N°. 274.
1328 Jaargang.
1889.
Dinsdag
19 November.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.J
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentïën20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop'
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behooren 2 Bijvoegsels.
BEKENDMAKINGEN.
Middelburg 18 November,
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
c?
Thermometer.
Middelburg 18 Nov. vin. 8 u 48 gr.
m. 12 n 51 gr. av. 4 u. 48gr. F
Verwacht verand. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Go6b: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: P. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. 0. de Mooij te TholenW. A. van
Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab te Rotterdam, de Gebb. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te een uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Veemarkt te Middelburg.
Donderdag den 21 November a. s., van des voor-
middags 8 tot des namiddags 4 uren.
Middelburg, den 18 November 1889.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
S C H O R E R.
De secretaris,
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
Zondagsdienst op spoorwpgen.
Zeer belangrijk is de behandeling der kwestie
van den beperkten Zondagsdienst op de spoor
wegen door den raad van toezicht op de spoor
wegdiensten, volgens zijn verslag over 1888.
De regeeriDg had aanleiding gegeven tot be
spreking van die zaak op de bijeenkomst tot
vaststelling van den winterdienst 1888 door
den wensch naar zulk een beperkten dienst
uit te spreken.
En zij die van het ongerijmde van zulk een
wensch nog niet overtuigd zjjndat zij
kennis nemen van het volgende wat hen wellicht
tot andere gedachten brengen zal.
Voor de uitvoering van het denkbeeld van
een beperkten Zondagsdienst werd zoo luidt
het in het verslag op den voorgrond gesteld,
dat nauwkeurig diende te worden onderzocht,
of niet in de toekomst voor den Zondag eene
geheel zelfstandige dienstregeling ware te ont
werpen. Men zou er dan naar moeten streven
eene dienstregeling te maken, waarbij ia zoo
verre het onmisbare werd behouden, dat de
groote internationale verbindingen met de om
ringende rijken zooveel doenlijk werden ge
handhaafd en tevens voor het binnenlandsoh
interprovinciaal en eigenlijk gezegd locaal ver
keer eene regeling werd getroffen, Daardoor
de mogelijkheid zou blijven bestaan, om op éen
dag van uit de hoofdplaatsen van het verkeer
als Amsterdam, Rotterdam, 's Gravenhage en
Utrecht, de verschillende spoorwegstations in
Nederland te bereiken en van deze laatstbe
doelde ook naar de vooraf genoemde hoofd
punten van het verkeer te kunnen reizen
In de eerste plaats was echter eene goed
voorbereidde proefnemingaanvangende met
den winterdienst van 1889/90 noodigomdat
allerminst de jzomertjjd voor eene proefneming
geschikt was. Men zou het publiek geleidelijk
moeten gewennen aan de beperking van reis-
gelegenheden op Zondag.
Door de vertegenwoordigers der maatschap
pijen werden bedenkingen gemaakt tegen eene
aldus opgevatte en uitgewerkte beperkte Zon
dagsdienstregeling. Reeds dadelijk werd er op
gewezen, dat voor eene volledige uitvoering
van het denkbeeld de medewerking niet alleen
van de Nederlandscbe spoorwegbesturen, maar
ook van die in de aangrenzende rijken zou
noodig zjjn en dat het dus zou zijn aan te
bevelen, langs diplomatieken weg eene meer
algemeene regeling van dit onderwerp op het
vasteland van Europa te verkrijgen, op de wjjze
als dit sedert lang in Engeland geschiedt en
aldaar onafhankelijk van de medewerking van
andere regeeringen kan geschieden, wegens de
geïsoleerde liggiDg van dit rijk.
Het .was in het bijzonder de Nederlandscbe
Rhjjnspoorwegmaatschappjj, die hierop wees,
omdat bijna al de treinen van hare dienstre
geling internationale treinen waren, die aan
de Duitsche grens aansluiting vondeD.
Voorts werd er gewezen op den invloed,
dien deze maatregel zou kunnen uitoefenen
op het internationaal goederenverkeer. Men
berekende, dat, wanneer men dit verkeer ge
durende een dag in de week staakte en dus
van Zaterdagavond tot Maandagmorgen geen
goederentreinen deed vertrekken, dit alleen
voor station Venloo tengevolge zou hebben,
dat aldaar des Maandags eene ophooping van
omstreeks drie duizend wagens zou voorko
men.
Voorts werd er op gewezen, dat het met
het oog op leveringstjjden in de havens en
de ligdagen der schepen, onverantwoordelijk
zou kunnen zijn hier te lande het goederen
verkeer te stremmeD, terwijl het in België
ongestoord voortgang zou kunnen hebben.
Die handelwijze zoude waarschjjnljjk voor Rot
terdam in de mededinging met Antwerpen,
wat het trans ito verkeer betreft, ten nadeele
van onzen handel en het verkeer over onze
spoorwegen kunnen uitloopen. Wilde men
ten aanzien van het internationaal goederen
verkeer een beperkenden Zondagsdienst voor
bereiden, dan zoude men, behalve van de mede
werking van Duitschland, dus vooraf ook van
die van België verzekerd moeten worden.
Tegen de invoering van een bijzonderen
Zondagsdienst, geheel afwijkende van die der
werkdagen, werd het bezwaar aangevoerd,
dat er alsdan twee diensten zouden zijn, het
geen gevaar voor het verkeer zou kunnen doen
ontstaan, indien er bij het ondergeschikt per
soneel, dat gewend is aan eene vaste regeling,
die dagelijks wederkeert, vergissingen voor
kwamen.
In geen ander land zijn zooveel draaibruggen,
die bewaakt en bediend moeten worden en
zooveel bewaakte overwegen, naar evenredigheid
van de groof te van het spoorwegnet. Nu behoeft
slechts op het een of ander punt der baan de
beambte te vergeten, dat hjj dien dag een ge
heel van het gewone afwijkenden dienst heeft
te verzorgen, en een groot ongeluk staat te
wachten.
De H. IJ. S. M. verklaarde, dat, indien er
sprake zou zijn van een geheel afzonderlijken
dienst op den Zondag, deze dienst op hare
lijnen in de nabijheid van Amsterdam eer uit
gebreid dan ingekrompen moest worden, om
aan de eischen van het publiek te kunnen
beantwoorden, daar bij de bestaande dienstre
geling des Zondags, vooral gedurende de zomer
maanden, reeds vele volgtreinen noodig zijn.
Naar haar oordeel kan hier geen sprake zijn
van eene gelijkstelling van hetgeen door de
administratie der posterijen was tot stand ge
bracht met hetgeen thans van de maatschappijen
werd verwacht, ter bevordering van de Zondags
rust, omdat brieven en pakketten rustig kunnen
blijven liggen in de bus of het kantoor, maar
eene aangroeiende menigte Amsterdammers, die
naar Haarlem of naar het Gooi willen, om zich
daar buiten bereik van handel of zaken Zon
dagsrust te verschaffen, gelijk dat eiken Zondag
met eenigszins gunstig weder het geval is, niet
kan worden achtergelaten. Op die gedeelten van
den spoorweg zou eene vermindering van het
aantal treinen op Zondag eenvoudig ten gevolge
hebben, dat de dienst minder geregeld werd
uitgeoefend dan tegenwoordig en in plaats van
het aantal treinen volgens de dienstregeling
een aantal extra- en volgtreinen zouden moeten
worden geformeerd, waardoor allerminst het
beoogde doel, verzekering van Zondagsrust voor
het dienstpersoneel, zou worden verkregen.
Ook werd er op gewezen, dat een beperkte
Zondagsdienst op de spoorwegen niet zou kunnen
worden ingevoerd zonder een soortgelijken
maatregel ook toe te passen op de stoomtram
men en stoombooten.
Eindelijk werd er op gewezen, dat gunstiger
uitkomsten te wachten zouden zjjn van een
bepaling, op te nemen in het algemeen reglement
voor het vervoer, dat voor de berekening der
leveringstijden voor ijl- en stukgoederen de
Zondag niet zou worden medegeteld en bijge
volg deze goederen ook des Zondags niet ten
vervoer zouden worden aangenomen. Dan toeh
zouden alle binnenlandsche goederentreinen
kunnen worden opgeheven.
De raad is van oordeel, dat dit denkbeeld
zeer verdient nader te worden overwogen, te
meer daar er alle reden bestaat, om op bet
goederenverkeer binnenlands toe te passen,
wat door het postverkeer met goed gevolg reeds
werd in practijk gebracht.
Het was bovendien gebleken, dat de voor
gestelde opheffing van een aantal treinen, volgens
de ontwerpen door de spoorweg-maatschappijen
opnieuw ter beoordeeling ingezonden, niet
strookten met de eischen, die het bestuur der
posterijen voor een Zondagsdienst werden ge
steld. Treinen, die voor de post op Zondag
van geen belang waren, bleven bestaan, terwijl
andere, op wier behoud het bestuur der poste
ryen meende te moeten prijs stellen, zouden
worden opgeheven.
De raad meende derhalve, dat de meest
wenscheljjke wijze van voorbereiding thans zou
zijn, d t in de eerste plaats door de adminis
tratie der posterijen zou worden opgegeven,
welke treinen voor baren dienst des Zondags
zouden kunnen worden gemist. De 'besturen
zouden daarna met elkander in overleg treden
en aan den raad dan nieuwe ontwerpen inzen
den van eene dienstregeling.
De St. Ct. van 17 en 18 dezer bevat de wet
van den 26en October 1889, tot vaststelling
van bepalingen tegen het visschen door opva
renden van vreemde vaartuigen in de territo
riale wateren van het rijk.
By kon. besluit is bij het wapen der infan
terie benoemd, bij het 2e reg., tot kapiteiD,
de eerste-luitenant J. W. L. Verweyde, van
het 6e reg.
De minister van justite verleent a. Dinsdag
geen audiëntie en de minister van oorlog doet
dit niet a. s. Donderdag.
De jaargang 1888/89 van de Kindercourant
uitgave van den heer H. L. Smits te 's Graven
hage, is weder compleet en van den nieuwen
jaargang van het weekblad voor onze jongens
en meisjes zijn reeds een paar nommers ver
schenen.
De redactie, die aan de heeren Johan Gram
en A. S. Beule Nz., toevertrouwd is en die zich
in de vaste medewerking van Hendrik van
Balen, Gerard Heller en de dames Agatha,
Cella en Wilhelmina mag verheugen, gaf in
den thans completen jaargang heel wat goeds
onderhoudende verhaaltjes, aardige versjes, fraaie
platen met bijschriften, tal van wenken op het
gebied van spelen en uitspanningen, vele pret
tige spelletjes, prachtige platen om te kleuren,
uit te knippen en op te plakken en een inte
ressanten grooten wedstrijd waarin flinke prijzen
behaald zijn.
Voor dit jaar is zij niet voornemens minder
te geven, zoodat wij de ouders onzer jongelui
gerust kunnen aanraden de kennis met de
Kindercourant te maken of te vornieuwen. De
prijs is volstrekt geen beletsel. Een abonne
ment kost slechts ƒ4.25 'sjaars.
Voor jongelui van ouderen leeftijd wijzen wij
op verschillende nieuwe werkjes, die in de dooi
den heer J. Versluys geredigeerde Bibliotheek
voor de jeugd zijn verschenen het zijnBertin De
Twaalf' en Aan weerszijden van den muurnaar het
Fransch door A. S. Schoevers, Harriet Martineau,
Lief en leed op een kostschool, vertaald door
mevrouw von Puttende Witt, In de Fjords
doormevrouw ReddingiusWierda, en Yan Phoe
Lee, Jongensleven in China door dr J. A. Huberts.
Het uiterlijk van de laatstgenoemde werkjes
is keurig net en maken die bijzonder aanbe
velenswaardig voor boekgeschenken bij het aan
staande kinderfeest.
Maar ook nog om eene andere reden verdient
de Bibliotheek voor de jeugd de aandacht. De
keuze der werkjes is wij schreven het reeds
vroeger goed, en ze zijn uit een taalkundig
oogpunt zeer goed geschreven, terwijl, wat niet
duidelijk kan gemaakt worden door letterschrift,
in een aantal plaatjes aanschouwelijk wordt
voorgesteld.
De directie der Nieuwe Rotterdamsche
schouwburg maatschappij verzoekt ons de aan
dacht onzer lezers te vestigen op de in dit
nommer door haar geplaatste advertentie.
Er schijnt een misverstand te heerschen ten
opzichte van het plaats-bespreken voor geabon-
neerden en wij deelen daarom op haar verzoek
mee dat voor die geabonneerden het recht van
voorkeur blijft bestaan afgescheiden van de
kwestie of dezen al of niet vaste plaatsen hebben
genomen.
In eene Zaterdagavond te Amsterdam, onder
voorzitterschap van dr. G. Kalff, gehouden ver
gadering der Vereeniging van letterkundigen zijn
verschilleuden voorstellen behandeldin het belang
van eene zoozeer gewenschte krachtiger werk
zaamheid der vereeniging. Zoo zullen georgani
seerd worden letterkundige samenkomsten, waar
van de eerste welhaast zal plaats hebben onder
leiding van het bestuurslid dr. Schaepman.
Verder werd besloten tot de uitgave van een
jaarboek, en bet bestuur gemachtigd, met het
Vlaamsche taalverbond in overleg te treden,
ten einde in sommige opzichten samenwerking
te verkrijgen tusschen noord en zuid.
Een voorstel tot verhooging der contributie
kon niet worden afgehandeld, omdat het door
de statuten bepaald aantal van 2/3 der leden
niet tegenwoordig was.
Inhoud van VIndépendant littéraire van
15 Nov. 1889Les indiscrétions d'un inter
viewer anglaisThiers et Napoléon, Felix
RabbeLes papillons, Edmond Rostand
l'Art a l'exposition universelle, Roger Marx
Billet de Quinzaine, B f tUn Romantique
allemand contemporain A.Wagnon; Choses d'Art;
Les livresRevue des Revues Espagnoles et
Chronique.
Tot heden zwegen wij over de aanhangige
plannen tot viering van het vjjf-en-twintig-jarig
bestaan der Ryks Hoogere-burgerschool te Mid
delburg, omdat, waar die plannen nog vrij vaag
waren, men het beter vond hierover het stilzwij
gen te bewaren.
Thans stelt men ons in staat mee te deelen
dat dit gewichtige feit op Dinsdag 11 Februari
den datum waarop de school officieel is
geopend door een soiree zal worden her
dacht,terwijl tevens een reünie van oud-leerlingen
zal plaats hebben.
Zooals nog in het grootste deel onzer
oplaag van Zaterdag kon worden medegedeeld,
is toen te 's Gravenhage geslaagd bij bet examen
m. o. aardrijkskunde, de beer J. Rienstra van
Veere.
Het voorbereidend examen godgeleerd-
beid is aan de ryks-universiteit te Leiden af
gelegd door den beer J. W. de Kanter.
Op Zondag jl. werd te Zierikzee bjj de Evang'
Luthersche gemeente de nieuw benoemde
predikant, de beer Helper Sesbrugger in de
voormiddag-godsdienstoefening ingeleid dooi
den beer Lobr, predikant te Rotterdam, met
eene rede over 1 Joh. 2 vers 20. Des namid
dags hield de nieuwe leeraar zijne intrereden,
naar aanleiding van Matth. 4 vers 4, laatste
gedeelte.
Bij de Chr. Ger. gemeente in de StDomus-
straat aldaar had des voormiddags de bevesti
ging plaats van den heer M. Keulemans,
komende van Middelburg, door den heer P.
Siemense, predikant te Oosterland, predikende
over Philippensen 2 vers 29. De bevestigde
verbond zich des avonds aan zijne nieuwe
gemeente met eene rede, tot grondslag waarvan
hij had gekozen Jaeobus 1 vers 21, laatste ge
deelte.
»Burger Van der Goes van Amsterdam,"
als zoodanig werd de spreker, die Zaterdag
avond voor de afdeeling Middelburg van den
Nederl. bond voor algemeen kies- en stemrecht
optrad, aan de vele hoorders, die in de kleine
Schuttershofz.a,a.\ waren saamgekomen, voorge
steld, besprak in eene uitvoerige rede den
eigendom.
Hij schetste in zeer vluchtige trekken hoe
in de laatste eeuw verschillende aanslagen op
het privaat bezit gedaan waren en hoe door
inkrimping der heerlijke rechten, afschaffing
der slavernij, opheffing der gilden, enz. het
bewezen is dat het eigendomsrecht niet on-
sehendbaar is.
Hij stelde verder in het licht hoe velen
gekomen zijn tot de slotsom der tegenwoordige
wereldbeschouwing: alle menschen zijn gelijk
geboren, dus allen hebben gelijke rechten op
genot, vrijheid en welvaart, en zette uiteen
dat het onjuist is te beweren dat ons verhoogd
zedelijk gevoel, vermeerderd humanisme daaraan
ten grondslag ligt, om als zijne meening uit
te spreken dat alleen de Btand van zaken, de
drang der omstandigheden daartoe heeft geleid.
Verder zette de spreker zijne meening voorop
dat privaat-bezit een wettelijk voorrecht, dus
een onrecht is, en dat afschaffing van erfrecht,
invoering van algemeen stemrecht en algemeenen
dienstplicht, benevens afschaffing van het jacht-
recht waarmede geheel of' ten deele vele
liberalen zich vereenigen aanslagen zijn op
den eigendom, wijl de drie laatste zaken den
invloed en de macht van het geld niet weinig
breidelen.
Het is dan ook z. i. inconsequent van de
liberalen dat, wanneer zij zich met een of meer
dezer denkbeelden vereenigen, zij toch het
eigendomsrecht in andere opzichten onschend
baar verklaren.
Ook de arbeiders-wetgeving, landnationali
satie en coöperatie zjjn aanslagen op het
eigendomsrecht, die toch meer en meer de
aandacht trekken en verdienen.
Waar dus aan de eene zjjde het eigendoms
recht wordt ingekrompen en ontnomen mag er
den socialisten geen grief van gemaakt worden
dat zjj dit ook aan den anderen kant wen-
schen.
Voor het socialisme is volgens spreker* ver
betering te wachten, echter niet,op eens en in
korten tijd, maar geleidelijk en na verloop van
vele jaren.
De spreker eindigde met de arbeiders op te
wekken tot het onderzoeken en hespreken van
de kwesties van den dag, tot aaneensluiting en
vereeniging en vooral tot toetreding tot den
bond voor algemeen kies- en stemrecht.
Wij betwijfelen of de rede van den spreker
van de gelegenheid om in debat -te treden werd
geen gebruik gemaakt wel veel indruk zal
nalaten. Hij miste o. i. den gloed en de warmte
waardoor de radicale en socialistische woord
voerders in den regel hun gehoor boeien en het
scheen ons alsof er iets verwards, iets weife-
lends, te weinig positiefs was in sprekers rede
neering. Hij achtte veel bekend wat velen onbe
kend was en beriep zich meestal op de meening
van anderen zonder die helder in het licht te
stellen.
Aanstaanden Woensdag zal de commissaris
des konings onzer provincie de gemeenten
IJzendijke en Biervliet bezoeken en vermoedeljjk
ook Hoofdplaat.
De generaal-majoor K. P. Kempers, com
mandant der 3de divisie infanterie, kwam
Zondag te Middelburg en inspecteerde beden
het bataljon infanterie in dat garnizoen. Om
halftien uur was de troep opgesteld als bij de
parade en kwam de generaal met diens adjudant,
den kapitein van den generalen staf M. Onnen
op bet Molenwater.
Na de gehouden inspectie werden verschil
lende exercitiescbolen beoefend, alsmede het
aanvallend gevecht.
Naar men ons meldt heeft de heer W.
Mejjers, secretaris en ontvanger der gemeente
Ritthem, tegen 1 Jan. a. eervol ontslag aan
gevraagd.
Ook te Goes tracht men, evenals vorige
jaren, den feestdag van den heiligen St Nicolaas
voor de minder bedeelden tot een genotvollen
te maken.
Door het comité tot het geven van een St.
NicolaaBfeest aan kinderen van minvermogen
den, werden dames en heeren, die genegen waren
mede te werken tot het organiseeren van een
soirée, fot dekking van de voor gezegd feest
te maken onkosten, uitgenoodigd om eene ver
gadering bij te wonen in de sociëteit Van
Ongenuchte Vrij op Zondag namiddag.
Die uitnoodiging bad een goed gevolg. Men
is er in geslaagd bet mogelijk te maken dat
tooneelstukjes zullen worden opgevoerd en de
gymnastiekvereeniging Hercules de,uit voering zal
opluisteren door tableaux-vivants die, kort ge
leden bleek het nog, zeer der bezichtiging
waard zijn.
Verder zal ook bet nieuwe strijkorkest uitge
noodigd worden de soirée nog aantrekkelijker te
maken.
Door den gemeenteraad van Hoedekens-
kerke is met 3 van de 5 stemmen tot lid van
het burgerlijk armbestuur benoemd de heer
M. J. Bakker.
De voordracht van het armbestuur bestond
uit den heer L. van Doeselaar, aftredend lid,
die een reeks van jaren dien post bekleedde,
en genoemden heer Bakker.
Aan den Haagdijk in die gemeente heeft men
de laaghartigheid gehad een 25 a 30 driejarige
canadaboomen, behoorende aan den beer Wit
kam te Goes, af te hakken. Men is de daders
op het spoor.
Op initiatief der heeren L. van der Weel,
M. van Oosten en J. Barbier te Colijnsplaat,
is eens ijsclub opgericht. Reeds is een stuk
land gehuurd, geëffend en onder water gezet.
Op dit oogenblik zijn 63 personen lid der ver
eeniging en zijn genoemde heeren respectieve
lijk tot voorzitter, secretaris en penningmeester
benoemdin eene volgende vergadering zullen
nog benoemd worden een vice-voorzitter en
drie commissarissen.
In een weide onder Poortvliet zijn een
drietal jongens, waarvan de oudste 19 jaar is,
op heeterdaad betrapt toen zy bezig waren
van eenige jonge paarden de staarten af te
snijden, met het doel om die te gelde te maken.
De politie heeft de zaak in handen.
Wij meldden in een groot deel van ons
vorig nommer nog in 't kort dat de gemeente
raad van Hontenisse Zaterdag inzake de be
kende kwestie met het hoofd der school te
Lamswaarde schending van neutraliteit
besliste dat er naar zijn gevoelen overtreding
van art. 33 2e al. der wet op het lager onder
wijs plaats heeft gehad. Thans schryft men
ons nog nader dat, na voorlezing van het
rapport der commissie van toezicht op het L. O.
en der notulen van de vergadering van B. en W.,
met 8 tegen 1 stem besloten is de zaak in
handen dés konings te stellen.
Blijkens het rapport der commissie van toezicht
op het L. O., zou haar uit het verhoor van een tien
tal kinderen, van 11 tot 14 jaar oud, gebleken
