Buitengewoon Nommer
I 1889 I
1889
132e Jaargang.
N°. 128.
1889.
Vrijdag 31 Mei.
ZEEUWSCHE
cnf00nc(Ttuo, tnttï
WEDSTRIJD VOOR DEN HANDWERKSMAN.
EN VAN KUNST, TOEGEPAST OP NIJVERHEID,
Geopend te Middelburg den 30aten Mei 1889.
Middelburg 30 Mei.
V A. 1ST DB
AlIDDËLBtiRtiSCHE COURANT.
ülllllllllJIIIIIIIlllllIlllIlIIIIllllllllfllllJIlllIilllllJJIIlU
LUlllllllklIllllIltlllUlllllllllllllllllllllllllllUlllllllIIDi
SlllllllllllllllllllUllllllllilllli:
miiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiu=
=lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIllllllllllllllllllltllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllLlllllllllllllllllllllllllIlllllllllLlllllllllllllllLIIIIIIII=
niiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiuiiiiimiiiiiiur,
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiis
BENEVENS
=IIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllfS
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiR
Tegen éen uur vereenigden zich heden mid
dag vele genoodigden in den schoonen tuin van
het Schuttershof de Edele Handboog alhier om
tegenwoordig te zijn bij de plechtigheid der
opening van bovengenoemde tentoonstelling.
Behalve den commissaris deB konings in Zeeland
en den burgemeester van Middelburg met hunne
dames merkten wij op leden van het gedepu
teerd college, van de provinciale staten, van
den gemeenteraad van Middelburg, voorzitters
en leden van sub-commissies voor de tentoon
stelling, velen met hunne dames.
Verder waren genoodigd de leden der veree-
niging Uit het VolkVoor het Volk en de
inzenders, die in grooten getale, ook van
elders, waren opgekomen.
De plechtigheid werd geopend met het volks
lied en het Wilhelmus door het Middelburgsch
Harmonie gezelschap, onder directie van den
heer H, C. de Waal, welk gezelschap zich bereid
had verklaard tot de feestelijke opening der
tentoonstelling mede te werken.
Hierna werd door den heer mr G. N. de
Stoppelaar, voorzitter der tentoonstellings-com-
missie en van de vereeniging Uit het Volk
Voor het volk, de volgende rede uitgesproken
Geachte hoorders.
»Het is heden ten tweede male, dat mij de
eer en het genoegen te beurt valt, om als
voorzitter op te treden bij de opening van eene
te Middelburg te houden nijverheids-tentoon
stelling.
Bepaalde die in 1881 zich uitsluitend tot
uit Walcheren ingezonden voorwerpen, thans
omvat zj de geheele provincie Zeeland.
Het is u bekend, dat dergelijke Provinciale
tentoonstelling in 1882 met zeer gunstigen
uitslag te Goes is gehouden. Alstoen werd
tevens de wensch uitgesproken, dat na verloop
van enkele jaren aan de Zeeuwsche nijverheid
andermaal de gelegenheid mocht worden aan
geboden, om opnieuw in het strijdperk te
treden. Dit oogenblik is thans hiervoor aan
gebroken. Dientengevolge werden reeds in het
afgeloopen najaar de noodige voorbereidende
maatregelen beraamd en genomeD, teneinde
een ieder, die mocht verlangen daaraan deel
te nemen, en het plan te helpen uitvoeren,
in de gelegenheid te stellen zich daartoe gedu
rende den winter voor te bereiden, voornamelijk
ook met het oog op den ook nu weder te
houden wedstrijd voor den handwerksman.
Het valt niet te ontkennen, dat in onze bij
uitstek landbouwende provincie de nijverheid
misschien op minder hoogen trap staat dan
elders. Iedere poging om haar te verheffen en
uit te breiden verdient alleszins ondersteuning.
Daartoe kan ook het houden van tentoonstel
lingen in menig opzicht het zijne toebrengen.
Men verkrijgt gemakkelijker een overzicht van
hetgeen in de verschillende deelen van het
land of de provincie wordt voortgebracht, wat
daaraan ontbreekt en wat men, zelfs zonder
bovenmatige krachtsinspanning, even goed als
elders zelf zou kunnen scheppen. Soms wordt
men in de gelegenheid gesteld gebreken te
ontdekken, daar waar men die niet vermoedde,
en die te verbeteren. Men leert beter de
eischen en behoeften des tijds kennen, terwijl
in het algemeen tentoonstellingen, op welk
gebied ook, eene weldadigen invloed uitoefenen
op de veredeling van den smaak zoowel van
voortbrenger» als van afnemers.
Een en ander geldt hoofdzakelijk bij ten
toonstellingen als deze, die een eenigszins
huishoudelijk karakter hebben, althans op
kleiner schaal zijn ingericht, waardoor de
bezichtiging niet al te vermoeiend en daardoor
niet geheel onvruchtbaar is, hetgeen bij de
veelomvattende internationale tentoonstellingen,
waarbij in den regel uitspanning en genot een
hoofdrol spelen, dikwerf het geval is.
Ik behoef daarover niet verder uitte wijden,
evenmin als over den uitgeschreven wedstrijd,
daar het hiermede beoogd doel niet anders dan
toegejuicht kan worden, namelijk om den hand
werksman in de gelegenheid te stellen de,
's winters zoo menigmaal voorkomende, ledige
uren te wijden aan nuttigen arbeid, welke niet
alleen eenig geldelijk voordeel kan afwerpen,
maar waardoor boven alles zijn energie geprik
keld wordt, teneinde openlijk te kunnen laten
zien, wat de vljtige onder hen bij eenige op
wekking kan voortbrengen. Zoodanige wedstrijd
leidt tot krachtsinspanning, tot eene geoorloofde
concurrentie, in den tegenwoordigen tijd onver
mijdelijk, en waardoor hij den werkman hoe
langer hoe meer zich de overtuiging zal vestigen,
dat vooral in eigen krachtsinspanning het ware
middel tot verbetering van zijn toestand is
gelegen.
Bij afwijking van vroeger is de wedstrijd
ditmaal gesplitst in twee afdeelingen, waarvan
de éene bestemd is tot mededinging naar voor
geschreven werkstukken, gevoeglijk kamp
strijd te noemen, de andere, gelijk weleer
bekend onder den naam van wedstrijd, waarbij
de keuze der voorwerpen aan de vervaardigers
zeiven is overgelaten. In den catalogus zal
men de namen van hen, die aan den kampstrijd
hebben deelgenomen, vermeld vinden onder de
letters N N, daar deze eerst na de uitspraak
der jury openbaar mogen gemaakt worden.
"Wat nu de tentoonstelling zelve betreft, zoo
moge ook thans de deelneming daaraan niet
zóó algemeen zijn, als men had kunnen ver
wachten, met genoegen mag ik niettemin
verklaren, dat onder de industrieelen velen
worden aangetroffen, en tot de vertegenwoor
digde vakken onderscheidene behooren, die op
vorige tentoonstellingen ontbraken. De daar
voor zóó bijzonder geschikte lokalen en tuin
van het Schuttershof bevatten tal van hoogst
belangrijke en zeer bezienswaardige inzendingen
als zóóvele getuigen van kennis, jver en vol
harding.
Hulde en dank alzoo aan u, wakkere Zeeu
wen, voor de vele moeiten, verlies van tijd en
geldelijke offers die gij u hebt willen getroos
ten om deze tentoonstelling te maken tot eene
der belangrijkste, welke tot dusver in eenige
Nederlandscbe provincie is gehouden. Gij hebt
het bewijs geleverd, dat Zeeland rijk is aan
mannen, die geene mededinging behoeven te
schroomen. Gaat op den ingeslagen weg voort.
Moge ter wille van uwe vele bemoeiingen aan
uwe tentoongestelde voorwerpen een druk be
zoek ten deel vallen, niet alleen door onze ge-
westgenooten, maar ook uit andere provinciën
en het naburige België.
Het past mj overigens niet, om over de
verschillende inzendingen eenig vergelijkend
oordeel uit te spreken. Yol vertrouwen laat
ik dit over aan hen, aan wie de beoordeeling
als jury is opgedragen. Hare leden zijn zooveel
mogelijk gekozen uit de verschillende deelen
der provincie, met volkomene bevoegdheid zich
voor enkele vakken een of meer deskundigen
toe te voegen. De samenstelling ging met
velerlei bezwaren gepaard, zoodat de commissie
met recbt dank verschuldigd is aan hen, die
zich met deze moeilijke en dikwerf ondank
bare taak hebben willen belaste n,
Yoor zooveel noodig, meen ik hier niet onop
gemerkt te mogen laten, dat voor deze tentoon
stelling en wedstrijd ook thans weder het
initiatief is genomen door het bestuur der
vereeniging Uit het Volk—Voor het Volk, dat
van oordeel is en blijft, dat daardoor, meer dan
door eenigerlei voorbijgaande feestviering van
slechts enkele uren, het steeds beoogde doel
volksontwikkeling en beschaving" in velerlei
opzicht bevorderd wordt.
Dat het thans te vieren feest op nijverheids-
gebied niet onder eens ieders bereik zoude
vallen, steunt op eene dwaling. Menigmaal
tocb zullen de deuren geopend zijn voor enkele
centen, ook dan wanneer bovendien eenig
muzikaal genot wordt aangeboden, terwijl zij,
voor wie soms ook die bijdrage nog bezwarend
mocht vallen, gerust bunnen rekenen op de
welwillendheid van dezen of genen meergegoede,
opdat aldus ook dit feest voor allen, zonder
eenig onderscheid, genietbaar zij.
Uit het VolkVoor het Volk mocht andermaal
de zeer gewaardeerde medewerking ondervinden
van de besturen der alhier gevestigde nijver-
heids-vereenigingen, die uit haar midden een
of meer leden afvaardigden om met het vijftal
bestuursleden gezamenlijk de tentoonstellings
commissie uit te maken en die laatstgenoemden
krachtdadig hebben ondersteund in den veel
omvattenden arbeid.
Niet minder waardeeren wij de hulp, welke
ons mocht ten deel vallen van de plaatselijke
comités, die zich, op ons verzoek, met de meeste
welwillendheid, in de voornaamste gemeenten
der provincie, onder het eere-voorzitterschap
van den burgemeester, hebben gevormd en ons
dikwerf de taak hebben vergemakkelijkt.
Warme dank zij tevens gebracht aan u, ge
achte hoofden van dit gewest en deze gemeente,
die door het aanvaarden van het eere-voorzit
terschap der commissie en op menige andere wijze
van hunne belangstelling in de tentoonstelling
hebt doen blijken, en daarvan ook heden het
bewijs levert, niet alleen door uwe tegenwoor
digheid hier ter plaatse, maar ook door uwe
bereidverklaring om straks de tentoonstelling
te openen.
Eveneens ook aan de Provinciale staten van
Zeeland en den gemeenteraad van Middelburg,
in het algemeen aan allen, die, door het
beschikbaar stellen van medailles of gelden tot
aankoop daarvan en uitreiking van geldelijke
belooningen bij den wedstrijd, ons een belang
rijken steun hebben verleend.
Yestig ik voor een enkel oogenblik mijn blik
op den kleinen kring, die gedurende tal van
maanden alles heeft voorbereid om heden feest
te kunnen vieren, dan geloof ik de tolk te zijn
van al mijne medeleden, wanneer ik n, mijn
heer Van der Harst, hier openlijk dank betuig
voor al hetgeen gij, met den meest onver-
moeiden ijver en op zóo doelmatige wijze, in
het belang der tentoonstelling hebt verricht,
waardoor gij ten volle aanspraak hebt op onzer,
ja op een ieders erkentelijkheid. Zelfvoldoe
ning moge, na al die dagen van drukten,
daarvoor ruimschoots uwe belooning zijn
Zij, die zich ooit belast hebben met de zorg
voor eenigerlei tentoonstelling, zullen meer
dan iemand anders zich bewast zijn van de vele
bemoeiingen, verbonden aan eene doelmatige
rangschikking en plaatsing der verschillende
dikwerf zeer uiteenloopende voorwerpen. Met
recht durf ik mij vleien, dat een ieder straks
met mij zal instemmen, dat de daarmede be
laste étalage-commissie zich van die moeilijke
taak op eene hoogst gelukkige wjze heeft
gekweten. Ik betuig haar mijn dank en waar
deer hare bereidwilligheid te meer, omdat zij
voor een groot deel is saamgesteld uit leden
huiten de tentoonBtellings-commissie.
Ik mag, geachte hoorders, niet meer van uwe
aandacht vergen, maar men zou mij wellicht
van ondankbaarheid beschuldigen, wanneer ik
ook niet een woord van dank richtte tot u,
geacht medelid Altorffer, die met ongeloofe-
lijke krachtsinspanning en in spijt van allerlei
bezwaren, niet het minst door de vertraagde
inzending van vele voorwerpen, er toch in ge
slaagd zijt den Catalogus, tot het laatste oogen
blik bijgewerkt, nog heden het licht te doen
zien.
Uit de dagbladen is u verder reeds bekend,
dat onze tentoonstelling ook op muzikaal ge
bied met sympathie wordt begroet, getuigen de
door de heeren H. C. de Waal voor het Mid
delburgsch Harmoniegezelschap en J. Scholtens
voor het muziekkorps der schutterij gecompo
neerde feestmarsch, van welke de eerstgenoemde
straks zal uitgevoerd worden.
Met den wensch dat deze tentoonstelling en
wedstrijd een middel mogen zijn tot vermeer
dering van de welvaart, den bloei en den
roem van Zeeland, neem ik de vrijheid u mijne
heeren eere-voorzitters beleefdelijk te verzoeken,
namens de commissie, de tentoonstelling officieel
geopend te verklaren, om daarna gemeenschap
pelijk tot hare bezichtiging over te gaan".
Een daverend applaus gat Wijk van instem
ming met het gesprokene.
De heer jhr mr W. M. de Brauw, commis
saris des konings in deze provincie en eere
voorzitter der tentoonstellings-commissie, die
daarop het spreekgestoelte betrad, zeide dat
zeker bj velen evenals bij hem toen het
plan, om te Middelburg dit jaar eene nijver
heids-tentoonstelling te houden, bekend werd,
de vraag zal opgekomen zijn Is dat niet een
vermetel pogen Op die vraag zal straks, als
de tentoonstelling is bezichtigd, bet ant
woord kunnen gegeven worden en de bezoekers
zullen, naar spreker overtuigd is, met hem reden
hebben om over het resultaat tevreden te zijn.
Inderdaad een schoon resultaat is verkregen,
wat vooral te danken is aan het bestuur van de
vereeniging Uit het Volk Voor het Volk, dat
het initiatief nam voor deze zaak. Verder
is het toe te schrijven aan het beleid, den jver
en de werkkracht van de tentoonstellings
commissie, die geen moeite en geen tijd gespaard
heeft om de zaak op waardige wjze tot stand
te brengen.
De sub commissiën, verschillende vereenigin-
gen en de nijveren, zj allen werkten mede tot
bereiking van dat scboone doel.
Aan die allen en voornamel jk aan de com
missie betuig ik, zeide de commissaris, gaarne
mijn dank. maar voornamelijk ook aan den
voorzitter. Hj is de man, die bet denkbeeld
beeft opgevat, bet met geestdrift en energie
ten einde heeft volgehouden; zonder hem ware
deze schoone en nuttige zaak zeker niet zoo
uitstekend geslaagd.
Dank bracht de heer De Brauw ook aan den
vice-voorzitter en de secretarissen voor de vele
moeite, die zj zich in het belang der tentoon
stelling gegeven hebben.
Verder wees de commissaris des konings er
nog op dat in dezen tuin van den Edelen Hove
van St Sebastiaan, waar in overoude tjden door
de leden der handboogschutter j met den boog
en de scherpe pjl werd gekampt, thans een
edele wedstrjd op het gebied van njverheid
wordt gestreden en stelde hj in het licht dat
de strjd van heden verre staat boven die
van het verleden.
Het doel toch van deze tentoonstelling en
dezen wedstrjd is verhooging van de volks
welvaart en bevordering van de welvaart door
arbeid.
Na de hoop te hebben uitgesproken dat dit
schoone doel moge bereikt worden en de ten
toonstelling rjke vruchten moge afwerpen voor
de geheele provincie, en na de commissie met
den dag van heden geluk gewenscht te hebben,
sloot de commissaris des konings zjne toespraak,
die ook met luid applaus werd bezegeld.
De heer jhr mr L. Schorer, burgemeester van
Middelburg en eveneens eere-voorzitter der ten
toonstellings-commissie, wenschte niet minder
de commissie van harte geluk en sprak ook de
hoop uit dat een goed resultaat haar pogen
kronen mag.
Hj zag in het lieflijk zonneschjntje, dat
door de boomen schitterde, een gelukkig voor
teeken en wees erop hoe deze tentoonstelling
wat niet met alle het geval is op tjd
gereed is om de bezoekers te ontvangen en
dezen veel te zien geeft, wat waardig is gezien
te worden.
Uit naam van Middelburg en de Middelbur
gers betuigde de heer Schorer aan Uit het volk-
Voor het volk harteljken dank voor hetgeen
door die vereeniging werd gedaan. Hj zeide
dat Middelburg overtuigd is van het groote
nut dezer tentoonstelling en het doelbevorde
ring der ontwikkeling van het algemeen zeer
waardeert.
Hj besloot met een »Leve mjnheer De Stop
pelaar en allen die medegewerkt hebben om
de tentoonstelling te doen slagen", wat, bljkens
de luidruchtige toejuichingen, algemeene in
stemming vond.
Hierna werd door het orkest de feestmarsch
van den directeur, den heer H. C. de Waal,
uitgevoerd.
Op het eerste gehoor afgaande kunnen wj
daarvan met lof gewagen, en zeker is het dat
algemeen de marsch bjval verwierf. De heer
De Stoppelaar was dan ook de tolk van velen
toen hj den componist dank en hulde bracht
voor zjn werk.
Na deze muzikale bjdrage verklaarde de
commissaris des konings, voldoende aan de tot
hem gerichte uitnoodiging, de tentoonstelling
voor geopend en maakten allen gebruik van
de gelegenheid om daarop een kjkje te nemen.
Ook w j bezichtigden daarop de tentoonstelling.
Het ligt in den aard der zaak dat die be
zichtiging voor ons slechts eene vluchtige was
en wj nu niet in staat zjn een gedetailleerd
overzicht van al het ingezondene te geven. Wj
bepalen ons daarom ertoe te meer wijl wj
ons voorstellen later in het breede op het ge-
exposeerde terug te komen te constateeren
dat onze algemeene indruk eene zeer gunstige is.
Hoe vluchtig wj ook de verschillende zalen
en den tuin doorliepen trokken toch enkele der
geëxposeerde zaken onze aandacht. In de kleine
zaal maakt de aanschouweljke voorstelling van
de oestercultuur een goed figuur, zoowel als
het groot aantal modellen van door de Kon.
Maatschappj De Schelde vervaardigde kleine
en groote schepen, terwjl het keurige model
van de prachtige dagbooten der stoomvaart-
maatschappj Zeeland aan een werk des vredes
op Walcheren doet denken, dat daar zjn ge
boorteplaats vindt en den roem van Zeeland
alom vei breidt.
Op het gebied van de scheepvaart merkten
