133° Jaargang.
1890.
Zaterdag
1 Februari.
N°. 27.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg eir per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent >er regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- ndere familieberichten benevens alle
dankbetuigin an 1—7 regels f 1.50
iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 31 Januari.
Do toestand van den arbeider ten platten
lande van Zeeland.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Afdeeling Zeeland van het ïïederlandsch
paardenstamboek.
mum.
w
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bom and, te Kruiningen: F. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. 0. de Mooij te Tholen: W. A. van Advertentie*
Niedwenhtjijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenalB de moeten des namiddags te een nut
advertentie-bureai^e van Niïgh Van Ditmaii te Rotterdam, de Gebb. Belineante, te 'a Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John P. Jones, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen
Tlieraometer.
Middelburg 31 Jan. vm. 8 u 40 gr.
m. 12 n 40 gr. av. 4 u. 40 gr. P
Verwacht verand. wind.
De Tijd laat, in zake het conflict in Suriname,
het volgende, verstandige en van zijn standpunt
zeer te waardeeren advies hooren
Het is een fout geweest van verschillende
regeeringen ook de tegenwoordige katholieke
regeering in België heeft er nu en dan de
gevolgen van ondervonden volstrekt onver
dedigbare handelingen van ambtenaren, vooral
indien die ambtenaren tot de politieke vrienden
behoorden, zoo lang mogelijk in bescherming
te nemen of op allerlei wijzen te verontschul
digen. Moge onze regeering dit verkeerde voor
beeld niet navolgen!
Ongetwijfeld zullen de inlichtingen, door den
heer M. A. de Savornin Lohman op zóo on-
heusche wijze aan de Koloniale Staten gewei
gerd, aan het Nederlandsche parlement door
Keuchenius niet onthouden blijven. Ook het
Moederland heeft er belang bij, dat het gezag
in Suriname op waardige wijze worde uitge
oefend, dat de eer zijner vlag er ongeschonden
worde gehandhaafd.
Blijkt uit nadere en meer onpartjjdige inlich
tingen, dat de gouverneur in de hoofdzaken
het recht aan zijn zijde heeft gehad en alleen
door den vorm en de inkleeding zijner missive
gezondigd heeft, wjj zullen ons daarover van
harte verheugen.
Mocht het evenwel anders zijn, dat dan ook
aan alle persoonlijke sympathieën het zwijgen
worde opgelegd 1 Noch het belang van het land,
noch het belang eener party kan erdoor
diend worden, indien een regeering onverpl-
laakbare handelingen van een harer vrienden
voor haar verantwoording neemt.
Blijkt het, dat vruchtbare samenwerking
tusschen de Koloniale Staten en den gouverneur
onmogeljjk is geworden, en dat de schuld daar
van te wijten is aan de handelingen of aan de
ongeschiktheid van den gouverneur, dan behoort
deze niet in zijn hooge betrekking te worden
gehandhaafd.
Aan het einde der zitting van de Eerste
kamer kwam Donderdag, bij de behandeling
der Surinaamsche begrooting, dit veelbesproken
conflict ter sprake.
De heer Wertheim vroeg of de minister
thans officieel heeft ontvangen de bekende
missive van den gouverneur aan de koloniale
staten. Het ligt niet op den weg der Eerste ka
mer zich te mengen in den twist tusschen die
staten en den gouverneur. Al ware dit wel
zoo, zou hij er nog niet in treden, omdat in
Suriname bij de staten de neiging bestaat om
hunne macht uit te breiden, hen een politiek
college te maken. De grens is dan ook flauw
getrokken. Ann den anderen kant heeft de
gouverneur minder gelukkige uitdrukkingen
jegens de staten gekozen. Voorts heeft hij de
leden van de staten persoonljjk berispt wegens
beweerde oppositie tegen de regeering en zijn
zij bedreigd met ontslag als ambtenaren. Dit
is wat extra-parlementair. De minister zal
dat ook zoo begrjjpen. En is het niet
inconstitutioneel Maar ligt de scheeve
verhouding tusschen de staten en den gouverneur
niet in het regeerings-reglement Is dit regle
ment van 1865 niet verouderd Bestaat er
een »klemmend" en bezadigd gouvernement
Wat denkt nu de minister van het voorge
vallene En acht hij herziening van het re-
I.
In de laatste jaren heeft menigeen zich de
belangen van den werkman aangetrokken. Het
gevolg daarvan is, dat diens positie aanmerkelijk
beter geworden is. De nette gebonwen voor
den werkenden stand, de goedkoope kosthuizen,
openbare tuinen en wandelplaatsen, spaarban
ken, ziekenbussen, weduwenfondsen en der-
geljjken zijn daar om te bewijzen, dat er voor
het materieele welzijn van de mingegoeden
gezorgd wordt, terwijl door het oprichten van
werkmans- en andere vereenigingen, het hou
den van volksvoordrachten, het in stand hou
den van bibliotheken, enz. aan het moreele
welzijn der werklieden wordt gearbeid. Maar,
nit den aard der zaak, is men met dat alles
begonnen in steden, en tot nog toe heeft men
geeringsreglement niet wenschelijk Die vraag
klemt te meer omdat het zwakke, zieke, on
bloedige Suriname zulke schokken, zulke poli
tieke troebelen niet kan lijden. En hiermede
in verband vroeg de heer Wertheim wat er is
geschied voor de oplossing van de vraagstuk
ken voor de ontwikkeling der koloniën Hoe
ver ië de minister met zijne overleggingen
naar Aanleiding van hetgeen in Suriname zelf
is voorbereid
De minister van koloniën hield eene uit
voerige rede, waarin hjj beweerde dat de ge
moederen in Suriname alleen zjjn getroffen
voor zoover de koloniale staten betreft. De
bevolking laat zich aan de kwestie weinig ge
legen liggen. Alleen ontving de minister een
brief van 3 Januari, waarin zeven personen
(uit de bevolking) verklaren dat zij hunne
grieven over het bestuur aan Z. M. zullen
mededeelen. De minister voor zich denkt over
motiën van parlementaire vergaderingen mis
schien met meer geduld dan de gouverneur,
die nog niet aan de parlementaire werkzaam
heden heeft deelgenomen. En natuurlijk is het
ook dat de koloniale staten wel eens van zich
willen laten spreken.
De minister erkende, dat de gouverneur na
de bekende motie der staten de 4 leden heeft
ontboden, maar niet als leden der staten, wel
als ambtenaren; hun werden vragen gesteld
onder mededeeling dat hunne antwoorden zou
den worden opgeteekend. De bekende motie
werd in de staten gedaan door den heer Julius
Muller, omtrent wiens persoonlijkheid en in-
tellectueelen toestand in 1881 tjjdens de goud-
delvings-geschiedenis ongunstige getuigenissen
bekend werden. Wat overigens in de be
kende motie den gouverneur ontstemde is
t, terwijl men in de Para-zaak inlichting
v.-jv-g, tegelijkertijd de militaire bezetting
van den post Republiek werd noodig ver
klaard dit deed aan de waardigheid van het
gezag te kort. De vorm, waarin de gouverneur
zijn gevoelens mededeelde, is zeker niet toe te
juichen. Maar zjjne weigering van inlichtin
gen is begrijpelijk, omdat de staten eigenljjk
naar den bekenden weg vroegen en blijkbaar
aan het gezag afbreuk deden. De minister
herinnerde hierbij aan het gebeurde met de
belastingschuldige Para-bevolkingdie ten
slotte zich onderworpen en den gouverneur
excuses gemaakt heeft, van hare gehechtheid
getuigenis gevende. De procureur-generaal
verklaarde dan ook op 13 December, dat ver
sterking van den militairen post Republiek
onnoodig was.
De discussie in de staten bewijst, volgens den
minister, dat de gouverneur gelijk had met
over de motie ontstemd te zjjn, maar het be
kende antwoord des gouverneurs was echter
slechts een protest tegen de lijdelijkheid der
staten, wanneer het gouvernement van het
moederland wordt verguisd of gesmaad. De
staten hebben echter ook verklaard geene be
doeling te hebben om het gouvernement te
smaden. Dat zal een voldoend excuus ge
acht worden. Na aanneming der begrooting
zal de minister dadelijk de plannen tot ont
wikkeling van Suriname ter hand nemen. Het
oponthoud ontstond door tegenstand van de
andere zijde.
De Fransche regeeringsbladen bevestigen het
bericht, dat de czaar weigerde als scheidsrechter
in het geschil van Guyana tusschen de Fransche
en Nederlandsche regeeringen op te treden,
maar voegen hieraan toe, dat Frankrjjk ver
klaard had zich zonder voorbehoud aan de
zich tot steden en voorname dorpen bepaald.
Men zou haast denken dat in kleine ge
meenten de toestand geen verbetering behoeft
niets is echter minder waar dan dat.
In de volgende regelen willen wjj in het
kort nagaan, wat verbetering eischt en op
welke wjjze die te verkrjjgen zou zjjn. Wij slaan
eerst een blik op de woningen der arbeiders.
Dat die huisjes langs djjken staan en dus
veel van vuil en nat te lijden hebben, is iets,
dat niet anders kan.
Vier muren sluiten gewoonljjk eene ruimte
in van ongeveer 15 M3 oppervlakte.
Een enkel raam en daarnaast eene deur
nemen den voorgevel in beslag. Die deur geeft
rechtstreeks toegang tot het woonvertrek, dat
tevens dient tot slaapkamer, stook-, kook- en
waschplaats, enz. De slaapsteden tegen den
achterwand vullen een goed gedeelte van het
vertrek, zoodat er niet veel ruimte overbljjffc,
als nog eene kast, eene kachel, eene tafel en
nog wat stoelen plaats gevonden hebben.
beslissing van den czaar te onderwerpen, doch
dat de Nederlandsche regeefing voorwaarden
gesteld had, welke de czaar 'friet aannam.
Aan den heer C. A. Gevers Leuven, eervol
ontslagen commies bij het dep. van koloniën, is
met ingang van 1 Jan. jl., verleend een pensi
oen van ƒ1205 'sjaars.
De officier-machinist 2e kl. A. J. Moritz, ge
plaatst in de maritieme directie te Willemsoord
en gedetacheerd bij den torpedo-dienst aldaar,
wordt 6 Febr. a b. op non-act. gesteld.
De luit. t/z 2e kl. G. S. 'tHooft, dienende
aan boord Zr. M. wachtschip te Willemsoord,
wordt met 3 Febr. a. s. op non-act. gesteld en
vervangen door den luit. t/z 2e kl. jhr. W. C.
J. Vérsluys.
De fraaie tafel van Sévres-porselein der
Maréehaux de Francebeschilderd door den
miniaturist Isabey, een zeer kostbaar kunstwerk,
dat uit het Louvre werd afgestaan voor de
wereldtentoonstelling, dacht men verdwenen,
althans zoek geraakt. Het kunstwerk was
echter teruggezonden aan de rechte eigenaars,
de heer en mevrouw Rolle.
Er zal te Ledburg, de geboorteplaats van
de beroemde Engelsche dichteres Elizabeth
Browningeen gedenkteeken voor haar opge
richt wordennl. een klokketoren in eene
der voornaamste straten van de stad.
Tot onderwijzer aan de bjjzondere school
te Axel is benoemd de heer M. I. van Doorn,
onder<vjjzer te Amsterdam.
Ter vervulling van de nog bestaande va-
cature-Rjjnders, is Donderdag avond door den
kerkeraad en het kiescollege der Herv. gemeente
te Middelburg een viertal opgemaakt, dat be
staat uit de beeren J. N. van Arkel te Bloe-
mendaal, B. ten Kate te Aalten, H. ten Kate
te Harderwjjk en J. Ossewaarde te Sluis.
De miliciens, lichting 1889, die niet voor
het bljjvend gedeelte zijn aangewezen, ver
trekken den 30en April a. s. met groot verlof.
Na dat tijdstip blijven o. a. bij het 3e reg.
infanterie 530 miliciens onder de wapenen,
waarvan 102 te Middelburg.
De overige miliciens dier lichting zullen op
den 13en September 1890 in het genot van
onbepaald verlof gesteld worden.
De heer -J. H. van Nouhuys, stationchef
alhier, herdenkt morgen 1 Febr. den dag, dat
hjj vóór 25 jaar in dienst trad bij de Maat
schappij tot Exploitatie van Staatsspoorivegen.
De milicien A. K., van het 4e bataljon,
3e regiment infanterie te Vlissingen, zal wegens
diefstal ten nadeele van een zijner kameraden
voor den krijgsraad in het le militaire arron
dissement te 's Gravenhage terecht staan.
De majoor G. L. Langguth en de kapi
teins F. H. Knebel en W. J. J. Ledel, van het
3e regiment infanterie, die in den a. s. zomer
in de legerplaats van Oldebroek de schi et-
Bezoeken we op een regenachtigen winterdag
die woning, dan is het best mogelijk, dat we
het geheele gezin thuis treffen. Allen kruipen
zoo kort mogelijk bij de kachel, en weldra
stijgt de damp op uit de natte kleeren der
aanzittenden. Op de kachel staat een pot met
kokende aardappelen te stoomen. De vrouw
is bezig met wasschen, terwijl op eene lat
boven de kachel reeds een gedeelte der waseh
te drogen hangt. Heel zuiver kan de lucht
in zoo'n vertrek natuurlijk niet zjjn. Alleen
komt, telkens als de deur open gaat, een koude
luchtstroom die dampen verdrijven. Alvorens
te vertrekken, merken we nog op dat de vloer
van steen is of nog mindervan gewone aarde.
Het is te begrijpen, dat dergeljjke bodems den
invloed ondervin len van de temperatuurs- en
weersverwisselingen. Matten en kleeden zjjn
eene weelde, waaraan de bewoners zelfs niet
kunnen denken.
Wij willen de woning nn verlaten maar die
nen daarbij eene eenigszins gebogen houding
aan te nemen, daar wij anders veel kans loo-
pen, het hoofd te stooten. Wellicht merkt
oefeningen der vesting-artillerie zullen bijwo
nen, worden van 21 April tot 3 Mei bij het
le reg. vest.-art. te Utrecht gedetacheerd tot
het volgen van een voorbereidenden theore-
tischen cursus. VlisCrt
De, 1 Jan. op den 's Heer Hendrikskin-
der endijk nabjj Goes, aangevallene Helena van
Sehaick, die toen deerljjk verwond werd, is
zoo goed als genezen.
Donderdag vergaderden de leden van de
landbouwvereniging: Landbouwbelang in Noord-
beveland in hun gewoon vergaderlokaal te
Cortgene. Hoofddoel dezer bijeenkomst was het
kiezen van een definitief bestuur. De uitslag
hiervan was dat de heeren H. Meulenberg, J.
Koojjman en Witte Hage resp. tot voorzitter,
penningmeester en secretaris en de heeren J.
Vogelaar en L. van Oeveren als commissarissen
werden gekozen, welke heeren allen tegen
woordig de benoeming aannamen. De ver
gadering was niet druk bezocht, daar vele leden
door het slechte weder der laatste dagen eene
avondbjjeenkomst nietkonden bjjwonen. Besloten
werd dan ook de voorkeur te geven aan eene
middag-vergadering, terwjjl 7 Febr. voor eene
volgende bjjeenkomst werd vastgesteld. Öp die
vergadering zal van gedachten worden gewisseld
over den gezamenljjken aankoop van klaverzaden
en zal bet bestuur zich op de hoogte zien te
stellen van de kiemkracht, welke voor Noord-
Bevelandscbe gronden van die zaden geëiscbt
wordt.
Naar men ons uit Stavenisse meldt be
sloten, met bet oog op eene eventueele
misschien aanstaande contracteering op ge
halte van suikerbieten, enkele landbouwers en
particulieren in het afgeloopen jaar tot den
ouderlingen aankoop van een toestel, bestemd
tot bet zelf onderzoeken van het suikergehalte
der te leveren bieten. Bedoeld toestel bestaande
uit rasp, pers, densimeter en thermometer
uit Parjjs afkomstig voldoet zeer goed.
Verscheidene monsters werden in bet najaar
onderzocht, waaruit bleek, dat het gehalte der
te leveren bieten nog al sterk uiteenliep.
Dezer dagen werd aan de aandeelhouders van
bedoeld toestel rekening en verantwoording
gedaan, waaruit bleek, dat het ook op
financieel gebied gunstig gewerkt heeft.
Op de weegbrug te StaveDisse weiden in
bet afgeloopen jaar gewogen 5.334.616 K. G.
suikerbieten, 579.970 K. G. aardappelen en uien,
516.428 K. G. pulp en 97 stuks vee. De uit
gaven, met inbegrip van de verdiensten van
den weger, bedroegen 199.92, terwjjl er een
saldo overbleef van f 468.35, Evenals bet
voorgaande jaar werd er een gedeelte van het
saldo afgezonderd voor bet vormen van een
reservefonds.
Op de dezer dagen gehouden algemeene
vergadering werd door aandeelhouders van die
brug de aftredende voorzitter, de heer L. J.
Dorst, bjj acclamatie als zoodanig her Kozen,
terwjjl ook de weger P. J. de Vos in die functie
weder voor een jaar werd bestendigd.
Te St. Maartensdijk ontstond Donderdag
morgen omstreeks half vijf ure door het om
vallen eener brandende lantaarn brand in de
schuur van den vlasboer D. de Viet. De
schuur en inboedel werden een prooi der vlam
men. Door tijdige hulp kon men de belendende
perceelen behouden. De schuur, alsmede het
daarin aanwezige bewerkte en onbewerkte
vlas waren tegen brandschade verzekerd.
de een of ander op, dat we een ongelukkig
oogenblik getroffen hebben voor ons bezoek,
maar gaan wjj morgen, dan is de vrouw des
huizes wellicht bezig met bakken, zoodat wjj
het in het enge vertrek niet kunnen uithou
den van de hitte.
Ziedaar hoe geriefelijk zulk eene woning
van binnen is en hoe het er toegaat. Veel
gemakken zjjn er niet. Een goede regenbak
ontbreekt meestal, een vat is voor zulke men-
schen voldoende. Eene kleine zelfgebouwde
schuur dient om de gereedschappen, de aard
appelen en kolen te hergen.
En daarmede is de geheele woning in- en
uitwendig beschreven. Gelukkig zjjn ze niet
alle zoo, maar er zijn er nog en dat is
erg genoeg. Immers zij voldoen in geen
enkel opzicht aan de geringste eischen
der gezondheidsleer. Is het mogelijk daar
in verandering te brengen? Niets is, dunkt
mjj, eenvoudiger. Als iedere eigenaar zjjne
huisjes, de meeste hebben er niet veel
eens wat beter liet inrichten, deed voorzien
van een regenbak, eene stookplaats en een
De belangstelling, die deze heden morgen
in het concertgebouw alhier gehouden alge
meene vergaderiug trok, was niet bjjzonder
groot. Slechts een 25tal toehoorders waren
tegenwoordig.
De voorzitter, de heer Job van der Have,
bracht in herinnering wat de eerste aanleiding
ueeft gegeven tot het oprichten eener afdee
ling van het Paardenstamboek, nam. het uit
loven van prijzen bjj keuringen der paarden.
Thans is het aantal leden in vergelijking met
andere bijzonder groot en bedraagt nu 266.
De voorzitter verklaarde slechts noode zich
zjjne benoeming te hebben laten welgevallen
en riep daarom de medewerking in van de
leden.
Hierna werden de notulen der vorige verga
dering gelezen en goedgekeurd.
Vervolgens werd verslag gedaan van de
ter keuring aangegeven fokdieren. Te Goes
werden aangegeven 8 paarden, waarvan bleken
ongeschikt ter inschrijving 5 te Zierikzee 26,
ongeschikt 1 te Tholen 8, ongeschikt 2te
Hulst 5, ongeschikt 1 en te Oostburg 5, on
geschikt 1, zoodat in het geheel werden in
geschreven 54 paarden, waaronder 45 merriën
en 9 hengsten.
Thans werd overgegaan tot het benoemen
van een bestuurslid voor Oostburg. Op de
voordracht stelde het bestuur de heeren L. J.
Roggeband, Jac. Risseeuw, mr Hennequin en
Prudent Thomaes.
26 stemmen werden uitgebracht.
De heer Roggeband werd gekozen met 22
stemmen verder verkregen de heeren Risseeuw
2, mr Hennequin 1 stem, terwjjl 1 briefje in
blanco was.
Alsnu werden benoemd 3 afgevaardigden voor
de algemeene vergadering van het Ned. Paarden
stamboek.
Op de begrooting werd, volgens mededeeling
van den voorzitter en onder instemming der
leden, uitgetrokken een bedrag van 30, waar
van voor ieder afgevaardigde 10.
Gekozen werd bjj eerste stemming de heer
T. J. Voorbejjtel met 15 stemmen; de andere
stemmen waren over verschillende personen
verdeeld.
Bjj de hierop volgende vrije stemming werden
tot afgevaardigden gekozen de heeren Jan
Polderdjjk met 21 en J. J. van Weel met 16
stemmen.
In verband met het besluit, dat de volgende
vergadering te Zierikzee gehouden zal worden,
werd, op voorstel van den voorzitter, besloten
de na te noemen commissie op te dragen de
rekening over het afgeloopen jaar na te zien.
Deze commissie bestaat uit de heeren H. van
den Bout te Dreischor, B. G. van der Have te
Ouwerkerk en C. W. Hocke Hoogenboom te
Zonnemaire.
Alsnu verkreeg het woord de heer J. M.
Kakebeeke ter uitbrenging van het verslag van
het verhandelde op de algemeene vergadering
van het vorig jaar.
De voorzitter deed hierop voorlezing van een
ingekomen schrijven van het hoofdbestuur om
trent het oordeel der afdeelingen in zake het
verspreiden van het boekje over paardenfok
kerij van de hand van den heer Bultman Jr.
De voorzitter stelde voor gunstig te antwoorden
op het voorstel van het hoofdbestuur.
De heer Gh. Mazure gaf in bedenking of de
kas van het hoofdbestuur door deze vrij groote
uitgave niet te veel zal getroffen worden.
geriefelijk bergplaatsje, dan zou er reeds veel
verbeterd zjjn. Het zou voor hem een kleine
uitgaaf zjjn en de huurders zouden gaarne (de
steden kunnen tot voorbeelden dienen) eene
kleinigheid meer betalen. Bovendien zouden
de huurders meer zorg dragen voor al wat de
netheid, de geriefelijkheid kan bevorderen dan
nu in zulk eene ellendige hut mogeljjk is.
Reeds daarin zouden de eigenaars eene niet
geringe vergoeding vinden voor de gemaakte
onkosten. Wjj willen hiermee voor ditmaal
eindigen en een volgende maal verder zien,
wat er meer in het belang der plattelands-ar
beiders is te doen. Men bedenke, dat het hier
slechts te doen is om korte wenken te geven.
Omdat de toestanden in verschillende streken
verschillen, kan hier niet in bjjzonderheden
getreden worden.