N°. 217. 132e Jaargang. 1889. Vrijdag 13 September. Deze courant verschijnt dagelijks; met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.— Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Ei] abonnement lager; Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; De oplossing der sociale kwestie door opheffing van het privaat grondbezit, v. Middelburg 12 September. DHUn MANT. Thermometer. Middelburg 12 Sept. vm. 8 u 71 gr. m. 12 u 74 gr. av. 4 u. 71 gr. F Verwacht W. wind. Agenten te Vlissingen: P.G. de Vby Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij en te Tholen: W. A. van Advertentie» nieuwenhuijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te oen uur bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdamde Gebr. Belinfante, te 's Gravenhage, en het Algemeen advertentiebureau van A. de la Mar Azn, te Amsterdam, aan het bureau bezorgd zjjn, willen annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen Wij ontvangen ter plaatsing den volgenden „Oproep aan het Nederlandsche volk 1" Antwerpen, 10 September 1889. Landgenoooten Een noodkreet stijgt op van de Schelde- boorden! Die kreet, hij is een angstige dringende bede om hulp en erbarmen Bene kruitontploffing, die Antwerpen op zijne grondvesten deed schudden, herBchiep onze dokken, aan vreedzame werkzaamheid en handel gewijd, in een vuurspuwenden, dood en verderf aanbrengenden krater! Tal van lijken, in stukken vaneen gereten, bedekten den bodem; honderde gezinnen, van man, vrouw,zoon of dochter beroofd, zijn aan de grootste ellende ten prooi kleine kinderen staan troosteloos bij de roo- kende puinhoopen, die vader, moeder, broeder en zuster bedielven en die de arme kleinen in éene seconde tijds tot weezen maakten vrouwen staan, van alles beroofd, in wan hoop voor de treurige overblijfselen van wat haar eens eene geluk en tevredenheid ade mende woonstede was, of loopen in vertwij feling rond om, onder de zakken vol over blijfselen van medemensehen, naar iets te zoeken, waaraan ze man of kind zouden kunnen herkennenmannen, vrouwen en kinderen, nog gisteren krachtig en gezond zwoegende om een schamel stukje brood te verdienen, liggen met de afgrijselijkste wonden overdekt en vreeselijk verminkt in de over volle gasthuizen en smeeken kermend om hulp voor hunne van alles beroofde betrek kingen Landgenooten Klein is Noord-Nederland, klein is Zuid- Nederland maar groot is de solidariteit tusschen de kinderen van denzelfden Neder- landschen stamEn groot vooral daar waar het geldt „helpen in nood" Dat toonde Vlaanderen steeds waar over- strooming of ramp ons vaderland of de koloniën teisterdeDan bestonden er voor het Vlaam- sche land nooit grenzen tusschen België en Nederland; goud stroomde dan steeds van de Schelde naar de Maas- en Rijnboorden; goud, met milde hand gegeven om den Nederlandschen broeder ter hulpe te komen. Vóóraan stond daarbij dan Antwerpen met de Vlaamsche steden en dorpen van het aloude Zuid Nederland Vooruit dan Nederlanders, groot en klein, rijk en arm Vooruit in dichte diommen De engel der weldadigheid wenkt u van uit onze Scheldestad! Ze roept u op tot het vervullen van den heiligen broederplicht der erkentelijkheidze roept u op tot weldoen aan broeders en zusters die, waar het erop aankwam wel te doen, nooit jegens u te kort schoten 1 Vooruit, ter bestrijding van den nijpenden nood, daar waar zooveel ellende te verzachten is! Aan u, Nederlandsche pers, de taak om onze roepstem te doen hooren in stad en land, bij groot en kleinen uwe kolommen voor inschrijving te openen Burgemeesters en overheden van Neder landsche gemeenten, vereenigingen van wel dadigheid, mannen van goeden wil in den lande, vormt commissiën ten einde der zwaar beproefde zusterstad ter hulpe te snellen Dat groot en klein, arm en rijk een ieder naar zijne krachten bijdrage om hulpe te bieden, waar die zoo dringend noodig is Het bestuur der Hollandsche Club te Ant werpen, dat tijdens de overstroomingen in Holland, en vooral bij de verschrikkelijke ramp van Krakatau, van de Antwerpsche bevolking zoo'n hartelijke en krachtdadige medewerking ondervond, stelt zich ter be schikking van zijne landgenooten tot het in ontvangst nemen van gelden, waarvan in de dagbladen geregeld melding zal gemaakt worden. OpNederlanders, die het hart op de rechte plaats hebt; dat de sommen, in het vader land bijeengebracht, een blijvendgedenkteeken van broederschap stichten in het Vlaamsche land! Dat een ieder daartoe zijn steentje by drageStuurt uwe giften of toezeggingen, groot en klein, naar den eerstondergeteekende, om ons in staat te stellen, door samenwer king van allen op het altaar der weldadigheid, namens Nederland, een flink offer neer te leg gen, ons vaderland waardig. Het bestuur der Hollandsche club te Ant werpen S. Reijnders Bisdom, voorzitteradres Stadswaag, 4, Antwerpen. O. J. Kortman, vice-voorzitter, P. Zwar tendijk, secretaris, J. A. van den Bergh, penningmeester en J. H. Scheltema, com missaris. Gelijk men weet verklaarden ook wij ons bereid giften in ontvang te nemen, die wy nu zullen overmaken aan den voorzitter der Hollandsche club. Zoodra nu de grond volledig aan de gemeen schap behoort daalt, bij gemis aan veilige be legging, de kapitaalrente tot een minimum en het kapitaal moet belegging in landbouw, industrie en handel zoeken, waardoor de productie toeneemt, de loonen stijgen, terwijl bij de toe nemende welvaart ook de risico-premie voort durend kleiner wordt. Na het uitbetalen van den laatsten termijn betaalt de werkman voor den grond, waarop zijn huis staat, ƒ25 per jaar, dat is evenveel als de hypotheek hem nu kost, maar hij heeft zijn hypotheek afgelost en als hij nu een nieuwe hypotheek wil nemen op zjjn huis alleen, dan kan hij bjj de gemeente-hypotheekbank terecht voor IJ per jaar en later nog goedkooper. Verder behoeft hij in het geheel geen andere belastingen te betalen en is zijn arbeidsgele genheid toegenomen en daardoor zijn loon ge stegen. Afgezien van de andere voordeelen, die hij door het staatsgrondbezit geniet en die wij later zullen besprekenheeft hij reeds direct groot voordeel van den staatsmaatregel. De boer, die een stuk grond ter waarde van 5000 onbezwaard had, moet nu 250 per jaar betalen, maar hij heeft de ontvangen 5000 ten deele gebruikt om zijn grond te verbeteren, ten deele om landbouwwerktuigen aan te schaffen, schuren en stallen te bouwen enz. Door het gestegen loon der arbeiders en de meerdere welvaart heeft hjj afzet gekregen voor de duurdere landbouwprodukten, die hij op zjjn verbeterden grond kweekt, terwjjl hem na de uitbetaling van den laatsten termijn ook nog de kosten vergoed worden voor de blij vende verbeteringen, die bij zelf na de taxatie op zjjn grond heeft aangebracht. De boer, wiens land bezwaard was, heeft met het ontvangen geld zijn hypotheek afgelost en moet nu evenals vroeger ƒ250 betalenhij is er dus in dit opzicht niet beter of niet slechter op geworden, maar hij heeft, evenals de eerste boer, het voordeel van een ruimeren afzet voor zjjne produkten en beide genieten ook nog van de lagere rente, waarvoor zij kapitaal kunnen krijgen om hun beslag te vergrooten of hun grond te verbeteren. De eigenaar van het huis in de stad en het bouwterrein moet nu voor den grond, waarop zijn huis staat, jaarlijks f 150 betalen en voor zjjn bouwterrein 350, maar hjj heeft de ont vangen 10,000 gebruikt om huizen te bouwen op zjjn ledig terrein, waardoor hjj geheel en al schadeloos wordt gesteld, terwijl hjj het voordeel geniet, dat, wanneer hjj nog meer huizen wil bouwen, hjj het geld voor 1^ pet op hypotheek kan krjjgen. Verder behoeft hjj geene belastingen meer te betalen en zijn arbeidsgelegenheid is door de grootere welvaart toegenomen. Alle bovengenoemde grondeigenaren, geene kapitalisten zjjnde hebben groot voordeel van den staatsmaatregel, want zjj hebben behoefte aan lage rente en hoog loon, dit is voor hen voordeelig. Hooge rente is alleen voordeelig voor den1 kapitalist-grondbezitter, dien wjj te voren be sproken hebben, met een bezitting in grond van f 100.000. Hjj moet nu, wanneer hij al zjjn grond heeft behouden, f 5000 per jaar betalen, en wanneer hjj met het ontvangen geld niet anders gedaan heeft, dan het veilig te beleggen in pandbrieven, ontvangt hij als rente daarvoor slechts 1500. Onder kapitalist verstaat de sehrjjver ëeu man, die zjjn inkomen niet uit loon trekt, maar nit rente en daarbij zjjn inkomen voor een groot deel bespaart en het bespaarde weêr in nieuwe rentebronnen omzet, Hjj zal echter zoo dwaas niet zijnhjj zal zorgen dat zjjn grond meer vruchtdragend wordt, door hem te verhuren aan boeren, die hem vruchtdragend willen maken, of hjj zal kapitaal op zjjn grond besteden, door hem te verbeteren, er huizen op te bouwen, heide te ontginnen, moerassen droog te leggen, wegen te maken, enz., en de kosten van die verbete ringen, die de waarde van zjjn grond hebben vergroot, worden hem bjj de laatste afbetaling vergoed. Wanneer de kapitalist op die wjjze te werk gaat, stelt hij zichzelf schadeloos voor de lagere rente, die hjj ontvangt, maar tevens vergroot hjj de productie en verschaft hjj werk. Zjjn kapitaal werkt dan ten zegen en niet ten vloek, zooals nu. Maar wanneer hjj dan be sparingen te beleggen heeft, kan hjj maar 1^ pet rente krjjgen en later maar i pet. Hjj kan dus nog wel teeren op zijn eigen kapitaal, wanneer hjj dit wil opmaken, maar hjj kan niet meer teeren op den arbeid van anderen, ofschoon hjj zjjne volle kapitaal heeft uitbetaald gekregen. Aan het kapitaal in veilige belegging, dat nu zonder arbeid en risico rente kan trekken, en dat, met rente op rente vermeerderend, de oorzaak is van onze maatschappeljjke ellende, wordt zjjn noodlottige macht ontnomen, door den kapitalist het recht te ontzeggen de aarde in bezit of in pand te nemen. Wanneer de bodem in het bezit van den staat is gekomen, dan krygen de gemeenten het beheer over allen grond, waarop huizen zjjn gebouwd, en over het akker- en weideland, dat tot de gemeente behoort. De pacht, die geheven wordt van den grond, neemt den vorm aan van een grondbelasting, die op bepaalde termjjnen verhoogd of verlaagd wordt, naar mate de waarde van den grond is gestegen of gedaald volgens de wet van vraag en aanbod, onafhankelijk van wat er op dien grond is gebouwd. Het gebouw kan individueel eigen dom zjjn, maar de grond is gemeente-eigendom. De akker- en weidegrond wordt b. v. voor 20 jaren aan den meestbiedende verpacht in passende stukken en voor boerderjjen zal het wel noodzakeljjk blijken te zjjn, dat ook het boerenhuis met schuren en stallen gemeente eigendom worde. Tegen onderverhuring moeten maatregelen worden genomen, en in den eer sten tjjd, wanneer het kapitaal nog niet genoeg algemeen verspreid is, moet er gewaakt wor den tegen te veel pachtland in éen hand. Om de gemeenschap voor verliezen te vrij waren zoude het misschien gewenscht zjjn, dat de jaarljjksche pachtsom éen jaar vooruit werd betaald, en dit zou weinig bezwaar opleveren in een maatschappjj, waarin ieder zich door eigen arbeid zulk een kleine som gemakkeljjk zou kunnen besparen of die tegen lage rente zou kunnen leenen, wanneer hij oppassend, vljjtig en eerljjk was. Voor heidegrond zoude men een pachtter- mjjn van 50 jaren kunnen vaststellen. Deze lange pachttermjjn, gevoegd] bjj de lage rente, waarvoor men kapitaal ter ontginning zou krjjgen, zoude weldra alle onze heidevelden in bloeiende akkers herscheppen. Straatwegen, spoorwegen, kanalen, havens komen in het onmiddeljjk bezit van den staat, en ook het woud, dat ten algemeenen nutte woud moet bljjven. Overigens bezorgt de ge meente hare eigene aangelegenheden onder toe zicht van het rijks-opperbestuur. Een gedeelte der gemeente-inkomsten wordt afgestaan aan het rijk ter bestrjjding der rjjksuitgaven. De gemeenteraadsleden worden gekozen door alle meerderjarige burgers en zjj kiezen weer de leden der volksvertegenwoordiging, die controle oefent over de gemeentebesturen, hunne begrootingen goedkeurt en de algemeene rjjks. zaken beheert. Hier staat de heer Stoffel een oogenblik stil by het algemeen stemrecht om daarvoor een pleidooi te leveren. Hij weerlegt daarbij eenige bezwaren, die tegen dat recht worden geopperden verklaart dat het onbillijk is om het algemeen stemrecht te beoordeelen naar de slechte resultaten, die het heeft onder de bestaande wanverhoudingenheft die wanverhoudingen op, maakt het volk onaf hankelijk en het rechtvaardig beginsel van algemeen stemrecht zal den rechten man op de rechte plaats weten te zetten, beweert de schrijver. Daarna schrijft hij Dat grondbezit in de handen van de ge meente mogeljjk is, wordt bewezen door tal van gemeenten in ons land, die door hun be zit in staat zjjn aan de burgers groote voor deelen te doen genieten zonder of met weinig gemeentebelastingen. De inning van pachten huur gaat met zeer weinig kosten gepaard, de opbrengst daarvan kan onmogelijk ontdoken worden en stijgt noodwendig met de toenemende welvaart, het toenemend aantal arbeiders en de stjjgende productieve kracht van den ar beid ten gevolge van de verbetering der tech niek, en de uitbreiding der communicatie middelen. De vrees voor onbilljjke bevoordee ling van den eenen pachter of huurder boven den anderen is uitgesloten, omdat de vast stelling daarvan voor akker- en weidegrond geschiedt door vrije concurrentie en voor grond, waai op huizen zjjn gebouwd, door den gemeente raad in het openbaar onder controle van het geheele publiek, dat daarbjj het grootste be lang heeft. Zonder gevaar kan dan de gemeenschap spoorwegen, kanalen, waterleidingen enz. aan leggen binnen haar gebied, want de vermeer dering van de waarde van den grond, die daarvan het gevolg is, komt aan haar zelve ten goede. Thans laten wjj de kosten voor dergeljjke werken betalen door de belastingschuldigen en schenken het voordeel er van op de licht zinnigste wjjze weg aan toevallige grond bezitters, die er geen hand voor verlegd hebben. De voorgestelde hervorming door vreedzamen afkoop van het privaat grondbezit zou, zegt de heer Stoffel verder, vroeger niet mogeljjk zyn geweest, omdat er gebrek was aan kapitaal thans dringt zjj zich aan ons op door den nooit gekenden overvloed van kapitaal, die een ge volg is van het versterkt vruchtdragend ver mogen van den arbeid, van het kapitaal en van den grond door de toepassing van de uit vindingen en ontdekkingen van den nieuwen tjjden die overvloed kan tengevolge van de betere verdeeling van het arbeidsproduct, van hooger loon en lager rente, die noodzakeljjk moeten voortvloeien uit het staatsgrondbezit- raonopolie, nog reusachtig toenemen. Hooger loon en lager kapitaalrente zullen oorzaak zijn, dat ontzettend veel arbeidskracht en kapitaal, die nu improductief worden aangewend, dan zullen medewerken om de totale productie te vergrooten, om den overvloed van rjjkdom nog veel grooter te maken. Men denke slechts aan het enorme verlies van productie-vermogen, veroorzaakt door onze staande legers, waardoor millioenen menschen in de kracht van hun leven op kosten dei- voortbrengers moeten onderhouden worden, terwjjl zjj bjj betere maatschappeljjke toestan den allen konden medewerken aan de productie aan onzen overbezetten handelsstand, waarvan reeds Stuart Mill berekende, dat 9/10 der kooplieden overbodig is, die bjj hooger loon direct in productieve beroepen zich zouden be geven; aan de verspilling van arbeidskracht waartoe ons belastingstelsel aanleiding geeft, waardoor van den douanier en den smokkelaar af tot den hoogsten ambtenaar bjj de belastin gen in Den Haag, een leger van menschen improductief werkzaam zjjn ten koste der be lastingschuldigen aan de breede schare van improductieve verbruikers, die nuttig werkzaam zouden willen en kunnen zjjn, wanneer zjj slechts kans zagen daarmede een behoorljjk loon te verdienen aan onze groote industrieele reserve-armée, bestaande uit geheel of tendeele leegloopende arbeiders, die direct gaan produ- ceeren, wanneer er door hooger; loon vraag komt naar hun arbeidskrachtaan onze stil staande fabrieken, onze machines, die slechts ten halve gebruikt worden, omdat er niet ge noeg vraag is naar hare producten; aan de enorme hoeveelheid kapitaal, die de productie zou kunnen vergrooten, maar nu den bezitter alleen dient als werktuig om zich het arbeids product van andere menschen toe te eigenen en ten laatste, bedenk welk een onberekenbaar verlies onze productie leidt door slecht gevoede, slecht gekleede, slecht gehuisveste, slecht on derwezen arbeiders, die, wanneer slechts het loon hooger was, en zij daardoor in alle be hoeften konden voorzien, met dezelfde krachts inspanning gemakkeljjk het dubbele van thans zouden kunnen voortbrengen. Als wjj ons rekenschap geven van de reusach tige verspilling van productieve kracht, waaraan direct een einde kan gemaakt worden door een betere verdeeling van het arbeidsproduct, dan kunnen wij er niet aan twjjfelendat bjj hooger loon en lage rente, die een gevolg zullen zjjn van het staatsgrondbezit-monopolie, zelfs met onze tegenwoordige productie-middelen, over vloed kan zjjn voor allen. In een slotartikel volgen wy den schrijver nog in zijn betoog, waar hij ons wyst op de gevolgen van den voorgestelden maatregel voor kapitalist en arbeider en aangeeft hoe hy in den staat der toekomst, dien hy ons voorspiegelt, zich de taak der regeering voorstelt. De Dinsdag avond door de Tweede kamer genomen beslissing inzake de geldeljjke rege ling der onderwjjskosten tusschen ryk en gemeenten, zooals die door de regeering is voorgesteld, kan zegt het Hbld van groo- ten invloed zjjn op het lot van het geheele ontwerp. Om aan de tegenwoordige uitkeering van 30 een einde te maken, en vooral om gel- deljjken steun aan de bjjzondere school te kun nen verleenen heeft de regeering voorgesteld betaling eener zekere som uit de rjjkskas voor eiken onderwijzer. Het onhoudbare (en daarom ook niet strikt toegepaste) stelsel van rechts gelijkheid bracht dan mede, dat voor openbare en bjjzondere scholen een gelijke bjjdrage van dien aard werd gegeven. Het stelsel is eenvoudig, maar zeer onbillyk, zegt genoemd blad. Het belooft voor eiken onderwjjzer een vast bedrag, hetzelfde, onver schillig of hjj in een klein dorp dan wel in een groote stad is aangesteld. Alleen wordt verschil gemaakt, naarmate de school meer of minder leerlingen telt. De onbilljjkheid dezer regeling is door alle deskundigen in het licht gesteld. Een kleine gemeente, met éen school van 310 kinderen, waarvan het schoolhoofd stel ƒ1000 geniet, zal ƒ500 uit de schatkist ontvangen, dus 50 pet. Maar een groote stad, die zulk een hoofd 2000 moet toeleggen, zal hjj behoorljjk kun nen leven, ontvangt eveneens f 500of slechts 25 pet. vergoed. Hoe kan dit billjjk zyn Het gevolg der regeling zou dan ook zyn, dat vooral de zeer bevolkte gemeenten, met een talrjjk aantal min- en onvermogenden, een gevoeligen slag in hare geldmiddelen zouden ondervinden. Van daar het voorstel der heeren Hartogh, Van Houten en Rutgers om weder een percen tage vast te stellen en wel uitkeering van ten hoogste 50 pet. der werkelyk genoten jaar wedden. Daarop toch kwam in hoofdzaak het amendement neder, dat Dinsdag avond is af gestemd. De drie liberale afgevaardigden hadden er nog een aan toegevoegd, volgens welk voor de verschillende gemeenten, naar gelang »der eischen van het levensonderhoud", door de regeering een laagst bedrag der jaarwedden zou worden vastgesteld. Dit voorstel kon echter geen genade vinden in de oogen der meerderheid. Het onbilljjke regeeringsartikel is goedge keurd, en een kiem van ontbinding in de regeling geblevenwant op den duur is die onbilljjkheid onhoudbaar. Het ergste is wel, zegt het Hbld verder, dat zjj de gemeentebe sturen kan nopen het getal onderwjjzers zeer in te krimpen, ten nadeele der volksschool. Bij de overgangsbepalingen kan echter nog gewaakt worden, dat de schromelijke gevolgen voor vele gemeentekassen eenigermate worden verzacht. In de beslissing ligt voor de liberale party een zeer ernstig bezwaar tegen de aanneme lijkheid der geheele regeling. Veel zal nog afhangen van de verdere onderdeelen, met name de regeling van het schoolgeld en de waarborgen voor goed bjjzonder onderwjjs aan de gesubsidieerde scholen. Daar zal de ëigen- ljjke slag geleverd worden. Laat ons hopen, dat de rechterzjjdedie Dinsdag door stemmental niet door goede redenen stat pro ratione voluntas zegevierde vóór alles in 't oog zal houden, dat niet alleen de Tweede kamer de eindbe slissing in handen heeft. De vergadering van de Staten-Generaal wordt aanstaanden Zaterdag, des namiddags 3 uren, door den minister van binnenlandsche zaken gesloten. Bjj kon. besl. is aan den ontvanger der dir. bel., invoerr. en acc. F. A. J. Corbey te Reuver, op zyn verzoek, eervol ontslag verleend uit 's rijks dienst, met vrjjlating om zjjne aanspra ken op pensioen te doen gelden. De derde afdeeling van het departement van justitie (politie, jacht en visscherij, rjjksveld- wacht, enz.) is, na den dood van den chef, den referendaris mr. T. Modderman, opgeheven en gevoegd by de tweede afdeeling (staats- en volkenrecht, strafrecht, strafvordering, enz.), waarvan hoofd is de referendaris nir, Snyder van Wissenkerke.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1889 | | pagina 1