N°. 26. 133® .Jaargang. 1890. V rijdag 31 Januari. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-; en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingenvan 1—7 regels 1.50; iedere regel meer ƒ0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 30 Januari. Het tooneel. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. 11) I) llll llili Ml II' III! Ill VI. Thermometer. Middelburg 30 Jan. vm. 8 u 40 gr. m. 12 n 42 gr. av. 4 u. 45 gr. F Verwacht W. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoo», te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peul, te Zierikzee: A. 0. de Mooij te Tholen: W. A. va» Advertentie* Nibuwehhljijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te een nn* advertentie-bureau's van Nijgh Van Dit mak te Botterdam, de Gebb. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de la Mak Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen De Standaard durft toch niet de houding van den gouverneur van Suriname tegenover de koloniale staten geheel verdedigen. Na gewezen te hebben op het feit dat jhr M. A. de Savornin Lohman in het eerst zulk een uitnemenden indruk had gemaakt, en na aanhaling van het door hem bij zjjn komst gesprokene, schrjjft dit blad: En hoe dan het feit te verklaren, dat een gouverneur, die nog kort geleden zóo sprak, na plotseling tot diezelfde staten een missive richt, zóo uit de hoogte en zóo scherp, als de Keizer van Duitschland zich nauwelijks tegen over zjjn Pruisischen landdag zou veroorloven. Men gevoelt, hier moet een adder onder het gras schuilen. Er moet hier een ons nog onbekende oorzaak hebben gewerkt, die wel in geen geval tot onvoorwaardelijke goedkeuring van deze missive zal kunnen leiden maar die ons ten minste verklaart, hoe ze in de wereld kwam. Slechts éen punt willen we nu reeds be spreken. Er is beweerd, dat de gouverneur zich zel- ven tegensprak, door eenerzjjds te beweren, dat de feiten algemeen bekend waren, en ander zijds te schrijven, dat hij de mededeeling van deze schadelijk achtte. Dit nu schreef hg niet. Hg schreef: «Wat zou kunnen medegedeeld worden, zou moeten bestaan in eene mededee ling van feiten, sinds lang aan een ieder bekend." Hierin nu ligt duideljjkOp verre na niet alles, is voor mededeeling vatbaar; en wat daarvoor vatbaar zou zijn is bekend. Dat desniettemin de officieele constateering van algemeen bekende feiten schadelijk zou knnnen zijn, wordt hierdoor volstrekt niet uitgesloten. Ook al is het in Engeland »algemeen be kend", dat een der hooge regeeringspersonen in de schandelijke zaak van Clevelandstreet betrokken is, daarom zou de officieele consta teering van dit feit wel ter dege een geheel ander karakter dragen. Het eerste gedeelte van de missive van den gouverneur kan dan ook zeer wel correct zjjn; en ons bezwaar geldt uitsluitend het tweede gedeelte. Daarin schrijft hjj «Doch er is meer. Tot welk einde worden "inlichtingen" gevraagd De toelichting van het besluit laat daaromtrent wei nig twjjfel over. De staten gaan eenstemmig mede, als de regeering van het moederland, dat jaar op jaar tonnen gouds bijdraagt om de koloniale huishouding gaande te hou den, in hun midden wordt gesmaad en verguisd. Meenen zij dat hij, die de eer heeft hier die regee ring te vertegenwoordigen, zich er toe zal leenen hun de behulpzame hand te bieden om in dien trant te kunnen voortgaan Aan het besluit der stalen wordt door den onderge- teekende geen gevolg gegeven.". Fjjn en grof. Wjj weten niet beter in enkele woorden den indruk weer te geven, dien de Woensdagavond in den schouwburg te Middelburg gegeven tooneelstukken op ons maakten. Fjjn is en bljjft het aandoenljjk dramaatje Marcel, dat in zjjn opzet eenigszins langdradig kan genoemd worden, maar toch in zjjn verdere ontwikkeling en aan het slot zoo aangrjjpend is. Al begreep een deel van het publiek niet geheel al de uitingen van smart en de ver schillende aandoeningen van den ongelukkigen vader, die zjjn kind bjj ongeluk heeft doodge schoten, het grootste gedeelte der toeschouwers gevoelde mee, en na de' zeer verdienstelijke vertolking vielen dan ook luide toejuichingen en een wat zeldzaam is herhaalde terugroeping den vertooners te beurt. De tweede uitnoodiging om hulde en dank te ontvangen gold meenen wjj den heer Moor, maar hjj was zoo bescheiden om zjjne medespelers in die eer te doen deelen. Moor toonde zich als Gaston de Valgrand weêr een eenig kunstenaar. Sober, innig gevoeld, gaf hjj den man weêr, dien men het verledene wil doen vergetendien men tracht te mis leiden en, wien men, door over een treurig drama uit zjjn leven een sluier te doen vallen, den indruk van die noodlottige gebeurtenis wil Dit nu is op zjjn zachtst genomen een noo- deloos en onvoorzichtig prikkelen van de ge voeligheid der staten. Zwjjgen ware hier goud geweest; zoo te spreken voor de hem toevertrouwde belangen stellig schadelijk. Maar wachten we de nadere inlichtingen af. Onder het opschrift Veeartsenjjkun- de op C h r i s t e 1 jj k - h i s t o r i s c h e n grondslag lezen wjj in het Vad. het vol gende Het uitoefenen van de geneeskunde der die ren was tot 1874 een volkomen vrjj beroep. Eerst bjj de wet van 8 Juli 1874, regelende de uitoefening der veeartsenjjkunst, werd in art. 1 bepaald, dat uitoefening dier kunst alleen geoorloofd werd aan hen, die na afge legd examen hier te lande een acte van b e- voegdheid tot die uitoefening hebben verkregen. Hiermede werd eindelijk een eind gemaakt aan de mogeljjkheid dat, evenals voor lang in de geneeskunde der menschen, de eerste de beste zonder waarborg van kennis zichzelf tot veearts promoveerde. Als overgangsbepalingen, art. 15 en 16, liet genoemde wet «allen, die gedurende de laatste 10 jaren voor het in werking treden van die wet een patent hadden als veearts, zonder het diploma van veearts te bezitten, de uit oefening der veeartsenjjkunst vrjj, en aan hen die, zonder een diploma als veearts te be zitten, vóór 1 Februari 1875 als veearts g e- patenteerd waren, bleef de uitoefening van de veeartsenjjkunst tot 1 Januari 1877 ver gund. Om nu tot de verdere uitoefening dier kunst vergunning te bekomen, moesten die niet gediplomeerden een nader te vermelden examen afleggen. Het is duideljjk dat bjj die lieden, meest eenvoudige boertjes, hoefsmeden enz., niet de minste rationeele kennis kan worden veronder steld, zoodat dat zoogenaamde examen zich meer bepaalde tot de controle, of die menschen zonder te groot gevaar voor den veestapel konden losloopendie lieden zjjn dus, en de minister van binnenlandsche zaken gaf dit bjj missive van 8 September 1874 no. 52, Afd. IX, aan de commissarissen des konings duideljjk te kennen«niet geëxamineerde vee artsen in den zin van de wet, en derhalve kunnen aan hen de in die wet genoemde w e r k z a a m h eden niet worden opgedragen". Dezer dagen v/erd echter de niet «bevoegde", maar de, volgens overgangsbepaling 16, «gead- mitteerde empirist" W. Eeftink, door den min. Keuchenius ter beschikking van den gouverneur- generaal gesteld, om benoemd te worden tot «gouvernements-veearts" in Ned. Indië 1 Dat >denkend hoofd", in vroeger jaren mars kramer van beroep, is dus de uitverkorene om in Indië voor de belangen van den veestapel te waken en in zaken besmetteljjke ziekten de autoriteiten te adviseeren. Een mooie positie met een mooi tractement, die de in aantal steeds klimmende veeartsen, aan wier weten schappelijke opleiding de staat veel geld ten ontnemen. Al de verschillende gewaarwordin gen van twjjfel, van onrust, die, bjj zulk een pogen, de. ongelukkige vader moet gevoelen, gaf hg op artistieke wjjze, zonder overdrjjving weêren schoon vooral was het oogenblik, toen hjj het gansche werk der misleiding, met zulk een goede bedoeling op touw gezet en volbracht, doorzag en de vrede in zjjn ge moed weerkeerde, terwjjl hjj, in tranen uit barstend, den »anderen" Marcel aan zjjn hart drukt. Zonder aan de verdiensten van andere ver tolkers der rol van Gaston de Valgrand te kort te willen doen, gevoelen wjj ons toch tot de erkentenis gedrongen dat wjj haar nog niet zoo natuurlijk hebben zien spelen als door Moor. Jammer dat de kleine Marcel niet wat minder automatisch sprak, het zou den indruk van het geheel hebben verhoogd, te meer daar de overige medespelers zoo uitstekend waren. Den heer Yan den Heuvel ons compliment over zijn juiste houding en den passenden tooi waarin hjj Maxime Duvernay speelde. In deze rol en in de goed volgehouden earicatuur- rol van Grincourt traden zoovele van zjjne goede eigenschappen op den voorgrond dat daarbjj geheel wegzonk wat somtjjds minder aangenaam aandoet. Hetzelfde geldt ook van den heer Bujgrok die èn als dokter Faire èn als Muculus veel stof tot prjjzen gaf. Mevrouw Schepers bekoorde ons weêr door haar beschaafd spel. De rol van Henriette in koste legt, om hen voldoende te bekwamen, hem zeker met reotri zullen benijden. De titu laris schijnt trouwSs -Voeping" te gevoelen om den lande te dienen. Gevestigd in de gemeente Oldebroek, verzocht hjj, zich noemende «rjjkB veearts", om belast te worden met den veteri- nairen dienst in de legerplaats aldaar gedu rende den tjjd dat geen militaire paarden-arts in de legerplaats aanwezig is. Misleid door den titel «rjjksveearts", liep de inspectie van den geneeskundigen dienst der landmacht in de fuik, maar de list werd tijdig ontdekt en de gedane toezegging ingetrokken. Bjj het departement van koloniën moeten dus wel overwegende redenen bestaan dezen «geadmitteerde" doch «onbevoegde' in's lands dienst te nemen. Nu, naar men zegt, maakt deze «veearts" door geloof goed, wat hem aan wetenschap ontbreekt. Waarschjjnljjk wordt daarom, in verband met de lang gewenschte reorganisatie van den veeartsenjjkundigen dienst in Indië, zjjn uitzending noodig geacht. Om tot de kerstening van Indië te komen, mag geen middel, hoe gering ook, versmaad, en zoo dit uitverkoren vat onder Keuchenius lei ding er in slaagt enkele zielen te redden, wat nood dan, zoo duizenden buffels verloren gaan Tant de jiel entre C-il dans Vame d\m dévot vraagt men zich af bjj het lezen der volgende karakterschets, die de Hoop van de Ned. Herv. kerk geeft «Het genootschap is een vreemd, onkerksch anti-christeljjk gedrocht, uit den afgrond opge komen, waaraan heerschappjj is gegeven over de kerken en onder welks roede de kerken zich jarenlang gekromd hebben. Het heeft den naam van Hervormde kerk zich aangematigd, zich de stoffelijke goederen der kerken toegeëigend, over de bediening in de kerken willekeurig beschikt, en bepaalt, wie al of niet leden zullen zjjn der kerke Christi; het heeft de ware beljjders van den Heiland slechts benauwd, verdrukt, ver volgd, uitgeworpenhet heeft nimmer iets ge daan tot uitbreiding van 's Heeren koninkrijk, maar alleen gestreefd naar en gearbeid tot be vestiging en uitbreiding van zjjn eigen macht en heerschappij." Dat klinkt anders dan het«Kinderkens, hebt elkander lief." ArnhCrt.) Woensdag middag is te 'sGiavenhage het lid der Eerste kamer, mr. H. M. A baron van der Goes van Dirxland bezweken aan de sloo- pende kwaal, waartegen hjj langen tjjd heeft geworsteld. In hem daalt een waar edelman ten grave, die zjjn fraaien naam en zjjn grooten rijkdom niet gebruikt heeft als een middel om zjjn levensweg zacht te plaveien, maar als een prikkel om door jjverigen arbeid zjjn naam tot nog hooger eer te brengen, zjjn rjjkdom voor de maatschappjj vruchtdragend te maken. Vooral de studie van handel en verkeer trok hem aan. Kort na zjjn promotie in de rechten begaf hjj zich naar België, om daar het spoor wegwezen te leeren kennen in de practjjk, en toen hjj na een verbljjf van 1{ jaar in 't land was teruggekeerd, trad hij in 1868 in dienst Marcel is geen gemakkelijkeer hangt van de vervulling daarvan zooveel af, vooral ook tegenover Gaston. Mevrouw Schepers speelde kalm en onthield zich van alle overdrjjving, die in deze vooral zoo zeer geschaad zou hebben Het woord grof gebruikten wij in de tweede plaats en wjj hadden daarbjj het oog op het bljjspelHeeren doktoren. Biissebarre en Nus hebben met dit bljjspel naar wjj meenen, een eersten stap op dit voor hen onbekend terrein gezet. Tot nu toe Bchreven zjj slechts drama's van het genre, dat men wel eens met den titel van «draken" bestempelt. Het is daaraan zeker toe te schrjjven dat voor gen de finesses van hun collega's, de meeste Fransche blijspelschrijvers, nog verborgen zjjn. Het stuk deed ons denken aan een tegen woordig in zwang zjjnde manier van schilderen, waarbij men de kleuren zoo dik mogeljjk op het doek brengtzulke schilderijen moet men van verre zien, dan vallen de grofheden niet in het oog en ziet men den kern van het stuk beter. Zoo ook zal een bljjspel als gisteren is vertoond aan waarde kunnen winnen, wanneer de indruk aan het overdreveno, het te sterk gekleurde, dat daarin voorkomt, voorbjj is ge gaan. Dan treedt het ware, het natuurljjke, daarin geschetst, meer op den voorgrond. Of dit echter een deugd van zulk tooneelwerk kan genoemd worden beslissen wjj thans niet. De schrijvers van Heeren Doktoren zjjn steke lig voor sommige doktoren, maar meer nog tegen over het publiek, dat allerlei kwakzalversmidde der Exploitatiempjj., die hjj, in 1869 als chef van algemeenen dienst, en in 1870 als chef van Mouvement tevens opgetreden, de gewich tigste diensten bewees. In 1881 werd hjj directeur der SamarangJoana Maatschappij en trok naar Java om daar dezen eersten stoom tramweg aan te leggen. In 1883 keerde hjj in 't vaderland terug en in 1886 koos 's r'ravenhage hem tot lid der Tweede kamer, waar hjj zich kennen deed als een wakker liberaal, wiens spaarzame, maar heldere ad viezen. zeer op prjjs werden gesteld. In 1888 niet herkozen, brachten de staten van Zuid- Holland hem weldra in de Eerste kamer. Onlangs was de heer Van der Goes opgetreden als voorzitter der mpjj. van fabrieks- en hand werken jj verheid. Verschillende brochures zagen van hem het licht. Nog veel werd van hem verwachtte vroeg maakte de dood een einde aan zijn nuttig leven. [Vad.) Men heeft gevraagd, waarom aan den kapi tein van het Fransche schip Emma, die de bemanning der Leerdam heeft gered, niet een Nederlandsche ridderorde is verleend. De reden, waarom dit niet is geschied, is daarin gelegen, dat in dergeljjke gevallen het gebruikeljjk is de medaille toe te kennen, welke daarvoor is ingesteld, lntusschen vernemen wjj, dat bjj de regeering in overweging is genomen voor dit buitengewoon geval een ridderorde toe te kennen, maar dat nog geen beslissing heeft plaats gehad. (Hbld.) Het wetsontwerp, houdende wjjziging van de begrooting voor het domeinfonds, dienst 1888, is door den minister van financiën ingetrokken. Bjj kon. besluit is benoemd tot officier van gez. 2e kl bij het personeel van den geneesk, dienst der landmacht, de student in de genees't (arts) J. Pesman. Verder zjjn jhr. P. D. J. de Buvrjj de Mau- regnault, gewezen ontvanger der in- en uitvoerr. en acc. te Tandjong Pandan (Billiton), en mr. H. G. van Lawiek, laatsteljjk auditeur-militair bjj den krjjgsraad te Willem I (SamaraDg), beiden thans met verlof in Europa, op hun verzoek eervol uit 's land dienst ontslagen, met toekenning van pensioen. De minister van binnenlandsche zaken, daar toe in de gelegenheid gesteld door zijn ambtge noot voor waterstaat, tot wiens werkkring de zaak eigenljjk behoort, heeft aan de Tweede kamer der staten-generaal eene nota van in lichtingen doen toekomen op het adres van J. H. Prevoo c. s., bergwerkers der Valken - burgsche groeven, over belemmering in de exploitatie dier groeven. Uit die inlichtingen bljjkt, dat de klacht hoofdzakelijk betreft de door het gemeente bestuur van Maastricht aan de vereeniging het Geuldal verleende vergunning om in de oude gangen der groeve af en toe bergtochten te houden en feesten te geven, terwjjl de toegang tevens door jjzeren deuren werd afgesloten om de beelden en muurschilderingen voor verdere len probeert en bedriegers naloopt, voor het naar een wetenschappelijk man luistert. Het geheel moge nu en dan door zjjne grofheid niet aan genaam aandoen, te weerspreken valt het niet dat er mannen zjjn als Dupressoir, die op de dokters afgeven maar bjj de minste kleinigheid er liefst tien tegeljjk laten halen dan nog een kwakzalver opzoeken, en ten slotte een som nambule zouden willen raadplegen. De zotste ontmoetingen heeft Dupressoir, nadat hij door een toeval een zwarte vlek op de hand heeft gekregen, welke hoegenaamd geen gevaarljjk karakter heeft maar hem al lerlei vreeseljjke dingen in het hoofd doet halen. Zoo zjjn er toch 1 zal menigeen met ons gezegd hebben. En al ontbrak in het stuk vaak de geest, en waren daarvoor in de plaats gegeven grove, alledaagsche aardigheden en uitdrukkingen, aan de werkeljjkheid werd geen geweld aan gedaan. Of er echter doctoren zjjn zooals ons ge schetst werden of het consult natuurgetrouw werd weergegeven, wij twijfelen, maar wjj meenen dat de schrjjvers ons eenige uitersten schetsten om des te beter het verstandige van een Valbrun te doen uitkomen. De kalme, verstandige woorden van dien dokter werden niet grif geloofd Dupressoir rustte niet vóór hjj van hem een recept had. Alweer een stukje werkeljjkheid, want zulke patiënten zjjn er bjj honderden. Het stuk leed veel door de langdradigheid schennis te behoeden. Sedert Januari 1886 was echter, door herhaalde stortingen, het voortzetten dor werkzaamheden in dat oude gedeelte der groeven onmogeljjk geworden, zoodat het, na herhaald technisch onderzoek, voor uitgewerkt werd verklaard. De minister doet uitkomen, dat het gemeente bestuur daartoe volkomen bevoegd was en in geen enkel opzicht wederrechteljjk heeft gehan deld, zooals adressanten beweren. Dezen zjjn ook door de sluiting van het oude gedeelte volstrekt niet in hunnen arbeid belemmerd, zooals zjj zeggen. De ontginning werd immers dadeljjk in het overige nog zeer uitgestrekte deel (33.1 H.A.) van het concessieveld voortgezet en levert in overvloedige mate gelegenheid tot werken voor de blokbrekers op. De minister wedcrlegt voorts in eenige bij zonderheden de gronden, waarop adressanten trachten aan te toonen dat het oude deel nog niet verlaten had behoeven te worden. Een achttal feiten tot staving van het tegenoverge stelde schjjnt, zegt de minister ten slotte, den 34 onuerteekenaars ten eenemalen onbekend te wezen voor een deel vindt dat eene verklaring in het feit, dat 2/3 der adressanten geen berg werkers doch herbergiers en boeren zjjn, terwjjl enkele anderen, beter van de mjjnaangelegen- heden op de hoogte, bljjkens hunne eigen ver klaring, het stuk onderteekendeu zonder den geheelen inhoud te kennen. Een commissie heeft zich te Londen ge vormd om Het Nederlandsen Tooneel te bewe gen met zijn gezelschap aldaar een reeks voorstellingen te geven. De onderhandelingen zjjn gaande. Zjj, die zich aan het examen ter ver krijging van akten van bekwaamheid voor huis- en schoolonderwjjs in de nuttige en in dé fraaie handwerken voor meisjes hetwelk op 24 Februari e. k. een aanvang zal nemen verlangen te onderwerpen, behooren zich vóór 11 Februari e. k. aan te melden bjj den voorzitter der commissie of de voorzitters der commissiën, voor welke zij wenschen te ver schijnen, onder overlegging van eene geboorte akte en een getuigschrift van zedeljjk gedrag. De voorzitters der commissiën zjjn voor de nuttige handwerken te Breda, de inspecteur van het lager onderwjjs in de eerste inspectie, te 's Hertogenboschte 's Graven hage, de schoolopziener in het district Am sterdam, waarnemend inspecteur van het lager onderwjjs in de 2e inspectie, te Amsterdam te Utrecht, de schoolopziener in het district Utrecht, te Utrechtte Leeuwarden, de schoolop ziener in het district Heeren veen, te Heerenveen voor de fraaie handwerkente Breda, de schoolopziener in het district Breda, te Breda te 's Gravenhage, de schoolopziener in het district Hoorn, te Zaandamte Leeuwarden, de schoolopziener in het district Leeuwarden, te Leeuwarden. van het eerste bedrjjf. De vertolking was zeer goed. Moor als de bon bourgeois was weer uitste-5 kend. Tot het laatste toe hield hjj het karakter van Dupressoir vol. De overige rollen waren van weinigbeteekenis, doch werden alle goed vervuld. Beeds spoedig Dinsdag den 18en Febr. -» komt het gezelschap van den heer Faassen weêr terug en speelt dan Daudets Strijd om het bestaan. Dit stuk zal te Botterdam voor het eerst worden opgevoerd bjj gelegenheid der benefice-voorstelling van mevrouw Schepers deze dame vervult daarin dus zeker eene be- langrjjke rol, terwjjl alle leden van het gezelschap in dat veel besproken stuk optreden. Er wacht ons alzoo iets in menig opzicht belangwekkends. Maar vóór dien tjjd, en wel reeds Dinsdag aanstaande, heeft,snog eene voorstelling in onzen schouwburg plaats, die de aandacht ten volle verdient. Ieder, die het vorig jaar de opvoering bjj- woonde van Nora, herinnert zich het verdien- steljjk spel van de daarin optredende toonee listen. De indruk, door hen gemaakt, kan nog niet uitgewischt zijn, en menigeen zal zeker daarom met genoegen vernemen, dat diezelfde personen Dinsdag a. weer zullen optreden, nu in Svava van Björnson, waarin mejufvrouw Aleida Boe^ lofsen de titelrol vervult. Bjj de eerste voorstelling van dit stuk tS

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1