N°. 160. 132" Jaargang. 1889. Dinsdag 9 Juli. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco, f 2.=2 Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.' Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager: Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50 iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 8 Juli. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. RECHTSZAKEN. UIT STAD EN PROVINCIE. De Nijverheidstentoonstelling. IHIDDELBll IRIM. Thermometer. Middelburg 8 Juli. vm. 8 u. 61 m. 12 u 65 gr. av. 4 u. 69 gr, Verwacht Z. W. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te Tholen"W. A. van Advertentiën Niettwenhotjzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam; de Geer. Belineante, te 's Gravenhage, en het Algemeen advertentiebureau van A. de la Mar Azn, te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zpn, willen annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger. zp des avonds nog worden opgenomen Het Handelsblad noemt terecht het voorstel van den heer Bahlmann, dezer dagen uitvoerig door ons meegedeeld,een >doodgeboren voorstel." De titel ervan is in de eerste plaats onjuist gekozenhp luidt»Voorstel van wet ter voorziening in den kwijnenden toestand van sommige takkeD van landbouw," maar hij behoorde te zjjn»tot wederinvoering van graanrechten." Van de regeering schpnt de heer Bahlmann op dit punt niets te verwachten. Nu, ons dunkt niet ten onrechte. Na de verklaring van den premier, eerst te Arnhem en nu dezer dagen te Middelburg afgelegd, behoeft men van zijne zijde, en van dit kabinet, geen protectionistische voorstellen te gemoet te zien. Al zal dit menig een teleurstellen, en de laatste hoop doen ver vliegen, gebouwd op de verzekeringen, vóór de verkiezingen in het vorig jaar gegeven, ons doet die ronde, eerlijke verklaring van den heer Mackay genoegen. De heer Bahlmann slaat nu zelf de handen aan het werk, en het is wel opmerkelijk dat hp dit gansch alleen doet. De heer Haffmans houdt zich zeker in de achterhoede om later als verdediger op te treden. De voorsteller rekent toch, volgens zpne toelichting van het voorstel, »op den steun van diegenen onder zyne mede afgevaardigden, die zich gedurende verkiezingen als voorstanders hebben doen kennen van eene gematigde bescherming van den Nederland- Bchen landbouw." »Wie zjjn die mede-afgevaardigden vraagt het Hbld. «Onder de liberale leden der Tweede kamer kennen wy geen enkel, die in zulk een geest zich heeft uitgelaten. De anti-revoluti- onnairen Daaronder zyn er zeker, die wèl oor hebben voor het denkbeeld, maar hoevelen onder hen zpn in dat opzicht geestverwanten van den minister Mackay, die tegen de graan rechten sprak Misschien wel de helftDe katholieke candidaten hebben in Maart zich voor het meerendeel onderworpen aan een program, waarop van beschermende rechten gewag werd gemaakt. Of zp echter allen daarmede instemmen, is volstrekt niet zeker. Van den heer Reekers bpv. zullen wij het eerst gelooven, als hy het zelf verklaart of in dien geest stemt. En denkt de heer Bahlman steun te vinden bp den heer Domela Nieuwen, huis «Tellen wy al die gegevens te zamen, dan vinden wp in de tegenwoordige Tweede kamer slechts een betrekkelpk kleine minderheid, wellicht een dertig of vpf-en-dertig leden, die geneigd zullen zpn met den voorsteller meê te gaan. Is dat voldoende om zpn ontwerp te doen aannemen Of rekent hp er op, dat de 65 of 70 overigen grootendeels door hun af wezigheid zullen schitteren, als de vraag in behandeling komt «Gesteld echter, het ongelooflpke gebeurde: het ontwerp doorstond ongedeerd de vuurproef in de Tweede kamer, is er dan niet nog een Eerste kamer, die voor een groote meer derheid uit liberale elementen bestaat en geen eersten stap op den weg van het beschermend stelsel zal dulden En zal die kamer ook maar éen oogenblik aarzelen, waar zp weet dat de regeering geenszins gunstig denkt als de voorsteller? »Wanneer men dat alles nagaat, dan wekt het inderdaad verbazing, dat de afgevaardigde voor Tilburg ertoe gekomen is thans zpn voor stel in te dienen. Waartoe anders kan het dienen dan tot noodelooze tpdverspilling? Het vonnis is vooraf geveld. De protectionisten hebben in Nederland gelukkig nog niet de meerderheid, noch in het land, noch in de kamer, noch in de regeering. «Wat wil de heer Bahlmann dan toch be reiken Een gedachtenwisseling, eerst een op papier en dan een mondelinge, uitlokken over het al of niet wenschelpke van graanrechten f Is de Tweede kamer dan een débating-club f Oi denkt hp zpn tegenstanders te overtuigen bp een kwestie, die veel ouder is dan hp zelf? Meent hp inderdaad welsprekendheid en over redingskracht genoeg te bezitten, om te bewp- zen dat 2 x 2 5 is, met andere woorden, dat graanrechten het brood niet duurder zullen maken en dat de landbouw geholpen zal zpn door invoerrechten, veel lager dan die, waar mede de protectionisten in Duitschland eL Frankrpk nog lang niet tevreden zijn Gelooft hp werkelpk, dat men eene voor ziening kan treffen, om in den kwpnender toestand van sommige takken van landbouv te voorzien, zonder dat men tal van evenzoc oegelicbte aanvragen zal uitlokken, ten bate van andere beroepen, die in kwpnenden toe stand verkeeren Waarlpk, de indiening van dit voorstel ware" zegt het Amsterdam8che blad ten slotte, «beter achterwege geblevenEn het merkwaardigste is wel, dat het slechts één handteekening draagt, Geen enkel ander katholiek lid der kamer heeft blpkbaar lust gevoeld zich bp den Tilburgschen afgevaardigden aan te sluiten bp dit onbegonnen werk. Zelfs de heer Haffmans, die telkens zpn waarde collega heeft aangehitst dat is 't ware woord om toch eindelpk «de kat de bel nan te hangen", is weggescholen toen 't er op aan kwam. Ook geen enkel antirevo- lutionnair kamerlid heeft zpn steun willen verleenen allen zpn verstandig genoeg geweest te begrppen, dat het niet aangaat de kamer bezig te houden met een wetsontwerp, dat niet de minste kans heeft te worden aangenomen. »Ware het niet oneerbiedig zoo iets van een «Volksvertegenwoordiger" te onderstellen, wp zouden het vermoeden opperen dat men hier met een weddenschap te doen heeft Als met éen pennestreek had het N. v. d. D. verleden week een hard, zeer hard vonnis ge veld over de bewaarscholen. De schrpver van het artikel, waarin dit punt werd behandeld, had zeker, toen hp over die scho len schreef als van »een noodzakelpk kwaad," alleen voor oogen het oude, het zeer verouderde systeem van bewaren der kleinen en scheen niet te weten dat er tegenwoordig een beter een hooger gedachte de overhand heeft bp haar die met eene bewonderenswaardige toewpding zich bepveren die zeer jonge kinderen, niet te bewaren maar, bezig te houden en op te voeden. Onze hand jeukte om te grppen naar de penwaardeering zou haar bestuurd hebben bp het schrpven van een protest, omdat wp bp ervaring weten wat er gedaan wordt op zulk een school om die kleinen naar een nieuw systeem bezig te houden. En wp hadden dan geschreven, niet over een b e w a a rschool maar, tegelpkertpd voor stellende om die benaming te wpzigen, over een speel- en leerschool voor aller eerst beginnende n. Zulke scholen zpn toch tegenwoordig der- gelpke inrichtingen. Met overleg, met zorg, worden de kinderen daar gekweektmet takt worden de kleinen aangenaam bezig gehouden met hen wordt gespeeld en al spelende wordt hun geleerd. En dat zbu men een noodzakelpk kwaad noemen Ons goede plan om hem te kastpden, die dit schreef, leed echter schipbreuk op den over vloed van stof, die de vorige week de ruimte van ons blad in beslag nam. En daardoor werd van dag tot dag uitge steld wat wp wilden doen, edoch niet met de bedoeling om van uitstel tot afstel te geraken. Wp zouden eenmaal geschreven hebben, deze week hoogstwaarschpnlpk, maar wp ruimen thans het veld voor een ander, voor een dame. Dat mag voorzekergeen onzer lezeressen zal ons dat kwalpk nemen en onze lezers nog veel minder. Een der lezeressen van het N. v. d. D. g voelde zeker de gedachten bp zich opkomen, die ons bezielden bp het lezen van het bedoelde artikelen zp gat daarvan uiting op een wpze, die wp niet zouden kunnen verbeteren. Daarom nemen wp over, wat zp schreef, tevens met het doel om de belangstelling van onzen lezerskring te wekken voor een der nuttigste instellingen van onzen tpd. Zp merkt op dat de bewering»De bewaar school is een noodzakelijk kwaad 1" heel goed is, als er maar bpgevoegd wordtgeweest, want het is waar, dat het ophoopen van kinderen, om eenige uren lang zich te vervelen, elkander te plagen of aan zichzelf te pluizen, een erg, heel erg kwaad was, dat dikwerf met het be waren en het telbord, ook met versjes zingen, gepaard ging en waarvan het voordeel nauwe- lpks, of misschien in 't geheel niet, op kon wegen tegen een bloedig ongeluk, dat tehuis mogelpk plaats kon hebben. Wpl die oude scholen zeer gebrekkig waren en alle zeer goed kunnen worden, blpkens som mige die nu reeds zoo zpn en die de orde in de huiselpke en werkelpke maatschappp zeer in de hand werken, zoo stapt de schrpfster over >het apodictisch gezegde, dat op die woorden volgt*Zij zou in een goed geordende maat schappij geen reden van bestaan hébben''' maar eenvoudig heên, om stil te staan bp een ander, even ongemotiveerd gezegde»de eerste opvoe ding van den jeugdigen mensch is het uitsluitend werk der moeders Mocht men er lezen het ter wereldbrengen en de eerste voeding van 'f kind is het uitsluitend wérk der moeders, dan ware dat, zegt de schrpf ster, volkomen juist en daarmede de omvang van haar taak, gevoegd bp die der huishouding, al vrp belangrpk en kon de opvoeding best aan papa worden toegewezen; hp dresseert immers wel éen of ander dier naar zpn smaak waarom niet zpn kinderen Of moet hp wer ken Of verstaat hp hen niet Of is het hem te min, dat kleine goed, dat maar aan moeders rokken moet hangen? Ja juist, daar lijkt het veel op Arme moederswier tpd zoo bezet is in de morgenuren en soms tot in den laten avond, dat er aan opvoeding geen denken is op een betere wpze ten minste dan aldus«Netjes eten, kinderenNiet morsenHeb je wel dankje gezegd Foei, trek het speelgoed niet met geweld uit die kleine handjesen (het zu.igelingetje op schoot hebbende)Maak toch zoo'n misbaar nietzus schrikt er van en heeft geen attentie om te drinken 1" Wat is misbaar maken en wat drinkt zusje dan van u, moes?" «Misbaar is zoo'n pselpk leven en gekibbel over dien wagenMaar komzus gaat in de wieg en nu mag je meê naar den zolder kousen keeren en dan op den trekmangel zitten en leeren tellen na de koffie wandelen". Aan de koffie vraagt papa of de kleuters zoet zpn geweest «Ja, Marietje en Jan hebben beurtelings den mangel verzwaard." ««Jongens! kan dat geen kwaad voor hun vingertjes «Neen, als wp er bp zijn niet, en Marietje heeft de slagen geteld." ««Wel, wel, wat hoor ik, en hoe deed ze dat Een, tivee, vijf, zeven, negen, tienV ««Mooi zoo! Wel vrouw, wat zult ge gauw klaar zpn gekomenMaar zeg eens hebt ge ze wel altpd onder de oogen gehouden «Ja, alle boodschappen heb ik binnen af kunnen doen, terwpl Jaantje uit was, alleen voor de leêge flesschen moest ik even naar den kelder, daar ik den sleutel niet durfde afgeven maar het kleintje heb ik een doek omgehangen en meegenomen." Dat er een glas vol water voor de voeten van de twee anderen was gevallen en gebroken, terwpl zp in den kelder was, vertelde moeder niet, tot verwondering en vreugde van Jantje en Marietje, die opperbest wisten hoe dat gekomen was «Zoo is aldus besluit de schrpfster haar protest «vergissen wp ons niet, de gewone standaard der huiselpke opvoeding. Is er ooit een leeftpd, waarop het noodig is met de grootste orde en stelselmatigheid het verstand te wekken, dan is het wel die, welke het denken en daaropvolgend begrppen inzet en het tot eene behoefte moet maken. Geen wonder, dat er eene zeer bpzondere kennis moet genomen worden van de kinderlpke bevatting, om schoolarbeid aan te wenden tot het inzicht van de eenvoudigste gronden van het weten, welke, aaneengeschakeld en in elkander grppend, het kind geregeld ontwik kelen, zóodat het een spel schpnt te zpn. Daarvoor is de pupillenschool te Leiden van L. Hardenberg en W. Haanstra beroemd, met eene oefeningsschool van kleinen van 26 jaar, waar die lievelingen, in klassen van verschil lenden ouderdom verdeeld, leeren spelen, zien, hooren en verstaan, denken en ervaren, zoodat de gronden aller wetenschappen allengs gelegd worden zonder de minste in- of overspanning, terwpl geluk, gezondheid en moreel gelpkerwpze hun rechten erlangen. Ouders, welke dagelpks te huis die ontwikke ling hunner kinderen gadeslaan, kunnen niet anders dan zich verheugen in zulke vorming, verkregen op de bewaarscholen onzer dagen." Bp kon. besluit is de heer R. C. Kroesen, thans gouverneur van Sumatra's Westkust, benoemd tot lid in den Raad van Nederlandsch- Indië. De gewone audiëntie van den minister van oorlog zal op Donderdag den llden Juli a. niet plaats hebben. Tot ons genoegen merkten wp Zaterdag bp het concert, dat het stafmuziekcorps van het derde regiment onder directie van den heer N. A. Bouwman te Ylissingen aan het Badhotel gaf, tal van Middelburgers op die, niettegen staande zp tot tweemaal toe het corps hadden gehoord, nog lust toonden om ten derden male zulk een concert bp te wonen. En zp zullen zich zeker hun tochtje daarheen niet hebben beklaagd. Ook uit Ylissingen zelf waren velen opge komen; en met buitengewone aandacht, ook van de zpde van het pubhek dat buiten het afgesloten terrein zich bevond, werd de uitvoe ring gevolgd, De eenige, die stoornis veroor zaakten, waren een paar honden, die men zeker beter gedaan had naar buiten te verwijderen en een kellner, aan wien het bedienen gedu rende het spelen niet verboden scheen te zpn. Het programma voldeed zeer. De phantasieën op Faust en Tannhaüser, de ouverture van Mig non en een der Ungarische Tanze van Brahms waren de nommers die het meest bekoorden. Het geheel werd, zooals gewoonlpk, zeer goed gespeeldal kunnen wp niet zeggen dat alles tot zpn volle recht kwam. De warande van het badhuis leent zich slecht voor het geven van zulk een concert. Na afloop van het programma werd door den garnizoens-kommandant een woord van dank en hulde gebracht aan den verdienstelpken directeur, den heer N. A. Bouwman, waarmede het publiek op hartelpke wpze zpne instem ming betuigde. Met een extra-nommer, de marsch uit Carmen, werd het concert besloten. Natuurlpk moest nog een dansje volgen lang heeft het bal echter niet geduurd. Zaterdag hield het Nederlandsch tooneel- verbnnd te Amsterdam eene algemeene vergade ring ter behandeling van het ontworpen reglement voor de tooneelschool. In hoofdzaak kwamen alleen ter sprake de twee hoofdbegin selen van de herziening van het reglement hervorming van de eigenlpk gezegde vakschool in meer technisch-artistieke richting, en de vraag van het behoud of afschaffing van het voorbereidend onderwps. Na zeer uitvoerige discussies en na aanneming van het eerste beginsel, werd met 36 tegen 29 stemmen eveneens aangenomen een amendement-Den Haag, luidende«het hoofdbestuur kan, op aanvrage van eene afdeeling, uit de algemeene kas voor de voorbereidende opleiding van toe komstige leerlingen der tooneelschool onder steuning geven en, met 31 tegen 26 stemmen, een amendement van de afdeeling Amsterdam, waarbp werd uitgemaakt dat de voorbereidende afdeeling, zoolang de noodzakelpkheid blpkt, behouden zal blpven. In het nommer van deze week van De Ned. Spectator levert prof. J. P. N. Land een overzicht van het leven van den wpsgeer Giordano Bruno, dat zeer de aandacht verdient, vooral van hen, die de geschiedenis geweld aandoen en slechts met de grootste minachting over dezen man spreken. - Voor de medaille 2e kl. afdeeling schilder kunst op de Parpsche tentoonstelling zpn nog voorgedragen Breitner, Maris (voornaam niet vermeld) H. Yos en mej Th. Schwartze. Een medaille 3e kl. voor etsen ontvingen Arendzen en Van der Weele. De veiling-Secrétan is thans afgeloopen. De verkooping heeft in het geheel 6.044.715 fre opgebracht. Een groot aantal kunstwerken, die aan Secrétan behoorden, zpn nog op de tentoonstelling, zoodat in November een tweede verkooping zal plaats hebben, behoudens een veiling binnen kort te Londen. Heinrich von Treitschke, die 31 jaren lang aan de Preuszische Jahrbii.cher, medewerkte en sedert 1866 mede redigeerde, heeft zich aan de redactie onttrokken. Eenig redacteur is nu prof. Hans Delbrück. De heer J. Holthuizen te Clinge ls be noemd tot onderwpzer aan de O. L. S. te Roe lof Arendsveen. De vrije school te Hellestraat, gem. Stekene (België) is alweder geopend. De school wordt bezocht door 60 leerlingen, die éen cent per dag schoolgeld betalen. Dat de onderwpzer, die anders geene inkomsten heeft, daar een ruim bestaan vindt, zal niemand zeggen. Aan 's rpks-veeartsenpschool is o. a. tot candidaat-veearts bevorderd de heer H. J. M. Berghnps van 's Gravenhage. Men deelt aan de Hollandsche bladen mee dat door den minister van binnenl. zaken, ter benoeming van een hoogleeraar in het Romeinsch recht aan de universiteit te Leiden, aan Z. M. den koning voorgedragen zpnlo" mr Th. Heemskerk en 2o mr Witsius de Savornin Lohman. Daar die heeren niet voorkwamen op de voordracht van curatoren zouden dezen collectief hun ontslag nemen. Gisteren is de nieuw gebouwde kerk der doopsgezinde gemeente alhier ingewpd. De heer Nielstra, de leider der doopsgezinde ge meente, hield een feestrede, naar aanleiding van psalm 48 v. 10: «Wp gedenken uwer mild dadigheid in bet midden uws tempels", De spreker gaf een overzicht van de geschiedenis der doopsgezinde gemeente alhier. Door hem werden twee brieven voorgelezen, de eene van den heer Cramer, voorheen doopsgezind predi kant alhier, die zpn leedwezen betuigde dat hp bp de inwpding van het nieuwe kerkgebouw niet tegenwoordig kon zpn het tweede schrpven was van prof. J. G. de Hoop Scheffer, hoog leeraar aan de kweekschool der algemeene doopsgezinde sociëteit te Amsterdam. Aan het slot zpner rede bracht de heer Kielstra een woord van dank uit aan enkele aanwezigen, o. a. aan jhr mr W. M. de Brauw, als vertegenwoordiger van Z. M. den koning, aan burgemeester en wethouders, aan den ver tegenwoordiger der Luthersche gemeente. Verder dankte hp de zustergemeente te Vlissingen, allen die giften voor den bouw der kerk hadden bpgedragen, den architect en bouwmeester der kerk, de dames die de plechtigheid door haar muzikale medewerking hadden verhoogd enz. De feestelpke inwpding werd geopend met een Cantate, opzettelpk voor deze gelegenheid ver- vaardigd, door den heer Ricordi (J. Burgmein) te Milaan. De feestrede werd afgewisseld met gebed en gezang door de gemeente, met een ter- zett uit Mendelssohn's Elias (psalm 121 v. 1 en 2,) en met een lied van het koor (gez. 21 v. 1), op muziek van Gounod's, Ave Verum. De plechtigheid werd besloten met een koor- en sopraan-solo, muziek Fr. Abt. De muziekuitvoering werd gedirigeerd door mej. Marie Berdenis van Berlekom, terwpl do heer C. de Wolff C.Jz., organist der koorkerk, de welwillendheid had gehad zich met de orgel begeleiding te belasten. De heer A van Veen, pred. bp de Ned. Herv. gemeente te Terneuzen, nam Zondag na middag afscheid van die gemeente, wegens zpn vertrek naar Benschop, bp Utrecht, alwaar hp is beroepen. Hp sprak, naar aanleiding van 1 Cor. 3: 11—17, terwpl hem door de gemeente bp het einde der godsdienstoefening Psalm 121: 4 werd toegezongen. Door het vertrek van den heer Van Veen zpn alzoo in den ring Axel van de zeven predikantsplaatsen er vier vacant, (Hontenisse, Sas van Gent, Zaamslag en Terneuzen). Door den off. van justitie bp de arïond. rechtbank te Middelburg is afstand gedaan van het door hem ingestelde hooger beroep tegen het vonnis, waarbp de heer Plugge, Grand Rapids, was vrpgesproken van het hem ten laste gelegde. N. R. Crt. Tot het allerlaatst toe bleef de tentoon stelling bezoekers lokken. Zondag bedroeg het aantal betalendenwaaronder heel wat vreemdelingen, nog 1685. Dat velen daarvan hoofdzakelpk voor do matinée kwamen, die door het fanfaren-muziek gezelschap Geduld overwint van IJzendpke, ondef leiding van den heer V. J. Vermast, gegeven werd, ligt voor de hand, maar toch heerschte in de verschillende zalen nog eene aangename drukte. Het programma, dat het Uzendpksche korps onder de bekwame leiding van zpn directeuf- kapelmeester uitvoerdetoonde aan dat de excecutanten, ofschoon slechts liefhebbers, adn hunne zinspreuk getrouw zpn. Hun spel ge tuigde van een bewonderenswaardige eenheid en juistheid. Toen het concert was afgeloopen en de heer mr G. N. de Stoppelaar de lïeeren dankte voor hunne komst en het genot dat zp aan de talrpke aanwezigen hadden verschaft, meende hp, zinspelend op het devies, te mogen con- stateeren dat bp hen het geduld reeds over wonnen heeft. In het geheel werd de tentoonstelling, be halve door de bezitters van doorloopende kaarten, inzenders en zp, wien gratis toegang werd verleend, tpdens haar ganschen duur bezocht door ruim 21,000 betalende personen. De jury voor deze tentoonstelling heeft haar rapport doen drukken en zp vangt dit als volgt aan Kannst dn nicht Allen gefallen, Mach es Wenigen recht; Vielen gefallen ist schlimtn. Naar men zegt hebben deze woorden, in de Middelburgsche courant tot enkele exposanten gericht, het der jury zeer gemakkelpk gemaakt. Ook de jury beaamt deze enkele woorden e*

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1889 | | pagina 1