Maandag
1t( Februari.
N°. 40.
133° Jaargang.
1890.
BUITENLAND.
Middelburg 15 Februari.
Verspreide Berichten.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: an 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0.20. Groote leli«~ - -den berekend naar plaatsruimte:
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel-
UIT STAD EN PROVINCIE.
Burgerlijke stand.
Algemeen Overwicht.
Het iooneel.
„De strijd om het bestaan''
INGEZONDEN STUKKEN.
MIBDELBIKUSM1E (01 lit VI.
w
w
Thermometer.
I Agenten te VlisBingen: P. G. kb Yet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. v. s. Peijl, te Zierikzee: A. O. de Moonte TholenW. A. yah lilrertenttë»
Middelburg 15 Febr. vm. 8 u 37 gr. i nrbüwenmjuzen en te TerneuzenM. de Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te eea uuï
m. 12 n 42 gr. av. 4 u. 47 gr. F I advertentie- bureau's van Nijgh Van Ditmab te Rotterdam, de Gebb. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, wille»
Verwacht Z. O. wind. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger ijj des avonds nog worden opgenomen
De wanklank, dien de Delvenaer in het koor
der anti-revolutionnaire pers deed hooren, is,
zooals de Standaard met vreugde opmerkt, door
een beteren toon vervangen. «De stemvork is
voor den dag gehaald. Het oor heeft weer
den juisten toon getroffen. En er bestaat alle
uitzicht, dat de Delvenaar zjjn goeden naam als
blad van anti-revolutionnaire richting met eere
zal handhaven."
Als reden voor dien wanklank wordt opge
geven, dat er voor de Delvenaar een commissie
van redactie bestaat, die geen wezenlijken
invloed op den toon van het blad kon oefenen,
«geljjk by meer kleinere organen". Het stukje
«wanklank" was buiten hare medewerking
geplaatstdoch thans schjjnt een betere rege
ling te zjjn gemaakt.
De redactie van de Delvenaar zal dus niet
meer zoo ondeugend kunnen wezen om op eigen
gelegenheid te gaan politiseeren.
Onder den titelLieve bondgenooten sehrjjft
het Hbld:
Er was geen zienersgave noodig om reeds
twee jaren geleden te vooi spellen dat katho
lieken en anti-revolutionairen op den duur niet
samen konden regeeren.
De Standaard geeft thans dag aan dag de
bewyzen, dat het kritieke oogenblik nadert en
dat inderdaad, zooals het blad onze woorden
omschrijft, »de kloppartij" tusschen de bondge
nooten »zoo hevig" dreigt te worden, «dat de
liberalen als rustbewaarders tusschenbeide moe
ten komen om de vroegere vrienden te scheiden".
Vrjjdag is het anti-revolutionnair orgaan
weder erg bar tegenover de katholieke bond
genooten geweest. Het doet uitkomen dat reeds
sedert 1869 de leus is geweest, wel met de
katholieken samen te werken, maar met behoud
van elks zelfstandigheid en zoo dat elk zich
op eigen terrein kan terugtrekken, zoodra het
oogenblik daartoe gekomen was. En dan volgen
deze merkwaardige woorden
«Nooit één oogenblik zjjn we er dan ook
dupe van geweest, dat de Roomsch-Katholieke
staatsparty deze samenwerking nooit anders
zocht dan uit eigenbelang, en waarlijk nooit
ons ten genoege. En wjj op onze beurt heb-
'ben eveneens nimmer de bedoeling gehad, om
•der Roomsch-Katholieke party een dienst te
bewjjzen. maar uitsluitend gebruik gemaakt
van wat ons in het belang van het land scheen."
Ah 1 Vhonnele homme De katholieken ver
leenden hun hulp aan de antirevolutionairen
■s nooit anders dan uit e i g e n b e 1 a n g". Maar
de anti-revolutionairen schaarden zich aan de
zjjde der katholieken, niet om dezen een dienst
te bewijzen maar in het belang van het land.
De katholieken waren volgens De Standaard
louter egoïstende party van dr. Kuyper liet
zich geheel onzelfzuchtig enkel leiden door
's lands belang.
Is deze kenschetsing niet uiterst liefderyk
en bescheiden
En dat leest men nog wel in hetzelfde
entrefilet van De Standaard, hoe aan dr. Schaep-
man hulde wordt gebracht, »omdat zelfs
in zyn ultimatum de vorm kiesch en hensch
bleet".
Ook al uit «eigenbelang" wellicht?
De Tweede kamer is byeengeroepen tegen
Dinsdag 25 Februari, des namiddags te 2 uur.
Prov. blad no. 19 bevat een besluit van den
commissaris des konings in Zeeland, waarbjj
deze, aangezien te Scherpenisse eene epidemie
van diphtheritis heerscht, met wyziging van
het besluit van 21 Januari 1890, heeft bepaald,
dat de loting voor de national.,- militie in het
loopende jaar, voor zooveel de gemeente Scher
penisse betreft, in stede van op 27 dezer in de
gemeente Tholen, zal plaats hebben in de ge
meente Scherpenisse op Vrjjdag 28 Februari a.
s. des voormiddags te 10J uren.
Het Vrydag by den Vlissingschen gemeen
teraad ingekomen en in handen van de com
missie van fabricage gestelde verzoek der kon.
M" de Schelde betreft eene aanvrage om het
bestaande rjjksdroogdok, dat genoemde M" in
erfpacht bezit, te mogen verlengen.
De verlenging van ongeveer 9f M. zoude
zuidwaarts moeten plaats vinden, in de richting
van den Steenenbeer. Daartoe zal noodig zyn
eene' verlegging van den rjjweg, die zien ter
plaatse van de vroegere Leeuwen brug bevindt,
doch thans in een dam bestaat. Deze dam zal
alzoo over bovengenoemden afstand in de Potten-
kaai moeten verlegd worden.
Het meerderjarige meisje uit 's Heer
Hendrikskinderen, dat dezer dagen met een
gehuwd persoon op den loop was gegaan, om
zich, naar men zegt, elders te vestigen, is Vrydag
door familieleden te Rotterdam gevonden en
naar de ouderlyke woning teruggebracht.
Van 8 tot 15 Februari.
Vlissingen. Bevallen: C. Korff, geb. Van
den Broeke, d. R. B. Felies, geb. Barbé, d.
J. A. Zi tse, geb. Van IJzerlooy, z. M. C. M.
Laport, geb. Van Eek, d. P. Joosse, geb. Dour-
lejjn, z. M. J. van Ojjen, geb. Dupujj, d. R A.
van Son, geb. Van der Hooft, d. A. Stecher,
geb. Pieterse, d. M. Hendrikse, geb. Vader, z.
J. J. Strack van Schijndel, geb. Van den Bergh,
z. P. Verheul, geb. Klaassen, z.
Overleden G. A. F. Florschutz z. 4 m. F. H.
van Akkeren, z. 11 m. P. Lako, wed" van 1.
Steyaard, 68 j. C. Streefkerk, wedr van M.
Degen Naerebout, 72 j. H. E. Spapé, d. 11 w.
Tengevolge van de weigering der steen-
kolenhandelaars te ,^:ld om hun arbeiders
loonsverhooging toe te staan, dreigt aldaar in
dien tak van handel een werkstaking. Men ge
looft dat de leiders der arbeiders de werklieden
tot eenealgemeene werkstaking zullen overhalen.
Deze zou zich tot alle steenkooldistricten met
uitzondering van Northumberland en Durham
uitstrekken.
Op de kust van het eiland Pemba(bij Zanzi
bar) is de Conquest, een Engelsche kruiser 3e
klasse van 2380 tons, gestrand.
In het zuiden van Frankryk is een zoo
groote hoeveelheid sneeuw gevallen, dat de
treinen van Bordeaux naar Cette gisteren zeven
uren oponthoud hadden. Langs de geheele west
kust was het weer zeer onstuimig. Op vele
plaatsen ging de hevige noordwestenwind ge
paard met regen en sneeuw en overal daalde
de temperatuur.
Terwjjl het landverhuizersproces te Wa-
dowice niet ten einde gebracht is, ontvangt de
Daily News berichten betreffende nieuwe onge
oorloofde handelingen van land/erhuizersagen-
ten in Pommerenzjj trachten daar de goed
geloovige boeren over te halen naar Brazilië
te verhuizen. Ondanks de waarschuwingen der
regeering worden velen bedrogen.
De Khedive van Egypte heeft dezer dagen
het Rayah Tewfikikcnaal in gebruik gesteld,
dat voor besproeiing van de scheepvaart in
de Delta van groot nut zal zyn.
Twee gewichtige feiten vragen heden de
aandacht van de belangstellenden in het poli
tieke leven van ons werelddeel: lo het thans
verschenen rapport der zoogenaamde Parnell-
commissie en 2o de rede waarmede gisteren
keizer Wilhelm II den raad van state in zyn
paleis opende. Een kort overzicht van de
punten van aanklacht uit het rapport en de
uitspraak der commissie over de beteekenis en
waarde der in de beruchte TVmes-artikelen
Parnellisme and Crime tegen Parnell en de
overige Iersche parlementsleden uitgebrachte
beschuldigingen, vinden onze lezers in het
B y v o e g s e 1 van dit blad.
Omtrent de beteekenis van het oordeel dei-
commissie luiden de conclusiën der Engelsche
en Iersche dagbladen, die kolommen en ko
lommen het Freemans Journal o. a. 20
kolommen aan het verslag wijdenzeer
uiteen, en luidt geheel naar gelang van de
politieke overtuiging der bladen. In 't algemeen
beschouwt men echter het rapport gunstig voor
de Iersche party. De Iersche nationale bladen
spreken van een «triomf1 hunner party j zy
verklaren dat alle ernstige beschuldigingen
tegen de Parnellisten thans zyn weggevaagd,
terwyl zy spotten over de «teleurstellingen der
unionisten." Dezen op hun beurt maken bonne
mine a mauvais jeu en verklaren, dat die geheele
kostbare geschiedenis van dit commissoriaal
onderzoek eigenlijk geen vruchten heeft opge
leverd, daar het gerechterlyk onderzoek de
Parnellisten volstrekt niet vrjjpleit van het
aanstoken van landsverraderlyke woelingen.
De Times, welke in deze gansche zaak met een
grenzenloos cynisme optreedt, is nog onbe
schaamd genoeg, terwyl toch door de commissie
haar bedriegeljjke handelwyze in zake den
Parnell toegeschreven brief is uitgemaakt, op
het publiek een beroep te doen, om te beslissen
of de conclusies van het rapport niet in hoofd
zaak de mededeelingen van haar artikelen over
Parnellisme and Crime bevestigen. Daarentegen
concludeert juist de Daily News, dat de grond
slagen van genoemde artikelen met den «afzich-
telyken bovenbouw" volkomen zyn opgeruimd
Onder de unionistische bladen zelve zyn er
echter enkele eerlijk genoeg te bekennen, dat
het rapport een overwinning voor Parnell is
en dat de beschuldigingen van de Times tegen
diens karakter zijn omgeblazen als een kaar
tenhuis
Na het openbaarmaken van het verslagkan
men met belangstelling de houding der regeering
te gemoet zien, welke nog deze week weigerde
Parnell voor de aangedane beleedigingen eenige
voldoening in het parlement te schenken en er
de voorkeur aan gaf zich opnieuw met de door
elk eerlijk mensch gewraakte handelingen der
Times te vereenzelvigen.
En nu de toespraak van Keizer Wilhelm tot
zjjn raad van state, wiens advies hjj wenscht
in te winnen over die maatregelen, welke noo
dig zjjn voor een betere regeling van den
toestand der Duitsche arbeidersbevolking. Na
op het doel en den omvang van de werkzaamhe
den van den raad gewezen te hebben, ver
Klaarde de keizer een regeling noodig te ach
ten ter betere bescherming van den arbeider
tegen willekeurige en onbeperkte uitputting
van zjjn werkkracht, terwijl eveneens beper
king van den arbeid van kinderen en vrouwen,
uit een oogpunt van menscheljjkheid en sociale
behoeften wenschelyk was. Evenals in zyn
rescript toonde de keizer aan, dat bjj zulk een
regeling tevens acht moest geslagen worden
op de belangen der binnenlandsche industrie
met het oog op de buitenlandsche concurrentie,
want een beperking van het winstgevend
gebruiken der arbeiders zou in plaats van de
verbetering, waarnaar de keizer streeft, een
benadeeling van de maatsehapppeljjke positie
der arbeiders veroorzaken. Teneinde dit ge
vaar te vermjjden acht de keizer een h o o g e
mate van bezonnenheid noodig.
Voorts bevatte de toespraak eigenljjk in
hoofdzaak een herhaling van den inhoud der
bekende aanschrijvingen, met nadere toelich
ting van eenige hoofdpunten. Opmerking ver
dient echter nog de zinsnede, dat de keizer
niet over het hoofd ziet, hoe niet alle wen-
schelyke verbeteringen alleen door maatregelen
van staatswege te bereiken zynaan de par-
van
DAtTDET.
Zou er wel éen drama van den laatsten tjjd
zjjn, waarover de gevoelens zoo zeer verschillen
als La lutte pour la vie van Alphonse Daudet
Wjj willen niet spreken over het oordeolder
Fransche pers, die algemeen het vrjj wél eens
was dat het stuk van Daudet een draak moet
genoemd worden maar met een geestigen
dialoog, zooals men dit van dezen schrjj ver kon
verwachten. Bovendien vond men den titel
niet juist gekozen, want er was in het drama
zeide men geen kwestie van een strjjd
om het bestaan maar wel van een streven om
in de hooge wereld eene positie in te nemen.
Wjj wenschen ons meer een oogenblik te
bepaltn bjj het oordeel der Nederlandsche pers,
uitgesproken nadat het drama van Daudet, dat
in zeker opzicht een vervolg is op zjjn romaD
Vimmortelin een Nederlandseh gewaad zyn
entree in ons land had gemaakt.
Over de mindere juistheid van den titel was
ook onze pers vrjj eenstemmig. Het Handelsblad
drukte dit zeer eigenaardig in de volgende
bewoordingen uit«de titel doet den oninge-
wjjde in de eerste plaats denken aan de ge
schiedenis van een armen daglooner met luttel
loon en groot gezin, of van een klein-burge-
ljjken ambtenaar die veel fatsoen moet op
houden met weinig geld. Dat is de ware strjjd
om het bestaan, de struggle for life, het vechten
tegen beslommeringen en moeieljjkheden om
te leven.
«ia lutte pour la vie, in den zin van het
Btuk, is gebn strjjd om brood, maar een strjjd
om getruffelde fazanten. Met la vie is bedoeld
la grande vie, het leven van den losbol."
Ov)r het gehalte van het stuk liepen de
meaningen echter zeer uiteen.
Na de eerste opvoering in Amsterdam schreef
de redacteur-verslaggever der IV. R. Crt. in de
hoofdstad daarover een zeer opgewonden arti
kel, waarin hjj den staf brak over Daudet1®
werk. Dat was, volgens hem, iets vreeseljjks,
iets monsterachtigs.
Nadat het stuk nu Woensdagavond te Rotter
dam in den kleinen schouwburg is gespeeld, sluit
zich bjj dat oordeel de tooneel-recensent van
genoemd blad aan. Den hoofdpersoon van het
stuk Paul Astier noemt hjj een «bandiet in een
ministerrokterwjjl volgens hem in het stuk
alleen dierlijke driften aan het woord zjjn. Toch
moet hjj erkennen dat het stuk in de vier
eerste bedrjjven bezit «de technische verdiensten
waar Fransche tooneelstukken zich door plegen
te onderscheideneene boeiende afwisselende
handeling, gepaard aan een levendigen, geesti
gen dialoog, die echter in de vertaling slechts
flauwe sporen van zjjne afkomst overhoudt, en
zóóveel karakterteekening als onontbeerljjk is
om de personen van theater-monsters te onder
scheiden." In de laatste bedrjjven stuit men
echter op onzin. Het algemeen karakter van
het stuk geeft deze recensent aldus weer«Het
is dit, dat de vertooning van een onwaardig
tooneel-product, door eene ruwe vertaling ver
minkt, met de gebrekkige hulpmiddelen van
het gezelschap der Nieuwe Rotterdamsche schouw
burgmaatschappij tegeljjk de zeden kwetst, den
smaak beleedigt en het gezonde verstand in
opstand brengt."
Na dit lang niet malsche oordeel dienen wjj
toch ook anderen te hooren. Vooraf de
mededeeling dat de vertaling van het stuk,
zooals het in Amsterdam bjj Gebr. Van Lier
en in Rotterdam door het gezelschap der heeren
Faassen Co is opgevoerd, van éen en dezelfde
hand is.
Die vertaling nu werd door het D. v. N.
«niet van alle smetten vrjj11 genoemd, terwijl
volgens den heer Rössing, zij zich, «op enkele
uitzonderingen na, goed hooren liet."
Deze recencent van het IV. v. d. D. noemde
bovendien het stuk «een voortreffeljjk, hoogst
belangwekkend, hoog zedelijk stuk."
Door anderen wordt het drama zeer boeiend
geheeten zelfs de Arnh. Crt schree nog «Men
ziet Astier zijne misdaden beramen, in koelen
bloede, zelfs terwjjl hjj zjjn toilet maakt.
«Laatstbedoelde scène en verscheidene andere
ondergeschikte tafereelen dragen het realisti
sche barakter der tegenwoordige Fransche
school. Men ziet iets anders dan men gewoon
is te zien, maar toch gevoelt men dat, ondanks
deze nieuwe trekken, DaudeFs Strijd om het bestoan
een draak is en de titel, welke aan een wjjs-
geerig beginsel herinnert, niet veel meer dan
reclame-middel is.
«En ondanks dit karakter, misschien wel juist
daarom, is Daudet1» jongste tooneelvoortbreng-
sel een boeiend en onderhoudend stuk, dat het
publiek medesleept en bjj de opvoering grooten
bjj val verwerft."
Wjj moeten ons om niet al te wjjdloopig
te worden tot deze aanhalingen bepalen.
En welken raad zouden wjj nu, stelt dat
men ons eens om raad vroeg kunnen geven
ten opzichte eener bywoning van de voorstel
ling op Dinsdag a. in den Middelburgschen
schouwburg
Liefst laten wjj aan ieder1s eigen oordeel
over wat te doenmet opzet gaven wjj een paar
uiteen loopende oordeelvellingen die toch altjjd
persoonlijke opvattingen weergeven. Het is meer
malen gebeurd dat na een gunstige re9ensie
uit een of meer Hollandsche bladen een stuk
ons en wat erger is het grootste deel van
het publiek bitter tegen viel, terwjjl omgekeerd,
na eene minder gunstige beoordeehng zuid
een stuk hier opgang maakte.
Daarom oordeele men liefst zelf.
Maar voor hen, die twjjfelen, merken wjj op
dat Daudet'a Lutte pour la vie denzelfden
Dinsdagavond te Gravenhage door het Deder-
landsch tooneel wordt gespeeld bjj een gratiB
voorstelling, welke de raad van Oeheer van
deze vereeniging den leden der Haagsche af-
deeliug van het Nederlandseh toomelverbond
aanbiedt.
Dat pleit toch wel eenigszins ten gunste van
het stuk.
ticuliere liefdadigheid, aan kerk en school
blijft daarnaast nog een breed veld ter zegen-
rjjke bearbeidingdaardoor zullen de wette-
ljjke voorschriften gesteund en vruchtbaar
gemaako moeten worden, zal hun doel ten volle
worden bereikt.
Bjj het lezen van 1s keizers toespraak ont
vangt men den indruk, alsof de strekking is olie
te gieten op de wat hoogslaande golven van
het keizerljjk enthousiasme voor sociale her
vormingen, zoo duidelijk sprekend uit de beide
decreten. Bljjkbaar is het den rjjkBkanselier
gelukt nog tjjdig een domper te zetten op het
jeugdig vuur van zyn keizerljjken meester.
Door zyn tegenwoordigheid bjj de voorlezing
der toespraak aan den raa i van state neemt
ook Bismarck de verantwoordelijkheid er van
op zich, terwyl, zooals men weet, zjjn mede-
onderteekening by de rescripten ontbrak. In
de aanschrijving van 4 Febr. werd gesproken
van de vaststelling van den tijd, den duur en
de wjjze van den arbeid, waarby men meende
een vingerwjjzing op een maximaal-arbeidsdag
te zien, thans echler gewaagde de keizer alleen
van de beperking van den arbeid van vrouwen
en kinderen en sprak hjj slechts in het alge
meen van de bescherming van den werkman.
Onmiddeljjk na de opening van den raad
van state is deze weder gesloten. De inge
diende ontwerpen bljjven geheim. Tot rappor
teurs werden benoemd een der leiders van de
uationaal-liberalen, Miquel, burgemees
ter van Frankfort, en Jencke, directeur van de
groote fabrieken van Krupp.
Ongetwjjfeld zullen de middelpartyen, wien
het bljjkens hun persorganen zoo wee om het
harte was bjj de keizerlijke aanschryvingen,
weer moed vatten voor den verkiezingsstrjjd,
nu de rijkskanselier er zoo goed in geslaagd is
wat water in den keizerlijken wjjn te gieten!
Een opheldering.
Mjjnheer de redacteur 1
In de Middelbargsclie Courant van heden las
ik, in het verslag der gisteren alhier gehouden
raadszitting, dat de heer Van Ockenburg zjjn
eervol ontslag als lid der commissie van toe
zicht op het lager onderwjjs alhier zoude
hebben aangevraagd wegens «verregaande
krenkende behandeling van mej. M. E. Schuur
man, hoofd van school F, laatsteljjk in tegen
woordigheid van den burgemeester onder®
vonden.11
Hoe uw berichtgever het bovenstaande in
het verslag heeft kunnen melden is my een
raadsel, daar in die raadszitting de naam van
mej. Schuurman niet in het openbaar is
genoemd.
ik voel my dus geroepen hier voor de waar
heid op te komen en u mede te deelen, wat
in de zitting van den raad heeft plaats gehad.
Toen de mededeelingen waren gedaan, heb ik
En dan, laat ons dit nog mogen opmerken 5
hoe de gevoelens over het stuk ook mogen
verschillen, het drama van dezen algemeen
gunstig bekenden Franschen schrjjver is en
blijft een belangwekkend verschjjnsel in de
tooneelwerelddit bewjjst reeds de strjjd, die
erover gevoerd wordt.
Wjj zouden daarom zeggenlaat ons dit
verschynsel eens gaan waarnemen en zien aan
welke zjjde der beoordeelaars wjj ons scharen.
Bovendien zullen wjj den heer Moor kunnen aan
schouwen in een rol die, hoe weinig sympathiek
ook, zyn talent weer van andere zjjde zal doen
kennen dan in Marcel en tal van andere
creaties. De tooneelrecensent van de N. R. Ct.
achtte zjjne opvatting van Paul Astier belang
wekkend en juistdit karakter werd, volgens
hem, door Moor zoo duideljjk en plastisch
mogeljjk voorgesteld.
Is onlangs geschreven dat bovengenoemds
vereeniging Het Nederlandseh tooneel te Londen
voorstollingen zal geven, thans meldt men uit
Londen dat dit gezelschap in het Shaftesbury
Theater optreden en de Fabrieksbaas opvoeren
zal, waarin Louis Bouwmeester de hoofdrol
meesterlj)k moet vervullen.
