Donderdag
9 Mei.
TE WAPEN!!
N°. 109.
1320 Jaargang.
1889.
Middelburg 8 Mei.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.I
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.1
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.1
Dinsdag 14 Mei.
KERKNIEUWS.
ONDERWIJS.
LANDBOUW.
IIIDIHIIIIIK.SIIII (IIIHIM.
Thermometer.
Middelburg 8 Mei. vm. 8 u. 60 gr.
m. 12 u 70 gr. av. 4 u. 61 gr. F
Verwacht Z. wind.
Advertentiën
Agenten te Vlissingen: P.G. de Vet Mestdagh&Zoon, te Goes: A.A.W. Bolland, te Kruiningen: F. v.d. Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te TholenW. A. van
Nieuwenhtjijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur
bureau van Nijgh Van Ditmab te Rotterdam, en de flrma B. van dee Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het aan het bureau bezorgd zijn, willen
Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G.L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Grosjean Co. te Brussel. zij des avonds nog worden opgenomen.
Die kreet klinkt op dit oogenblik allerwege.
In het hoofdkwartier aangeheven, wordt
hij langs al de gelederen der anti-liberalen
herhaald. Maar wij twijfelen of de order, die
daarbij tegelijkertijd wordt gegeven, wel
stipt overal zal worden opgevolgd. Ja, wij
hebben nog te veel vertrouwen in tal van
kiezers, dat zij niet zóo verblind zullen zijn
om op 14 Mei alle gevoel voor waardeering
van bewezen diensten, van rechtvaardigheid
en billijkheid met voeten te treden.
Boven politiek-, boven partijbelang staat
een hooger, een meer verheven belangdat
van het gewest, waarin wij leven, en waaraan
mannen van bekwaamheid, van ijver, van
werklust en werkkracht jaren lang hunne
beste krachten hebben gewijd.
En de gedachte daaraan zal sommige
teekenen getuigen daarvan reeds menigeen
ervan terughouden om blindelings het dood
vonnis uit te spreken over hen, die zij persoon
lijk kennen als eerlijke, trouwe en bekwame
wakers over de provinciale belangen.
Te wapen roept men dagelijks al luider
en luider.
Vóór de regeeringtegen de liberale Eerste
kamer, en tegen de vrijzinnige leden der
Provinciale staten
Ziedaar de leuze.
Hoort slechts hoe men schettert en de groote
trom roert„Geen onmanlijk aanzien des
persoons, geen vleierij voor de machtigen,
geen heulen met de Cöterie langer.
„Heel het land door wordt nu reeds de
kreet vernomenGeen enkel candidaat mag
ik, als Christen, helpen kiezen, dan die goed
stemt voor het Kabinet." l)
Als Christen!
Is het geen bittere ironie op zulk een
manier een beroep te doen op hetgeen zoo
velen heilig is, en, alleen bij wijze van
kiesmanoeuvre, de regeering voor te stellen
als de ware, de eenige goedehaar tegen
standster als de slechte, de eigenbelang
zuchtige
Als christen!
Alsof de stichter van dat christendom ooit
de onrechtvaardigheid zou hebben begaan
om louter uit politieke berekening te ver-
oordeelen wat goed iste vonnissen op
onrechtvaardige wijze hen die eerlijk hun
plicht deden 1
Maar roept men verder boven het
provinciaal belang gaat dan toch het Vader
land. s)
En terwijl men dit zegt, wil men het doen
voorkomen, alsof men het provinciaal belang
toch ook hoog stelt.
Hoe rijmt dit te saam
Elk goed huisvader begint toch met in de
eerste plaats te zorgen dat in zijn eigen gezin
alles naar orde en regelmatigheid geschiede.
Hij begrijpt ten volle dat, wie met zijn
kleinen kring begint, van zelt op de groote
omgeving een goeden invloed uitoefent.
En zou hij dan een trouwen dienaar, die
eerlijk en met toewijding de hem toever
trouwde belangen behartigt, die zijn godsdienst
toont door stipte plichtsbetrachting, wegzen
den, omdat hij anders denkt over sommige
zaken dan hij zelf?
Wie kan dat meenen Wie zal dat
verwachten
Niemand zeker, die nog hart bezit voor
anderen, die begrijpt dat met verschil vaD
meening onderlinge gehechtheid en erkente
lijkheid voor bewezen diensten bestaanbaar is.
En zoo is het ook in ons staatsbestuur.
Standaard 6 Mei.
Standaard 7 Mei.
Wanneer de belangen der gemeenten goed
worden behartigd, wanneer daar de zaken
tot bloei en welvaart meewerken gaat het
eene provincie goed.
En wanneer de behartiging der provinciale
belangen in goede handen is, dan kan het
niet anders of het gansche land plukt daarvan
de voordeelen.
Is het dan wonder dat zoovele mannen
van streng kerkelijke richting zich afkeerig
toonen van het eenzijdig drijven, en bepaald
weigeren in die richting mee te gaan, om
zoodoende verdienstelijken mannen de kroon
van het hoofd te nemen
Maar de Provinciale staten zijn liberaal
zij kozen een liberale Eerste kamer en dat
is tegen het belang der regeering.
Eilieve, vragen wij op onze beurt, wat
misdeden tot op dit oogenblik de liberalen
in de Staten-Generaal tegen het huidige
ministerie
Wij aarzelen niet te antwoordenniets
hoegenaamd.
Als dit kabinet werd bemoeilijkt dan ge
schiedde dit door zijne eigen vrienden,
hetzij uit onhandigheid, hetzij uit onvoor
zichtigheid.
Bij de behandeling der begrootingen viel
van de zijde der liberalen de meest welwil
lende houding waar te nemen.
Bij de bespreking der bankwet waren het
juist de liberalen die meewerkten in het
belang des lands, doch zij stonden met den
heer Haffmans vrij wel alleen.
Bij de arbeidswet hielpen de liberalen
trouw den minister, en de Eerste kamer
nam met algemeene stemmen haar aan.
Het ingediende ontwerp tot wijziging der
schoolwet vindt bij de liberalen een welwil
lende ontvangsten van, die zijde is nu en
reeds vroeger zonder aarzelen de hand
der verzoening gereikt.
Wat heeft dan die liberale Eerste kamer
tegen het kabinet misdaan Laat men toch
rondweg haar booze daden ons noemen,
duidelijk en klaar.
Dit kan men echter niet.
Maar wat men wel kan, doch liefst niet
doet van zekere zijde, is erkennen hoe de
liberale partij, hoe de liberale Eerste kamer
vrij wat edeler, vrij wat beter, vrij wat
eerlijker handelt en optreedt tegenover dit
niet-liberale kabinet dan indertijd de anti
liberale oppositie deed tegenover een minis
terie van de vrijzinnige richting.
Toen was er oppositie, louter om oppo
sitie te voeren.
Toen werden 's lands belangen, ja zelfs
het welzijn van het land op het spel gezet
om een regeering, die nog niet eens van
bepaald liberale richting was, te dwarsboomen.
En het land ten verderve te voeren achtte
men destijds verhevener plicht dan in 's lands
belang afstand te doen van overdreven
eischen, kleingeestige haarkloverijen.
Thans is er eene loyale tegenpartij in de
Tweede, en in de Eerste kamer, die de
regeering steunt, waar zij het goede wil.
En aan die eerlijke houding van onze
Eerste kamer, die zelfs reeds lang de macht
heeft om dit kabinet het regeeren onmo
gelijk te maken, is het te danken dat de
staatsmachine zoo geregeld, zoo goed loopt,
want trots den aanslag van het ministerie op
haar leven, heeft zij tot heden alle partijdig
heid op zij gezet.
Maar juist op dit punt, in wat gij noemt
een aanslag op het leven der Eerste kamer,
schuilt een groot bezwaar onzerzijds tegen
de provinciale staten,- aldus hooren wij ons
toeroepen.
En wij begrijpen dat men daarbij doelt
op de mislukte poging der regeering om de
provinciale staten om te zetten
Wij zullen over die zaak niet in den
breede meer uitweiden. Er is daarover
reeds genoeg geschreven en gewreven. Maar
dit merken wij alleen opzelfs aanhangers
van de anti-liberale richting hebben erkend
dat dit voorstel een onhandige manoeuvre
van de regeering is geweestdat zij daarbij,
vooral door de voorgestelde indeeling der
districten in elke provincie, toonde de be
langen der gewesten geheel en al over het
hoofd te zien.
En wij weten dat ook daarover door
vrienden en aanhangers van het kabinet met
afkeuring is gesproken. Het voorstel was
zoo ongemotiveerd, zoo overhaast samen
gesteld, droeg zoozeer de sporen van ondoor
dacht te zijn, dat niet al te verblinde partij
aanhangers daarvoor den minister allerminst
lof konden toebrengen.
De provinciale staten, van welke richting
zij ook waren, deden een verstandige daad,
die getuigde van practisch beleid, toen zij
op dat voorstel niet ingingen.
En wil men weten hoe weinig ernst het bij
de tegenpartij zelve is met al haar geroep
om wijziging en omzetting der Eerste kamer,
dan vestigen wij de aandacht op het volgende:
Bij de behandeling der grondwetsherziening
in 1887 deed de heer Mackay het voorstel
om de Eerste kamer te doen kiezen door
dezelfde kiezers als voor de Tweede kamer,
en dus aan de provinciale staten niet meer
die keuze voor leden van het Hoogerhuis
op te dragen.
Dit was dus wel een gewichtige stap in
dezelfde richting, die men thans zegt voor
te staan.
En dit amendement werd met 58 tegen
17 stemmen verworpen, terwijl zich onder de
tegenstanders tal van anti-liberalen bevonden
met de heeren De Savornin Lohman, Keu-
ehenius, Beelaert« van Blokland en Schaepman
aan het hoofd.
En toch juist om de door de Provinciale
staten bij die gelegenheid aangenomen houding
wordt tegen hen de strijd met kracht aan
gevuurd 1
Niemand mag gespaard worden
Wat hij ook goeds deed voor de provincie,
hoe lang hij ook reeds zat, zijne plaats moet
geruimd worden, wanneer hij zich niet buigt
voor de bevelen van het hoofdkwartier,
waarin hoofdzakelijk de man van de Stan
daard en die van het Centrum den scepter
zwaaien.
En wat dit zeggen wil in o n z e provin
cie, in Zeeland?
Wat gij dat bevel opvolgend doen
gaat, gij Zeeuwen
Wij kunnen het u gemakkelijk in enkele
regelen ontvouwen. Gij zult dan den werk
kring, waarin zij zoo nuttig zijn, gaan ont
nemen aan mannen, die den meest eervollen
staat van dienst u kunnen toonenop wie
wij roemen mogen om hun toewijding en
plichtsbetrachting.
In de eerste plaats zou dan moeten vallen
een man als de heer J. P. I, Buteux, die
jaren achtereen alles gedaan heeft, wat hij
kon, om Zeelands belangen te bevorderen.
Reeds van 1856 tot op heden is hij
daaraan werkzaam geweest.
Van 1859 tot 1870 was hij lid van Gede
puteerde staten; en die betrekking verwisselde
hij met die van griffier. Als zoodanig was
hij tot 1876 in functie, toen hij deze betrek
king vrijwillig neerlegde en dadelijk weer
als lid der staten en als lid van het Gede
puteerd college werd gekozen.
In de tweede plaats zal in het district
Goes moeten vallen de heer mr J. C. R.
van der Bilt, een man die reeds van 1850
af onafgebroken lid der staten en sedert 1851
als Gedeputeerd werkzaam is.
Die mannen zijn doorkneed in de kennis
der belangen van Zeeland.
Hun werkzaamheid is even lang als eervol
geweest.
Telt dit bij u evenmin als bij de drijvers,
die hen willen verjagen en als 't ware met
schande doen heengaan?
Vervolgens moeten ook vallen, wanneer
die ultra's ten minste hun zin krijgen, mannen
als mr N. J. C. Snouck Hurgronje (Middel
burg), die, gekozen in 1865, in 1871 lid
van Gedeputeerden werd, en de heer J. H.
Bybau, (Goes), die, in 1859 benoemd, in
1878 als Gedeputeerde optrad, nadat hij in
1870 voor eene eervolle benoeming als zoo
danig had bedankt.
Dan zal ook een ander uitstekend lid van
Gedeputeerden, de heer J. H. C. Heijse
(Zierikzee) moeten beengaan, al toonde deze
ook, na in 1877 gekozen te zijn, sedert 1879
dat hij als Gedeputeerde onmiskenbaar een
eereplaats in dat college inneemt.
Dan zal voor Middelburg voor een bekwaam,
eerlijk, geacht man als mr D. A. Berdenis
van Berlekom, die sedert 1878 lid der Pro
vinciale Staten is, geen plaats meer zijn in
het Gedeputeerd college, waarin hij zoozeer
de aangewezen man was en is, dat zelfs door
tegenstanders, en door een clericaal blad
indertijd, toen hij benoemd werd, hulde werd
gebracht aan zijne bekwaamheid en verklaard
dat hij daar de rechte man was op de rechte
Als de drijvers willen dan gaan die allen
heen met mannen als de heer Jacob Hoogen-
boom Bzn (Zierikzee) die reeds van 1853
af zitting heeftals mr T. A. Wagtho, die
reeds sedert 1868 voor Tholen een plaats
inneemtals mr F. J. Brevet en H. G
Hammacher (beiden Sluis) waarvan eerst
genoemde reeds sedert 1870 en de laatste
sedert 1879 lid der Provinciale Staten is
dan nemen voor Middelburg niet meer zitting
de heeren Th. van Uije Pieterse die in 1878
en C. J. J. A. van Teijlingen die in 1879
voor het eerst werd gekozen.
En de jongere als de heeren C. L. van
Woelderen, (Middelburg), een man van energie
en van handelskennis zooals wij juist in
onze staten zoozeer behoeven als de heeren
M. Bolle Lzn (Zierikzee) en Is. van Houte
(Sluis), beiden in hun omgeving geacht en
gewaardeerdzij moeten eveneens vertrekken.
Is het wonder dat, bij zooveel stoutheid
aan die zijde, meu aan den anderen kant,
o. a. in het district Hulst, ook geprikkeld
werd om tegenover anti-liberale leden candi-
daten te stellen, en niet het voorbeeld van
Goes te volgen, waar men twee anti-liberale
aftredende leden niet in gevaar wil brengen
Dat is het gevolg, wanneer men tot het
uiterste wil drijven.
Maar wij gelooven niet dat de Zeeuwen
aan zulk een spel zullen meedoen.
Te wapen is de leuze.
Nu ja, wij maken die ook tot de onze,
maar met gansch andere bedoeling.
Te wapen roepen wij tot allen, die met ons
begrijpen dat men zoo niet handelt tegenover
degelijke mannen, aan wie de provincie
verplichting heelt.
Te wapen om hun, die ons tot onrecht
vaardigheid willen overhalen, te toonen dat,
wat onze godsdienstige meening ook zij,
erkentelijkheid daarvan toch de grondtoon
vormt en in ieder geval die gevoelens ons
beletten o. a. mannen met zooveel jarigen
dienst en van zoo groote bekwaamheid en
ijver met schande te verjagen uit de gele
deren, waarin zij tot op den huidigen dag
zoo eervol hebben gediend.
Er doen zich zoo schrijft men ons in
de laatste dagen op Noord-Beveland een paar
verschijnselen voor, die goeden moed geven op
een voor dit eiland gunstigen afloop der a. s.
verkiezing
Een aanzienlijk getal kiezers van verschillende
richting heeft zich openlijk verklaard voor de
herkiezing van hun afgevaardigde, den heer
J. H. Bijbau.
Ook is door eenige zeer invloedrijke Noord-
Bevelanders van niet-liberale richting op on
dubbelzinnige wijze te kennen gegeven, dat zij
de niet-herkiezing der aftredende leden zeer
zonden betreuren.
Trouwens, afgezien van alle andere redenen
en zonder iets af te dingen op de geschiktheid
van de candidaten der tegenpartij, kan ieder
kiezer met een gezond verstand op zjjn vingers
uitrekenen, dat de val van twee mannen als de
in dit district aftredende leden van Ged. staten
volstrekt niet wordt opgewogen door de ver
kiezing van de beide tegencandidaten of men
moet van oordeel zijn dat het besturen der
provincie Zeeland zoo maar allemans werk is.
De mededeeling, dat namens Z. M. den koning
en H. M. de koningin voor de feestviering ter
gelegenheid van Zr Ms 40jarig regeeringsjubilé
de voorkeur was gegeven aan den Maandag
boven den Zondag, schijnt minder juist te zijn.
Op aanvrage, na afloop van een raadszitting
te Zwolle tot Z, M. den koning gericht, is door
den adjudant van dienst namens Z. M. den
koning geantwoord, dat K. M. volgaarne aan
het gemeentebestuur aldaar de beslissing over
liet omtrent het bepalen van den dag der feest
viering van hoogstdeszelfs veertigjarig jubilé.
Behalve het door den minister van justitie
in de laatste bijeenkomst der Eerste kamer
toegezegde wetsontwerp, betreffende de ge
dwongen winkelnering, zal ook een wetsontwerp,
houdende verbod van het dragen van wapenen,
weldra de Tweede kamer bereiken. Vad
Bij Zr. Ma. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrond. Roermond, ter standplaats
de gemeente St. Odilienberg, J. J. E. Corbey,
cand.-not. aldaar.
Volgens de Delftsche Opmerker kunnen dit jaar
20 ambtenaren ter beschikking van den gouv.-
generaal van Ned.-Indië worden gesteld, om
te worden benoemd bij den burgerlijken
dienst daar te lande, terwijl 12 plaatsen bij
de rechterlijke macht beschikbaar zouden zijn.
De minister van waterstaat enz. verleent
Zaterdag 11 Mei geen audiëntie.
De ziektetoestand van den heer Greeve, kan
tonrechter te 's Hage en lid der Tweede kamer,
heeft in de laatste dagen eene gunstige wen
ding genomen, zoodat alle hoop bestaat op
een spoedig herstel.
De heer P. J. W. Klaarhamer te Middelburg
is beroepen bjj de Ned. ger. gemeente (Dolee-
rende) te Amsterdam.
Tot gemachtigden van bet kiescollege
bij de Ned. Herv. gemeente alhier zijn gekozen
al de candidaten van de kiesvereeniging Trouw
aan Evangelie en belijdenis.
De heer W.Gerritsen, pred. te Wierden, heeft
voor de beroeping naar Oost- en West-Souburg
bedankt.
De heer W. Stroo te Vlissingen is be
noemd tot onderwijzer aan de bjjzondere school
te Huizen.
Eerst in het heden ontvangen hijvoegsel
tot de Staatscourant komt het koninklijk besluit
voor, waarbij aan verschillende gemeenten in
Zeeland ter inrichting van het lager onderwijs
subsidie worden toegekend boven en behalve
de vergoeding van 30 pet-
Het zijn Burgh ad 200 Cliüge ad 3300 j
Eede ad 300 Ellewoutsdjjk ad j 800Hein-
kenszand ad ƒ250; Nisse ad/850; Retranche-
ment ad 500St Philipsland ad 500 j
Westkapelle ad ƒ1700 en Zuiddorpe ad ƒ400.
ReedB vroeger meldden wij, op gezag der
G. Ct, dat aan enkele der genoemde gemeenten
die subsidiën waren toegekend.
In Zuid-Beveland leeft naar tüeü önê
schrijft de landbouwer in de blijde verwach
ting dat de aanstaande oogst een gelukkige
zal zijn. Over 't algemeen staan zomer- en
wintervruchten naar wensch, dank Zjj de
gunstige weersgesteldheid. Sedert het begin der
lente is de ontwikkeling voorbeeldig. Het
koolzaad staat nagenoeg in vollen bldei. De
heerlijke gele kleur eri geur laten zich hier. en
daar volop aanschouwen en genieten; terwijl dé
bijen zich, vooral bij zonneschijn, beijveren onl
hare taak zoo goed mogeljjk te vervullen.
Deze vrucht heeft het tot dusver bijzonder ge
troffen met de weersgesteldheid. Jammer dat
de meeste boeren geen koolzaad meer zaaien.
Sedert de suikerbieten zoo zijn toegenomen is
de teelt veel verminderd. Het zaaien van
suikerbieten is dit jaar echter niet druk. De
geringe opbrengst van verleden jaar heeft velen
in het sluiten van contracten terug gehouden
en tot het telen van vlas doen besluiten.
Wei- en klaverlanden verkeeren insgelijks
in goeden staat. Vermoedelijk zijn op Mei
Dinsdag reeds boeren in Goes, die hun paar.
den vergasten op jonge klavers.
Kersenboomgaarden staan wit van bloemen en
beloven een ruime opbrengst.
De bezending Friesch vee, die oorspron
kelijk was bestemd voor de tentoonstelling te
Windsor, maar daar geweigerd is, werd in éen
slag verkocht aan een Amerikaan. Voor 1 koe
werd o. a. 600, voor twee andere 500 per
stuk betaald.
