N°. 132.
1326 Jaargang.
1889.
Woensdag
5 Juni.
Liberalen in bet district Sluis.
De Zeewscbe Tentoonstellini van
eii te Middell
J. C. R. VAN DER RILT
J. C. R. van der Bilt.
Middelburg 4 Juni.
Deze courant verschijnt d a g e I y k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-3
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent;
Advertentïën20 cent per regel. By abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
RECHTSZAKEN.
iiiiiiirnti IK.SUII mmm.
Thermometer.
Middelburg 4 Juni. vm. 8 u. 64 gr.
m. 12 u 72 gr. av. 4 u. 67 gr. F
Verwacht krachtige westel. wind.
Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A.W. Bolland, teKruiningen:F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te TholenW. A. van
Nietjwenhhijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie
bureau van Nijgh Van Ditmar te Rotterdam, en de Erven B. van der Kamt te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het
Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Grosjean Co. te Brussel.
Advertentiën
moeten des namiddags te een uur
aan het bureau bezorgd zijn, willen
zij des avonds nog worden opgenomen
Gansch Zeeland ziet met belangstelling
naar den uitslag der verkiezing op Donder
dag aanstaande.
Het doet dit niet uit nieuwsgierigheid wie
er gekozen zal worden, want het is vast
overtuigd dat de heer mr
uw afgevaardigde worden zal.
Maar de wijze waarop gij u kwijten zult
van de taak, die op u rust, trekt de aan
dacht.
Het geldt de eer onzer partij.
Eenig is in ons gewest, zoover ons be
kend, het feit dat voor de Provinciale staten
op zulk een hoffelijke wijze een liberaal lid
zijn zetel ruimt om plaats te maken voor
een verdienstelijk man als het lid van Ge
deputeerde statenmr J. C. R. VAN
DER BILT.
Maar de bedoeling van dit aanbod zou
miskend worden, wanneer het door u niet
krachtig en op ondubbelzinnige wijze beze
geld werd.
Laat de tegenpartij nooit kunnen zeggen
dat de eer der liberale partij u geen gang
naar de stembus waard was.
Welsprekend voor voor- en tegenstander
zij uw uitspraaken eervol bovenal voor mr
Tot yijf uur 's middags kunt gij Donder
dag u van uw kiezersplicht kwijten.
Let vooral op de voorletters van den can-
didaat.
I.
De tweede provinciale nijverheids-tentoon
stelling is geopend en de ruime zalen van het
Schuttershof bevatten tal van voortbrengselen,
die getuigenis komen afleggen van de hoogte,
waarop de Zeeuwsche industrie zich op dit
oogenblik bevindt.
Toen vóór ongeveer zeven jaren de eerste
tentoonstelling van dien aard in onze provincie
te Goes werd gehouden, toonden Zeeland's
industrieelen hunne belangstelling daarmede,
door in ruime mate hij te dragen tot het he
reiken van het beoogde doelhet geven van
een goed overzicht van hetgeen hier opnijver-
heidsgebied kon worden voortgebracht.
En nu de hoofdstad een roepstem tot de
nijveren richtte, om na dit zevenjarig tijdvak
opnieuw een veredelenden kampstrijd aan te
gaan, gaven nog meerdere daaraan gehoor en
zonden hunne voortbrengselen bierbeen om te
toonen, dat ook zij met den tijdstroom zijn
medegegaan en zich hebben beijverd om hunne
producten te verbeteren, nieuwe ondernemingen
te scheppen of de kunst aan hunnen arbeid
dienstbaar te maken.
In hoever zij hierin zijn geslaagd, zal ons
een bezoek aan de tentoonstelling kunnen
leerenwij noodigen u daarom uit om ons
te vergezellen op een wandeling door de lokalen
van het Schuttershof, ten einde de verschillende
zaken in oogenschouw te nemen.
Dit eerste bezoek zal meer eene algemeene
kennismaking gelden om naderhand op enkele
onderdeelen of groepen en inzendingen terug
te komen.
Van de Vlasmarkt komende, bemerken wij
reeds aan den onlangs voltooiden voorgevel
van St. Sebastiaan dat er iets buitengewoons
te doen is. Als gold het eene lampionillumi
natie, zoo zijn de voornaamste gevellijnen van
houten regels voorzien. In plaats van de be
kende vetglazen zijn er echter kleine glazen
ballons aan bevestigd, die alle door een tweetal
draden zijn verbonden, welke draden daarna
over de daken tot de bron leiden, die ons
Zaterdag weer het prachtige schouwspel aan
bood, waarbij de geheele omtrek in een
toove-achtig licht werd gehuld.
Het is de firma Johan Boudewjnse, die hier
haar eerste proef levert van electrische straat
verlichting en daarmede uitstekend is geslaagd.
Het licht was helder en constant, zoodat men
zelfs op een afstand van 50 meter fijn druif-
werk zeer duidelijk kon lezen.
Eene goede gedachte had de directie der
Castle line, om in de rookkamer een keurig
model van een harer prachtige stoomschepen
te plaatsen en door tal van toelichtingen hare
onderneming bij het publiek aan te bevelen.
De eigenlijke tentoonstelling vangt echter in
de kleine zaal aan. Wij ontmoeten daar links
eene eigenaardige inzending van de firma
G. Albertz Lz. Co., bestaande uit eene be
timmering van verschillende buitenlandsche
houtsoorten,, waaronder het groenhart eene
voorname plaats inneemt, als zijnde de eenige
houtsoort, die proefondervindelijk tot nu toe
weerstand heeft geboden aan den vernielenden
invloed van den paalworm. Keurig kuipwerk
en vele andere artikelen geven een denkbeeld
van de verscheidenheid der voortbrengselen
dezer ondernemende firma.
De heeren Den Bouwmeester, Borsius en Van
der Leijé stellen een prachtige mahoniehouten
roeiboot ten toon met volledigen inventaris,
alsmede een net afgewerkt model van een
jachthoogaars.
De oestercultuur wordt in haren geheelen
omvang aanschouwelijk voorgesteld door het
bestuur der visscherj op de Schelde en Zeeuw
sche stróomen. Modellen van verschillende typen
van oesterputten, werktuigen, bij dezen tak van
nijverheid in gebruik, photographieën, die eene
duidelijke voorstelling geven van de wijze,
waarop de verschillende onderdeelen worden
beoefend, kaarten, waarop de ligging der ban
ken en putten is aangetoond, in een woord een
volledig beeld dezer voor Zeeland zoo hoogst
belangrijke bron van welvaart.
Omtrent de vraag in hoever deze inzending
op een nijverheids-tentoonstelling thuis behoort,
verschillen wij van gevoelen met den verslag
gever van een onzer groote bladen, die de
opvatting van de commissie daaromtrent
vreemd noemt.
Er bestaat toch een groot verschil tusschenoes-
terv i s s c h e r jj en oesterk w e e k e rij, zooals
die in Zeeland wordt uitgeoefend; en wanneer men
hier het geheele bedrjjf zoo duidelijk ziet voor
gesteld en daarbij weet dat duizenden nijvere
handen met de uitoefening daarvan geluk en
welvaart in geheele streken aanbrengen, dan
had men toch zeker, dunkt ons, beter gedaan
met te spreken van een breede opvatting der
commissie, dan bovenstaande uitdrukking te
bezigen.
De mossel visscherj en de ansjovisvangst,
die aan tal van nijveren een bestaan bezorgen,
zijn door modellen en werktuigen, die daarbij
worden gebezigd, vertegenwoordigd.
De koninklijke maatschappij de Schelde, de
grootsche onderneming, waaraan onze zuster
stad Vlissingen hare opkomst heeft te danken
en waarin ook hare toekomst is gelegen, zond
talrijke modellen van schepen, die op hare
inrichting zijn vervaardigd. Zij geeft ons daar
mede eenig denkbeeld van den omvang van
haar voortbrengingsvermogende modellen
toch, die wij hier tegen den wand zien be
vestigd, vertegenwoordigen slechts een gedeelte
van hetgeen op hare werven en fabrieken in
enkele jaren werd tot stand gebracht.
Vlissingen, Zeeland, ja heel Nederland, mag
trotsch zijn op zulk een onderneming en het
koninklijke wapen heeft misschien nimmer meer
passend geprijkt dan op deze inderdaad vorste
lijke inrichting.
De zwemvesten van de firma wed. J. C. Massee
en Zn te Goes hebben reeds zoodanige ver
maardheid verworven, dat het voldoende is hier
aan te stippen, dat ze ook in deze zaal, waar
de scheepvaart zoo uitstekend vertegenwoordigd
is, een waardige plaats hebben gekregen.
Een miniatuur-gasfabriek doet ons op aan
schouwelijke wijze de verschillende bewerkingen
zien, die het steenkolengas moet ondergaan
alvorens als lichtgevend product onze woningen
binnen te treden.
Wj zijn nu gevorderd aan een glazen vitrine,
die het prachtige model bevat van een der dag
booten (type Engeland, Duitschland, Nederland)
van de stoomvaart-maatschappij Zeeland. Wat
uitvoering aangaat zagen wij nooit iet3 derge
lijks op dit gebied met fabelachtige getrouw
heid zijn alle onderdeelen van het vorstelijke
zeekasteel weêrgegeven, terwijl om het roesten
te voorkomen de gesmeed ijzeren voorwerpen
en constructiedeelen in zilver zijn uitgevoerd.
De heer Van Woelderen verdient voorzeker
een woord van dank voor het beschikbaar
stellen van dit kostbare sieraad ten behoeve der
tentoonstellingongetwjjfeld moet het bjjdragen
om den goeden naam der stoomvaart-maat
schappij Zeeland nog verder te verspreiden en
daardoor tevens den bloei onzer naaste omge
ving te helpen vermeerderen,
Van geheel anderen aard is de knutselarbeid
van den Graauwschen schoenmaker, die, naar
men mededeelde, drie jaren van zijn leven heeft
besteed om het product te vervaardigen, dat
wij verder hier nog aantreffen en dat ons het
model te zien geeft van een vreemdsoortig vaar
tuig. Of het een nieuwe uitvinding is van den
vervaardiger, dan wel een namaaksel van een
dier reusachtige Amerikaansche rivierbooten, de
toelichting zegt daar niets van. Wij zouden den
inzender liever bj het schoenmakersbedrijf
ontmoeten en twijfelen niet of hij zou het daar
verder hebben gebracht dan in het vak van
scheepsbouwkunst.
Het gulden spreekwoord: Schoenmaker houd
je bj je leest", moge voor hem een vingerwijzing
zijn om hij een volgende tentoonstelling zich
niet meer op glad ijs te wagen.
Die een ambacht heeft geleerd,
Krijgt den kost waar hij verkeert.
Deze gouden waarheid van vader Cats schreef
de commissie boven den ingang van de groote
zaal, die wij nu binnentreden en waarin een
onafzienbaar aantal voorwerpen van allerlei
aard en vorm, op uiteenloopende wijze ten
toongesteld, onze aandacht vragen.
Onze reukorganen worden reeds dadeljk aan
genaam aangedaan, wat niet te verwonderen
is, want we bevinden ons in de onmiddelijke
nabijheid van de inzending van den eau de
cologne-fabrikant Steinz (voorheen J. Matena)
uit Middelburg. In sierljke flacons ot nette
flesschen biedt hij hier den bezoekers zijne
geurige waar ter bezichtiging aan en het debiet,
dat zijne étalage reeds in de eerste dagen
ondervond, is wel het zekerste bewijs voor de
goede eigenschappen van het fabrikaat.
Iiinks van den ingang vindt men in eene
sierljke vitrine, vervaardigd door den heer
A. van Dorst, de inzending van verschillende
zoutsoorten, vanaf het ruwe klipzout tot de
aardige vormpjes van fijne tafelzouten. De
heer Van der Burght is de eenige vertegen
woordiger dezer industrie in Middelburg.
Daarnaast biedt de heer Van Boven den be
zoekers zjne fijne dessertdranken, limonades en
advocaat aan, welke laatste, bljkens het op
schrift, een internationaal karakter heeft ver
kregen (cognac-eier-tody, qualitè supérieur). De
roem, dien wj er van bevoegde z jde van hoorden
opgaan, zal ze dan ook zeker spoedig de gren
zen van Zeeland doen overschrjden.
Wenden wj ons om, dan ontwaren wj een
reeks van smakeljke uitstallingen. Oud doch
niet verouderd bewjst de meer dan honderd
jarige koekbakkerj van den heer W. G. Bal
te zjn. In verschillende soorten en vormen,
met snippers, sucade of kandy wordt dit echt
nationaal artikel hier tentoongesteld, terwjl
door een reusachtige koek een eigenaardige
hulde aan de commissie wordt gebracht.
De heer Papegaaj doet ons in een keurig
vervaardigd kastje kennis maken met zjne
Zeeuwsche letterkoek, in sierljke verpakking
gehuldde heer Smit uit Terneuzen levert
verschillende producten uit zjne stoombakkerj,
die hl jk geven van goede behandeling en vak
kennis.
Lako's naam heeft in Middelburg een goeden
klank en zjne velerhande artikelen vinden steeds
ruimen aftrek. Deze wakkere vertegenwoordi
ger van het bakkersgilde heeft eene nette
etalage opgericht, waarop keur van brood en
gebak is geplaatst. F.
Het Dagblad weet niet recht hoe het zich
houden moet tegenover de op 28 Mei geleden
neerlaag. Allerlei chicanes worden gezocht en,
wat erger is, op papier gezet om te betoogen
dat in de residentie door verschillende verkeerde
motieven bj «eenvoudige en domme kiezers
stemmen zjn gewonnen voor de liberale can
didates"
Wil men een eigenaardig staaltje van den
redeneertrant, dien het Haagsche blad bezigt om
zieh te troosten, dan neme men acte van het
volgende
"Zelfs dc candidatuur van mr Polak Daniels zou
vermoedelijk niet hebben getriomfeerd als ieder anti
liberaal kiezer zich naar de aanbeveling zijner partij
had gedrageD. Het verschil tnsschen de stemmen die
mr Polak Daniels erlangde en die aan mr Gerers
Deynoot waren gegeven, bedraagt 347er haddeD zich
slechts 174 stemmen te verplaatsen, en bij bleef in de
minderheid.
»Het verschil tgsschen den heer Sluiter en den heer
Gevers is nog geringerhet bedraagt 289. Hadden
145 kiezers, die nu den naam van den heer Sluiter met
een anti-liberaal op hun briefje stelden, enkel op een
anti-liberaal gestemd, dan ware een der anti-liberale
candidaten gekozen."
Op die wjze redeneerende kan men het een
heel eind sturen,
Als dat gebeurd was, dan
Ja, als alle liberale kiezers waren te huis
gebleven, dan hadden de hoog geroemde en
hoog verheven candidaten van het Dagblad het
zeker gewonnen.
Maar als het Dagblad consequent ware ge
bleven, zich in de laatste jaren niet aan de
clericalen had gebonden, dan had het tegenover
den heer Polak Daniels, dien het vroeger aan
beval en nu bestreed, niet zoo1n erbarmeljk
figuur gemaakt en het niet zoo leel jk afgelegd
als thans.
Wat meer waardigheid en wat minder heulen
met de clericalen is het eenige wat het blad
verheffen kan.
Of het al jammert over het revolutiefeest,
dat het Nederlandsch liberalisme den 28 Mei
vierde, en over den afval van velen, die het
historisch spoor, door hunne vaderen gebaand,
verbreken tot «onberekenbaar nadeel van de
volksvr jheid, het historisch koningschap en den
financieel-economischen toestand des vader
lands," dit alles bewjst niets dan dat het
Dagblad teleurgesteld is; en kan nooit doen
vergeten hoe het blad zelf in de laatste jaren
geheel ontaard is, en, na al zjn zwenkingen,
geen vertrouwbare gids meer is voor ieder, die
een vaste overtuiging er op na houdt.
Het conservatisme de partj zonder rug-
gemerg, zooals Damas die zelf in zjn jongsten
Haagschen omtrek schetst is doodhet libe
ralisme en het clericalisme leven nog en tus-
sehen die twee moet gekozen worden. Dit is
niet anders; en dit ziet men zelfs in het conser
vatieve 's Gravenhage meer en meer in.
Ziedaar wat het Haagsche blad zelf leeren
kan uit het op 28 Mei gebeurde.
Bj kon. besluit is benoemd tot griffier bj
het kantongerecht te Heerlen mr. J. L. N.
van IJsselste jn, advocaat en procureur te Maas
tricht en tot notaris binnen het arrondissement
Amsterdam, ter standplaats Amsterdam, Th.
Ruys Gzn., candidaat-notaris aldaar.
De Globe van Juni bevat
Beelden uit de Fransche revolutieUit het
Konak te Belgrado Beelden uit Spanje Een
nacht op de Hallig; Op de straten van St,
PetersburgFrans Xaver GabelsbergerNapo
leon 1 en de tooneelspeelkunstHet loon eens
uitvinders.
Naar wj vernemen is aan de inrichting
tot opleiding van machinisten voor de marine
te Hellevoetsluis nog geplaatst de jongeling
P. W. Bal van Middelburg.
Te Terneuzen zal spoedig een nieuwe
Roomsch-katholieke school worden opgericht.
Een drietal dames presenteerde dezer dagen een
Ijst aan de geloofsgenooten en in éen enkelen
dag was de deelneming zoo groot, dat de tot
standkoming der school verzekerd is.
Tot leden van het bestuur der te Oost
burg gevestigde afdeeling van het Ned. Onder
wijzers-Genootschap zjn Zaterdag gekozen tot
voorzitter de heer Kole, tot secretaris-penning
meester de heer Wit en tot vice-voorz. de heer
De Groote. Een vrj groot aantal leden trad
toe. De oude afdeeling verkeerde jaren lang
in kwjnenden staat, men hoopt dat er nu
nieuw leven zal komen.
De heer dr J. Helder, pred. te Zierikzee,
zal den 3 Juli a. zjn 25-jarige ambtsbediening
vieren. Hj werd 3 Juli 1864 bevestigd in zjn
eerste standplaats, Heilouwvertrok van daar
in 1868 naar Wjnaldum en in 1885 naar
Zierikzee.
De openbare godsdienstoefeningen in het
kerkgebouw van de Doopsgezinde gemeente
te Leeuwarden zjn onverwacht moeten worden
gestaakt. Het is nl. gebleken, dat aan een
der zjmuren eene verzakking was ontstaan en
het advies van den deskundige luidde, dat
werkeljk gevaar voor instorting aanwezig was.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Heden, Dinsdag, zjn v er o o r d e eljd wegens:
mishandeling: A. v. B., 21 j., djkwer-
ker, Westkapelle, tot /'8 b. s. 6 d. h. j P. B.,
40 j., werkman, Terneuzen, tot 5 b. s. 5 d.h.,
en J. G., 22 j., en G. S., 22 j., landbouwers,
Meliskerke, ieder tot ƒ8 b, s. 6 d. h.;
verwonding door sohuldj F, H.,
16 j., werkman, Terneuzen, tot 6 d. h., en
beleediging van een ambtenaar:
J. M., 31 j., bierhuishouder, Terneuzen, tot
12 b. s. 8 d. h.
Allen in de kosten.
Vrjgesproken zjnJ. V., 28 j.,koop
man, Zierikzee, thans gedetineerd te Breda,
beklaagd van oplichtingW. A. R., 20 j., werk
man, Terneuzen, beklaagd van verwonding door
schuld, en P. B., 40 j., en A. H. de V., 27 j.,
werklieden, Terneuzen, beiden beklaagd van
huisvredebreuk.
Nederlandsch Landbouw-Comité.
Onder voorzitterschap van den heer P. J. A.
de Bruine werd heden morgen in de sociëteit
St. Joris alhier de zevende vergadering ge
houden van het Nederlandsch Landbouw comité.
Tegenwoordig waren 12 leden, benevens de
commissaris des konings in Zeeland.
De leden vertegenwoordigden de Maatschappij
van Nijverheid te Groningen, de Hollandsche
maatschappij van Landbouw, het Nederlandsch
Rundvee-stamboekde Koord-Brabantsche maat
schappij van landbouw, de Maatschappij van land
bouw in Friesland, de Geldersch-Overijselsche maat
schappij van landbouw en het Genootschap voor
landbouw en kruidkunde te Utrecht.
De voorzitter opende de bjeenkomst met
eene toespraak, waarin hj herinnerde aan de
harde t jden, die de landbouwers hebben door
gemaakt, en de meening uitsprak dat de crisis
thans als doorstaan mag beschouwd worden,
wat aan de krachtige natuur van dezen tak
van volkswelvaart te danken is. Hj achtte
het gelukkig dat die crisis doorstaan is zonder
dat als geneesmiddel de beschermende rechten
behoefden te worden aangewend.
De voorzitter wees er verder op, hoe steeds
bj de hooge regeering de goede wil bestaat
om de belangen van den landbouw te behar
tigen, wat onlangs nog gebleken is bj de be
handeling der boterwet.
Hj eindigde zjne toespraak met den wensch
uit te spreken, dat, waar dit noodig is, de
landbouwmaatschappjen en vereenigingen
steeds zullen bereid bevonden worden de po
gingen van het landbouw-comité te steunen
en het desgevraagd door voorlichting van dienst
te zjn.
Alvorens tot de behandeling van de punten
der agenda over te gaan, herinnerde de voor
zitter aan het feit dat Z. M. de Koning kort
geleden zjn 40-jarig jubilé herdacht en stelde
hj, namens het bestuur, voor aan Z. M. langs
telegiaphischen weg namens het comité geluk
te wensohen met H. D. herstel. Dat voorstel
werd met applaus aangenomen.
Vervolgens dankte de voorzitter den commis
saris des konings voor de eer, die hj het
comité bewees door de bjwoning dezer ver
gadering.
Na mededeeling dat enkele leden, waaronder
de afgevaardigden der Zeeuwsche landbouw-
maatschappj, verhinderd waren de vergadering
bj te wonen, werd overgegaan tot de werk
zaamheden, op de agenda vermeld.
Eerstens nemen wj uit het verslag over dat
einde Juni van het afgeloopen jaar te 's Gra
venhage eene vergadering plaats had, inzake de
suiker-conferentie te Londen. Hiertoe door de
hooge regeering uitgenoodigd was het Ned.
Landbouw comité daarbj vertegenwoordigd. De
vergadering was geheim, doch de verzekering
kan gegeven worden dat de afgevaardigden
naar hun beste weten en vermogen werkzaam
geweest zjn om de hun toevertrouwde belangen
naar behooren te behartigen.
Ter voorbereiding van maatregelen voor de
tentoonstelling te Parjs hebben te Amsterdam
meerdere bjeenkomsten plaats gehad.
De inzendingen beloven niet onbelangrjk te
worden ofschoon men ze talrjker had mogen
wensohen. "Was het aanvankeljk het voornemen
geweest de leden hjeen te roepen tot het
houden eener buitengewone vergadering, speciaal
om te bespreken de kwestie der paardenfokker j,
en de tussehenkomst van het Ned. Landbouw
comitéhet bestuur gaf daaraan geen gevolg,
omdat het 't wenacheljker achtte zooveel mo-
geljk gegevens te verzamelen voor wat men
wenscht, en van 't geen in de verschillende
provinciën geschiedt, om daaruit af te leiden
waar en hoe het eomité behoort op te treden.
Thans nu in meerdere provinciën ernstige
maatregelen worden genomen om de paarden-
fokkerj te reglementeeren en geldeljk te
steunen, nu zich alom een beweging openbaart
ten voordeele van dezen voor onzen landbouw
bj uitstek belangrjken tak van njverheid, nu
acht het bestuur het oogenblik gekomen om
voorstellen te doen, opdat bljke, dat het
comité ook hierin wil voorgaan en helpen naaï
gelang «jner middelen!
