Maandag
18 November.
N°. 273.
132° Jaargang.
1889.
BUITENLAND.
Middelburg 16 November.
Deze courant verschijnt dagelijks^
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.—J
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop1
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behooren 3 Bijvoegsels.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN. ENZ.
Algemeen Overzicht.
Thermometer.
Middelburg 16 Nov. vm. 8 n 47 gr.
ai. 12 n 51 gr. av. 4 u. 53 gr. F
Verwacht verand. wind.
Advertentiën
Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. "W. Bolland, te Kruiningen: F. v.d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij te Tholen: W. A. van
Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te een uur
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak te Botterdam, de Gebk. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de la Mak Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zy des avonds nog worden opgenomen
De schoolwet gaat er, volgens de Standaard,
in de Eerste kamer door: Met minstens 26
stemmen zoo Mackay zich heel houdten met
36 zoo Mackay heel toeschietelijk is.
Over de Indische begrooting en meer in het
bjjzonder over de houding van den minister
van koloniën tegenover den opium resumeert
de Indische Gids haar oordeel aldus:
Over dit werk van den hervormer Keuchenius
hebben wij slechts weinig te zeggen.
Min of meer verkeeren wij in het geval van
het Perzische vrouwtje, dat, na al zoo dikwijls
het gezag in andere handen te hebben zien
overgaan en na al zoo dikwijls in het verwachten
van betere tijden teleurgesteld te zjjn, Onzen
Lieven Heer dageljjks bad, hem die nu aan 't
roer zat daar toch maar te laten, omdat anders
't arme land misschien alweer van kwaad tot
erger zou vervallen.
Den minister Keuchenius zouden wy intusschen
wel even de woorden willen herinneren, een
zijner talrijke voorgangers jaren geleden toe
gevoegd >Aan het eind van een dubbel
zinnig beleid hangt geen kroon, maar een
vonnis."
Er is niemand, die aan de gedragslijn van
den minister, zooals zjj in het tot heden ont
stoken licht zich voordoet, »een man van ka
rakter" kent, en wanneer de antirevolutio
naire party hem als den drager bij uitnemend
heid van haar beginselen huldigt, discrediteert
zij zich zelve. .Inzonderheid voor een richting,
die de schoonste lenzen in haar schild voert"
zeide eens een Nederlandsch Staatsman, »is
karakterloosheid aan zelfvernietiging gelijk".
De bedoelde staatsman was mr. Groen van
Prinsterer.
Bij kon. besluit is aan den heer D. Balfoort,
te Utrecht, op zijn verzoek, met 1 Jan. e. k.
eervol ontslag verleend als landmeter 4e kl.
bp het kadaster.
Naar men meldt heeft genoemde heer het
voornemen, zich in de Transvaal te vestigen.
In haar nota op het verslag der Tweede
kamer omtrent het ontwerp tot goedkeuring
van de toetreding tot de verlenging van den
proeftpd der gemengde rechtspraak in Egypte,
verklaart de regeering dat tot dusverre noch
rechtstreeks noch ter zijde eenige klacht ver
nomen werd omtrent de werking dier gemengde
rechtspraak.
Ook heeft geen der betrokken mogendheden
eenig bezwaar gemaakt tegen de verlenging
van den proeftijd, op grond dat de werking
der instelling te wenschen zou overlaten. Er
is dus alle reden om aan te nemen dat alle
daarbp betrokken belangen - ook de Neder-
landsche behooriyk worden gebaat.
Wat betreft de vermindering van het aantal
Nederlandsche rechters in de gemengde recht
banken, zoo heeft de reg. nooit eene gelegen
heid doen voorbygaan om aan te dringen op
herstel van het oorspronkeiyk aantal dier
rechtersook komt alle lof toe aan den poli-
tieken agent en consul-generaal der Neder
landen te Kaïro voor zyne ijverige bemoeiingen
te dier zake.
Intusschen moet niet voorby gezien worden
dat door de Egyptische regeering geene ver
plichting bestaat om in de gemengde recht
banken zitting te verleenen aan een bepaald
aantal Nederlandsche rechters.
Verder deelt de reg. mede dat de Egyptische
regeering uitzicht gegeven heeft op eene ver
tegenwoordiging der mogendheden van den
tweeden rang in het gemengde hof van appél.
In het aan de Tweede kamer aangeboden
wetsontwerp tot vaststelling van de Surinaam
sche begrooting voor 1890 zijn de uitgaven op
1.671.003.94$ geraamd. Een vjjftal verboo
gingen van posten, tot een gezamenlijk bedrag
van f 8100, zijn uit de voorloopig vastgestelde
begrooting niet overgenomen, maar daarentegen
is een nieuwe poBt van f 20,000 uitgetrokken
voor de voorbereiding van den aanvoer van
immigranten uit Ned.-lndië. De uitgaven zijn
ƒ10,172 hooger geraamd dan in de voorloopig
vastgestelde begrooting, zoodat het nadeelig
slot gebracht is op f 350,190.61$ of 148,562.42$
meer dan dat van de begrooting van 1889.
Grootendeels is dit hieraan te wijten, dat de
ppbrengst van den accyns op binnenlandsch
gedistilleerd ƒ105.000 lager is geraamd dan
ten vorigen jare, toen omtrent de productiviteit
van deze belasting verwachtingen zijn gekoes
terd, die niet vervuld zyn.
Onder de verhoogingen van posten, die niet
overgenomen zijn, behooren 4000 voor aan
stelling, in den loop van 1890, van een inge
nieur op ƒ8000 'sjaars, zijnde de minister van
koloniën van meening, dat de werkzaamheden
kunnen worden opgedragen aan den chef van
het bouwdepartement in Suriname 2500, ten
einde met 6000 in stede van 3500 tegemoet
te komen in de bezoldiging van een opperrab
bijn bp elke of by éene van de twee Israëli
tische gemeenten. De min. wenscht eerst
zekerheid te bekomen dat de verhooging van
den post werkelijk leiden zou tot de aanstel
ling van een of twee opperrabbynen.
De 20,000, uitgetrokken voor de voorbe
reiding van den aanvoer van immigranten uit
Ned. Indië, strekken tot bekostiging van het
uitzenden van een of meer geschikte personen
uit Suriname naar Java, ten einde eene wer
ving te beproeven. De minister acht het met
den gouverneur der kolonie raadzaam te be
proeven of de aanvoer van zulke immigranten
mogeiyk zij.
Vrijdagavond had in eene der zalen van de
sociëteit St. Joris, voor een niet overtalrijk doch
aandachtig publiek, de door de afdeeling Mid
delburg van het Nederl. Tooneelverbond aange
kondigde letterkundige voordracht van den
heer F. van der Goes, leeraar aan de Too-
neelschool te Amsterdam, plaats. Waren wij
verhinderd dio voordracht by te wonen, een
der' hoorders is zoo beleefd ons, op ons verzoek,
zyn oordeel als volgt mee te deelen
De uitstekende en gevoelvolle wijze, waarop
de heer V. d. Goes, die hier ter stede voor het
eerst eene dergelijke voordracht hield, de ver
schillende stukken ten beste gaf, doet ons hopen
dat zyn eerste optreden alhier niet tevens zyn
laatste moge zyn. Door omstandigheden, on
afhankelijk van zijnen wil, genoodzaakt het
programma eenigszins te wijzigen gaf hij ons,
in plaats van Voor de liefsteeen vers van de
Musset, terwijl Demeter moest vervallf-n.
Stemde het eerste stukje: die Wallfahri nach
Kevlaar van Heine ons reeds tot aandachtig
luisteren, niet minder boeiden ons eenige too-
neelen uit I'ormosa, drama van Vacquerie, terwijl
onder ademlooze stilte met de laatste acte kerker
scènevan Faust de avond werd besloten.
De beer Van der Goes gaf blijk diep door
drongen te zyn van de gedachten, besloten in
de door hem voorgedragen stukken, en waar
het onderwijs aan de tooneelschool aan derge
lyke handen is toevertrouwdkan het niet
anders of die inrichting moet goede vruchten
dragen.
Wy roepen dan ook met volle overtuiging
den heer Van der Goes een tot weerziens toe,
en hopen dat een volgend maal aan zijne voor
drachten een talrijker auditorium moge te
beurt vallen, want dit verdienen zij ten volle.
De Goesche zangvereeniging heeft door
het vertrek van mevr. Salberg-Kakebeeke naar
Middelburg een grooten steun verloren. Als
bewijs van dankbaarheid voor hare krachtige
medewerking gedurende vele jaren en van
hulde aan haar talent werd mevrouw Salberg
jl. Woesdag het eerelidmaatschap dier zang
vereeniging aangeboden. G.Crt
Door de Academie van Wetenschappen te
Munchen is prof. Kern te Leiden tot buiten-
landsch lid benoemd.
te zeggen, gezonden aan burgemeester en
wethouders, en een afschrift aan den arrondis-
sements schoolopziener.
In de raadsvergadering van 26 October jl.
werden door een raadslid over het gebeurde
te Lamswaarde inlichtingen gevraagd aan
B. en W.
De burgemeester antwoordde toen, dat het
rapport der schoolcommissie eerst onlangs was
ingekomen en het dagelyksch bestuur slechts
ter loops daarvan kennis had genomen, zoodat
nog geene inlichtingen konden gegeven worden.
In de eerstvolgende vergadering was hy bereid
zulks te doen.
Den 8en dezer begaven zich B. en W. met
den arr.-schoolopziener en den voorzitter der
pl. schoolcommistie naar de school te Lams
waarde, teneinde een nader onderzoek in te
stellen.
Een gevolg van dat onderzoek was, dat B.
en W. by meerderheid van stemmen besloten,
den onderwijzer te kennen te gevendat geen
wettig bewys aanwezig was, waaruit bleek, dat
er overtreding bestond van art. 33 2e alinea
der onderwijswet en dat daarmee de zaak als
geëindigd kon worden beschouwd/aangezien
ook de arrondissements schoolopziener het ge
voelen van burg. en weth. deelde.
De schoolcommissie werd toen door haren
voorzitter bijeengeroepen. Deze bracht in die
vergadering verslag uit van hetgeen by zyn
bezoek met burg. en weth. en den schoolop
ziener aan de school was voorgevallen.
De schoolcommissie nam hierop het besluit
onder overlegging van een relaas der verkla
ringen van de gehoorde kinderen aan den
gemeenteraad ter kennis te brengen, dat zij
(schoolcommissie), overtuigd is, dat door meer
genoemd hoofd der school gehandeld is in
strijd met de 2e alinea van art. 33 der onder
wyswet.
Intusschen hebben 3 raadsleden aan den
burgemeester verzocht eene raadsvergadering te
beleggen, aan welk verzoek bereids is voldaan,
aangezien een vergadering, is bijeengeroepen
tegen heden (Zaterdag).
Yan een verschijning van den onderwyzer
voor den raad, waarvan het bericht gewaagt,
is derhalve nog geen sprake. Ook het geïn
crimineerde gezegde van den onderwyzer tot
zyne leerlingen is niet, zooals de berichtgever
meldt. Zooals aan het begin dezer gezegd
is loopt de klacht over verschillende gezegden.
- Vrydag vierde de christelijke school te
Axel haar 25jarig bestaan. Het schoolgebouw
was feestelijk versierd en de opkomst van
kinderen en ouders zeer groot. Na een wel
komstwoord van den voorzitter voerden nog
de heeren Van der Linden en Wolf, benevens
het hoofd der school het woord. De kinderen
werden onthaald en zongen toepasselijke versjes.
Uit het verslag wegens den staat der
algemeene doopsgezinde sociëteit in Nederland
blijkt, dat aan de daaraan verbonden kweek
school thans 27 studenten studeeren. Het
aantal is aanzienlijk te noemen, in vergely-
king met eenige jaren herwaarts, en doet de
hoop koesteren, dat het groote aantal bestaande
vacatures geleidelijk zal verminderen, hoewel
door het telkens bijkomen van nieuwe voor
eerst nog niet in alle behoeften kan worden
voorzien. Door prof. J, G. de Hoop Scheffer
is wegens 70-jarigen leeftijd, ontslag gevraagd,
tegelijk met het door de wet voorgeschreven
ontslag als hoogleeraar by de universiteit.
Dertig jaar lang was dr. J. G. de Hoop
Schetter als hoogleeraar aan het seminarie ver
bonden. Zyn heengaan zal een groot verlies
zijn.
Men [schryft ons uit Hontenisse
Naar aanleiding der tegenstrijdige berichten,
door de redactie dezer courant van dezelfde
zijde ontvangen, omtrent de klacht, ingebracht
tegen het hoofd der school te Lamswaarde,
vraagt zy in hare rubriek »onderwys" in het
nommer van 15 Nov. 11., »waar schuilt de
waarheid
Zie hier wat waarheid is.
Er is een mondelinge klacht ingekomen by
de plaatselyke schoolcommissie tegen het hoofd
der school te Lamswaarde, onder anderen
dat deze in den laatsten tyd by het onderwijs
herhaaldelijk over godsdienst en kerkelijke
zaken sprak, en zich daarover dan spottend
of afkeurend uitliet.
De schoolcommissie heeft daaromtrent een
onderzoek ingesteld en het rapport van dat
onderzoek, zonder daaraan eenige conclusie toe
te voegen of over het gebeurde hare meening
Volgens nader bericht kwamen te Katten-
dijke de mazelen slechts in een gezin voor.
Men schrijft ons uit Yerseke
Yan dej meeting, die Vrijdag zou gehouden
zyn, is niets meer gekomen, zoodat alle hoop
op samenwerking om tot verbeterde oesterprijzen
te geraken, vervlogen schijnt. De leider der
vorige meetings heeftzich teruggetrokken, nadat
de voornaamste oesterkweeker alhier, die over
eenige millioenen oestei-8 beschikt, verklaard
had zyn eigen weg te willen bewandelen.
Vereeniging tot Weezenver pleging voor
Zuid- en Noord-Beveland.
Heden, Zaterdag, namiddag te twee uren werd,
onder voorzitterschap van den loco-voorzitter,
den heer Z. D. van der Bilt la Motthe, in de
Prins van Oranje te Goes eene algemeene ver
gadering gehouden van bovengenoemde veree
niging.
Achtereenvolgens werden de rekening over
1888 en het verslag over hetzelfde jaar uitge
bracht, waaromtrent het volgende valt mede
te deelen.
Het verslag begint met de vermelding dat
het jaar 1888 een gelukkig jaar voor de ver
eeniging was. Het hoofdlichtpunt in de ge
schiedenis der Vereeniging tot weezenverpleging
voor Zuid- en Noord-Beveland over 1888 was de
verloting van voorwerpen van kunst en smaak,
door particulieren geschonken of uit ontvangen
giften aangeschaft, waartoe by beschikking
van den minister van financiën dd. 13 April
1888 no. 48, namens Z. M. den koning vergun
ning werd verleend, en die, nadat de voor
werpen gedurende eenigen tyd in de concert
zaal waren tentoongesteld, den 29 October van
dat jaar gehouden werd.
De verloting en de daaraan verbonden ten
toonstelling is boven verwachting geslaagd,
dank zij de medewerking én ondersteuning van
zoovele weezenvrienden in en buiten Goes.
Is er ooit een bewys geleverd, dat, niette
genstaande het verschil in politieke en gods
dienstige inzichten de Nederlanders hoe langer
zoo meer van elkander verwijdert, zy op het
punt van liefdadigheid eensdenkend zyn, dan
deed dit die tentoonstelling."
Het bestuur der vereeniging is daarvoor dan
ook recht dankbaar en ziet met groote zelf
voldoening terug op de volbrachte taak.
De geldelijke uitkomst der tentoonstelling en
verloting is als volgt
Ontvangsten 3357.92, uitgaven 636.64$,
zoodat het zuiver overschot bedraagt 2721.27$,
welk overschot is overgebracht in de kas der
vereeniging en door het bestuur belegd in
pandbrieven Nederlandsche hypotheekbanken.
De vereeniging leed een groot verlies door
het overlijden van haren waardigen voorzitter,
den heer W. J. van Gorkom.
Alhoewel hij slechts éen jaar aan het hoofd
der vereeniging gestaan heeft, herdenken zij
hem met diepen weemoed. Hij was inderdaad
voor haar een bezielende steun. Niets was hem
te veel om het doel der vereeniging te bereiken
en hij werkte tot in de laatste dagen zijns
levens mede aan het welslagen der tentoonstel
ling en verloting.
Moge de vereeniging hem onder hare uitne-
mendste voorstanders blijven tellen en nooit
vergeten wat zij aan hem verplicht is.
Het aantal leden bedroeg 245, waaronder 24
corporatiën, tegen 210 leden en 22 corporatiën
in het vorig jaar.
Het aantal begunstigers bedroeg 63 tegen 48
in het vorig jaar.
Wat den financieelen toestand betreft, deze
mag niet ongunstig genoemd worden, ofschoon
die niet zoodanig was, dat de verpleging van
weezen kon worden uitgebreid.
De opbrengt der verloting en de buitenge
wone giften gaven wel de gelegenheid het
kapitaal der vereeniging te verhoogen, doch de
rente daarvan was niet voldoende om meerdere
weezen aan te nemen.
Het is echter te hopen dat het ledental voort
durend zal toenemen en Ge buitengewone giften
zullen vermeerderen, waardoor in volgende
verslagen van een bepaald gunstigen toestand
zal kunnen worden gesproken.
Behalve de buitengewone gift van 200.48 j
van het Goesohe onderwijzers-gezelschap, zijnde
de opbrengst van eene soirée, en die van f 200
van wijlen mevrouw Paardekooper Overman
geb. De Marees van Swinderen, waarvan in het
vorig verslag reeds melding is gemaakt, doch
welke bedragen in de rekening van 1888 zijn
verantwoord, ontving de vereeniging nog 55,91
aan buitengewone giften, deels van particulieren,
deels van vereenigingen en gehouden collecten
De ontvangsten bedroegen f 7089.85, de uit
gaven 7098.26$ en het kwaad slot f 841$.
Het minder gunstig geldelijk resultaat van
den dienst van 1888, vergeleken bij vorige
diensten, is alleen toe te schrijven aan buiten
gewone uitgaven voor geneeskundige hulp en
begrafeniskosten van een der weezen A. Mol,
die pp 28 November 1888 na een lyden van
4 maanden op ruim 14jarigen leeftijd aan eene
borsttering, ten huize harer pleegouders M.
Stevense en vrouw te 'sHeer Abtskerke, overleed.
Het bestuur maakt hiervan met leedwezen
melding. Het was een veelbelovend kind, dat
gedurende de vijf jaar, die zij door de veree
niging verpleegd werd, recht dankbaar was voor
het vele goede, dat zij genoot.
Een woord van dank aan de pleegouders
voor de goede zorgen aan haar besteed en aaD
dr A. I. Moens te Goes, voor de vele belange-
looze diensten gedurende de ziekte aan haar
bewezen, acht het bestuur zich verplicht te uiten.
Behalve de overleden wees werden nog een
lOtal weezen, dat successievelijk aangenomen
was, verpleegd, over welker opvoeding en ver
zorging alle reden van tevredenheid is.
Het gedrag der kinderen gat eveneens stof
tot tevredenheid, terwyl hunne gezondheid
niets te wenschen overliet.
Yoor zoover zij daarvoor vatbaar wareD, ge
noten de kinderen onderwijs in den godsdienst
naar de begrippen van het kerkgenootschap,
waartoe hunne ouders behoorden.
»Moge dit verslag heet het ten slotte
de overtuiging bij u versterken, dat de veree
niging niet zonder vrucht is werkzaam geweest
en die overtuiging u bewegen om alles in het
werk te stellen, wat den bloei der Vereeniging
tot Weezenverpleging in Zuid- en Noord-Beoeland
bevorderlijk kan zijn."
De begrooting voor 1890, in ontvang en uitgaaf
f 1752.50 bedragende met een post voor onvoor
ziene uitgaven van 217.50, werd goedgekeurd.
Daarna was aan de orde de benoeming van
bestuursleden ter voorziening in de door perio
dieke aftreding ontstaande vacatures.
Voor de vacature mevr. Yan der Bilt la Motthe
werden voorgedragen het aftredend lid met
mevrouw GallisMerens, voor de vacature den
heer G. J. van den Bosch, het aftredend lid en
de heer J. J. Bamondt.
Beide aftredende leden werden herkozen.
De levering van het spek voor het garni
zoen Middelburg gedurende het jaar 1890 is
gegund aan S. van Os, slager, aldaar voor
0.59$ per kilogram, en die der steenkolen k
ƒ0.33 per HL. aan P. C. Ludikhuijzen.
Voor de Vrydag door het bestuur der
waterkeering v tn het calamiteuse waterschap
EllewoutsdijkBorssele gehouden aanbesteding
van het "maken van werken tot verdediging
van den oever, geraamd op 30,000, was, be
halve door den gisteren meegedeelden laagsten
inschrijver, ingeschreven door de heeren H.
de Groot te Scherpenisse voor 33,100, J. Jan
sen te Terneuzen voor f 31,496, A. M. Lange-
veld te Botterdam voor ƒ30,837 en P. A. v. d.
Velde te Terneuzen voor 29,440.
Behoudens goedkeuring van Ged. staten is
het werk aan den heer C. van der Hooft te
Terneuzen tegen 28,329 gegund.
Onder de vele reizen, welke keizer Wilhelm
II sedert zijn korte regeering maakte, heeft
geene wij wezen hierop reeds vroeger
zoo zeer de algemeene aandacht getrokken en
is zoo ijverig besproken als die naar Konstan-
tinopel. De onvermoeide monarch is thans
weder in zijn residentie teruggekeerd, doch
de Enropeesch bladen wijden aan zijne Turk-
sche reis nog enkele nabetrachtingen. Te
beginnen met de Nordd. Allg. Ztg., die keizer
Wilhelm weder hartelyk welkom heet in het
vaderland. Het kanseliers-blad zet uiteen, dat
's keizers doel met deze reis was >zijn gezichts
kring uit te breiden en met eigen oogen de
rijke schatten des geestes te aanschouwen en
te doorvorschen in twee a drie dagen
welke ons door lang verdwenen geslachten
overgeleverd zyn in landen, die als de baker
mat der menschelijke beschaving en ontwik
keling bekend staan."
Bovendien zyn volgens de Nordd. de goede
betrekkingen van Duitschland met de staten
in het Zuiden en Oosten, dank zij den keizer,
opnieuw bevestigd en uitgebreid. De ontmoeting
der monarchen te Innsbrück is weer een nieuw
onderpand voor den eenstemmigen wensch der
verbonden heerschers om den vrede gehand
haafd te houden.
Het Hongaarsche officieuse blad Nemzet ziet
eveneens in de begroeting te Innsbrück een
nieuw bewys van de innigheid der Duitsch-
Oostenrijksche alliantie, wat door de betrokken
volkeren, in het bijzonder het Hongaarsche, me
blijdschap zal vernomen worden.
De tijd zal het leeren, of deze blijdschap"
van langen duur zal bijken. Indien althans
waar is, wat de Times uit Weenen wordt
geschreven, zal dit geloof der Oostenrijkers en
Hongaren aan de vinnigheid" van Duitschlands
vriendschap voor Oostenrijk op een zware proef
worden gesteld. Volgens dien berichtgever
toch bemoeit Bismarck zich tegenwoordig zeer
en oefent hy een sterke pressie op het kabinet
te Weenen uit, teneinde dit te bewegen .i»
