N°. 133.
1329 Jaargang.
1889.
Donderdag
6 Juni.
Het oordeel ra een ra van emrinj.
Gemeente-Politie.
J. C. R. van der Bilt.
COLLECTE
Middelburg 5 Juni.
Deze courant verschijnt d a g e I y k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager?
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
BEKENDMAKINGEN.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MTODELBllME tlIIANT.
Thermometer.
Middelburg 5 Juni. vm. 8 u. 63 gr.
m. 12 u 63 gr. av. 4 u. 65 gr. P
Verwacht verand. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te TholenW. A. van
Nieuwenhttijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie
bureau van Nijgh Van Ditmak te Botterdam, en de Erven B. van der Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het
Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Grosjean Co. te Brussel.
Advertentiën
moeten des namiddags te een uur
aan het bureau bezorgd zijn, willen
zij des avonds nog word en opgenomen
MaandagTweeden Pinksterdagverschijnt
geen Middelburgsche courant.
Denkt om de verkiezing voor een lid der
Provinciale staten op morgen (Donderdag).
De stembus is van negen tot v ij f unr
geopend.
Vult uw biljet in met den naam van mr
Zet vooral duidelijk de voorletters.
Dit zijn de laatste wenken, die wij den
kiezers in het district Sluis meenen te mo
gen geven.
Een eigenaardig pleidooi voor den persoon
lijken dienstplicht bevat het jongste nommer
van de Gids, dat over het geheel zeer
interessant is.
Het pleidooi is van de hand van den heer
dr G. Kalff, en daarboven staan als motto
de volgende regels van Staring
Et zit er nog in, dat ik mee
An den bak scheepskost heb egetten en
joar of twee.
Dr Kalff zelf nam eens plaats in degele
deren, uit vrijen wil, als milicien, en daarom
heeft hij te meer recht van meepraten over
een kwestie, die thans zoovelen verdeelt.
In zijn studententijd kreeg hij den solda
tenrok aan, en wat hij toen zag, hoorde en
ondervond, dit alles vormt nu nog een trits
van verschillende herinneringen, waarvan
het goede de bovenhand behield.
En juist de gedachte aan dat goede, de
liefde, door hem behouden voor den soldaten
stand, deed hem naar de pen grijpen, nu
zoovelen zich aangorden om tegen het sol
daat zijn te prediken, om minachting daar
voor op te wekken.
Zijn pleidooi verdient daarom ook te meer
de aandacht, omdat het spreekt van een
eenigszins verwijderd verleden. Toen waren,
bij al hetgeen heden nog ontbreekt, nog niet
die verbeteringen aangebracht die nu bestaan
toen openbaarde zich nog niet die algemeene
belangstelling voor den soldaat als heden
ten dagetoen was men er nog niet zoo
op bedacht als tegenwoordig om het den
soldaat in de kazerne aangenaam te maken.
De toestanden zijn dus verbeterden het
oordeel van dr Kalff zou, kwam hij nu pas
in dienst, zeker nog gunstiger wezen dan
het thans is. Maar daarom te meer hebben
zijne woorden kracht en gezag.
Toen hij met zijne gedachten naging wat
hij heeft ervaren, toen kwam in de aller
eerste plaats de herinnering bij hem op aan
de eerste dagen, die hij als recruut in de
kazerne doorbracht.
Prettig waren ze natuurlijk niet; alles
was even vreemd, even anders als hij ge
wend was.
Langzamerhand schikte hij zich daarin
toen hij afgeëxerceerd was, werd de dienst
vrij wat aangenamer. Er werden militaire
marschen gemaakthij ging schijfschieten
of tirailleerende wachten werden betrok
ken; er kwam meer afwisseling en als korpo
raal kon hij zich verheugen in de zorg voor
anderen, terwijl het uitzicht op groot verlof
hem vroolijker stemde. En toen hij eindelijk
de kazerne verliet, toen gevoelde hij, de
student-soldaat, geen oogenblik berouw over
hetgeen hij gedaan hadtoen wekte de her
innering aan den persoonlijk vervulden
dienstplicht geen gevoelens van wrevel of
bitterheid in hem op.
De beschouwing van dr Kalff moet, dunkt
ons, vooral voor leeken zooveel aantrekke
lijks hebben, omdat de schrijver zich niet
hult in het deftige of minder aantrekkelijk
gewaad van een deskundige, die op een toon
van gezag zich laat hooren, en wiens woord
als een axioma ons in de ooren klinkt.
Dr Kalff geeft zijne beschouwingen als
persoonlijke indrukken, waaraan hij niet
meer gezag wil toekennen dan aan die van
een eerlijk, welgemeend raadgever, die uit
tie schatkist van zijn ervaring put om de
vreesachtigen, de tegen-ingenomenen tot
andere gedachten te brengen.
Het is of bij hun toeroeptKomt, weest
eens verstandig gaat met mij mee laat
ons dien boeman, waarvan gij zoo bang zijl,
eens van naderbij bekijken, en dan zult gij
zelf zien hoe kinderachtig gij toch zijt met
uw vrees en uw verzet. Het is louter uit
onwetendheid dat gij en anderen zoo praat
over hen, die met opzet, met bijbedoelingen
het soldatenleven verkeerd voorstellen, zwijg
ik liefst.
Als gij hoort spreken van de onzedelijkheid
in de soldatenwereld, en over vrees dat deze
of gene brave Hendrik besmet zal worden,
verwijst hem of hen dan naar mij. Wie over
de moraliteit onzer soldaten wil oordeelen,
moet allereerst onderscheid maken tusschen
vrijwilligers en sommige plaatsvervangers ter
eener en miliciens ter andere zijde.
Dat de moraliteit bij de jongelui van
gegoede of rijke ouders iets hooger zal blijken
te zijn dan die onzer militairen, betwijfel ik.
Tegen student worden bestaat gewoonlijk
geen bezwaar. „Studenten zijn ten minste
fatsoenlijke jongelui," redeneert men. 't Hangt
er maar van af, wat men onder fatsoen ver
staat. Het gevaar is in de studentenwereld
even groot als in de soldatenwereld of in
welke omgeving ook waar de jonge man het
eerst op eigen beenen staat. Maar in de
soldatenwereld is het voor jongelieden uit
de minder beschaafde en gegoede standen
grooter dan voor hen, wier ouders tot den
middenstand of de hoogere standen behooren,
daar de laatsten in lectuur, in studie, in een
eigen kamer buiten de kazerne een tegen
wicht hebben, dat de eerste missen. Wie
een goede opvoeding heeft gehad, die zal
door een jaar „onder dienst" niet bedorven
worden. Integendeel krachtiger naar lichaam
en ziel.
Zulke ongekunstelde taal, ter verdediging
van een goede zaak, doet meer goed dan
honderden geleerde betoogen om het nut
van den persoonlijken dienstplicht in verband
met 's lands verdediging in het licht te stellen.
Daarom konden wij niet nalaten hierop de
aandacht onzer lezers te vestigen en, door
een beknopt uittreksel, hunne belangstelling
voor het geheele opstel van dr Kalff op te
wekken.
Het slot daarvan bevat de volgende con
clusies van den schrijver:
„Het regelmatige leven van den milicien,
met zijn overvloed van gezonde lichaams
oefening in de open lucht, met zijn early to
bed and early to rise, (vroeg op en vroeg
naar bed), met zijn vermoeienis en zijn ont
bering, met zijn strenge tucht, zijn eischen
van orde en zelfbedwang kan een krach-
tigen invloed ten goede hebben op onze
jongelieden.
„Op onze wittebroodskinderen, onze moer-
liefjes gelijk Breero ze noemt die
hier in een wereld verplaatst zouden worden,
waar men met fraaie dasjes en korte jasjes
weinig uitrichtdie hier ten minste eens in
hun leven een kjjkje zouden krijgen in the
philosophy of clothes(kleeren philosophie)
maar al te weinig door hen bestudeerddie
hier gedwongen zouden worden te toonen
en te ontwikkelen, wat er nog aan geest
kracht in heD aanwezig is.
„Op de talrijke jongelieden uit den ge
goeden middelstand, kern van ons volk, bij
wie het besef levendiger zou worden, dat
het in het leven niet alleen op kennis, maar
ook, maar evenzeer, op karakter aankomt
die hier een deel van hun volk konden
leeren kennen, waarmede zij veel te weinig
in aanraking komen, waarvan de Neder-
landsche deftigheid hen maar al te ver ver
wijderd houdt.
„Op de vele kinderen van het volk, die
hier voor eenigen tijd een betere voeding, een
gezonder leefwijze zouden hebben dan ge
woonlijk hun deel is; die zich hier leeren
gewennen aan een orde en een tucht, welke
velen hunner hoog noodig hebben.
„Op onze boerenzoons, wier lichaam iets
van zijn stijfheid, wier geest iets van zijn
bekrompenheid verliest.
„Waarom wordt voor zoo menige mindere
betrekking „bij voorkeur een oudmilitair"
gewenscht, indien het leven onder dienst
zulk een slechten invloed heeft op de kin
deren van het volk
„Ook in dit opzicht willen velen wel de
lusten, niet de lasten, die het onderhoud
van een leger met zich brengt.
„Geen panacee, maar één der middelen
van volksopvoeding kan de persoonlijke
dienstplicht worden, indien de katholieken,
in verbond met Nederlandsche deftigheid
en soldatenvrees, er niet in slagen, hem van
de baan te schuiven en in den schoot der
staatscommissie te begraven.
„Persoonlijke dienstplicht kan ons volk
krachtiger maken, inwendig en uitwendig."
Zegt ze voort, die eenvoudige waarheden.
Dit drukken wij vooral hun op het hart,
die belang stellen in de vrijheid van ons
volk; die, al dwepen zij niet met dekrijgs-
manie der groote staten, den ernst van den
tegenwoordigen tijd niet ontkennenen be
grijpen dat theorieën omtrent wereldvrede
en verbanning van den oorlog, hoe schoon
op zichzelve, van geen waarde zijn tegenover
de harde praktijk, die op tegenweer ons
bedacht moet doen zijn.
De plicht om mee te helpen aan de ver
dediging van eigen grond is een schoone
plicht.
Dr Kalff deed een goed werk door duide
lijk en voor ieder verstaanbaar aan te toonen
dat het zich voorbereiden daarop ook goede
vruchten kan dragen ten bate van ons maat
schappelijk leven.
voor het fonds tot aanmoediging en
ondersteuning van den gewapenden dienst
in de Nederlanden.
De burgemeester en wethouders van Middel
burg maken bekend:
dat de jaarljjksche collecte aan de huizen
der ingezetenen, ten behoeve van het fonds tot
aanmoediging en ondersteuning van den ge-
wapenden dienst in de Nederlandenin overleg
met de alhier gevestigde districta-commissie, is
bepaald op Dinsdag- den 18 Juni a. des
namiddags tusschen 11 en 2 uren.
Burgemeester en wethouders noodigen hunne
medeburgers uit tot het uitreiken van milde
giften en bevelen hun ten hoogste de belangen
aan van de vele oude en behoeftige krijgs
lieden, die hunne krachten en gezondheid heb
ben opgeofferd aan de verdediging van het
vaderland en zijne bezittingen.
Middelburg, den 4 Juni 1889.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
S C H O B E B.
De secretaris,
J. W. DE BAAD l. s.
Keuring van rij- en voertuigen.
De burgemeester en wethouders van Middel
burg, gezien art. 105 der verordening van alge
meene plaatselijke politie, maken bekend
dat de keuring der rjj- en voertuigen of
sleden en daartoe behoorende paardentuigen,
ten overstaan van den commissaris van politie,
in den loop dezer maand zal plaats hebben,
terwijl voor zooveel noodig de herkeuring veer
tien dagen later zal geschieden.
Middelburg, den 4 Juni 1889.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
SCHOBEB.
De secretaris,
J. W. DE BAAD, l. s.
De minister van marine brengt ter kennis
van belanghebbenden, dat de commissie, belast
met het afnemen van het examen tot toelating
van jongelieden als adspirant-administrateur bp
de zeemacht, is samengesteld als volgt
voorzitter, G. H. C. van Nuys, inspecteur van
administratie bjj de zeemacht
ledenM. C. Hazenberg, officier van adminis
tratie der late klasse; C. A. Hofman en J.
Schmal, hoofden van openbare lagere scholen te
's Gravenhage.
De minister van justitie noodigt in de Staats
courant de bestuurders van fabrieken uit, om,
wanneer zij wenschen gebruik te maken van
de afwijkingen bij de wet op den arbeid van
vrouwen en jeugdige personen toegestaan, hier
van gemotiveerde opgave te doen aan gede
puteerde staten vóór 1 Juli e. k.
Daar alle nasporingen naar den verdwenen
notaris te Gorssel, den heer Jonckheer, vruch
teloos zijn gebleven, zal daar ter plaatse een
nieuwe notaris worden benoemd.
De Shah van Perzië zal vijf dagen in ons
land blijven en Den Haag, Amsterdam en
Haarlem bezoeken.
Maatschappij van Weldadigheid.
Aan het verslag over 1888, gisteren in de te
Amsterdam gehouden jaarlijksche algemeene
vergadering van afgevaardigden van afdeelingen
der maatschappij uitgebrachtis het volgende
ontleend
De uitkomsten met de landbouw-exploitatie
en de veehouding steken zeer gunstig af bij
het vorige jaar. Toen was er een verlies van
11,403, thans een winst van 5318, tenge
volge van de gunstige weersgesteldheid der
zomermaanden. Bogge, aardappelen, boekweit
en haver gaven alle gunstige resultaten. Het
vee had den geheelen zomer voldoende voedsel
in de weiden.
Het gebruik van hulpmeststoffen werd weder
op ruime schaal toegepastgroote bezuinigingen
op de exploitatiekosten werden daardoor ver
kregen. Ook het inkuilen van groen voeder
had weer de beste resultaten.
Aan boter en kaas werd verkocht voor ƒ12,491,
dank zij het goede vee. In de qualiteit hier
van is in de laatste jaren aanzienlijke voor
uitgang te bespeuren.
Met de varkensmesterjj werd een bedrag van
9303 verkregen, een opbrengst hooger dan
ooit. De veestapel bestond uit. December uit
235 stuk runderen, 27 trekossen, 24 kalveren,
17 paarden, 148 varkens en 7 stuks mestvee.
Met den aanleg van bosch werd krachtig voort
gegaan en 11 hectaren nieuw bosch aangelegd,
zoodat de geheele oppervlakte bosch thans 400
hectaren beslaat, waarvan 208 met dennen zjjn
beplant.
Yan de kweekerij van plantsoen voor den
handel wordt minder gebruik gemaakt, aan
gezien de tegenwoordige geringe prijzen deze
cultuur niet voordeelig maken. De gronden
voor de kweekerjj zjjn dan ook merkbaar inge
krompen, wat eveneens geschiedde met den
aanleg van twijgwaarden.
Aan eikenhout op stam is voor 669 ver
kocht. De turfgraving leverde eenig verlies
door de langdurige regen in den zomer.
De uitkomsten van het fabriekswezen waren
minder gunstig dan in 1887. Toen was er een
winst van 973, thans een verlies van/1996.
Uitgezonderd de katoenweverij en schoenmakerij,
werden alle takken van industrie met gelde
lijk nadeel gedreven. Verloren werd op de
beide mandemakerjjen 707, op de jute-weverjj
1013, cocosmatterjj 151, russchenmatterjj
351. Verschillende omstandigheden, als het
natte weder, droegen daartoe bij, alsmede de
lage prijzen der koffiezakken.
Met bijzondere ingenomenheid wordt in het
verslag melding gemaakt van den goeden uit
slag, die de onderhandeling had om weder op
Prederiksoord een fabriek voor het leveren van
gedroogde groenten te hebben. Met den heer
G. C. Pluygers uit Botterdam werd men het
spoedig over de voorwaarden tot vestiging van
zulk een labriek eens. In het najaar van 1888
te Frederiksoord vestigde hij zich en sloot
spoedig met de bevolking contracten voor de
levering van groenten.
Hierna wordt melding gemaakt van het vroe
ger medegedeelde contract, dat de directeur
sloot met den heer Hovens Greve te Steenwjjk
voor de opleiding van jongelieden tot typografen.
De bevolking bestond uit. December uit 1791
zielen. Het aantal vrijboergezinnen bedroeg 206,
dat der arbeidersgezinnen 83, daarenboven 153
bestedelingen. Ér werden 33 kinderen geboren,
terwijl 32 sterfgevallen plaats hadden,
Ter vervanging van 5 vertrokken gezinnen
werden 5 nieuwe geplaatst en wel door de afdee
lingen Amsterdam, Den Haag, Haarlem en
Middelburg, 5 kolonisten werden tot vrijboer
bevorderd; 64 jongelieden, onder wie 12 beste
delingen, verlieten de kolonie voor verschillende
betrekkingen.
De jarenlange vacature in de predikantsplaats
te Willemsoord heeft opgehouden, daar de heer
B. van IJsselstejjn, cand., het op hem uitge
brachte beroep aannam en in Augustus zjjn
ambt aanvaardde.
De vijf rijksscholen zijn thans alle naar de
eischen der wet en der hygiëne verbouwd. Aan
het herhalingsonderwijs wordt mede goed de
hand gehouden.
Het tuin- en boschbouwonderwjjs werd door
24 jongelieden, van wie 14 te Willemsoord, ge
volgd. De regeling, dat de toelating voor de
tuinbouwschool een leeftijd van 15 en die voor
de boschbouwschool van 20 jaar vereischt, heeft
reeds de beste resultaten opgeleverd.
De bibliotheek telt thans 1300 boeken, waar
van in den loop des jaars 1260 ter lezing werden
verstrekt. Van verschillende zijden kwamen
weder boekgeschenken in, die steeds hoogst
dankbaar worden aanvaard.
Aan contributie werd ontvangen 14,787^ of
458 minder dan het vorig jaar. Daarvan werd
ƒ8401 besteed voor onderhoud van gezinnen,
zoodat slechts 6386 aan de algemeene kas ten
goede kwam.
Te Kampen vestigde zich een nieuw bestuur
waardoor opnieuw teeken van leven werd ge
geven vandaar dat nu ook de contributies
werden overgemaakt. In Meppel kwam een
nieuwe afd. tot stand.
In Amsterdam was de teruggang der contri
buties aanzienlijk en bedroeg f 463. Aan hoog
gewaardeerde begunstigers, die meer dan de
gewone contributie van ƒ2,60 betalen, ontvallen
er jaarlijks eenige, die niet worden vervangen,
wat natuurlijk een opmerkelijk maar betreu
renswaardig feit is.
Na mededeeling van ingekomen legaten en
giften eindigt het verslag met de onzes
inziens, in verband met het bovenstaande, wel
wat zonderlinge vermelding, dat de maat
schappij tegenwoordig in hooge mate belang
stelling wekt, wat blijkt uit de sympathie die
zij allerwegen in haar streven ondervindt.
Bij kon. besluit is aan onderstaande ge
meenten, boven en behalve de vergoeding van
30 percent een subsidie verleend voor de be
hoorlijke inrichting van haar lager onderwijs
Kapelle 1300, Koewacht 2750, Oudelande
ƒ800, Philippine ƒ750, Schorer 150, St. Jan
steen ƒ1000, Stoppeldijk 200, Waarde ƒ1150,
Wemeldinge 600, en Westdorpe 500.
Dinsdag is te Zuiddorpe de nieuw benoemde
pastoor, de heer Versteegen, plechtig ingehaald.
De gemeente was in feestdos de parochianen
hadden alles in 't werk gesteld om hun nieuwen
herder een hartelijke ontvangst te bereiden*
Daarin hadden zij gelijk.
De Tem. Crt. weet echter mee te deelen dat
het gemeentebestuur ƒ50 gaf tot opluistering
van het feest.
Zoo'n besluit is, dunkt ons, aan bedenking
onderhevig. Als straks ergens een predikant
zjjn intree doet, zal toch niemand het goed
vinden dat tot zijn ontvangst gelden uit de
gemeentekas worden geput. En in deze staan
de partpen toch gelijk.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
In de laatste opgave staat A. v. B., 21 j.,
djjkwerker, Westkapelle, als wegens mishande
ling veroordeeld tot f 8 b. s. 6 d. h.dit moet
zjjn: 3 b. s. 3. d. h.
Gisterenavond werd in het gewone lokaal,
onder voorzitterschap van den heer H. Tak, eene
vergadering gehouden van het departement
Middelburg der Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen.
Behalve het bestuur waren slechts 2 leden
opgekomen
Onder de ingekomen stukken behoorden brie
ven van de heeren Bank en mr E. P. Schorer,
waarbjj zij kennis geven te bedanken respec
tievelijk voor de benoeming tot lid der com
missie voor de bewaarschool en tot lid van het
bestuur.
Van het hoofdbestuur was bericht ontvangen
dat de heeren mr H. J. Kist en O. H. B. Boot
benoemd zjjn tot leden van het hoofdbestuur en
dat zij die benoeming hebben aangenomen.
Tot bestuurslid ter vervanging van den heer
C. J. J. A. van Teylingen werd met algemeene
stemmen benoemd de heer P. G. Sprenger.
Met den benoemde was aanbevolen de hegï
dr B. H. Steringa Kuyper,
