Vrijdag
9 Augustus.
N°. 187.
132" Jaargang.
1889.
ONTGINNERS.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k 8
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—=3
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop1
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Middelburg 8 Augustus.
8 FEUILLETON.
KERKNIEUWS.
LANDBOUW.
LETTEREN EN KUNST.
HOENDERFOKKERIJ.
HI I) lllilll IIGSilll (III IHM.
Thermometer.
Middelburg 8 Aug. vm. 8 u. 67 gr.
ai. 12 u 74 gr. av. 4 u. 69 gr. F
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Moou en te TholenW. A. van Advertentiën
Nleuwenhtjijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur
bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam de Gebr. Belinfante, te 's Gravenhage, en het Algemeen advertentiebureau van A. de la Mar Azn, te Amsterdam, aan het bureau bezorgd zjjn, wille*
annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie généraje de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen
De Tweede kamer is bijeengeroepen op 20
Augustus a. des namiddags te 2 uren.
(Reeds gisteren per bulletin aan een deel
onzer lezers bekend gemaakt.)
Nader wordt bericht dat de koningin Vrijdag
te 10 uren in de residentie zal aankomen om
reeds weder dienzeltden dag, te 4 uren 's na
middags naar het Loo terug te keeren. Het
■doel der reis is een bezoek te brengen aan
prins en prinses Albrecht van Pruisen.
Bjj kon. besluit isE. Vincent benoemd tot
burgemeester der gemeente Hasselt.
Verder is de luitenant ter zee Se kl. A. E
Zimmerman, op verzoek eervol uit den zeedienst
ontslagen en C. B. Felix, arts, benoemd en
aangesteld tot officier van gezondheid 2e kl.
bp het personeel van den geneesk. dienst van
het leger in Nederl.-Indië.
De Staatscourant van 8 Aug. bevat een kon-
besluit van 28 Juli jl. (Stbl. no 102), waarbij
wordt bepaald, dat de in-, door- en vervoer
van lompen, gebruikte kleedingstukken en
ongewasschen lijf- en beddegoed is verboden
uit landen of plaatsen, door de ministers van
binnenlandsche zaken en financiën aan te wijzen.
De aanwjjzingen worden telkens, ten minste
■drie dagen vóór dat zjj in werking treden, door
plaatsing in de Nedérlandsche Staatscourant, ter
algemeene kennis gebracht.
Voornoemde ministers zjjn bevoegd die aan
wijzingen te veianderen zoo dikwijls de om
standigheden dit gedoogen of noodig maken,
alsmede te bepalen of en in hoever de bagages,
door reizigers medegebracht, onder het verbod
Ejjn begrepende beschikkingen over deze
onderwerpen worden ook in de Nederlandsche
Staatscourant geplaatst.
Het besluit eteunt op de overweging, dat
toepassing der wet van 26 April 1884 (Stbl.
no 80), aangevuld bjj de wet van 20 Juli 1884
(Stbl. no 164), tot vaststelling van buitenge
wone maatregelen ter afwending van eenige
besmettelijke ziekten en tot wering harer uit
breiding en gevolgen noodzakelijk is, wegens
het voorkomen van gele koorts en pokken in
verscheidene plaatsen in het buitenland.
De onderwijswet zal, naar de heer drA. W.
Bronsveld in de kroniek zijner Stemmen voor
Waarheid en Vrede als zjjn vermoeden teken
pen geeft, in het eind dezer maand door de
Tweede kamer in behandeling worden genomen,
wjjl de thans regeerende meerderheid wil toonen,
dat zij wel degeljjk iets doen kan. Daarom
moet in het gedenkjaar der revolutie door de
gecoaliseerde Roomsche en gereformeerde anti-
revolutionnairen de onderwjjsstrjjd worden ten
einde gebracht.
Zjj zullen ons een wet op het L. O. geven,
zoo uitnemend geschikt om alle klachten te
doen verstommen en alom het onderwijs te
doen bloeien, dat de naam van den minister,
die ons deze weldaad bracht, gezegend zal
worden tot in lengte van dagen. Hoe eerder
de bedeeling dus aanvangt, hoe beter. De heer
Bronsveld is weinig ingenomen met de thans
voorgestelde oplossing van de schoolkwestie.
»De Roomsch-katholieken, die de zaken drij
ven", zegt hij, >hebben altjjd geld noodig,
geld om kerken te stichten, geld om landerijen
en om zielen te koopen". De onderhavige wet
brengt dadeljjk geld, en eischt later meerder
uitgaven. Men kan er op rekenen, dat gretig
de hand naar het geld zal worden uitgestoken,
en dat men hoopt binnen 8 of 9 jaar wel iets
te vinden, dat de verplichting tot het doen
van meerder uitgaven opheft".
Rome is weer op weg een triomf te vieren.
»De .^Gereformeerden"" in den lande, die aan
de Jezuïeten deze zegepraal hielpen verzeke
ren, hebben natuurljjk aanspraak op den dank
van »»het Christenvolk"" in Nederland".
»De liberalen mogen echter, zegt de heer
Bronsveld verder, bjj het stuitend schouwspel,
dat de gedragingen der .gereformeerden" en
der ultramontanen opleveren, wel eens ernstig
inkeeren tot zich zeiven. Hun neutrale school
heeft Rome jaren lang groote diensten bewe
zen. Hun minachtende houding tegenover een
fractie van ons volk, die nu bljjkt sterker te
wezen dan de mannen der staatsschool dach
ten, wordt nu gewroken. Hun hooge geldeljjke
eischen aan de staatskas voor een school die
hun geviel, maar die door duizenden verfoeid
werd, hebben een bitterheid gewekt ook bjj de
gemoedelijke en eerljjke menschen, waarvan
nu op de listigste maar meest heillooze wijze
partjj wordt getrokken. Daarvoor moet open
Ijjk boete worden gedaan. Ons volk, nu zoo
opgehitst en verblind, moet leeren inzien, dat
men niet Rome tot zjjn arm mag stellen, en
dat men geen volgeling van den leider der
anti-revolutionnairen behoeft te wezen, om een
warm hart te hebben voor geloof en evangelie.
.Moeieljjk is de taak, waarvoor de Eerste
Kamer zich zal gesteld zien, moeieljjk en
uiterst teeder. Zjj late zich leiden noch door
de minachtende taal van ruwe tegenstanders
noch door de raadgevingen van een onbekeer-
ljjk, doctrinair liberalisme. Indien onze Eerste
Kamer zich zal weten te plaatsen op een ge
el eveerd standpuntindien zjj 't zal doen uit
komen, dat geen partijbelang haar bezielt,
maar dat zjj ons volk en onze volksschool niet
wil zien overgeleverd aan jezuïeten en dolee-
rendenindien zij toonen zal een oog en een
hart te hebben voor de traditie van ons volk
en voor de groote verplichtingen welke die
traditie ons oplegt dan zal zjj groote aan
spraak verwerven op onze dankbaarheid. Zij
doe wel en zie niet om 1"
spreid. Yerslag en rekening werden goedge
keurd en dr Van de Poll als bestuurslid herkozen
Besloten werd het bestuur te machtigen de
noodige stappen te doen, tot oprichting eener
afdeeling voor propaganda van het doel der
vereeniging.
Ter 72e algemeene vergadering van de ver
eeniging ter bevordering van de belangen des
boekhandels Dinsdag te Amsterdam gehouden
onder voorzitterschap van den heer J. C
Loman Jr., werden zeven-en-twintig nieuwe
leden aangenomen.
De rekening over het afgeloopen jaar van
den penningmeester werd goedgekeurd. Daar
uit bleek, dat de kas in een bloeienden staat
verkeert.
De commissie voor de bouwstoffen voor den
Nederl. Boekhandel deelde mede, dat een ver
taling van het proefschrift van Bodel Njjenhujjs
ever het auteursrecht bjjna gereed is. De ver
gadering dankte den heer A. C. Kruseman voor
zjjn uitnemend boek over den boekhandel onder
de Fransche wetten.
Benoemd werden tot bestuursleden de heeren
J. K. Tadema te Haarlem en F. D. Thieme te
Njjmegen, tot algemeen penningmeester Tj.
van Holkema te Amsterdam.
Tot lid der commissie voor de bouwstoffen
enz. werd gekozen de heer R.W. P. de Vries
Tot provinciale correspondenten werden be
noemd voor Utrecht de heer Kerbert, en voor
Friesland de heer A. Mejjer.
Tot bestuursleden van het ondersteunings
fonds werden gekozen, de heeren J. L. W.
Seyffardt en R. W. P. De Vries.
Besloten is in 1892 een groote internationale
tentoonstelling te houden. Het bestuur zal
daarvoor een commissie benoemen.
Ter jaarvergadering van de vereeniging tegen
kwakzalverij, te Amsterdam gehouden, bleek,
dat het ledental van 1005 tot 982 is gedaald.
De financiën staan niettemin gunstighet
nadeelig saldo daalde van ƒ1114 tot ƒ295.
Het Maandblad werd voortdurend gratis ver-
Uit het Deens ch
van Kristofer Kristofersen.
.In het HLjellhottendal.
Bj3rü stond na die woorden van den ouden
heer te kjjken als verwachtte hjj nog meer te
zullen hooren, doch toen mynheer zich met
een afwjjzend gebaar omkeerde, begon hjj met
een yver en een haast, als iemand, die in
Godsnaam de gelegenheid niet mag laten
ontsnappen, te praten van dien heerljjken,
mooien, uitstekenden grond, de vette weiden,
het prachtige gras, daarginds in het Kjellbot-
tendal. Mijnheer had het nog nooit zoo ge
zien 1 »het was alsof gjj ja bjjna
alsof gjj h6t paradijs ziet." Hij werd hoe
langer hoe welsprekender en had nu eens
tranen in de stem en dan lachte hjj weer; hij
kwam steeds naderbij, ging voor mijnheer
staan, ging mee als hjj het hoofd omdraaide
en dwong hem om te luisteren. .Mynheer
eal er geen spyt van hebben, als hjj ong het
jlal laat ontginnenzei hij ten slotte smee-
kende en zjjne oogen schitterden van verwach
ting, terwjjl zjj op het gerimpelde gelaat van
den ouden man gevestigd waren.
Deze verzonk in gepeins, boorde de punt
van zijn stok in den grond, schudde met het
hoofd en floot zacht voor zich heen. Eensklaps
zag hij op als wilde hjj den jongen doorboren
en hief zjjn stok op om te slaan.
»Gy verdient een pak slaag, ofhet
is een stoute inval, mjjn jongenzei hjj,
stond op en ging verder.
Nu bleef Björn staan; want hjj begreep dat
verder aandringen niet helpen zou. Hjj ge
loofde echter dat dit laatste gezegde bijna zoo
goed als toestemmend was. En dat zei hjj
's avonds tegen Ingrid. Zjj deed echter alsof
het haar niet aanging waarover hjj dacht
maar in het grootste geheim zat zjj tot laat
in den nacht op den zolder boven den koestal
te naaien en te stoppen.
Een paar dagen later, juist toen Björn zjjn
zeis stond te sljjpen, hoorde hij de stem van
zjjn heer vlak achter zich. Hjj keerde zich
niet om maar sleep door.
.Zeg Björn keerde zich om alsof
hjj verrast was, zjjn hart begon te kloppen,
want nu kwam de beslissing. De heereboer
stond stil, gooide met zjjn stok het verschge-
maaide hooi om en zei, als zette hjj een ge
sprek voort:
.Het was toch zeker geen ernst
»Ja zeker was bet ernst I" riep Björn,
De .vereeniging ter bevordering van de
belangen van het personeel der boekdrukkers
firma H. C. A. Thieme te Njjmegen" geeft nu
en dan een blaadje uit, dat Gezin en Werkplaats
getiteld en bestemd is voor haar leden. Het
hoofd der firma schrijft met betrekking tot
vacanties voor werklieden het volgende:
De verpoozingen zjjn voor den werkman noch
lang, noch talrjjk. Ze langer te maken, gaat
bezwaarljjk. Zonder tegenstander te zjjn van
een korteren werkdag, kan men door de con
currentie, door den aard van zjjn bedrjjf en
door honderd oorzaken gedwongen worden, den
werkdag lang te maken.
Maar ze talrijker te maken, deze verpoozingen,
zou dat mogelijk zijn? Zou het mogelijk wezen,
ieder lid van het personeel eenmaal'sjaars een
zekeren tijd vacantie te laten genieten
Over het wenschelijke van zulk een vacan
tie zullen allen het wel eens zjjn. Zjj, in wier
overeenkomst met den patroon de bepaling is
opgenomen, welke hun recht geeft op eenige
dagen vrijaf, zullen kunnen getuigen, hoe
goed het doet, na een jaar van ingespannen
zorg en arbeid, eenige dagen geheel zichzelven
toe te behooren.
Als het doel dus wenscheljjk en goed is,
hoe het dan te bereiken
Voorop staat, dunkt ons, de eisch, dat men in
zoo'n vacantie meer te verteren hebbe, b. v. het
die er aan gewoon was dat zjjn heer eenige
dagen liet verloopen tusschen vraag en ant
woord en zonder inleiding of verklaring weer
begon waar hij gebleven was.
.Zoo zoo ja ja", bromde de ander en
glimlachte. Al voortstrompelende voegde hjj
er bjj.Kom van avond bij mij."
En dien avond werd het contract opgesteld.
Mjjnheer schreef het zelf en zijn vrouw luis
terde met even veel aandacht als Björn, toen
het voorgelezen werd. Ingewikkeld en duister
was het, maar de knecht begreep er zooveel
uit, dat hjj nu het recht had om dat stuk
grond te ontginnen, .zooveel als heti n zijn
vermogen was met behulp van ploeg, spade,
gaffel en ander gebruikeljjk gereedschap" en
met groote moeite, doch trotsch en bedremmeld
zette hjj zjjn naam er onder.
»Nu is het afgedaan", zei de heereboer,
.maar drommels gij moet sterk zjjn",
voegde hjj er vermanend bjj.
»Ik geloof niet dat ik tot de zwakken
behoor", zei Björn en de vreugdetranen blon
ken hem in de oogen.
.0 neen 1 en Ingrid ook niet", zei
mevrouw en knikte hem lachend toe, terwjjl
hij de kamer uitging. Zjj begreep wel aan
wie bjj het contract het eerst zou laten zien
dubbele van het gewone inkomen. Iemand, die
b. v. drie dagen vrjjaf zou wenschen, zou het loon
eener week in handen moeten hebben, Is dit door
sparen te verkrijgen Of laten we liever eerst
vragenzou men genegen zjjn elke week iets
van zjjn loon te laten staan éen, twee of
meer centen van eiken gulden, om het loon
van een halve, een geheele week of meer bjj el
kaar te krjjgen, en dan twee, drie of meer dagen
vrijaf te kunnen nemen Op medewerking aan
de zijde van den patroon, die bereid is o. a.
elk 1/3 van hetgeen men zelf bespaarde uit
het .Hulpfonds" toe te leggen, kan gerekend
worden. Een eisch van zjjn zjjde is slechts, dat
elk vooraf den tijd opgeve, waarop hjj de va
cantie wil nemen, opdat zoo noodig voorkomen
worde, dat de gang van het werk eronder
ljjdt. Ook zou niemand langer dan Óen week
kunnen gaan.
Blijkens het verslag van het fonds ter aan
moediging en ondersteuning van den gewapenden
dienst in de Nederlanden bedroegen de inkom
sten over 1888 eene som van /89,573,83j.
Behalve de renten van het kapitaal op het
grootboek, die 44,979.70$ beliepen, en de
opbrengst der jaarljjksche collecte ad 25,846.89
zijn onder het aangegeven cjjfer der inkomsten
begrepende rente van het nationaal hulde
blijk, ter gelegenheid van Zr. Ms. 25jarige
regeering ad ƒ9070.33, en het subsidie van het
rijk ten behoeve van het Invalidenhuis te
Leiden, groot ƒ5000; voorts een gezamenljjk
bedrag van ƒ4676.96 aan legaten.
Aan 1610 deelgerechtigden keerde het fonds
72,518.23$ aan gratificatiën en toelagen uit de
renten van 's konings geschenk uit.
Onder die deelgerechtigden bevonden zich 1
nageblevene van een gesneuvelde van den veld
tocht van 1815, 312 verminkten uit Oost-Indië,
47 verminkten en 3 nageblevenen van gesneu
velden in den strijd met België, 1238 infirmen,
blinden en veteranen, 8 oud-strjjders van
Waterloo en 1 militair van de Amsterdamsche
landmilitie.
Het Invalidenhuis te Leiden verkeert in
goeden staat. Tegen afstand van hun pensioen
en hunne gratificatie genoten 54 deelgerech
tigden van het fonds daarin doelmatige huis
vesting en goede verzorging.
De uitgaven ten behoeve van dit gesticht
beliepen 19,130.25$.
Gedurende het afgeloopen jaar werden 62
nieuwe deelgerechtigden in het fonds opgeno
men, als 9 verminkten uit Oost-Indië en 53
infirmen.
Het getal sollicitanten bedraagt 977.
elf brieven van den hertog Van Wellington
22 p. st. op en een minnebrief van den dichter
Keats 21 p. st.
Een drama door Victorien Safdou voor
20 jaar geschreven, maar om politieke redenen
in portefeuille gehouden, zal van den winter
in de Porte-Saint-Martin worden opgevoerd.
Op 26 Aug. e. k. hoopt de Zeereerw. heer
J. Everstejjn, deken te Goes, den dag te her
denken, waarop hy vóór 25 jaren aldaar tot
pastoor werd benoemd. (G. Crt.J
Fanny Lewald wordt morgen, Vrjjdag,
te Wiesbaden ter aarde besteld. Zjj zal naast
haar echtgenoot A. Stahr rusten.
Zaterdag 11. werd op eene verkooping van
autographische brieven en documenten te
Londen een oud grof, erg vuil stuk papier,
waarop de beroemde Robert Burns met eigen
hand een gedicht van drie coupletten geschre
ven had, voor ongeveer 15 p. st. verkocht
een brief van lord Nelson bracht 11 p. st,
II.
Het bezoek in de stad.
Het was herfst van het volgende jaar. Een
zeer mooie herfstdag met een heldere lucht,
bloeiende heide, veel haring in de fjorden,
gevulde aren in de korenschoven, vogels in
het bosch en zonneschjjn over akkers en
bochten. Maar 's morgens had de rijp blinkend
wit over de stad gelegen en de Heksenhoek, die
met zjjne eeuwenoude sneeuwvelden boven de
bergen uitstak had een nieuw schitterend
kleed aan.
De menschen gingen naar de kerk. Het
kleine klokje klonk helder en plechtig door
de stilte over de fjorden, tot aan de booten
die voor de verwyderde kaap lagen, over de
heiden, tusschen de bergen, tot in de ingeslo
ten smalle dalen. Uit alle hutten kwamen zij
allen op weg naar de kerk.
In de consistorie stond een heele reekB
vrouwen, die kinderen ten doop wilden houden.
En daaronder was er eene, waar de meeste
naar keken. Zjj had niets bjjzonders over zich
zij was groot en flink, had grove, verweerde,
ernstige trekken, was gekleed met eigen ge
sponnen kleed en muts, evenals de anderen,
die daar stonden en de kleinen op de armen
wiegden en susten. Maar de meesten wisten
dat die vrouw voor het eerst bier in de stad
Van verschillende zjjden wordt dikwjjls de
vraag gedaan»Welk bedrjjf kunnen land
bouwers, wier geldeljjke zaken tengevolge van
hooge pachten en slechte oogsten bjjna uitge
put zjjn, aanvangen om nog een goed middel
van bestaan te verkrjjgen?" Met het oog op
lotsverbetering heeft het hoofdbestuur van het
Genootschap van nijverheid in Groningen aan de
afdeelingen het onderstaande vraagpunt toe
gezonden »Het houden en kweeken van hoen
ders, niet van eenden en ganzen, is wenscheljjk
en aan te bevelen om de groote winsten, die
het geeft, bij goede behandeling en eene ver
standige keuze van het ras".
BehandelingMen voedere regelmatig en
ruim. De kippen hebben ook vooral dierljjk
voedsel noodig, in den winter en aan hoen
ders, die niet vrjj loopen, altjjd, geve men
dus vet, lever, long, paardenvleesch, melk enz.
bjj graan en aardappelen. Men voedere niet
vaker dan driemaal per dag en verwissele
gedurig van voedsel, 't Beste graan is voor
de hoenders niet te goed. Men geve aan de
kippen een warm hok en houde het behoorljjk
zindeljjk en bedenke, dat ze vjjanden zjjn van
wind en tocht.
Keuze van rasLoopen de hoenders los, dan
zjjn de Bramah's en de Hamburgers het best,
zjj zjjn matig in het etende Bramah's geven
groote gele eieren en leggen uitmuntend, vooral
in den winterde Hamburgers zjjn zeker de
beste legsters, maar de eieren zjjn wat klein,
trouwens de kip is ook niet groot. De beide
soorten passen uitmuntend bjj elkander, want
terwjjl de Brahma-Poetra's graag broeden en
uitstekend voor de kuikens zorgen, worden de
Hamburgsche hennen zelden of nooit broedsch.
Als kuikens zjjn ze zeer teêr en vereischen dus
een zorgvolle moeder. Ze leggen minstens een
maand eerder dan de Brahma's, soms reeds
voor ze een half jaar oud zjjn. Even vrucht
baar in het eierleggen als het Hamburgsche
ras schjjnen de Italianen. Deze beginnen ech
ter niet zoo vroeg als een goede Hamburgsche
boerenkip. Zjj zjjn hier evenwel misschien
nog niet genoeg aan lucht en bodem gewend.
Het Spaansche ras houden wjj voor minder
goede eierlegsters, de eieren zjjn wel groot en
des zomers ook vrjj overvloedig, doch ze be
ginnen wegens het zware ruien 's voorjaars
was, sedert zij een jaar geleden naar het ge
bergte trok om de heide te ontginnen, met
hem die de vader was van haar kind. Zjj was
heden het wonder van de stad.
Zjj droeg zelf het kind in de kerk, maar ds
vrouw van den heereboer hield het ten doop,
en dat stelde het pachterskind geljjk met al
de anderen die met hetzelfde water besprenkeld
werden. Björn, de vader, zag er met plechtige
bljjdschap naar en voelde zich aangedaan en
het kind kraaide in koor met de anderen. De
voorzanger zong, de gemeente boog het hoofd,
de dominé sloeg een kruis over het voorhoofd
en de borst van den kleine en gaf hem den
naam van Johannes.
Toen de ontginners uit het Kjellbottendal
de kerk uitkwamen, waren er vele kennissen
die Björn kwamen begroeten. En hjj lachte
en schertste wanneer men vroeg naar den oogst
op den berg. »Die kerel laat zich niet door
de eerste nachtvorst uit het veld slaan 1"
zei men, hem bjjna met bewondering naöogende.
Ingrid had geen kennissen, want zjj was niet
lang in die stad geweest. Stil en bedeesd
volgde zjj haar man met den kleinen Johannes
op den arm en lachte even als er groeten
gewisseld werden. »Die gaat ook een win
tertje te gemoet, ja ja, och hé 1" zeiden da
andere vrouwen, die op het kerkplein stonden.
»Durft gjj het nog een winter aan
vroeg de eigenaar, toen Björn en Ingrid bjj
hem binnen waren om onthaald te worden,
