N°. 256. 132" Jaargang. 1889. Dinsdag 29 October. Deze ceurant verschijnt dagelijks; met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—j Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager: Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. BEKENDMAKINGEN. GEMEENTERAAD. Middelburg 28 October. LETTEREN EN KUNST. KERKNIEUWS. HIIIIIIIIH IKiSillF (lllinM. Thermometer. Middelburg 28 Oct. vm. 8 n 52 gr. m. 12 u 54 gr. av. 4 u. 54 gr. F Verwacht Z. O. wind. i Agenten te Vlissingen: P. G. db Vey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. O. de Mooij en te TholenW. A. van Advertentiën j Niedtvenhuijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een ant i bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam de Gebr. Belinfante, te 's Gravenhage, en het Algemeen advertentiebureau van A. de la Mar Azn, te Amsterdam, I aan het bureau bezorgd zpn, willen j annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger. zp des avonds nog worden opgenomen De burgemeester van Middelburg maakt be kend dat op Woensdag den 30 October 1889, des namiddags te 1 uur, een openbare zitting van den gemeenteraad zal plaats hebben. Middelburg, den '28en October 1889. De burgemeester voornoemd, S C H O R E R. üe schoolwet in de Eerste kamer. Van de hand van prof. R. Fruin, te Leiden, kwam dezer dagen in een paar groote bladen eene beschouwing voor onder bovenstaanden titel. Daarin wijst de schrijver erop, hoe bij die kamer dagelijks adressen van liberale vereeni- gingen inkomen, die haar verzoeken dat ont werp niet goed te keuren, terwijl adressen van tegenovergestelde strekking van liberale zjjde uitblpven. Wat zal de kamer hieruit hebben af te lei den vraagt hij. Dat de liberale partij nage noeg eenstemmig het tot stand komen der wet zou betreuren Dat zon wezen te oordeelen naar den schpn, maar niet naar de waarheid. »De waarheid", aldus gaat de heer Fruin voort, >is dat vele onder ons zich verheugen zullen, indien da Eerste kamer, waarin de libe ralen de groote meerderheid uitmaken, vrijheid mag vinden om het ontweip, gelijk het in de Tweede kamer gewijzigd is, aan te nemen. Van dat gevoelen zijn althans met mij de meesten mijner bekenden. .Waarom, kan men vragen, wendt gijlieden u dan niet insgelijks tot de Eerste kamer met uwe van die der adressanten verschillende wenschen Weet gij dan niet dat zwijgen doorgaans als toestemmen wordt opgevat .Zeker weten wp dat, en juist daarom wil ik thans onze tegenstrijdige gevoelens openlijk uitspreken. Maar om ons rechtstreeks tot de Eerste kamer te wenden, daartoe bestaat voor ons geen reden. Integendeel er bestaan goede redenen om het na te laten. .Vooreerst het valt moeilijk het aannemen van een wetsontwerp te verzoeken, hetwelk wij, op zichzelf beschouwd, veeleer afkeurens waardig achten. Want in zoover zijn wij het met de adressanten eensvoor het openbaar onderwijs wachten wij van de voorgestelde wetsveranderingen weinig goeds en veel meer nadeel. Ons ondanks zien wp zulk eene wpzi- ging in den bestaanden toestand voornemen. Wij zijn tot die concessie genegen om rede nen huiten het wetsontwerp". .Dat ontwerp berust niemand die het niet weet op eene transactie tusschen de partijen, waarin ons volk ongelukkig verdeeld is. De ■wet, waarin thans verandering staat gebracht le worden, is in den tijd, toen de liberalen verre de overhand hadden, hoofdzakelijk in hun geest en naar hun verlangen gesteld. Het voorstel om daarin thans te veranderen gaat uit van de twee andere partijen, die zich met dit doel voomamelpk vereenigd hebben. Beide te zamen beschikken zij over ongeveer even Bterke macht als de liberale alleen. Zij bebben de meerderheid in de Tweede, wij in de Eerste kamer; en het laat zich aanzien dat die ver houding een geruimen tjjd zoo blijven zal. Geen van beide is dus in staat om zonder medewerking van haar tegenpartij het land te regeerenelk van haar kan desverkiezende de andere het regeeren onmogelijk maken." Na eene opmerking hoe die toestand geens zins zonder voorbeeld is, en herinnerd te hebben aan den strjjd tusschen de Franschgezinde patriotten en de Engelschgezinde stadhouder lijken in de vorige eeuw, uit hij de meening dat, als elk der twee partijen het onderwps ingericht wil hebben naar haar eigen inzicht, en het niet van zich verkrijgen kan ter liefde van den vrede een en ander in te willigen, dat daarmede in strijd is, de partijschap, hoe langer die toestand duurt, steeds vinniger, eene schik king steeds moeilijker worden zal. Tegenover de bewering der liberalen dat de nieuwe wet voor het openbaar onderwijs na- deelig is staat de verzekering der tegenpartij dat de thans heerschende wet verderfelijk is voor hetgeen bp haar boven alles gaathet bjj zon der onderwys. Een transactie derhalve is het eenige middel om zoo al niet tot eens gezindheid en (eendracht dan toch tot een voor allen (tragelijken modus vivendi te geraken. Het ontwerp nu voldoet noch aan de eene noch aan de andere party. De vraag is maar of beide er zich desnoods in voegen kunnen. En die vraag heeft de commissie van voorbe reiding in de Tweede kamer (waarin van onze zpde de heeren Verniers van der Loeft' en Röell gezeten waren) eenstemmig beantwoord met de verklaring dat zp het aannemen van het ont werp, gelyk het ten slotte met loven en bieden geworden was, in het belang des lands geraden achtte. Om die reden ongetwpfeld hebben dan ook zeventien liberale leden voor de wet ge stemd, hoewel zij enkele artikels zoo lang en zoo krachtig mogelijk bestreden hadden. Daarbp komt dat deze nieuwe wet ook voor herziening en verbetering vatbaar is. .Leert de ondervinding dat sommige bepalingen na- deelig werken, dan verhindert niets die later terug te nemen. Alleen het toestaan van sub sidie aan bpzondere scholen is, naar mpn oor deel, waarin door velen gedeeld wordt, eene inwilliging voor goed, waarop de liberalen later, als zp weer de meerderheid hebben zullen, niet eigendunkelpk terug mogen komen maar overigens worden alle nieuwigheden, die de wet invoert, aan den toets der ervaring onder worpen. Al voorzien wp dan ook dat sommige van die nieuwigheden ten nadeele van het onderwijs zullen strekken, toch moeten wij ons door die vrees niet van het aannemen der wet, gelpk zp daar voor ons ligt, laten afschrikken. »De hoofdzaak in dezen is het verleenen van subsidie aan niet-openbare scholen. Kunnen wp dit, hoe verkeerd wp het achten, ter liefde van de eendracht toegeven, dan zal het onver standig zpn ons door bezwaren van onderge schikten aard van het brengen van dit offer te laten terughouden." Mislukt deze poging om de eendracht te her" stellen, dan duurt onverminderd, denkelpk zelfs met vermeerderde hevigheid, de strpd voort, die reeds het ondernemen van zooveel, dat het staatsbelang dringend vordert, beeft vertraagd en, wat nog veel erger is, zooveel kwaad bloed bij burgers van hetzelfde vader land heeft gezet. En tot hoelang zal die strijd dan worden gestreden Wanneer zullen wij in een toestand geraken, gunstiger of zelfs maar even gunstig als de tegenwoordige voor- het welslagen van eene zoozeer gewenschte schikking Professor Fruin erkent dat er in de geopperde tegenwerping dat er geen vrede, slechts een wapenstilstand tusschen de verschillende partpen mogelpk is, veel waars is. .Maar als er nooit een vrede werd gesloten, waarvan men niet hopen mocht dat hp een eeuwige vrede zou zpn, waar moest het dan met ons menschen heen Geen vrede bpna of wp weten vooruit dat hp slechts een wapenstilstand van langeren of korteren duur zpn zal. En toch hoe heil zaam werkt ook zulk een tpdelijke vrede, hoe onmisbaar voelen wp dat hij is. »En gesteld de tegenwerping ware juist, en een vrede met onze tegenpartp voor ons onmo gelijk, welk een toekomst gingen wij dan te gemoetRust in den staat zon alleen te ver wachten zpn van het overwicht der eene en de onderdrukking der andere partp. Zou zulk een rust bestendig kunnen wezen Zou iemand onzer wenschen dat zp het was .Neen naar geen anderen vrede moeten wp trachten dan die door weerzpdsche inschikke lijkheid, door weerzpdsche eerbiediging van elkanders rechten, door -weerzpdsche vertrouwen in elkanders goede bedoeling te verwerven is- Dit laatste ontbreekt bp staatkundige geschil len al te vaak, het vertrouwen dat de tegen partp het even goed meent als wp. En toch is dit volkomen zeker, en wordt het in later tpd, als de hartstocht is uitgedoofd, ook erkend. Dat wp te midden van het getwist vaak anders oordeelen, komt voor een goed gedeelte hieruit voort, dat van elke partp de heftigsten zich het meest roeren en den hoogsten toon aanslaan. Naar de b vrre en overdreven taal van dezen, vormen wp ons allicht een denkbeeld van den aard en het voornemen der gansche partp. En toch hebben wp slechts om ons te zien en te letten op hetgeen wp van onze andersdenkende be kenden hooren, om tot de overtuiging te gera ken, dat dit niet zoo is. Niets valt ons thans gemakkelpker dan uit anti-revolutionaire en ultramontaansche couranten eene keur van hate lijke, onverzoenlpke en dreigende uitlatingen te verzamelen. Maar zou onze tegenpartp in liberale bladen naar soortgelpke uitspattingen te vergeefs zoeken .Noch aan de eene noch aan de andere mogen wp gewicht hechten, en vooral moeten wp ons niet inbeelden dat zich daarin de eigenlpke geest der partp openbaart. Mochten wp dit doen, dan zouden wp waarlpk aan een rustig samenleven, laat staan aan een eendrachtig samenwerken, moeten wanhopen. Want die uitersten mogen zich, volgens het spreekwoord, raken, zeker zullen zij zich nooit de hand van verzoening reiken. Maar de gematigden, die in elke staatsparty de groote menigte vormen, laten zich slechts voor eene korte poos tegen elkander opruien en in het harnas jagen. Op den duur kunnen zp zich onderling wel ver staan en streven zp naar eensgezindheid. Zoo ik mp niet bedrieg, begint thans over het al gemeen onder ons volk deze goede neiging zich te verheffen. Het debat, dat tot het aannemen van dit ontwerp in de Tweede kamer heeft geleid, versterkt mij in die meening. Met ver trouwen zie ik het besluit der Eerste kamer te gemoet. .Dat is zegt de schrpver de voorname reden, die mij en rnpne" geestverwanten van het aanbieden van adressen aan die Kamer terug houdt. Wat zouden wp van haar kunnen vragen, dat zp niet zonder onzen aandrang uit eigen beweging zal doen Beter dan wij, particulieren, overziet zij van de hooge plaats, die zp in deD Staat inneemt, het algemeen belang. En dat is het juist wat wp van haar verlangen, dat zp de wet niet uitsluitend, niet voornamelpk naar haar inhoud op zich zelf beoordeelen zal, maar vooral rekening zal houden met het ver band waarin zij staat tot het algemeene belang van ons in partpen verdeeld volk." Het Handelsblad schreef onlangs In de Etoile Beige kwam dezer dagen een schrpven uit Den Haag voor, waarin werd ge zegd, dat de heer Keuchenius, de minister van koloniën, ter nauwernood werd geduld door de Calvinistische partp en dat deze er over dacht met de liberalen mede te werken tot ver werping der Indische begrooting. Dr Kuyper heeft gemeend dit bericht, dat zooals het blad nu verklaart, op een misverstand bp het vertalen berust, te moeten wederleggen. Hp schrpft aan de E. B., dat de heer Keuche nius zelf tot de anti-revolutionnairen behoo- rende, door zpn geheele partij wordt geëerd als een harer vurigste aanhangers, zoodat er geen sprake kan zpn van een vpandige houding, die zp tegenover hem zou aanuemen. .Integen deel zal die kamerfractie hem tot het uiterste verdedigen. Mocht zpne begrooting worden afgestemd, dan zal het niet geschieden in de Tweede kamer, waar die fractie zeer invloedrpk is, maar in de Eerste, waar zp geen vertegen woordigers heeft. Hot eenige ware in het be richt van den correspondent is ditdat de anti-rev. partp een meer actieve koloniale staatkunde verlangt dan de heer Keuchenius tot dusver nog heeft kunnen inleiden." Het belangrpkste in dit schrpven is wel de verzekering, dat de anti-revolutionnaire kamer leden den heer Keuchenius tot het uiterste (d outrancezullen verdedigen, trots zpn tekort schieten in een .meer actieve koloniale staat kunde." Dit wordt dusVive le Ministre, prérissent les colonies Naar onze meening behoeft men zich over die mededeeling volstrekt niet te verbazen. Het bovenstaande bevestigt ten volle het vroeger door ons gezegde dat de heer Keuchenius het lastigste element in het kabinet is, omdat hp daarin, trots al zpne eigenaardigheden, het zuivere anti-re^olutionnaire beginsel vertegen woordigt, en bp het .geloovige" volk de geur van het ministerie zou afzpn, wanneer hp daarin geen zitting meer had. Dat dr Kuyper dit niet zou inzien, zal wel niemand zich kunnen voorstellen. De schrpver der Brievenuit de residentie in de Zwolsche Crt meldt het volgende kleine staaltje van des heeren Keucheuius werkwpze. Men herinnert zich, hoe de synode dar N. H. kerk antwoordde op den ministerieelen brief, waarin de Indische predikanten zoo duchtig, en zonder ook maar eenige uitzondering toe te laten, werden doorgehaald. Dat antwoord heeft des ministers toorn niet weinig opgewekt. Die brief was gericht aan de commissie voor de zaken der protestantsche kerk in Indië, zoo meende hp althans. En zulk een brief te zenden aan de Nederlandsche synodedie met onzen doleerenden minister natuurlpk op hoogst vpan- digen voet staat 1 Wie heeft dat boevenstuk gepleegd Dat wilde Z. Exc. streng onderzocht hebben. Daar werd gezocht en gezocht tot de noodlottige minuut van den brief voor den dag kwam, en o schrik, daar was de geheele brief van den minister zelf en door hem hoogstei- genhandig 't opschrift er op gesteld *aan de synode der Nederl. Herv. kerkZoo werkt de heer Keuchenius als hp werkt Ten slotte deelt de schrijver mee dat de grpze hofdoctor, de heer Yinkhuyzen, zpne functiën wil neerleggen. De waardige man, 76 jaar oud, kan niet meer altpd vaardig zpn om bp draad opbod naar Het Loo te reizen. Meestal was dat 's morgens ten 64 uur, en dit valt den geachten grpsaard te zwaar. Zeer zeker mag dr Vinkhuy- zen met voldoening terugzien op een beproefde trouw, aan zpn vorst en zpn land betoond. Wie de opvolger zal worden weet de schrpver niet. De koningin heeft groot vertronwen in dr Van Tienhoven, den geneesk. direct, van het ziekenhuis te 's Gravenhage. Of dit laatste echter vereenigbaar is met het ambt van hofarts valt te betwpfëlen. In verband met de opmerking, door de Zutph. Crt gemaakt over de benoeming van den heer mr L. J. G. van Ogtrop tot kantonrechter te Amsterdam, verdient de aandacht wat het Hbld daarover schreef. De heer Van Ogtrop kwam niet voor op de voordracht, welke de rechtbank aan de regeering had aangeboden, en welke bestond uit de heeren mrs Andreae, kantonrechter te Zuidhorn, De Geer, rechter te Almelo en Simons, substituut-griffier bp de rechtbank te Amsterdam. Wp herinneren echter, dat dit alleen een gevolg is geweest van het toeval. Immers, voor de tweede plaats op de voordracht hebben de stemmen gestaakt tusschen de heeren Van Ogtrop enmrDeGeer, en werd bp loting de laatste aangewezen. De heer Van Ogtrop is de oudste der plaats vervangende rechters in het kanton en dus met dat rechtsgebied sinds lang bekend, wat van geen der drie voorgedragen rechterlpke ambte naren kan gezegd worden. Men heeft daarom alleszins reden tot tevredenheid over de keus der regeering. Bp kon. besluit is benoemd tot lid van het college van regenten over het huis van be waring te Zierikzee F. F. Leupen, leeraar aan de hoogere burgerschool aldaar. Nog is benoemd, bp het wapen der art., bp het 3de reg. vest.-art., tot kapitein, de eerste luit. P. G. L. baron Quarles de Quarles, van het 3de reg. veld-artillerieterwpl de eerste luit. F. van der Breggen, van het 2de reg. inf., in zpnen rang is overgeplaatst bp het regiment grenadiers en jagers. Verder is tot ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw benoemd de kapitein Marcakoff, gezagvoerder van het Russische stoomschip Rossia. Bp kon. besluit is de commissie van deskun digen, benoemd bp Zr. Ms. besluit van 25 Juni 1889 no. 22, die geboord is over de vraag of het rotkreupel der schapen als besmettelpk moet worden aangewezen en welke der in de wet van 20 Juli 1870 Staatsblad no. 131) ge noemde maatregelen, bp het heerschen of bp het dreigen dier ziekte moeten toegepast worden, met dankbetuiging voor de door haar bewezen diensten ontbonden. Volgens het Vad. is jhr J. W. E. De Sturler, eigenaar van het land Tjiomas, van Batavia herwaarts vertrokken en wordt hp binnen eenige dagen te 's Hage verwacht. De Amsterdamsche bladen brengen om het hardst lof aan een in de hoofdstad overleden zeer geacht man, den heer C. P. van Eeghen. Het Handelsblad schrpft naar aanleiding van zpn dood »Een Amsterdamsch koopman, van goeden huize, die eiken zomer het eind van de week op zpn landgoed in Gelderland ging doorbren gen, werd telkens als lip Amsterdam verliet gehinderd door het denkbeeld, dat al die dui zenden der groote stad zoo weinig van de na tuur genieten kondenen van boomen, bloemen, vergezichten, zoo goed als niets aanschouwden. »Zpn gevoel vond uiting in een daad. In de eerste plaats aan hem is de wording en ontwikkeling van het Vondelspark te danken. Het schpnt wonderlpk, hoe men het aandurfde op die drassige weidenhoe men zich streelen kon met de hoop de honderduizenden guldens, daartoe noodig, bpeen te kipgen, doch het was dan ook alleenlpk mogelpk, doordien hp die het aangreep, zoo algemeen geëerbiedigd werd en zelf zoo krachtig voorging als het op geven met milde en vorstelpke hand aan kwam. »Die man was de heer C. P. van Eeghen, wiens overlpden op 72-jarigen leeftpd, het he den onze treurige plicht is mede te deelen. »Juist omdat wp het voorrecht hadden hem te kennen, mogen wp slechts weinig van hem zeggen. »Want een zoo bescheiden, nederig en een voudig man was er zeker zelden, maar in die stilte, waarin hp zich terugtrok, deed hp zoo veel goeds met zulk een mild en onzelfzuchtig hart, dat wp toch een enkel woord van groote waardeering moeten zeggen bp zpn open graf, omdat het niet goed zou zpn, dat het nobel voorbeeld, door C. P. van Eeghen zpn leven lang gegeven, niet prikkelend en tot navol ging wekkend velen tot baken bleef. >Wij durven gerust zeggen, dat niemand hier zooveel gedaan heeft in deze laatste halve eeuw als hp, tot verbetering der huisvesting van arbeiders, en van mingegoede klassen der burgerp. Hp deed dit als oprichter en be stuurder van vereenigingen zoowel als nit eigen vermogen. »Als er hulp noodig was voor ziekenverple ging, voor opbeuring en bpstand van gevan genen en gevallenen, dan was hp steeds gereed met raad en daad bp te staan. »Een vermogend Amsterdammer van stand kunnen wp ons moeielpk voorstellen, die niet de kunst liefheeft, die niet kunstenaars de hand reikt. Dus was hp ook de vriend der schilders en stond hp vooraan als men voor Amsterdam meesterwerken van moderne kunst behouden wilde. »Van de Nederl. Bank was hp meer dan 25 jaren president-commissaris hp vervulde met eere tal van betrekkingen, doch in Amsterdam zal hp boven alles herdacht worden als de eerste stichter van het Vondelspark, in wiens grafsteen deze woorden gehouwbn mogen wor den, met harteipke instemming van al zpn stadgenooten Hij deed den armen wel." Het IV. v. d. D. geeft op de volgende wpze uiting aan zpne waardeering van den over ledene »Vrpdag overleed alhier de heer C. F. van Eeghen. Een zwaar verlies voor de zpnen, een zwaar verlies voor Amsterdam Zelden wilt iemand, zonder het officieele kleed der open bare ambtelijkheid te dragen, zich een zoo wel verzekerden naam in de harten van al zpn stadgenooten te verwerven. »Geen enkele stichting welke der goede burgerp ten nutte kwam, waaraan zpn naam niet is verbondengeen onderneming op het gebied van handel of npverheid, waardoor de algemeene welvaart verhoogd werd, waaraan hp geen aandeel nam. Soms was hp zelfs geheel de man, die stichtte en doeltreffende maatre gelen nam tot de instandhouding. Zpn invloed, zpn geld, zpn tpd, alles had hp ten beste. Niet alleen voor zich zelf, voor geheel zpn geslacht en verwantschap veroverde hp zich in Amsterdam een blpvende plaats. »Noem het Vondelpark en de naam van Van Eeghen komt als van zelf u op de lippen. Wps den bezoeker van de hoofdstad op de arbeiders woningen in de Westerstraat en op enkele plaatsen meer en gp kunt zpn naam niet ver- zwpgen. Vraag naar een aantal van de beste en duurzaamste werken der liefde en der lief- dadigheid en men zal beginnen met u van hem te spreken. Ook als beschermer van de kunst laat hp een eervollen naam achter. Wp her halen, Amsterdam lijdt door zpn dood een zeer groot, een onherstelbaar verlies". Het veertigjarig bestaan van de maat- schappp Apollo is te Amsterdam door feest- voorstellingen herdacht. De eerste voorstelling op Donderdag jl. werd geopend met een feest cantate, woorden van H. Th. Boelen, muziek van S. Benavente. Daarna volgde eene opvoe ring van De Fourchambaults van Augier, waarin o. a. de dames De Vries, PauwelsVanBiene, mevr. Beersmans en de heeren Spoor, Tartaud en D. Haspels optraden. Na afloop der voorstelling werden serenades gebracht aan den heer H. Th. Boelen en de heeren Gebr. van Lier. Vrpdagavond had voor een even talrpk publiek als den vorigen dag een muziekuit voering plaats onder directie van den heer Joh. M. Coenen. Daarna werd opgevoerd Vriend Fritz, waarin o. a. medewerkten de heeren Willem van Zuplen en Veltman en de dames Maria Grader en AlbregtEngelman. In het Gymnase te Parps a. Woensdag eerste opvoering van Alphonse Daudet's La Lutte pour la vie. Meissonier zal het groot-kruis van het Legioen van Eer ontvangen. De heer P. J. W. Klaarhamer te Middel burg komt voor op het twaalftal bp de Ned. Ger. kerken van 's Gravenhage en Utrecht terwpl de heeren Wolf van Axel en Wolf van Serooskerke (W.) geplaatst zpn op het zestal voor predikant bp die gemeente te Enschedé.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1889 | | pagina 1