N°. 55. 133° Jaargang. 1890. Donderdag 6 Maart. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingenvan 17 regels 1.50 iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 5 Masrt. LETTEREN EN KUNST. Van een concert, ONDERWIJS. MODEL Thermometer. Middelburg 5 Maart rm. 8 u 37 gr. m. 12 u 41 gr. av. 4 u. 40 gr. F. Ver-wacht N. W. wind. Agenten te Vlissingen: P. Q-. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krainingen: F. v. d. Peul, te ZierikzeeA. 0. de Mooh te TholenW. A. van Advertentië* Nlbuwenhuijzbn en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te eea at r advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab te Rotterdam, de Gebk. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn, te Amsterdam. i aan het bureau bezorgd zjjn, wilh n Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cie.. John F. Jones, opvolger. Ejj des avonds nog worden opgenomi n Dezer dagen liet de Tijd ten opzichte van Indië een verstandig woord hooren. Het blad drong er op aan spoedig krachtig hervormend in onze koloniën op te treden en schreef daarbjj »Men zal ons wellicht weder conservatief noemen Dit zij zoo, al zagen wij ook liever dat de Nederlandsche politiek buiten de koloniale aangelegenheden werd gehouden, zoo dat er bij alle partijen slechts sprake zou zijn van een nationale btaatkunde ten opzichte van Indië. Bovendien weet men genoeg, dat de vroegere conservatieve koloniale politiek in veel opzichten niet de onze is". Jammer dat de Tijd daarna, wat allerminst aan de uitvoering van zjjn idee bevorderlijk wezen kan, de liberalen afstoot door hun allerlei verwijten te doen. En dan nog welke verwjjten Het katholiek orgaan zou den liberalen willen vragen: »Wat hebt gij gedaan voor de welvaart der inlandsche bevolking en vooral ook Is het niet onder uw bestuur, dat de Atjeh-oorlog is ontstaan en de opbrengst der gouvernements koffiecultuur zoo ontzettend is achteruitgegaan (om van andere zaken te zwijgen), waarvan de hoogst ongunstige toestand der financiën het gevolg is geweest Hierop geeft de schrjjver van de rubriek Fan dag tot dag in het Handelsblad een ant woord dat, al bevat het ook reeds dikwijls herhaalde waarheden, de aandacht verdient, vooral ook in onze omgeving, waar het orgaan van eene zekere partij er steeds op uit is om op dit punt der waarheid geweld aan te doen en, trots verzekeringen van een eerlijk man als de heer Elout van Soeterwoude, de liberalen "blijft vervolgen met zijne onverdiende beschul digingen. Het Handelsblad zegt dan het volgende Wij hebben tweeërlei antwoord op de vraag van de Tijd. Vooreerst, dat niet uit het oog mag worden verloren dat de liberale partjj in Nederland heel wat anders voorstelt, of althans voorge steld heeft, dan de koloniaal-liberalen. De heer Robidé van der Aa zeide, den 25en October 1881, in het Indisch Genootschap«het is er ver van af dat al de liberalen (hier ts lande) ook liberalen zouden zijn op koloniaal terrein. Ik behoef maar te wjjzen op Thorbecke, het eminente hoofd der liberale partij in Nederland; maar als hij ooit eene liberale gedachte over koloniale politiek heeft gehad, mag men zeggen dat ik er geen begrip van heb. Men moet dus die twee zaken wèl van elkander onder scheiden." Inderdaad, de liberale partjj in Nederland was in vroegere jaren geenszins liberaal voor Indië. Het feit, dat de heer Pahud als mi nister van koloniën in hetzelfde kabinet zat met Thorbecke, zegt genoegVan lieverlede hebben zich de eeuwige beginselen van recht vaardigheid, ook jegens den inlander de beginselen, vooral door Van Höevell zoo uit stekend bepleit baan gebroken bij alle staatkundige partpen in het moederlandbij de liberalen zoowel als bij de anti-revolution- nairen en bij de katholieken. En daarvan heeft de inlandsche bevolking van Indië wel degelijk de vruchten geplukt. Een vergelijking van Java, waar het cultuur stelsel lang alles heeft beheerscht en de ge dwongen koffiecultuur nog op vele plaatsen drukt, met de buitenbezittingen, waar een liberaler systeem is gevolgd, valt zeker niet ten nadeele der laatsten uitMaar ook op Java-zelf. In de laatste jaren is zeker de welvaart grooteljjks afgenomen, doch het gaat waarlijk niet aan, daarvan aan eenige staat kundige part jj in het moederland de schuld te geven. Is het haar te wijten, dat sereh en koffiebladziekte groote verwoestingen aanricht ten dat de suikerprjjzen bjjna plotseling tot de helft daaldendat veepest de kudden der bevolking deed verminderen? Wjj zjjn de eersten om te erkennen dat veel meer had moeten gedaan zjjn dan geschied is om de welvaart der bevolking te doen toene men het is, kortweg gezegd, eene schande, zoo weinig als b. v. voor irrigatiewerken is verricht. Maar is het voor de anti-liberalen gepast, der liberale partij daarvan een verwjjt te maken Laat ons veel liever, onze tekortkomingen erkennende, er naar streven die in de toekomst gezamenljjk uit te wisschen En dan de Atjeh-oorlog 1 Die brak uit toen de heer Fransen van de Putte minister van koloniën was. Maar wij weten, dat hjj even zeer zou zjjn uitgebroken wanneer zjjn zetel ingenomen ware door de sommiteiten der toen malige anti-revolutionnairen of katholieken de heeren Elout van Soeterwoude en "Van Nispen van Sevenaer. De oorlog met Atjeh is eene groote ramp maar al weder, niet aan de anti-liberalen komt het ri cht toe, die ramp te schrjjven op het zondenregister der liberale partij. Eindeljjk -- de gouvernements-koffiecultuur is ontzettend achteruitgegaan. Gedeelteljjk door de koffiebladziekte. Gedeelteljjk door de overdreven ambtenaarsbemoeiing, die zeker meer met conservatieve dan met liberale be ginselen strookt. Gedeelteljja door de uitput ting der gronden in de nabjjheid der dessa's. Alle bewijs ontbreekt, dat die achteruitgang zou achterwege gebleven zijn bjj een minder liberaal bestuur. Trouwens, wjj ontkennen dat daarvan bjj de koffiecultuur ooit sprake is gewei st. Reeds sedert 1840 was die cultuur stationnair. Reeds vóór 25 jaar werd zjj door bevoegde personen eene teringljjderes genoemd. Is het wonder, dat eindeljjk die ziekte voor ieder oog zich openbaart Het gaat met de koffiecultuur geljjk het met alle andere ge dwongen cultures gegaan is zjj brokkelt weg onder de handen van hen, die alle krachten inspannen om haar staande te houden. Ons tweede antwoord op de verwijtingen van De Tijd bestaat in eene verwijzing naar de redevoering van den heer Schaepman, dd. 27 November jlin de Tweede kamer gehouden. Waar sprake is van de noodige hervorming om in Indië het «juiste beginsel" te doen zege vieren, zegt die afgevaardigde »Die hervorming is in Indië begonnen. En niet ik zal zeggen, dat de liberale partjj in dat opzicht gezondigd heeftik heb de historische waarheid te lief dan dat ik niet de eerste zon zjjn, om eere te geven wien eere toekomt." Waar sprake was van den Atjeh-oorlog, sprak de heer Schaepman: »Het groote euvel van onze Atjeh-politiek lag tot nu toe niet alleen op Atjeh maar ook in Nederland. Het is eene fout geweest dat men van den Atjeh-oorlog een politiek wapen heeft gemaakt, een middel van verwjjt tegen deze of gene partjj." En eindeljjk wees de heer Schaepman er op, dat «nu van de beide zjjden der kamer het groote beginsel van echt koloniale politiek Indië voor den inlanderis erkend en gehuldigd." Moge De Tijd bjj den heer Schaepman ter schole gaan, voordat zjj weder, niet de Neder landsche natie, maar speciaal «de liberale partij" veraDtwoordeljjk wil stellen voor de vele tekort komingen van ons bestuur in Indië In het Maartnomraer van de Gids bespreekt de hoogleeraar Buys het jongste vlugschrift van den daarna opgetreden minister ('e Savornin Lobman. Omtrent die optreding zelve zegt de hoogleeraar, dat vier weken geleden niemand droomen kon dat deze, zoo ooit dan toch in de eerste jaren, die betrekking zou kunnen beklee- den. Yan al de geschriften van den heer Loh- man, zou prof. Boys dit het liefst als leiddraad van het toekomstige regeeringsbeleid willen aanvaarden, omdat, al slaagt hjj er ook daar niet in den ouden mensch af te leggen, er toch »de oprechte wensch naar vrede uit spreekt en de duideljjke toeleg om de tegenpartjj billijker te beoordeelen dan tot nog toe." Vermoedelijk heeft de houding der heeren Van der Loeff en Röell als medeleden in de commissie van rap porteurs goeden invloed gehad. De bedoeling van het werkje komt prof. B. voort te zjjn: de anti-revolutionaire partjj te overtuigen, dat hare onvoldaanheid met de nieuwe schoolwet geene reden van bestaan heeft, dat integendeel een reuzentred vooruit is gedaan en bjj onpar tijdige uitvoering, voor de anti-revolutionairen weinig te wenschen overbljjft. De gronden, door den heer Lohman voor dat betoogd gebezigd, zjjn, meent prof. B., «soms overtuigend, bjjna altjjd vernuftig, maar ook niet zelden bjj uitstek gezocht. De wet wordt hier en daar wat bjjgeschilderd en opgeschikt, om het effect te krjjgen, dat op een gegeven oogenblik noodig is." Sommige argumenten »trekken," zegt prof. B., »de aandacht door hunne naïveteitdus de bewering, dat de wet gever in de bjjzondere school meer vertrouwen stelt dan in de openbare, zooals overtuigend blijkt uit het feit, dat zjj de eerste vrjjlaat, terwjjl laatstgenoemde aan eene strenge controle wordt onderworpen." Naar aanleiding van de dezer dagen gemelde aanschrjjving van den minister van oorlog over de houding, door officieren en onderofficieren tegenover coöperatieve vereenigingen i an te nemen, zegt Het Vad.«Met zulke zaken be moeit zich een Nederlandsch minister van oorlog »Het is dus des ministers zeer bepaald ver langen, dat officieren of onderofficieren niet zitten in 't bestuur van coöperatieve winkel- vereenigingen, die aan niet-leden verkoopen. Maar goede verstaanders hebbeD, vooral in de militaire hiërarchie, maar een half woord noodig het is bljjkbaar ook zjjn verlangen, dat zjj evenmin deelnemen aan 't bestuur van vereenigingen, die alleen aan leden verkoopen. In 't «karakter" dier werkzaamheden schjjnt iets verlagends te zjjn. «Kom, mjjnheer de minister, waarom nog niet een stap verder gegaan en verboden bp coöperatieve vereenigingen te koopen Dan eerst zal mjjnheer Van Hempen u in goud beslaan. «Ons zou het haast voorkomen dat de werk zaamheid, aan 't concipieeren van zulke circu laires verbonden ook afgescheiden van haar karakter niet wel geljjktijdig met 's minis ters plichten is te vervullen." Dinsdag 4 Maart, vóór 27 jaren, werd de heer J. J. van Kerkwijk als lid der Tweede kamer beëedigd. De geachte afgevaardigde voor Zierikzee had sedert onafgebroken zitting in de kamer en is thans het oudste lid in «dienstjaren." Moge de kundige en onafhan- keljjke veteraan nog lang tot heil des vader lands werkzaam zjjn zegt het Vaderland. Bjj kon. besluit zjjn, met ingang van 1 April 1890, benoemd: lo tot inspecteur van het lager onderwjjs in de tweede inspectie, J. C. Fabius lid van de Tweede kamer der St iten-generaal 2o tot inspecteur van het lager onderwjjs in de derde inspectie, mr. baron Sloet tot Oldhuis, schoolopziener ii), het district Zwolle. (Deze benoemingen deelden wjj aan een groot deel onzer geabonneerden reeds Dinsdag mee.) Verder is, met ingang van 1 Maart, aan deD ingenieur der 1ste klasse voor het stoomwezen, H. W. E. Struve, op zijn verzoek, eervol ont slag verleend uit zjjne betrekking als zoodanig. Zooals nog Dinsdagavond in onze tweede editie is gemeld nam de Tweede kamer, bjj de behandeling der pensioenwetten met 60 tegen 13 stemmen aan een amendement om de vroe gere militaire diensten van ministers in aan merking te nemen voorde pensioenberekeningen. Verworpen werdeD, met 53 tegen 20 stemmeD, de voorgestelde gunstige uitzonderingsregelen voor de stenografen. Zeer uitvoerig werd gedebatteerd over het pensioenrecht bjj ontslag op eigen verzoek of wegens wangedtag. Een amendement-Borgesius om hot pensioen recht te handhaven bjj ontslag op eigen verzoek werd verworpen met 49 tegen 22 stemmen. Art. 8 is daarop aangenomen. Naar men meldt zijn de stukkin, betrekking hebbende op de wetsvoordracht tot regeling van den dienstplicht, thans naar het Loo opgezonden. Het ingekomen ontwerp, houdende bepalingen ter voorkoming van aanvaring of aandrjjving op de openbare wateren in het rjjk, die voor de scheepvaart openstaan, strekt om voor alle wateren in het rijk, al of niet in beheer van het rjjk zijnde, dezelfde bepalingen te doen gelden in het belang der veiligheid van de scheepvaart. Art. 2 bepaalt dat in het onder werp door den koning bij algemeene bestuurs maatregel wordt voorzien. Bjj art. 2 wordt aan provinciale-, gemeente- en waterschapsbesturen voor zoover zjj daartoe thans bevoegd zjjn, toegelaten bepalingen te maken, mits niet in strijd, met de door den koning te geven voor schriften. Voor een ongehuwd, gediplomeerd Neder landsch apotheker, niet ouder dan 35 jaar, bestaat gelegenheid om zich tijdelijk voor vjjf jaar te verbinden als militair apotheker 2e kl. (Ie luit.) bjj de landmacht in West-Indië voorloopig met bestemming naar Cura9ao tegen genot van vrjjen overtocht naar West- Indië heen en terug en van eene gratificatie voor uitrusting ad ƒ2000. Behalve vrjje woning of schadeloosstelling deswege, i» aan de ver melde betrekking in West-Indië verbonden een tiaktement van 2200 'sjaars. Gegadigden behooren zich bjj gezegeld request te wenden tot den minister van koloniën. Verdere bjjzonderheden meldt de Staats courant. De jongste mail uit Oost-Indië is gedateerd Batavia, 31 Jan. Het verslag van den gouverneur van Atjeh loopt van 7—28 Jan. Het behelst geen feiten van bjjzonder aanbelang. Met het openkappen van het terrein tusschen onze versterkingen Pakan Kroeng TjoetKota Pohama en de stel lingen Kota ToeankoeKota Baroe werd voort gegaan slechts weinig verzet werd daarbjj ondervonden. De Atjehers bleven echter de versterkingen nu en dan beschieten, terwijl ook pogingen in 't werk werden gesteld om door het ingraveu van granaten onze trambanen te vernielen. Deze pogingen werden echter ontdekt. Op de versterking Lampeneroet werd een achttal kanonschoten gericht. Een projectiel sprong vóór, een tweede achter de versterking, een werd ongesprongen in de draadversperring gevonden en bleek tot op der lengte mei klei gevuld, het resteerende peervormige ge deelte zat vol kruitBljjm. Bljjkens de correspondentiën in de bladen scheen het meer actief optreden in den laatsten tijd den vijand wat van zjjn strooptochten terug te houden voor onze troepen was het bjjzonder aangenaam, dat er wat te doen kwam. Daar slechts drie van het groot aantal geabonneerden op de voorstellingen van den heer Alex. Faassen Co. het uitdrukkeljjk ver langen te kennen gaven om Mimi op te voereD, acht de directie zich gerechtigd om bjj de laatste voorstelling in dit seizoen te Middel burg op Woensdag 19 Maart te geven S of Ztooneelspel in 5 bedrjjven van Justus van Maurik jr., het stuk dat bjj de ballotage evenveel stemmen verwierf als het eerstgenoem de, en waarin de hoofdrollen worden vervuld door de heeren Moor, Faassen, VanNieuwland en de dames Schepers, Van Korlaar en Heyblom. Van het plan om het Panorama gebouw te Amsterdam tot schouwburg in te richten is afgezien, vooral met het oog op de ligging van het gebouw buiten het centrum der stad. Onder voorzitterschap van den burgemeester had ten stadbuize eene vergadering plaats van eenige kunstlievende en vermogende Amster- damsche burgers, ten einde te rade te gaan op welke wijze dan de hoofdstad van Nederland weder zal komen in het bezit van een schouw burg, harer waardig. Daarop bleek ten duidelijkste van de offer vaardigheid om niet den geheelen last van een nieuwen schouwbu.g te leggen op de schouders der gemeente. Er kan gerekend worden op den steun van particulieren als het gemeente bestuur op hen een beroep mocht doen om hetzjj op het Leidscheplein, hetzjj aan de Weteringschans een kunsttempel te doen ver razen. Sigrid Arnoldson zong Zaterdagavond jl. ten huize van Mesdag in Den Haag en werd vereerd met een fraai schilderij van den meester. zooals Dinsdag gegeven werd in onze, daar voor zoo uitstekend geschikte en eenige con certzaal, is het eene zeer aangename taak, zoo luidt immers de gejjkte term wjj zouden liever willen schrjjven, al klinkt het misschien wat eigenaardigis het een welluit verslag te leveren. Welk een genot is ons dien avond verschaft Bij zulk spel zwjjgt de critiek en waagt zjj zich slechts angstvallig aan enkele opmer kingen die meer in verband staan met eene kwestie van smaak dan dat zjj de hoofdzaak zonden raken. Het echtpaar Bosmans wekte een en al be wondering de roep, die het vooruit was gesneld en de verwachtingen hoog had gespannen, bleek verre van overdreven te zjjn geweest. Voor de voordracht van mevrouw Bosmans- Benedicts, de pianiste, hebben wjj niets dan lof. Met bezieling speelde zjj de schoone Noc turne in Des vaD Chopin, uiterst coquet en af gerond de Passe pied van Delibes, terwijl zjj bij de uitvoering van de Tarantelle van Liszt eene kracht en een techniek ontwikkelde die ons voor hare kleine persoonlijkheid in bewonde ring brachten zelfs in de teerste p. p. en bp de moeiljjkste passages was alles zoo verstaan baar dat wjj onwillekeurig aan het spel van den grooten meester werden herinnerd. Haar echtgenoot, de heer Bosmans, veroverde stormenderhand aller harten door de wijze waarop hjj zijn instrument, de violoncel, be speelde. Al hadden wjj, in plaats van het weinig bekmde Intermezzo en Rondo van Lalo liever een ander werk op het programma zien pi jjken, b. v. een concertstuk van Golterman, Romberg of De Swert voor de uitvoering van Lalo's werk, de Romance van Saint-Saëns en het Spinnlied van Popper hebben wjj niets dan bewondering. Krachtvolle toon, zuiver, duide lijk, gevoelvol en eenvoudig spel gingen bjj dezen violoncellist hand aan handhjj en zjjn prachtig instrument zjjn éen. De concertgever, de heer A. de Jong, gaf als solo-stuk te hooren de gezangs-scène van Spohr; en hjj deed dit, zooals wjj het van hem gewoon zjjn, correct en zuiver. Dit werk, niet eeschra- ven in den gewonen concertvorm, dikwjjls ver anderend van tempo en karakter, nu eens breed en statig, dan weer naief en opgewekt of melan cholisch, bood onzen stadgenoot uitstekend de gelegenheid aan om met zijne gaven te schit teren. Dat hjj dit deed laat zich begrjjpen en de uitvoering verdient dan ook allen lof. Alleen hadden wij de dubbele tonen wat dui- deljjker gewenscht. Als ensemble-stukken werden uitgevoerd Trio op 18 in F. van Saint-Saëns, en Trio op 97 in Bes van Beethoven. Het eerste is een schoon doch voor het auditorium moeiljjk te volgen werk, waarvan het tweede gedeelte ons het best beviel. Dit bevat de meest zangerige motieven en is vooral voor de strijkinstrumenten het dankbaarst. Om echter een oordeel uit te spreken over het geheele werk van dezen componist, van geboorte Franschman doch in zjjne grootere composities zeer verduitscht zou men het meermalen moeten hooren want in den regel stijgt de waardeering van de werken onzer moderne componisten eerst na veelvuldige kennismaking. De grootste aantrekkelijkheid van het pro gramma was voor ons het Trio van Beethoven. H< t was jammer dat dit eerst aan het slot van het concert werd uitgevoerd; daarvoor is het wel wat lang. Toch deed het ons zeer wel dadig aan deze compositie van den grooten vorst in het rjjk der tonen te hooren, en vooral nu zjj zoo uitstekend werd gespeeld. Somtjjds was, evenals bij de uitvoering van het werk van Saint Saens, de violoncel te sterk tegenover de viool. Aan mevrouw Bosmans ten slotte nog hulde voor har zeer talentvolle begeleiding. Dat bij eene dergeljjke uitvoering het niet ont brak aan warme, harteljjke, welgemeende en zoo zeer verdiende toejuichingen is bjjna over bodig te zeggenna zulk een concert dachten wjj dan ook onwillekeurig met trotswat bljjft ons kleine land toch voortdurend zjjn goeden naam op musicaal gebied eer aandoen 1 Wjj zjjn wel wat prozaisch misschien ons verslag begonnen met eene kleine lolrede op onze concertzaal. En wjj werden daartoe gedreven, omdat tegenwoordig helaas 1 zoo weinig van die gelegenheid wordt gebruik gemaakt, nu ook de groote zangvereeniging hare tenten heeft opgeslagen in het Schuttershof. Wjj maken haar daarvan geen verwjjtde noódzakeljjkheid dwong haar daartoe* en, zoo voortgaande, vreezen wij dat eenmaal de dag zal aanbreken, waarop zelfs de groote Schut- tershof-zaal haar te bekrompen zal worden. Maar vergelijkenderwjjze vinden wjj toch altjjd onze concertzaal het juweeligst, en het aange naamst. En dan de accoustiek, die vindt men in het gebouw van den Edelen Handboog zoo niet. Maar wilden wjj vragen was het een vereischte dat het in de concertzaal zoo koud moest zjjn als het Dinsdagavond was? Dit maakte, vooral in het begin, het bjjeenzjjn niet aangenaam. Was die temperatuur soms noodig voor de muziek-instrumenten Dan buigen wjj ons met ootmoed voor de minder aangename nood zakelijkheid. Of rekende men er op dat bjj eene volie zaal het er spoedig te warm en daardoor be nauwd zou worden Dan zou men zich et op moeten toeleggen om in deze naar den gulden middenweg te zoeken. Vol was het niet, al was de zaal ook goed bezet. Wjj misten noode eenige bekende muziekliefhebbers, die bjj zulk een concert niet hadden mogen ontbreken. Maar zeker ook oefende een diner bjj 's konings vertegenwoor diger zi n invloed uit op het bezoek aan eene uitvoering, waarvoor het waard geweest zou zjjn, dat zelfs de goden hun tronen hadden verlaten. Te Breda behaalden akte nuttige hand werken de damesM. Stokmans van Goes en J. A. van Maanen, J. M. Bal en T. K, M. de Lange, alle van Tholen; en gisteren de dames L. M. van Gorcom en I. W. Jeekel, beiden te Middelburg.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1