N°. 31.
133" Jaargang.
1890.
Donderdag
6 Februari.
Middelburg 5 Februari.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en '-ore familieberichten benevens alle
dankbetuigingenva.i 17 regels f 1.50;
iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Broodprijzen en gemaalbelasting.
LETTEREN EN KUNST,
KERKNIEUWS.
Thermometer.
Middelburg 5 Febr. vm. 8 a 31 gr.
ai. 12 u 35 gr. av. 4 u, 36 gr. F
Verwacht verand. wind.
Agenten te Vliesingen: P. G. de Vet Mestdash Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij te TholenW. A. van Advertentie*
Nibuwenhdijzen en te TerneuzenM. de Jonse. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te een uur
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak te Rotterdam, de Gebe. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mak Azn, te Amsterdam. 1 aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen
(Slot.)
Dat alle bakkers te Middelburg uitsluitend
Zeeuwsche tarwe gebruiken, zal ik niet
beweren. Velen gebruiken, zoo ik goed ben
ingelicht, x/3 Zeeuwsche tarwe en s/3 zooge
naamde Amerikaansche bloem. Uit het feit
dat zeme'en van Middelburg o. a. naar
Souburg worden uitgevoerd, blijkt reeds dat
te Middelburg wel Zeeuwsche tarwe wordt
gebruikt. De reden van dien uitvoer is
overigens niet onaardig, daar zij eene ver
klaring geeft, lioe men Aropbrood kan bakken
van Amerikaansche bloem. Men meDgt
nl. de zemelen door de bloem en bakt
zoodoende ongebuild tarwebrood uit
gebuilde bloem Vroeger bakte men bet
ongebuilde brood als „krop uit den zak"
(zooals het meel van den molenaar kwam)
docli thans doet men de zemelen weer bij
het gebuilde Amerikaansche meel. Wellicht
laat zich het verschil in den prijs van het
kropbrood te Koudekerke wel verklaren
uit de omstandigheid dat de een nog krop
„uit den zak" bakt van Zeeuwsche tarwe,
de andere ook voor kropbrood meel met
zemelen gebruikt.
Wat boven is vermeld omtrent de brood
prijzen te Middelburg vereiscbt nog eenige
toelichting. In het staatje zijn bij de bakkers,
die geen lid van den bond zijn, de prijzen
alleen van het fijn waterbrood opgenomen;
hier zij nu vermeld dat het kropbrood bij
een hunner voor 10, bij een ander voor 11
cent te koop is, terwijl de twee anderen
geen kropbrood verkoopen.
Toen de minister zijn mededeeling in de
kamer deed, was „het brood" te Middelburg
niet 1 cent duurder maarbij de broodfabriek
en vier bakkers 2 cent goedkooper, bij de
overige bakkers even duur. De billijkheid
gebiedt echter erop te wijzen dat de minister
zijn inlichtingen vermoedelijk vóór December
had ingewonnen en toen was de toestand
een anderedestijds was het brood bij de
broodfabriek en bij vier bakkers te Middel
burg 1 cent goedkooper dan bij de bakkers
te Vlissingen en bij de andere bakkers te
Middelburg 1 cent duurder.
Ook op een ander punt dient nog terug
gekomen te worden Volgens den minister
leverde de Middelhui gsehe broodfabriek baar
brood te Vlissingen eeu cent goedkooper dan
te Middelburg. Gaarne neem ik aan, dat
den minister dit als een feit is medegedeeld.
Doch het komt mij met alle bescheidenheid
voor dat de minister daarop niet de woor
den had moeten laten volgen„Ik heb na
dit onderzoek niet geaarzeld ook verlenging
van deze accijnsheffing voor te stellen.Nu
toch trekt de minister uit het hem als een
feit medegedeelde de conclusie dat accijns
heffing te Vlissingen niet deert. Doch mocht
zoodanige conclusie uit zoodanig feit worden
getrokken Lag het niet voor de band
dat, wanneer het medegedeelde juist ware,
toch zeker in de accijnsheffing de oorzaak
niet kon worden gezocht De accijns heeft
toch niet tengevolge dat de broodprijzen
dalen
Er moeten dus noodwendig andere oorza
ken zijn, die zouden maken dat de Middel-
hnrgsche broodfabriek haar brood te Vlissin
gen, met 1 cent bezwaard, toch nog 1 cent
goedkooper kon leveren dan te Middelkurg.
De transportkosten en de accijns zijn beide
factoren, welke de strekking moeten hebben
om het brood duurder te maken en ondanks
dat alles zou het te Vlissingen nog goed
kooper dan te Middelburg verkocht zijn 1
Wanneer het waar was, dan zou er een
oorzaak voor moeten gezocht worden buiten
de transportkosten en buiten de accijnsheffing,
een oorzaak van zoo krachtige werking dat
zij niet alleen die beide factoren voor prijs-
verhooging neutraliseerde, maar zelfs nog
tot verlaging kon leiden. Doch, dit alles
daargelatenhet door den minister mede
gedeelde is geen feit, maar een fictie Ik
kan dit zoo stellig mogelijk verklaren, op
gezag van den man, die beter dan een ander
het weten kan, namelijk van den eigenaar
zelf der Middelburgsche Broodfabriek.
Volgens opgaaf van den eigenaar dier
fabriek waren de prijzen van 10 Dec. 88
tot November 1889„voor grof tarwe brood,
zoogenaamd kropbrood, 11 cent, \oor fijn
tarwe brood met water 13, met melk bereid
15 cent per kilogram in Vlissingen, waarbij
een cent per kilo voor belastingook steeds
1 cent hooger."
Van 2 Dec. tot op heden is de prijs met
1 cent verlaagd, „zoodat thans betaald wordt
voor grof 10, fijn met water 12, melkbiood
11, natuurlijk te Vlissingen 1 cent hooger voor
belasting."
Men ziet dat deze opgaaf nog al sterk
afwijkt van de door den minister gedane
mededeeling. Aan de onpartijdigheid ben
ik echter verplicht want het is mij niet
te doen om bestrijding van den minister,
maar om zooveel mogelijk de waarheid aan
't licht te brengen tot de mededeelinu
van nog een curieus feit, dat bewijst hoe
verbazend voorzichtig men zelfs in deze
schijnbaar zoo eenvoudige zaak moet zijn.
Om zooveel mogelijk zekerheid te ver
krijgen, informeerde ik tegelijkertijd bij
verschillende bronnen, zoo ook te Vlissingen.
En nu werd mij van volkomen vertrouwbare
bron uit Vlissingen medegedeeld dat de M.
broodfabriek haar brood aldaar even duur
verkocht als in Middelburg. Deze mede
deeling bracht mij, daar ik niet aan een
V( rgissing kon denken, in niet geringe
verlegenheid. Wien nu te geloovenden
Vlissingschen berichtgever of den eigenaar
der fabriek Ik beslootopen kaart
tegenover beiden te spelen, aan beiden
mede te deelen dat de inlichtingen niet
klopten en nadere inlichtingen te vragen
Die opheldering werd mij welwillend ver
strekt, en wat blijkt nu Van het brood,
dat door de Middelburgsche fabriek te
Vlissingen wordt ingevoerd, wordt 1
cent voor accijns per stuk (van 1 kilo)
betaald. Nu wordt bij uitvoer wel
accijns gerestitueerd, doch slechts bij uitvoer
van zekere (vrij groote) hoeveelheid. Wordt
het naar Vlissingen gebrachte brood, dat
daar onverkocht blijft, naar Middelburg
teruggebracht, zoo lijdt dus de fabrikant,
behalve de transportkosten heen en terug
en het loon van den venter, 1 cent verlies
door den accijns die niet teruggegeven
wordt. Vandaar dat den venter vrijheid is
gegeven, voor het geval hij enkele brooden
mocht overhouden, deze dan 1 cent minder
te verkoopen, wanneer hij de stad verlaat.
En zoo laat het zich dan verklaren
vooral omdat achteraf gebleken is dat de
venter den maatregel op zeer ruime schaal heeft
toegepastdat werkelijk door velen het brood
der Middelburgsche fabriek te Vlissingen
voor evenveel centen is gekocht als het
te Middelburg verkrijgbaar is. Doch onwaar
en onjuist blijft de mededeeling, dat de
Middelburgsche fabriek haar brood te Vlis
singen goedkooper verkoopt dan te
Middelburg.
Eindelijk dient de aannemingsprijs van
het brood door de gestichten nog met een
enkel woord te worden toegelicht. Te Mid
delburg bewoog zich die prijs in de vier
kwartalen tusschen 9.36 en 9.45 c., terwijl
te Vlissingen in 1889 10.5 werd betaald.
Voor het le kw. van 1890 bedraagt de prijs
voor Middelburg 8.95 c., voor Vlissingen is
de prijs voor 1890 10.75 c. De prijs is te
Middelburg dus meer dan 1 cent lager dan
te Vlissingen. Een volkomen zuivere ver
gelijking leveren die cijfers echter niet op,
daar te Vlissingen niet van eene eigenlijke
aanbesteding sprake schijnt te zijn wegens
verschillende omstand'gheden van localen
aard, welker uiteenzetting te ver zou voeren.
Doch al trek ik uit de vergelijking dier prijzen
geen conclusie ten voor- of ten nadeele van
den invloed, dien de accijns op de prijzen
heeft, er blijkt dan toch weder uit, dat het
waarlijk te veel is gezegd dat zelfs op
eenig tijdstip in 1889 „de" broodprijzen
te Middelburg hooger zijn geweest dan te
Vlissingen de gestichten te Middelburg
hadden het dan toch voortdurend goedkooper
en evenzeer zij, die zich van brood voorzagen
bij de vier aangeduide bakkers en bij de
broodfabriek met inl: 'grip van haar depot
houders. J'
Uit deze uiteenzetting, welke naar ik mij
vlei de kenmerken draagt van de nauw
keurigheid van het onderzoek en van objec
tiviteit bij het maken van gevolgtrekkingen,
volgt onmiskenbaar dat de voorstanders van
invoerrecht op graan, bij hun betoog dal
zoodanig recht geen invloed heeft op de
broodprijzen, zich niet langer kunnen beroepen
op het door den minister in de Eerste kamer
medegedeelde omtrent de broodprijzen te
Vlissingen, in verband met die te Middeburg,
en dat het door protectionisten met zeer
verklaarbaar welbehagen rondgebazuinde
bericht dat de broodprijs te Vlissingen
ondanks den accijns lager is dan die te
Middelburg een legende is.
Dit in het licht te stellen was het doel van
mijn schrijven.
Middelburg, 1 Februari 1890.
Mr. E. F.
De redactie van het Dagblad van Zuid-
Holland schrijvende over het «incident in
Suriname", teekent, onder aanhaling van ons
blad, protest aan tegen onze opvatting dat
de aftreding van den minister Keuchenius het
g makkeljjker zal maken eene oplossing van
het Surinaemsche vraagstuk te vinden.
Zij motiveert baar protest door tegenover
onze bewering de meening te stellen dat de
houding van den minister van koloniën in
deze zaak zoo correct mogeljjk is en hij in de
Eerste kamer op de meest onpartijdige wijze
zich over het gebeurde heeft uitgelaten.
Klaarblijkelijk heeft het Haagsche blad
onze bedoeling niet begrepen.
Over de houding van den minister van ko
loniën Keuchenius in zake het Surinaamsche
incident hebben wjj geen woord gerept.
Trouwens er viel niet veel over te zeggen,
omdat door hem in deze nog zoo weinig is
gedaan en gezegd. Toen wjj het bovenaange
haalde schreven was ons zelfs niet bekend
dat de heer Keuchenius aan den Gouverneur
van Suriname den last zou hebben verstrekt
om den post Republiek, gelegen in het dis
trict Boven-Para, weder te doen bezetten door
een detachement infanterie, onder bevel van
een officier.
Niet op diens beleid doelden wjj dus, maar
meer op de nauwe betrekking, die er tusschen
den heer Keuchenius en jhr M. A. De Savornin
Lohman als geestverwanten, als goede vrien
den moet bestaan.
Zulk een medestander, zulk een strijder,
even geprononceerd als men zelf is, te des-
avoueeren heeft altjjd zijn eigenaardige be
zwaren, zjjne groote moeilijkheden.
Wjj willen geen oogenblik twjjfelen aan de
eerlijkheid van den heer Keuchenius ook in
dit geval, maar voor hem blijft het incident
te Suriname in ieder geval een zeer lastige
kwestie, waar tegenover een opvolger zich veel
vrijer zal gevoelen.
Wjj hopen dat het Dagblad onze bedoeling
nu beter zal vatten.
Naar aanleiding van het Rotterdamsche
Falka-schandaal schreef de Tijd deze verstan
dige woorden»In plaats van te luisteren
naar den raad van bezadigden, om waardig en
afdoende te protesteeren, door schouwburgen;
wier directiën dergelijke uitvoeringen dulden,
eenvoudig te boycotten, hebben eenige heet-
bloedigen verkeerdelijk gemeend, dat het protest
van meer daadwerkeljjken aard mo st zjjn."
De Maasbode is het daarmee volstrekt niet
eenB en vond noodig te verklaren dat de
Rotterdamsche katholieken niet houden »van
water en melk'terwjjl een inzender in dat
blad verzekerde, dat het bloed van den heer
Willemse c. s. »nog niet zoo stroopachtig is
als het elders blijkt te zjjn."
Ziedaar een excuus dat de denr openzet
voor meer dergelijke bewegingen om zichzelf
z. g. recht te verschaffen. De Maasbode wordt
op die wijze even gevaarlijk als menig revolu-
tionnair blad en het verbeurt zjjn recht van
spreken tegenover anderen, b. v. de sociaal-de
mocraten, die zich ls.ngs eenzelf'den weg herstel
van grieven zouden willen verschaffen.
Toevallig in het Vaderland van gisteren een
oog slaande in de rubriekHet votum van
Vrijdag en de pers lazen wij aan het slot
daarvan, na aanhalingen uit verschillende bla
den, het volg-nde, dat wij meenen te mogen
opvatten als het gevoelen der radactie van
genoemd blad over de verwerping der begroo
ting van koloniën door de Eerste kamer.
Dit luidde
»Wat ons betreft, ook wij hebben met ge
mengde gevoelens van het votum kennis ge
nomen. Om in te stemmen met de juichtoonen,
speciaal door het Handelsblad aangeheven, voelen
wij ons allerminst gestemd. Wij hebben behoord
tot hen, die na het bewind-Sprenger van Eyk
het optreden van den heer Keuchenius een
verademing achtten, en dat wij langzamerhand
onze illusiën moesten prijsgeven, heeft ons veel
gekost. Wjj wenschen in deze het belang van
Indië in het oog te houden, afgescheiden van
alle Nederlandsche partjj-politiek. En dan zullen
wjj allerminst ontkennen, dat er reden was, ja
reden te over, om het onvruchtbare, in zekeren
zin gevaarlijke ministerieele leven van den heer
Keuchenius af te snjjden, maar dan verwjjlen
wjj niet bjj het oogenblik, maar vragen niet
zonder bekommering voor de toekomstWat nu?
»Arm Indië, dat beurtelings aan verschillende
regimes wordt onderworpen en den staatsman
niet kan vinden, die met scherpen blik en vaste
hand uw wonden peilt en de genezing weet
aan te brengen, die noodig isZoo gij aan de
twintig vraagt, die den val hebben veroorzaakt
van den man, wiens optreden in Indische krin
gen met groote ingenomenheid is begroet, om
na nog geen twee jaren voor de diepste teleur
stelling en ergernis plaats te maken wat is
uw program voor indië en zoo gij aan de
regeering vraagtkent gij den man, die, met
ware liefde voor Indië bezield, in uw midden
wil plaats nemen om Indië te geven wat het
behoeft dan twijfelen wjj, of gij een be
vestigend antwoord zult hooren."
Hierbjj onzerzijds de betuiging van onze
verwondering dat de redactie van het Vaderland
over zulk eene belangrjjke gebeurtenis hare
meening liefst verbergt in een verscholen
hoekje van haar blad, waar iemand dit aller
minst zoeken zou. Zjj is daarmee toch niet
verlegen Of kwam haar de kwestie niet zoo
belangrjjk voor om, zelfs na een paar dagen
wachtens, haar oordeel als premier Den Haag
te laten lezen
Het Vaderland heeft te veel gezag en op
zijn oordeel wordt te hooge prjjs gesteld dan
dat die, in eigen oogen wellicht onschuldige,
daad velen ontgaan zou.
In zjjne beschouwing over .Partjjformatie"
voorkomende in de jongste aflevering van de
Vragen des Tijds, zegt de heer S. van Houten:
Tegenover de hereeniging der door den
schoolstrijd verdeelde conservatieven, moet de
vereeniging van alle liberalen de leus zjjn,
»onverschillig of zjj zelve zich liberalen, radi
calen, democraten, volkspartij of zelfs sociaal-
demoeraten noemen." Met uitsluiting natuurljjk
van hen die ook daden van geweld tot de
nuttige en geoorloofde politieke wapenen
rekenen in een land als het onze, waar vrjje-
ljjk voor elke meening propaganda kan worden
gemaakt en waar elk economisch systeem
door proefneming zjjne levensvatbaarheid
kan bewijzen. Met uitsluiting bepaaldelijk
van hendie het »recht voor allen"
niet ook uitstrekken tot de dienaren van het
openbaar gezag en die verraderlijke moord
aanslagen van voorbeeldelooze gruwzaamheid
als op den Sint Nicolaasdag van 1888 te Am
sterdam gepleegd niet naar verdiensten
durven te brandmerken. Ook werkelijke socia
listen kunnen in de liberale partjj geen plaats
vinden. Werkeljjk socialisme, d. i. door den
staat geleide arbeid in nationale werkplaatsen
en op nationaal verklaarden bodem is, zoo
niet steeds, zeker een in Nederland in onzen
tijd absoluut onmogelijk stelsel.
Zelfs de heer Domela Nieuwenhuis wordt in
zijn socialistische denkbeelden platonisch, waar
hij de Zuiderzee wil droogmaken door middel
van het Staatskrediet. De Staatsobligatiem in een
socialistischen staat even onbestaanbaar als
een locomotief in het steentijdperk. Werkelijke
socialisten zijn geen geestverwanten van de
liberalen, veeleer van de geestelijke orden der
katholieken.
In Indische kringen wordt, naar het Hbld.
verneemt, nogal betwjjfeld ot de heer Van
Nunen in aanmerking zou komen voor zulk
een gewichtige portefeuille. Behalve van de
reeds vroeger genoemde personen, spreekt men
ook van mr H. A. des Amorie van der Hoeven,
het vroegere katholieke kamerlid voor Breda,
die in de koloniale zaken steeds met de liberalen
meeging en thans lid van den raad van state
is. Ook de oud-minister baron Van Goltstein
wordt weder genoemd.
In Den Haag gaat ook het gerucht, dat de
heer Dyserinck niet ongeneigd is de portefeuille
van marine neer te leggen.
Omtrent de grens-quaestie in Suriname en
het den Czaar aangeboden scheidsrechterschap
weet de Köln. Zatung te melden dat het ge
schil loopt over de vraag welke van de twee
boven-armen van de Maronierivier, de Lawa
of de Tapanahonie, de grens tusschen Neder-
landsch- en Fransch-Guyana vormt, eene vraag
van gewicht, wegens de goudvelden, welke er
tusschen liggen. Zoo stelde Nederland de
quaestie, maar Frankrijk wenscht ten on
rechte, zegt de K. Z. uitspraak over de
verdeeling van het terrein.
Toen bleek dat de strjj iende partpen 'tniet
eens waren over het omschrjjven van het ge
schilpunt, kon de Czaar bjjna niet anders doen
dan zjjne bemiddeling weigeren.
De St. Crt bevat de statuten der naamlooze
vennootschapIJzendijksche Stoomtramweg-maat
schappij, te IJzendjjke.
De vennootschap heeft ten doel
lo het aanleggen en exploiteeren van een
stoomtramweg van Sohoondjjke over IJzendjjke
naar de Belgische grens.
2o het, behoudens machtiging der algemeene
vergadering van aandeelhouders, in eigendom
overnemen, huren, verhuren, aanleggen en
exploiteeren zoo van de hoofdljjn als van aan
sluitende lijnen, of deel te nemen in andere
tram- of locaaispoorwegmaatschappjjen.
De duur der vennootschap is 50 jaren en
het maatschappelijk kapitaal bedraagt f 140.000.
Commissarissen der vennootschap zjjn de
heeren C. de "Vos, L. de Groof, J. L. I. de Bats,
J. A. Bekaar en J. F. Carpreau.
Bjj kon. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrond. Rotterdam, ter standplaats
de gemeente Rotterdam, C. H. van der Leeuw1,
canditaat notaris aldaar.
De Hooge raad heeft den heer J. J. van
Kerkwjjk, lid van de Tweede kamer, benoemd
om, in plaats van wjjlen baron Van der Goes
van Dirxland, op te treden als mede-arbiter
in het geschil tusschen den Staat en de Holl.
Spoorwegmaatschappij over de stationsgebouwen
op de spoorwegljjn naar den Hoek van Holland.
Door de arr.-reohtbank te Zwolle is, ter ver
vulling van de vacature van kantonrechter te
Harderwijk, opgemaakt de navolgende alpha»
betische ljjst van aanbevelingmr J. Haitsma
Muiier, kantonrechter te Dokkummr L. D.
W. Losecaat Vermeer, kantonrechter te Me-
dembliken mr P. L. Moens, griffier bjj het
kantongerecht te Beetsterzwaag.
In het gisteren meegedeelde korte levens»
bericht van den oud-hbögleeraar Ch. H. D. Buys
Ballot door ons uit het Ulr. Dagblad over»
genomen werd ^§iéïd dat de overledene den
10 October 1817 te Zalt'Bommel geboren zou zjjn.
Een vriendelijke iezër meent dat dit een ver
gissing is, én verwijst ons naar de Levensbe
richten van Zeeuwen van den heer F. Nagtglas,
waarin staat dat prof. Buys Ballot op bovenge-
noemden datum te Kloetinge werd geboren,
waar zjjn vader predikant was. Later heeft die
vader het ambt van leeraar ook vervuld te
St Laurens.
Te Madrid is de populaire tooneelspeler
Mariano Fernandez aan de gevolgen van influ
enza, een longontsteking, overleden. Niettegen
staande zijn hoogen leeftijd, hjj was vijf' en
zeventig jaar oud, was hjj op het tooneel nog
in het volle bezit zjjner middelen en de gunst
van de menigte was hem tot het laatste oogen
blik trouw gebleven. Hjj behoorde tot de beste
tooneelspeler» van het Spaansche theater. Bjj
de begrafenis van den grijzen kunstenaar gaf
de bevolking bljjk van levendige deelneming.
Ds Klaarhamer te Middelburg komt voor op
het drietal bjj de Ned. ger, kerk te Scheveningeni
