N°. 214. 1320 Jaargang. 1889. Dinsdag 10 September. Deze courant verschijnt dagelijks; met uitzondering van Zon- en Feestdagen? Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-aJ Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lagere Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 9 September. De oplossing der sociale kwestie door opheffing van het privaat grondbezit. ONDERWIJS. RECHTSZAKEN. UIT STAD EN PROVINCIE. De Nationale Kolfwedstrijd tilllDIIRIIil.Süli: (M1ANT. Thermometer. Middelburg 9 Sept. vm. 8 u. 60 gr. m. 12 u 70 gr. av. 4 u. 68 gr. F Verwacht Z. "W. wind. Agenten te VliasingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. w. Bolland, te Kruiningen: f. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te TholenW. A. van nieuwenhuijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam; de Gebr. Belineante, te's Gravenhage, en het Algemeen advertentiebureau van A. de la Mae Azn, te Amsterdam, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjja en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John f. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te een uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen I zjj des avonds nog worden opgenomen li. Om na te gaan waar de oorzaak schuilt van den tegenwoordigen maatschappelijken toestand vraagt de heer Stoffel verderMaar de werk gevers dan, de fabrikanten, de landbouwers, spelen zij den rol van den hond in de trog, ontstelen zjj den arbeider zjjn loon Volstrekt niet. Geen werkgever, geen boer zal op eenige zoogenaamde winst kunnen rekenen boven het loon voor zijn arbeid, wanneer hij het geld, dat hjj in zijne zaken noodig heeft, moet leenen tegen de gewone rente of land moet pachten tegen den heerschenden pachtprjjs en moet con- curreeren tegen anderen op de productenmarkt. Zjj kunnen hunnen arbeiders niet meer geven dan het gewone heerschende loon, en mogen nog zeer tevreden zjjn, wanneer zij ook zelf hun loon kunnen verdienen. Niet in zijn hoedanigheid van werkgever, kan de fabrikant of de boer winst maken; hij kan dit alleen als kapitalist of grondbezitter. Er bestaat geen strijd van belangen tusschen werkgever en werklieden, hunne belangen zjjn dezelfde, maar wel bestaat er strjjd tusschen den loontrekker en den rentetrekker. Wanneer er geen werkgevers bestonden, maar overigens het kapitaal gelegenheid had, evenals nu, 'om zich rente te verschaffen, dan zouden, wanneer de arbeiders direct tegen elkander concurreerden, om werk te krijgen of grond te pachten, de loonen stellig nog lager, de pachten nog hooger zjjn dan thans. De arbeider in het bezit van de arbeidsmid delen (waarvan de socialisten spreken) drukt het loon nog lager dan dat van den arbeider in dienst van een werkgever. Waar de Zaandammer meesterknecht in het bezit van een molen is, om hout te zagen of krjjt te malen, daar drukt hjj zelf het loon lager dan het vroeger voor arbeiders, in dienst van een werkgever, ooit is geweest. Waar de arbeiders tegenwoordig in den strijd om werk te krjjgen, zelf als ondernemers tegen elkander concurreeren, terwjjl de honger hen aangrjjnst, daar zjjn de loonen het allerlaagst, zonder dat een werkgever er iets afhaalt. Wanneer echter de arbeider toegang heeft tot den grond en het gebruik van kapitaal, dan kan de werkgever den werkman nooit een cent van zijn loon ontnemen, want hjj gaat dan alleen bjj een werkgever in dienst, wanneer deze hem een hooger loon biedt dan hjj kan verdienen, wanneer hjj voor eigen rekening werkt. Maar waarom vragen de landbouwer en de fabrikant niet meer. kapitaal ter leen? Zjj be zitten immers, zooals wjj gezien hebben, de kennis en de macht, om de productie onafzien baar te vermeerderen. Waarom zorgen zij er niet voor, dat ledige handen werk en honge rige magen brood krjjgen De kapitalist vertrouwt hen niet en eischt een hooge rente van hen, die steeds hooger wordt met het toenemen van het gevaar der kapitaal belegging in handel en industrie. Maar kennen zjj dan hun vak niet? O ja Zij hebben de natuur bespied en hare wetten bestudeerdmet moeite en opoffering hebben zjj zich de lessen der wetenschap ten nutte gemaaktzjj zjjn gereed voor een tien voudige productie en kunnen er ook het kapi taal wel toe krjjgen, wanneer maar éene voor waarde is vervuld wanneer zjj maar koopers kunnen vinden voor hunne producten. Verschaf ons die, zeggen zjj, en wij produ- ceeren het tienvoudige. Wat baat het ons echter, of wij ons afsloven, om uit t.e vinden en te ontdekken en meer brood, meer huizen, meer kleeren, meer weelde-artikelen voort te brengen, waaraan millioenen behoefte hebben, wanneer die millioenen ze toch niet van ons kunnen koopen Omdat wjj niet genoeg koopers hebben, omdat wjj »over-prodnctie" maken, daarom kwjjnen landbouw en njjverheid. Waar moeten wjj die koopers zoeken Niet bjj dat éene procent rjjken, wier behoef ten geheel en al vervuld zjjn, die niet meer willen en ook niet veel meer kunnen verteren dan thans, die hun steeds aangroeiend koop vermogen toch niet gebruiken, om meer van onze producten te koopenmet de producten, die zjj van ons willen koopen, is de markt overvoerd. Neen, wij moeten tot koopers krjjgen de 99 der menschen, wier behoeften grooter zjjn dan hun koopkrachten die massa wil koopen en wil voor onze producten gaarne werken en dus andere producten er voor in de plaats geven, wanneer zjj er maar toe in de gelegenheid wordt gesteld. Het eenige middel om hun koopkracht te vermeerderen en daardoor landbouw en njjver heid in staat te stellen, haar onbegrensd pro ductie-vermogen te ontwikkelen, bestaat in het verschaffen van hooger loon aan ieder, die arbeidt, hetzjj met het hoofd of met de hand. En dat hoogere loon kan alleen verkregen worden door verlaging der rente. Voor hem, die oogen heeft om te zien en hersenen om zich rekenschap te geven van datgene, wat hjj ziet, is er niets raadselachtigs in onzen tegenwoordigen toestand. Het totale arbeidsprodukt wordt verdeeld tusschen een klein gedeelte der menschen, de bezitters van grond en kapitaal aan ene zjjde, en de massa der arbeiders, die voor loon wer ken, aan de andere zjjde. Nu was vroeger de verdeeling zóo, dat de kapitalisten I en de arbeiders van het ge- heele produkt kregen en bet totale produkt werd toen ongeveer verteerd. Maar nu is in onzen tjjd de kleine minderheid der menschen, die kapitaal en grond bezitten, door middel van de arbeidbesparende machines er in ge slaagd, om zich A van het totale arbeidsproduct toe te eigenen in den vorm van meer grond en kapitaalrente, terwjjl het aandeel der arbei ders tot op is gedaald. Het aantal arbeiders neemt toe met het toe nemen der bevolking, maar het gezamenljjk loon neemt, door de concurrentie der machines, niet toe, ondanks de meerdere vruchtbaarheid van hun arbeid. De kapitalisten worden dus steeds rjjker en de arbeiders steeds armer. Nu kunnen echter de kapitalisten door hun klein aantal, ondanks de groote toeneming der weelde onder die menschen, toch het hun toe vallend deel der productie onmogeljjk verteren wjj willen aannemen, dat zjj er f van verteren, dat wil zeggen, dat zjj voor f van het hun in den vorm van interest en pacht uitbetaalde geld als kooper van arbeidsproducten optreden en dat de arbeiders hun geheele loon verteren, dan bljjft er toch altjjd j der totale productie onverkocht en een gedeelte der arbeiders wordt gedwongen met produceeren op te houden en dus in het geheel geen loon te verdienen, totdat het overschietend deel door de kapi talisten van de markt is genomen. Omdat de kapitalist een steeds aangroeiend deel van het algemeen arbeidsprodukt geniet, daarom zjjn de loonen niet gestegen met de toenemende vruchtbaarheid van den arbeid; en doordat hjj zjjn aangroeiend aandeel niet ver teert maar bespaart, ontstaat het werkgebrek en de daarmede gepaard gaande ellende, die met wiskundige zekerheid zal toenemen, naar mate de arbeidbesparende machines en de besparingen der kapitalisten toenemen. Wjj allen, werkgevers en werklieden, fabri kanten en kooplieden, geleerden en boeren, wjj verdringen, wjj vertrappen elkander in den strjjd om werk en broodwjj vechten, om een aandeel te krjjgen van het steeds kleiner wordend loon, dat de bezitters van kapitaal en grond ons willen toewerpen. Tijdelijk kan dit werkgebrek verminderd en daardoor het loon verhoogd worden door groo- tere vertering van de rjjken, belegging van het kapitaal in improductieve zaken, waarbjj wel loon wordt betaald, maar geen rente wordt genoten (het maken van een mislukt Panama kanaal, oorlogstoerustingen, pantserschepen enz.) en door een oorlog, waarin vele producten van menscheljjken arbeid worden vernield en de productie tjjdeljjk wordt belemmerd. Duurzaam kan de toestand alleen verbeterd worden door een betere verdeeling van het arbeidsproduct, door hooger loon en lager rente. Onze treurige maatschappeljjke toestand, waarin de strjjd om het bestaan gevoerd wordt met de gruwelijkste middelen, waarin armoede en de vrees voor armoede de menschen verlagen en verdierljjken, wordt niet veroorzaakt door »de karigheid der natuur", niet door een »te groot aantal menschen drukkend op de mid delen van bestaan"; niet door den een of an deren regeeringsvorm; niet door de meerdere of mindere deugd bjj de rjjken of armen, maar enkel en alleen door de ongeljjke verdeeling van het arbeidsproduct tusschen den loontrekker en den rentetrekker. Verleden Zaterdag had op de bovenzaal van de sociëteit de Vergenoeging alhier plaats de vergadering van leeraren aan de normaal inrichtingen in de 2e inspectie, welke bjjeen- komst tengevolge der ernstige ongesteldheid van den inspecteur, den heer A. Moens, ge leid werd door den heer D. de Groot, arron- dissements-schoolopziener te Utrecht. De vergadering was gewjjd.aan het bespre ken van het onderwjjs in de aardrijkskunde en den zang aan normaal-inrichtingen, naar aan leiding van stellingen, die te voren waren rondgezonden. Die omtrent het aardrjjkskundig onderwjjs werden ingeleid en verdedigd door den heer L. E. A. van der Lep, onderwjjzer aan de rijks kweekschool alhier; die betreffende den zang door den heer Ruigrok te Baarn. De vergadering werd bijgewoond door vele onderwjjzers aan de normaal-inrichtingen in de verschillende deelen der provinciën en door den heer C. M. van Visvliet, schoolopziener in het district Middelburg. De debatten waren zeer geanimeerd. Mej. A. C. Ramondt, werkzaam aan de chr. school te Goes, is benoemd tot onderwjj- zeres aan de chr. school te Njjverdal, Overjjsel. Op de vergadering van het onderwijzers- gezelschap 's Gravenpolder, Zaterdag te Ove- zande gehouden en door het grootste deel der leden bjjgewoond, behandelde de heer Lejjs, hoofd der school te Baarland, de vraag Hoe moet de onderwijzer Nederl. taal- en letter kunde bestudeeren De heer Lejjs betoogde, dat wie niet voor het examen studeert, in den regel het beste examen zal doen, terwjjl hjj echter de opmer king erbjj voegde, dat, als het examineeren wierd nagelaten, bjj velen ook wel de studie zou ophouden. In eene boeiende, rede sprak hjj daarin over: 1. voortbrengselen der letterkunde; 2. lezen, overluid lezen draagt aanmerkeljjk bjj tot het recht begrip van een stuk. Op dringend verzoek der vergadering zou de heer Lejjs in eene volgende bjjeenkomst zjjne rede vervolgen. Vervolgens las de heer Kousemaker, hoofd der school te Nisse, een opstel voor uit de Vragen des Tijds »De geschiedenis in de lagere school" door Hinse, ter bestrijding van den heer Rauwerda, die genoemd vak onnoodig, ja, onschadelijk achtte voor de school. Geen wonder, dat zich, naar aanleiding van het ge- lezene, een uitvoerige gedachtenwisseling ont- pon, waarbij zich een tamelijk verschil van smeening openbaarde. Kantongerecht te Middelburg. Mr. C. Lucasse, advocaat en procureur te Middelburg, zal verder als gemachtigde der gedaagden in de kerkeljjke zaken van Koude- kerke, wegens 't niet voldoen van den aanslag in den hoofdeljjken omslag, optreden. De zaken werden in de zitting van heden alle geremitteerd tot over 3 weken. Naar wjj vernemen zjjn I. de B. en G. S., verdacht van brandstichting in den avond van 10 Juli 11. in eene aan de Coosje-Buskenstraat te Vlissingengelegen woning, heden op vrjje voeten gesteld. Het Zondagavond door Excelsior in het Schuttershof alhier gegeven avondfeest.was druk bezocht en slaagde vrij goed. Wat de muziek te wenschen overliet, werd rijkelijk vergoed door het fraaie vuurwerk. Zaterdagavond arriveerde met den snel trein van Duitsehland te Vlissingen Frau Suzanne Schmaltz uit Petersburg, welke dame tot de naaste omgeving der koningin van Roemenië behoort. Na in het Hotel de Commerce aldaar te zjjn afgestapt, is genoemde dame Zondagmorgen naar Domburg vertrokken. Zondagmiddag kwam met de dagboot Engeland Z. K. H. de prins van Wied van Londen te Vlissingen aan. Met den aanslui- tenden trein zette hjj de reis naar Middelburg en verder naar Domburg voort. Ook te Vlissingen op den Noordzeeboule- vard en te Terneuzen werd Vrijdag de ont ploffing te Antwerpen duideljjk waargenomen niet alleen door den slag als van een kanon schot, maar ook door het rammelen van ramen en binnendeuren. Indertjjd is aldus meldt men ons bjj de bevoegde autoriteiten aanvraag gedaan om de ladingen kardoezen uit Spanje te Terneuzen te mogen lossen ter verdere transporteering naar België} dat is toen geweigerd. Te 's Heerenhoek is, ter vervanging van wijlen den heer P. C. de Jonge, tot wethouder benoemd de heer P. C. Westdijk. Zaterdag werd te Cortgene in de gemeen teschool eene bloemententoonstelling gehouden, gekweekt door onderscheiden inwoners van de gemeenten uit Noord-Beveland, waarvoor in het voorjaar tegen eene kleine vergoeding stekjes zijn verkrijgbaar gesteld. Dat het kweeken van bloemen bjj velen daar in den smaak valt, bewees deze tentoonstelling ten volle. Er waren zeer prachtige exemplaren aanwezig. Van de gelegenheid om het inge- zondene kosteloos te bezichtigen werd ruim ge bruik gemaakt. Voor iedere gemeente waren drie prjjzen in geld uitgeloofd, waarvan de volgende personen de gelukkige waren Colijnsplaatle p. J. Caljouw, 2e p. D. v. d. Moer, 3e p. wed. J. Vink; Cortgene: le p. J. G. Luyendjjke, 2e p. A. Maas, 3e p. J. Jeronimus Wissekerke le p. W. Swenne, 2e p. F. Kipper man, 3e p. H. P. de LooffCatsle p. A. W. Markusse, 2e p. K. Schippers, eereprjjs M. J. Sturm. De fanfaren-vereeniging Eendracht maakt macht te Cortgene luisterde deze tentoonstelling op door het uitvoeren van eenige muzieknommers. Door de heeren L. Witters en W. Wirtz te Cortgene is aanvrage gedaan en verkregen tot het plaatsen van eene weegbrug op de kade aldaar. Met de werkzaamheden daarvoor is men reeds begonnen om nog tegen de aanstaande suiker bieten-campagne gereed te zjjn. Vrjjdagavond brandden te Clinge twee hofsteedjes af, bewoond door Jos. Reins en de wed. Rejjaard. Bjj eerstgenoemde kwamen drie koeien in de vlammen om, terwijl op beide hofsteedjes al het voorhanden graan verloren ging. Oorzaak van beide branden onbekend. Zaterdag viel te Grauw een persoon, die in niet nuchteren toestand met zjjne kar huis waarts keerde, van zjjn voertuig, met het ge volg dat dit over hem heen reed. Aan de borat, den schouder en een arm bekwam hjj ernstige kwetsuren; bewusteloos werd hjj op den weg gevonden, doch later kwam hjj weer bjj TB GOES. Van onzen eigen verslaggever. I. Telken jaren wordt door den Nederlandschen Kolf bond, die de liefhebbers van het vroeger algemeen bekende doch in den laatsten tjjd op den achtergrond geraakte kolven tot aaneen sluiting bracht en in onderscheidene deelen van ons vaderland afdeelingen bezit, in eene dier afdeelingen een wedstrijd gehouden, die de kolvers van heinde en ver te zamen brengt. Deze bond bestaat sedert 13 Mei 1885 en telt reeds 17 afdeelingen. President ervan is de heer H. Jager en secretaris de heer J. W. Tuinenburg. Dit jaar was Goes, waar het kolfspel nog vele beoefenaars telt, voor den wedstrjjd en de algemeene vergadering aangewezen, die heden en morgen, 9 en 10 September, in de daarvoor zoo uitstekend geschikte baan en lokalen van de Prins van Oranje worden gehouden. Alvorens onze taak, verslag te geven van hetgeen bjj deze gelegenheid in Goes voorvalt, aan te vangen, meenen wjj onzen lezers het een en ander te moeten mededeelen omtrent het kolfspel zelve, wjjl dit in onze omgeving slechts door enkelen beoefend wordt en vooral bij de jongeren van dagen zeer weinig bekend is. Wjj putten daartoe voornameljjk uit J. ter Gouw's Volksvermaken. Het kolven is een echt vaderlandsch spel, dat in Holland thuis behoort, en bjj Duitschers, Franschen en Engelschen niet bekend is, dan voor zooveel zjj het in ons land hebben gezien. Het is ook een zeer oud spel, want we lezen er reeds van in de middeleeuwen toen men het zelfs in de kerken en op de kerkhoven ter hand nam. Zoo vindt men in eene Naarder keur uit dien tjjd: „Niemandt boeverjje in der kercken noch opteu kerck-hove te doen met kolven, ballen of elooten," en zelfs nog in „het midden der vorige eeuw waren verbods bepalingen tegen het kolven op de kerkhoven noodig. Op het jjs werd 's winters druk gekolfd, ter wjjl des zomers afgeschutte perkjes ervoor werden ingericht. Ook langs de wegen, waar die slechts effen genoeg waren, kolfden mannen en jongenszjj staken een paar stokken in den grond om tot paaltjes te dienen en maakten taet de hand >een tuitje", d. i. een hoopje zand of aard, waar zjj den bal op plaatsten om een fikschen slag te doen en den bal van paal tot paal te brengen, Daar "zjj echter met dat spel den weg belemmerdenwerd het natuurljjk verboden. In de 17e eeuw werden daarom bjj de wjjnhuizen kolfbanen aangelegd met een vasten en waterpassen vloer en fraaie gedraaide kolfpalen. De kolfballen werden zwaarder en elastiek gemaaktzjj werden volkomen bolrond van sajet samengerold en met witleer overtrok ken, terwjjl de kolven met koperen klikken voorzien werden. In de achttiende eeuw werden fraaie overdekte kolfbanen gebouwd om tegen zon en regen beschut te zjjn en ten allen tjjde ongestoord te kunnen kolven. Het waren lang werpige loodsen 80 voet lang en 20 voet breed, waarin een vloer lag, die uit een mengsel van leem en kalk bestond, vast, glad en waterpas gemaakt. Op een vierde der lengte van elk eind der baan stond een paal uit hard hout gedraaid en somtijds tot op de hoogte van een paar voeten uit klokmetaal gegoten of daar- mêe omgekeerd, om beter te klinken bjj het aanslaan der groote leeren ballen. De kolfkunst bestond en bestaat nog in 1t het eerst raken van twee palen. Die uitslaat moet, wanneer hjj niet terstond den tegenover hem staanden paal raakt, trachten te bewerken dat zjjn medespeler of maat, die daar post gevat heeft, den paal raken en den bal weder voor den eersten, paal brengen kan. Het spreekt van zelf dat er een groote mate van geoefend heid, gepaard aan een vaste hand, een juist oog en vlugheid noodig is om in dit lustige vroljjke"spel uit te munten. Op bovenstaande wijs wordt veelal het kolf spel met achten gespeeld. Bjj een wedstrjjd is echter de regeling eenigs- zins andersdaar wordt bjj het uitslaan van den voorpaal getracht den achterpaal te raken. Wordt deze niet geraakt, dan moet de bal eerst tegen den achterpaal geslagen worden om dan weder zoo kort mogeljjk voor den voorpaal te komen. Na den derden slag wordt het aantal punten, dat gevonden wordt tusschen de ljjnen, die op de baan zjjn afgeteekend en 12 in getal is, waarvan de 6 hoogste nommers achter de be- nedenpaal gevonden worden, saamgeateld. Het aantal slagen bedraagt driemaal vijf. Toen de liefhebberij in vollen bloei was lie ten de kasteleins jaarljjks om een prjjs kolven, b. v. een zilveren kolf met een fluweelen hand- vatsel, dat met goud- en zilverdraad gebor duurd was. Er werd bjj het kolven grof gespeeld en zwaar gewed en een schrjjver uit het begin dezer eeuw verzekert dat menig Amsterdam mer zich in de kolfbaan geruïneerd had. 't Is trouwens nog niet zoolang geleden dat men in alle tuinen rondom Amsterdam, waar »een fatsoenljjk publiek" verwacht werd, mooie kolfbanen had, zelfs binnen de stad vond men ze in de Plantage en elders; de »keizerljjke kolfbaan" op de Keizersgracht was langen tjjd vermaard. De heeren kolfden terwjjl zjj de onmisbare lange pjjp rooktenwas 't hun beurt om te spelen, dan namen zjj de pjjp dwars in den mond, om met beide handen da kolf aan te vallen en de horizontaal liggende pijpensteel diende tot liulpljjn bjj hunne wis kundige berekeningen. Ook te Middelburg bestonden in vroeger jaren onderscheidene kolfbanen in de sociëteiten en koffiehuizen, 0. a. in het Schuttershof da Edele Handboog een zeer fraaie overdekte baan. Die baan is wel in stand gebleven doch words reeds sedert jaren tot andere doeleinden be nuttigd. Een baan, waar door een beperkt aantal heeren nog steeds het oud vaderlandsch spel wordt beoefend, vindt men op den Singel tusschen de voormalige Dam- en Noordpoort, terwjjl ook in de sociëteit St. Joris een tweetal vereenigingen zich geregeld met het kolfspel amuseeren. Twee vjjanden hebben de kolfbanen allengs verdreven de biljarten en de spoorwegen. Toen de periode der spoorwegen begon werd die der kolfbanen gesloten. Maar toch was de val van de kolf reeds verscheiden jaren vroeger be gonnen en wel door de concurrentie van het biljart, dat zelfs op de dorpen de kolfbaan verdrong. Zooals wjj boven zeiden hebben de liefhebbers zich daardoor niet laten ontmoedigen maar de handen ineen geslagen om te trachten het oude volksvermaak, waarin tot in het begin dezer eeuw ook rjjken en aanzienleken eene geliefkoosde uitspanning vonden, in eere te houden. De kolfbaan te Goes, waarin de deelnemers aan den wedstrijd hunne bedrevenheid zullen moeten toonen, bestaat reeds jaren in het koffie huis de Prins van Oranjezjj werd echter ver bouwd en kan, naar kenners verzekeren, gerust de vergelijking met andere in den lande doorstaan. De kolvers, die thans zich met elkaar zullen meten, bevinden zich op historischea grond, want reeds in 1772 werd een der voof«

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1889 | | pagina 1