. Karreman te Colijnsplaat voor 1.60 voor de gemeente Cats 210 M3; ingeschreven door Abr. Karreman te Coljjnsplaat voor 1.70 voor den polder Oud-Noordbeveland 890 M3; ingeschreven door Adr. Karreman te Coljjns plaat voor 1.55 en C. Vel te Terneuzen voor 1.60alles per M*. Aan de respectieve laagste inschrjjvers is de levering gegund.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1