N°. 214.
1320 Jaargang.
1889.
Dinsdag
10 September.
Deze courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-aJ
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lagere
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 9 September.
De oplossing der sociale kwestie
door opheffing van het privaat
grondbezit.
ONDERWIJS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
De Nationale Kolfwedstrijd
tilllDIIRIIil.Süli: (M1ANT.
Thermometer.
Middelburg 9 Sept. vm. 8 u. 60 gr.
m. 12 u 70 gr. av. 4 u. 68 gr. F
Verwacht Z. "W. wind.
Agenten te VliasingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. w. Bolland, te Kruiningen: f. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te TholenW. A. van
nieuwenhuijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie
bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam; de Gebr. Belineante, te's Gravenhage, en het Algemeen advertentiebureau van A. de la Mae Azn, te Amsterdam,
annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjja en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John f. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te een uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
I zjj des avonds nog worden opgenomen
li.
Om na te gaan waar de oorzaak schuilt van
den tegenwoordigen maatschappelijken toestand
vraagt de heer Stoffel verderMaar de werk
gevers dan, de fabrikanten, de landbouwers,
spelen zij den rol van den hond in de trog,
ontstelen zjj den arbeider zjjn loon
Volstrekt niet.
Geen werkgever, geen boer zal op eenige
zoogenaamde winst kunnen rekenen boven het
loon voor zijn arbeid, wanneer hij het geld,
dat hjj in zijne zaken noodig heeft, moet leenen
tegen de gewone rente of land moet pachten
tegen den heerschenden pachtprjjs en moet con-
curreeren tegen anderen op de productenmarkt.
Zjj kunnen hunnen arbeiders niet meer geven
dan het gewone heerschende loon, en mogen
nog zeer tevreden zjjn, wanneer zij ook zelf
hun loon kunnen verdienen.
Niet in zijn hoedanigheid van werkgever,
kan de fabrikant of de boer winst maken; hij
kan dit alleen als kapitalist of grondbezitter.
Er bestaat geen strijd van belangen tusschen
werkgever en werklieden, hunne belangen zjjn
dezelfde, maar wel bestaat er strjjd tusschen
den loontrekker en den rentetrekker.
Wanneer er geen werkgevers bestonden, maar
overigens het kapitaal gelegenheid had, evenals
nu, 'om zich rente te verschaffen, dan zouden,
wanneer de arbeiders direct tegen elkander
concurreerden, om werk te krijgen of grond te
pachten, de loonen stellig nog lager, de pachten
nog hooger zjjn dan thans.
De arbeider in het bezit van de arbeidsmid
delen (waarvan de socialisten spreken) drukt
het loon nog lager dan dat van den arbeider
in dienst van een werkgever.
Waar de Zaandammer meesterknecht in het
bezit van een molen is, om hout te zagen of
krjjt te malen, daar drukt hjj zelf het loon
lager dan het vroeger voor arbeiders, in dienst
van een werkgever, ooit is geweest.
Waar de arbeiders tegenwoordig in den strijd
om werk te krjjgen, zelf als ondernemers tegen
elkander concurreeren, terwjjl de honger hen
aangrjjnst, daar zjjn de loonen het allerlaagst,
zonder dat een werkgever er iets afhaalt.
Wanneer echter de arbeider toegang heeft
tot den grond en het gebruik van kapitaal, dan
kan de werkgever den werkman nooit een cent
van zijn loon ontnemen, want hjj gaat dan alleen
bjj een werkgever in dienst, wanneer deze hem
een hooger loon biedt dan hjj kan verdienen,
wanneer hjj voor eigen rekening werkt.
Maar waarom vragen de landbouwer en de
fabrikant niet meer. kapitaal ter leen? Zjj be
zitten immers, zooals wjj gezien hebben, de
kennis en de macht, om de productie onafzien
baar te vermeerderen. Waarom zorgen zij er
niet voor, dat ledige handen werk en honge rige
magen brood krjjgen
De kapitalist vertrouwt hen niet en eischt
een hooge rente van hen, die steeds hooger
wordt met het toenemen van het gevaar der
kapitaal belegging in handel en industrie.
Maar kennen zjj dan hun vak niet?
O ja Zij hebben de natuur bespied en hare
wetten bestudeerdmet moeite en opoffering
hebben zjj zich de lessen der wetenschap ten
nutte gemaaktzjj zjjn gereed voor een tien
voudige productie en kunnen er ook het kapi
taal wel toe krjjgen, wanneer maar éene voor
waarde is vervuld wanneer zjj maar koopers
kunnen vinden voor hunne producten.
Verschaf ons die, zeggen zjj, en wij produ-
ceeren het tienvoudige. Wat baat het ons
echter, of wij ons afsloven, om uit t.e vinden
en te ontdekken en meer brood, meer huizen,
meer kleeren, meer weelde-artikelen voort te
brengen, waaraan millioenen behoefte hebben,
wanneer die millioenen ze toch niet van ons
kunnen koopen Omdat wjj niet genoeg koopers
hebben, omdat wjj »over-prodnctie" maken,
daarom kwjjnen landbouw en njjverheid.
Waar moeten wjj die koopers zoeken
Niet bjj dat éene procent rjjken, wier behoef
ten geheel en al vervuld zjjn, die niet meer
willen en ook niet veel meer kunnen verteren
dan thans, die hun steeds aangroeiend koop
vermogen toch niet gebruiken, om meer van
onze producten te koopenmet de producten,
die zjj van ons willen koopen, is de markt
overvoerd. Neen, wij moeten tot koopers krjjgen
de 99 der menschen, wier behoeften grooter
zjjn dan hun koopkrachten die massa wil
koopen en wil voor onze producten gaarne
werken en dus andere producten er voor in de
plaats geven, wanneer zjj er maar toe in de
gelegenheid wordt gesteld.
Het eenige middel om hun koopkracht te
vermeerderen en daardoor landbouw en njjver
heid in staat te stellen, haar onbegrensd pro
ductie-vermogen te ontwikkelen, bestaat in het
verschaffen van hooger loon aan ieder, die arbeidt,
hetzjj met het hoofd of met de hand. En dat
hoogere loon kan alleen verkregen worden door
verlaging der rente.
Voor hem, die oogen heeft om te zien en
hersenen om zich rekenschap te geven van
datgene, wat hjj ziet, is er niets raadselachtigs
in onzen tegenwoordigen toestand.
Het totale arbeidsprodukt wordt verdeeld
tusschen een klein gedeelte der menschen, de
bezitters van grond en kapitaal aan ene zjjde,
en de massa der arbeiders, die voor loon wer
ken, aan de andere zjjde.
Nu was vroeger de verdeeling zóo, dat de
kapitalisten I en de arbeiders van het ge-
heele produkt kregen en bet totale produkt
werd toen ongeveer verteerd. Maar nu is in
onzen tjjd de kleine minderheid der menschen,
die kapitaal en grond bezitten, door middel
van de arbeidbesparende machines er in ge
slaagd, om zich A van het totale arbeidsproduct
toe te eigenen in den vorm van meer grond
en kapitaalrente, terwjjl het aandeel der arbei
ders tot op is gedaald.
Het aantal arbeiders neemt toe met het toe
nemen der bevolking, maar het gezamenljjk
loon neemt, door de concurrentie der machines,
niet toe, ondanks de meerdere vruchtbaarheid
van hun arbeid. De kapitalisten worden dus
steeds rjjker en de arbeiders steeds armer.
Nu kunnen echter de kapitalisten door hun
klein aantal, ondanks de groote toeneming der
weelde onder die menschen, toch het hun toe
vallend deel der productie onmogeljjk verteren
wjj willen aannemen, dat zjj er f van verteren,
dat wil zeggen, dat zjj voor f van het hun in
den vorm van interest en pacht uitbetaalde
geld als kooper van arbeidsproducten optreden
en dat de arbeiders hun geheele loon verteren,
dan bljjft er toch altjjd j der totale productie
onverkocht en een gedeelte der arbeiders wordt
gedwongen met produceeren op te houden en
dus in het geheel geen loon te verdienen,
totdat het overschietend deel door de kapi
talisten van de markt is genomen.
Omdat de kapitalist een steeds aangroeiend
deel van het algemeen arbeidsprodukt geniet,
daarom zjjn de loonen niet gestegen met de
toenemende vruchtbaarheid van den arbeid; en
doordat hjj zjjn aangroeiend aandeel niet ver
teert maar bespaart, ontstaat het werkgebrek
en de daarmede gepaard gaande ellende, die
met wiskundige zekerheid zal toenemen, naar
mate de arbeidbesparende machines en de
besparingen der kapitalisten toenemen.
Wjj allen, werkgevers en werklieden, fabri
kanten en kooplieden, geleerden en boeren, wjj
verdringen, wjj vertrappen elkander in den
strjjd om werk en broodwjj vechten, om een
aandeel te krjjgen van het steeds kleiner wordend
loon, dat de bezitters van kapitaal en grond
ons willen toewerpen.
Tijdelijk kan dit werkgebrek verminderd en
daardoor het loon verhoogd worden door groo-
tere vertering van de rjjken, belegging van
het kapitaal in improductieve zaken, waarbjj
wel loon wordt betaald, maar geen rente wordt
genoten (het maken van een mislukt Panama
kanaal, oorlogstoerustingen, pantserschepen enz.)
en door een oorlog, waarin vele producten van
menscheljjken arbeid worden vernield en de
productie tjjdeljjk wordt belemmerd.
Duurzaam kan de toestand alleen verbeterd
worden door een betere verdeeling van het
arbeidsproduct, door hooger loon en lager
rente.
Onze treurige maatschappeljjke toestand,
waarin de strjjd om het bestaan gevoerd wordt
met de gruwelijkste middelen, waarin armoede
en de vrees voor armoede de menschen verlagen
en verdierljjken, wordt niet veroorzaakt door
»de karigheid der natuur", niet door een »te
groot aantal menschen drukkend op de mid
delen van bestaan"; niet door den een of an
deren regeeringsvorm; niet door de meerdere
of mindere deugd bjj de rjjken of armen, maar
enkel en alleen door de ongeljjke verdeeling
van het arbeidsproduct tusschen den loontrekker
en den rentetrekker.
Verleden Zaterdag had op de bovenzaal van
de sociëteit de Vergenoeging alhier plaats de
vergadering van leeraren aan de normaal
inrichtingen in de 2e inspectie, welke bjjeen-
komst tengevolge der ernstige ongesteldheid
van den inspecteur, den heer A. Moens, ge
leid werd door den heer D. de Groot, arron-
dissements-schoolopziener te Utrecht.
De vergadering was gewjjd.aan het bespre
ken van het onderwjjs in de aardrijkskunde en
den zang aan normaal-inrichtingen, naar aan
leiding van stellingen, die te voren waren
rondgezonden. Die omtrent het aardrjjkskundig
onderwjjs werden ingeleid en verdedigd door
den heer L. E. A. van der Lep, onderwjjzer
aan de rijks kweekschool alhier; die betreffende
den zang door den heer Ruigrok te Baarn.
De vergadering werd bijgewoond door vele
onderwjjzers aan de normaal-inrichtingen in de
verschillende deelen der provinciën en door den
heer C. M. van Visvliet, schoolopziener in
het district Middelburg. De debatten waren
zeer geanimeerd.
Mej. A. C. Ramondt, werkzaam aan de
chr. school te Goes, is benoemd tot onderwjj-
zeres aan de chr. school te Njjverdal, Overjjsel.
Op de vergadering van het onderwijzers-
gezelschap 's Gravenpolder, Zaterdag te Ove-
zande gehouden en door het grootste deel der
leden bjjgewoond, behandelde de heer Lejjs,
hoofd der school te Baarland, de vraag Hoe
moet de onderwijzer Nederl. taal- en letter
kunde bestudeeren
De heer Lejjs betoogde, dat wie niet voor
het examen studeert, in den regel het beste
examen zal doen, terwjjl hjj echter de opmer
king erbjj voegde, dat, als het examineeren
wierd nagelaten, bjj velen ook wel de studie
zou ophouden. In eene boeiende, rede sprak hjj
daarin over: 1. voortbrengselen der letterkunde;
2. lezen, overluid lezen draagt aanmerkeljjk bjj
tot het recht begrip van een stuk.
Op dringend verzoek der vergadering zou de
heer Lejjs in eene volgende bjjeenkomst zjjne
rede vervolgen.
Vervolgens las de heer Kousemaker, hoofd
der school te Nisse, een opstel voor uit de
Vragen des Tijds »De geschiedenis in de lagere
school" door Hinse, ter bestrijding van den
heer Rauwerda, die genoemd vak onnoodig,
ja, onschadelijk achtte voor de school. Geen
wonder, dat zich, naar aanleiding van het ge-
lezene, een uitvoerige gedachtenwisseling ont-
pon, waarbij zich een tamelijk verschil van
smeening openbaarde.
Kantongerecht te Middelburg.
Mr. C. Lucasse, advocaat en procureur te
Middelburg, zal verder als gemachtigde der
gedaagden in de kerkeljjke zaken van Koude-
kerke, wegens 't niet voldoen van den aanslag
in den hoofdeljjken omslag, optreden.
De zaken werden in de zitting van heden
alle geremitteerd tot over 3 weken.
Naar wjj vernemen zjjn I. de B. en G. S.,
verdacht van brandstichting in den avond van
10 Juli 11. in eene aan de Coosje-Buskenstraat
te Vlissingengelegen woning, heden op vrjje
voeten gesteld.
Het Zondagavond door Excelsior in het
Schuttershof alhier gegeven avondfeest.was druk
bezocht en slaagde vrij goed. Wat de muziek
te wenschen overliet, werd rijkelijk vergoed
door het fraaie vuurwerk.
Zaterdagavond arriveerde met den snel
trein van Duitsehland te Vlissingen Frau
Suzanne Schmaltz uit Petersburg, welke dame
tot de naaste omgeving der koningin van
Roemenië behoort. Na in het Hotel de Commerce
aldaar te zjjn afgestapt, is genoemde dame
Zondagmorgen naar Domburg vertrokken.
Zondagmiddag kwam met de dagboot
Engeland Z. K. H. de prins van Wied van
Londen te Vlissingen aan. Met den aanslui-
tenden trein zette hjj de reis naar Middelburg
en verder naar Domburg voort.
Ook te Vlissingen op den Noordzeeboule-
vard en te Terneuzen werd Vrijdag de ont
ploffing te Antwerpen duideljjk waargenomen
niet alleen door den slag als van een kanon
schot, maar ook door het rammelen van ramen
en binnendeuren.
Indertjjd is aldus meldt men ons bjj
de bevoegde autoriteiten aanvraag gedaan om
de ladingen kardoezen uit Spanje te Terneuzen
te mogen lossen ter verdere transporteering
naar België} dat is toen geweigerd.
Te 's Heerenhoek is, ter vervanging van
wijlen den heer P. C. de Jonge, tot wethouder
benoemd de heer P. C. Westdijk.
Zaterdag werd te Cortgene in de gemeen
teschool eene bloemententoonstelling gehouden,
gekweekt door onderscheiden inwoners van de
gemeenten uit Noord-Beveland, waarvoor in
het voorjaar tegen eene kleine vergoeding
stekjes zijn verkrijgbaar gesteld. Dat het
kweeken van bloemen bjj velen daar in den
smaak valt, bewees deze tentoonstelling ten
volle. Er waren zeer prachtige exemplaren
aanwezig. Van de gelegenheid om het inge-
zondene kosteloos te bezichtigen werd ruim ge
bruik gemaakt. Voor iedere gemeente waren
drie prjjzen in geld uitgeloofd, waarvan de
volgende personen de gelukkige waren
Colijnsplaatle p. J. Caljouw, 2e p. D. v. d.
Moer, 3e p. wed. J. Vink; Cortgene: le p. J.
G. Luyendjjke, 2e p. A. Maas, 3e p. J. Jeronimus
Wissekerke le p. W. Swenne, 2e p. F. Kipper
man, 3e p. H. P. de LooffCatsle p. A. W.
Markusse, 2e p. K. Schippers, eereprjjs M. J.
Sturm.
De fanfaren-vereeniging Eendracht maakt
macht te Cortgene luisterde deze tentoonstelling
op door het uitvoeren van eenige muzieknommers.
Door de heeren L. Witters en W. Wirtz
te Cortgene is aanvrage gedaan en verkregen
tot het plaatsen van eene weegbrug op de
kade aldaar.
Met de werkzaamheden daarvoor is men reeds
begonnen om nog tegen de aanstaande suiker
bieten-campagne gereed te zjjn.
Vrjjdagavond brandden te Clinge twee
hofsteedjes af, bewoond door Jos. Reins en de
wed. Rejjaard. Bjj eerstgenoemde kwamen drie
koeien in de vlammen om, terwijl op beide
hofsteedjes al het voorhanden graan verloren
ging. Oorzaak van beide branden onbekend.
Zaterdag viel te Grauw een persoon, die
in niet nuchteren toestand met zjjne kar huis
waarts keerde, van zjjn voertuig, met het ge
volg dat dit over hem heen reed. Aan de
borat, den schouder en een arm bekwam hjj
ernstige kwetsuren; bewusteloos werd hjj op
den weg gevonden, doch later kwam hjj weer bjj
TB GOES.
Van onzen eigen verslaggever.
I.
Telken jaren wordt door den Nederlandschen
Kolf bond, die de liefhebbers van het vroeger
algemeen bekende doch in den laatsten tjjd
op den achtergrond geraakte kolven tot aaneen
sluiting bracht en in onderscheidene deelen
van ons vaderland afdeelingen bezit, in eene
dier afdeelingen een wedstrijd gehouden, die
de kolvers van heinde en ver te zamen brengt.
Deze bond bestaat sedert 13 Mei 1885 en
telt reeds 17 afdeelingen. President ervan is
de heer H. Jager en secretaris de heer J. W.
Tuinenburg.
Dit jaar was Goes, waar het kolfspel nog
vele beoefenaars telt, voor den wedstrjjd en de
algemeene vergadering aangewezen, die heden
en morgen, 9 en 10 September, in de daarvoor
zoo uitstekend geschikte baan en lokalen van
de Prins van Oranje worden gehouden.
Alvorens onze taak, verslag te geven van
hetgeen bjj deze gelegenheid in Goes voorvalt,
aan te vangen, meenen wjj onzen lezers het
een en ander te moeten mededeelen omtrent
het kolfspel zelve, wjjl dit in onze omgeving
slechts door enkelen beoefend wordt en vooral
bij de jongeren van dagen zeer weinig bekend
is. Wjj putten daartoe voornameljjk uit J. ter
Gouw's Volksvermaken.
Het kolven is een echt vaderlandsch spel,
dat in Holland thuis behoort, en bjj Duitschers,
Franschen en Engelschen niet bekend is, dan
voor zooveel zjj het in ons land hebben gezien.
Het is ook een zeer oud spel, want we lezen er
reeds van in de middeleeuwen toen men het
zelfs in de kerken en op de kerkhoven ter
hand nam. Zoo vindt men in eene Naarder
keur uit dien tjjd: „Niemandt boeverjje in
der kercken noch opteu kerck-hove te doen
met kolven, ballen of elooten," en zelfs nog
in „het midden der vorige eeuw waren verbods
bepalingen tegen het kolven op de kerkhoven
noodig.
Op het jjs werd 's winters druk gekolfd, ter
wjjl des zomers afgeschutte perkjes ervoor
werden ingericht. Ook langs de wegen, waar
die slechts effen genoeg waren, kolfden mannen
en jongenszjj staken een paar stokken in den
grond om tot paaltjes te dienen en maakten
taet de hand >een tuitje", d. i. een hoopje zand
of aard, waar zjj den bal op plaatsten om een
fikschen slag te doen en den bal van paal tot
paal te brengen, Daar "zjj echter met dat spel
den weg belemmerdenwerd het natuurljjk
verboden. In de 17e eeuw werden daarom bjj
de wjjnhuizen kolfbanen aangelegd met een
vasten en waterpassen vloer en fraaie gedraaide
kolfpalen. De kolfballen werden zwaarder en
elastiek gemaaktzjj werden volkomen bolrond
van sajet samengerold en met witleer overtrok
ken, terwjjl de kolven met koperen klikken
voorzien werden. In de achttiende eeuw werden
fraaie overdekte kolfbanen gebouwd om tegen
zon en regen beschut te zjjn en ten allen tjjde
ongestoord te kunnen kolven. Het waren lang
werpige loodsen 80 voet lang en 20 voet breed,
waarin een vloer lag, die uit een mengsel van
leem en kalk bestond, vast, glad en waterpas
gemaakt. Op een vierde der lengte van elk
eind der baan stond een paal uit hard hout
gedraaid en somtijds tot op de hoogte van een
paar voeten uit klokmetaal gegoten of daar-
mêe omgekeerd, om beter te klinken bjj het
aanslaan der groote leeren ballen.
De kolfkunst bestond en bestaat nog in 1t
het eerst raken van twee palen. Die uitslaat
moet, wanneer hjj niet terstond den tegenover
hem staanden paal raakt, trachten te bewerken
dat zjjn medespeler of maat, die daar post
gevat heeft, den paal raken en den bal weder
voor den eersten, paal brengen kan. Het spreekt
van zelf dat er een groote mate van geoefend
heid, gepaard aan een vaste hand, een juist
oog en vlugheid noodig is om in dit lustige
vroljjke"spel uit te munten.
Op bovenstaande wijs wordt veelal het kolf
spel met achten gespeeld.
Bjj een wedstrjjd is echter de regeling eenigs-
zins andersdaar wordt bjj het uitslaan van
den voorpaal getracht den achterpaal te raken.
Wordt deze niet geraakt, dan moet de bal eerst
tegen den achterpaal geslagen worden om dan
weder zoo kort mogeljjk voor den voorpaal te
komen.
Na den derden slag wordt het aantal punten,
dat gevonden wordt tusschen de ljjnen, die op
de baan zjjn afgeteekend en 12 in getal is,
waarvan de 6 hoogste nommers achter de be-
nedenpaal gevonden worden, saamgeateld. Het
aantal slagen bedraagt driemaal vijf.
Toen de liefhebberij in vollen bloei was lie
ten de kasteleins jaarljjks om een prjjs kolven,
b. v. een zilveren kolf met een fluweelen hand-
vatsel, dat met goud- en zilverdraad gebor
duurd was.
Er werd bjj het kolven grof gespeeld en
zwaar gewed en een schrjjver uit het begin
dezer eeuw verzekert dat menig Amsterdam
mer zich in de kolfbaan geruïneerd had.
't Is trouwens nog niet zoolang geleden dat
men in alle tuinen rondom Amsterdam, waar
»een fatsoenljjk publiek" verwacht werd, mooie
kolfbanen had, zelfs binnen de stad vond men
ze in de Plantage en elders; de »keizerljjke
kolfbaan" op de Keizersgracht was langen
tjjd vermaard. De heeren kolfden terwjjl zjj
de onmisbare lange pjjp rooktenwas 't hun
beurt om te spelen, dan namen zjj de pjjp
dwars in den mond, om met beide handen da
kolf aan te vallen en de horizontaal liggende
pijpensteel diende tot liulpljjn bjj hunne wis
kundige berekeningen.
Ook te Middelburg bestonden in vroeger
jaren onderscheidene kolfbanen in de sociëteiten
en koffiehuizen, 0. a. in het Schuttershof da
Edele Handboog een zeer fraaie overdekte baan.
Die baan is wel in stand gebleven doch words
reeds sedert jaren tot andere doeleinden be
nuttigd. Een baan, waar door een beperkt
aantal heeren nog steeds het oud vaderlandsch
spel wordt beoefend, vindt men op den Singel
tusschen de voormalige Dam- en Noordpoort,
terwjjl ook in de sociëteit St. Joris een tweetal
vereenigingen zich geregeld met het kolfspel
amuseeren.
Twee vjjanden hebben de kolfbanen allengs
verdreven de biljarten en de spoorwegen. Toen
de periode der spoorwegen begon werd die der
kolfbanen gesloten. Maar toch was de val van
de kolf reeds verscheiden jaren vroeger be
gonnen en wel door de concurrentie van het
biljart, dat zelfs op de dorpen de kolfbaan
verdrong.
Zooals wjj boven zeiden hebben de liefhebbers
zich daardoor niet laten ontmoedigen maar de
handen ineen geslagen om te trachten het
oude volksvermaak, waarin tot in het begin
dezer eeuw ook rjjken en aanzienleken eene
geliefkoosde uitspanning vonden, in eere te
houden.
De kolfbaan te Goes, waarin de deelnemers
aan den wedstrijd hunne bedrevenheid zullen
moeten toonen, bestaat reeds jaren in het koffie
huis de Prins van Oranjezjj werd echter ver
bouwd en kan, naar kenners verzekeren, gerust
de vergelijking met andere in den lande
doorstaan. De kolvers, die thans zich met
elkaar zullen meten, bevinden zich op historischea
grond, want reeds in 1772 werd een der voof«