N°. 88.
132° Jaargang.
1889.
Zaterdag
13 April.
Onze nerveuse eeuw.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentïën20 cent per regel. Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 12 April.
m.
ONDERWIJS,
iii,sim
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, teKrviiningen: F. v.d.Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij en te TholenW. A. van i Advertentifin
Nieu wenhuijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- j moeten des namiddags te een uur
bureau van Nijgh Van Ditmab te Botterdam, en de firma B. van deb Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het i aan het bureau bezorgd zijn, willen
Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John P. Jones, opvolger, voor België A. Gsosjean Co. te Brussel. des avonds nog worden opgenomen
Thermometer.
Middelburg 12 April. vm. 8 u. 46 gr.
m. 12 u 52 gr. av. 4 u. 51 gr. F
Verwacht N. W. wind.
Onze stadgenooten meenen wij, in verband
met enkele ons gedane vragen, opmerkzaam
te moeten maken dat ons blad gewoonlijk
's avonds te zeven uur wordt uitgegeven.
Enkele malen, wanneer nog een telegram
moet worden opgenomen, heeft de uitgifte
iets later plaats.
Wie dus des avonds op goedkoope
wijze op de hoogte wil komen vau het jongste
nieuws abonneere zich op de Middelburg-
sche courant.
Nu de prijs slechts twee gulden per
kwartaal is dus 2'/j cent per dag
waarvoor men dagelijks, behalve op Zon
en feestdagen, twintig kolom lectuur ont
vangt is het voordeelig zich te abonneeren.
Men is dan verzekerd van eene tijdige
bezorging.
Bij alle boekhandelaars en houders van
couranten-leesinrichtingen bestaat gelegenheid
zich dagelijks op ons blad te abonneeren.
DE ADMINISTRATIE.
Lichtpunten.
Een eeuw ligt nu achter ons sedert het
oogenblik, waarop dan, volgens prof. Mante-
gazza, de eerste schrede werd gezet op den
weg, die voerde tot de nerveusiteit, welke
zoo gevaarlijk voor onze samenleving dreigt
te worden.
En hartverscheurend, maar tevens tragisch
komisch klinkt het geweeklaag van zijn
lippen: „Waar zijn ze gebleven die zalige
kalmte en behagelijkheid van den landbouwer,
die zijn koorn uitzaaide en acht maanden
op den oogst wachttewaarheen zijn ze
gegaan de lange en stille meditaties van
het kloosterleven, dat zorgelooze geeuwen,
de lange slaap zonder vermoeienis Waar
zal ik u wedervinden in dat sloven en draven,
in die zucht naar veroveringen en overwin
ningen, in deze nooit rustende bedrijvigheid,
in dit geharrewar van stoom, van tele
graafdraden en telephonen, in dat electrische
licht, dat de zon trotseert en in den nacht
eene nieuwe koorts verwekt, een nieuwen dag
doet ontstaan zonder schemering en zonder
stilstand
Ligt in die woorden nu opgesloten het ideaal
waarnaar de hooggeleerde nog streeft, of
het verloren paradijs dat hij betreurt
Vroeger, toen was liet anders 1
„Niet meer dan twee eeuwen geleden
konden vele vrouwen der hooge aristocratie
nauwlijks haar naam schrijven, en nog vroeger
konden vorsten en regenten niet eens lezen.
Heden is iemand die niet lezen en niet
schrijven kan een schandvlek, die een geheele
natie onteert,"
„Vroeger waren het slechts enkele en
zeldzame genieën die boeken schreven, heden
geldt ieder die niet de schrijver van een
artikel of van een kluihtspel is als een
onbeschaafd mensch en een domkop."
„Vroeger arbeidde de helft der mensche-
lijke maatschappij op het land of in werk
plaatsen, terwijl de andere helft met de
wapenen in de hand ten strijde toogdoch
de arbeid was steeds, althans voor het
grootste deel, een spierarbeid. Thans stu-
deeren, nu personen die niet lezen en
schrijven kunnen uit de statistiek der volken
verdwenen zijn, allen, en wat nog erger is
zij studeeren slecht."
Die verzuchtingen lezend, dachten wij
terug aan hetgeen de schrijver zelt eenige
bladzijden te voren opmerkte: „Sedert Horatius
hebben de mensch en altijd gemeend, dat
hunne eeuw slechter was dan de voorgaande
en de nog verder terug liggende tijden
dit onbevredigd zijn der levenden is ook
niet altijd een gebrek, want het is de uit
drukking onzer behoefte om voorwaarts te
gaan, en steeds een morgen te begeeren, die
beter is dan het heden, en een overmorgen,
die het ideaal is der volmaaktheid."
Wij gelooven: de professor te Pavia be
diende zich bij voorkeur van scherpe con
trasten, gaf met opzet te veel af op onze
eeuw om daardoor ons te duidelijker te doen
zien, tot welk uitersten wij op weg zijn te
vervallen.
„Een wedstrijd tusschen hersenen en
zenuwen is in plaats van het strijden met
klauwen en tanden getreden" hij heeft
gelijk.
Vroeger waren de lauweren voor hen, die
op liet slagveld de grootste overwinningen
behaaldenthans kennen wij die het eerst
en het liefst toe aan hen, die op het gebied
van wetenschap en kunst den voorrang ver
kregen.
Voorheen was het de koning of keizer
wiens wil moest zegevieren; een enkele be
voorrechte stand die gezag uitoefende
en dat onaantastbare gezag, in hun handen,
werd misbruikt om het volk, dat buiten alle
regeeringszaken werd gesloten, te onder
drukken. Thans heeft het volk en onder
die benaming verstaan wij niet de onderste
lagen der maatschappij maar ook de kern
der burgerij die voorheen ter zij was gesteld
ook stem in het kapittel, waarbij zijn eigen
belangen zijn betrokken.
Nog niet zoo lang geleden was de ont
wikkeling van het verstand slechts een recht,
waarvan enkelen zich hadden meester ge
maakt, en zij vonden het gevaarlijk om
anderen daarin te doen deelen, omdat hun
invloed dan dreigde te verminderen. Heden
ten dage is die ontwikkeling gemeen goed
geworden; en, al bestaan er nog genoeg
middelen voor hem, wiens hersenen niet voor
zulk een ontwikkeling geschikt zijn, om een
plaats te veroveren in de maatschappij, een
gelukkig teeken is 't, dat invloed en gezag
al meer en meer, zij 't nog niet altijd, worden
uitgeoefend door mannen en vrouwen van
talent en verstand.
Jaren geleden en helaas nog was
de vrouw gedoemd tot een ondergeschikten
rang op verschillend, maar niet het minst
op intellectueel gebied. De strijd om het
bestaan gaf den eersten stoot, maar tegelij
kertijd baande zich meer en meer de over
tuiging een weg, dat ook haar hooger roepiDg
was opgelegd, juist omdat zij een eereplaats
in de maatschappij inneemt door als moeder
geroepen te kunnen worden het volgend ge
slacht op te voeden en voor te bereiden op
do gewichtige taak, die het wacht.
Dat zijn de schaduwen van den ouderen
en de lichtpunten van den nieuweren tijd.
En die laatste danken wij aan de krachtige,
heftige schokken, door groote wereldgebeur
tenissen teweeggebrachtwij zijn zo ook ver
schuldigd aan de omwenteling van 1789,
welke ons op al die punten den weg wees
tot nieuwere, tot betere toestanden.
De revolutie was niet een ondoordachte,
een plotselinge uitbarsting jaren lang reeds
had het gekookt in het binnenste van het
volkwat men wilde was niet vooruit binnen
enge, nauwkeurige grenzen te bepalen alleen
wist men in grove trekken aan te duiden
wat men wenschte meer vrijheid en ver
lossing van onduldbare willekeur en tirannie.
En toen de uitbarsting plaats had was
het evenmin te verwonderen dat men tot
uitersten, tot afkeurenswaardige daden over
sloeg, als men den slaaf, wien men plotseling
de vrijheid weergaf, een verwijt ervan kan
maken dat hij daarvan niet dadelijk een
goed gebruik wist te maken.
Zoo is 't ook tevens gegaan met de ge
volgen der revolutie. „Voorwaarts" werd toen
steeds de leuze.
In het jaar 1848 heeft het volk gevraagd
om, en ook verkregen, meerdere vruchten
van die omwentelingen met dien eisch is
men steeds voortgegaan en zal men blijven
voortgaan, zoolang de geest van vooruitgang
de volkeren bezielt.
En dat dit vragen en dringen niet altijd
maat houdt met de practische eischen van
het oogenblik dat stoom en electriciteit ons
harder vaak voortduwen dan gewenscht is
dat wij daardoor aan overijlingskoorts, aan
nerveusiteit zouden gaan lijden was vooruit
te zien, maar ook die kwaal brengt als
zoovele zijn geneesmiddel met zich.
Dit aan te toonen zal, met de bespreking
der door prof. Mantegazza aangegeven mid
delen tot herstel, het doel zijn van ons
slotartikel.
Een der redacteuren van het N. v. d. D.
had een onderhoud met den heer L. van Riet,
onzen consul te Buenos-Ayres, (Argentijnsche
republiek).
Volgens het verslag daarvan was het oordeel
van den heer Van Biet, wat de toekomst der
emigranten betrof, over het algemeen, gunstig.
De emigranten, die er aankomen, vinden het
doorgaans in de eerste drie maanden een land,
waar zij wenschten nimmer gekomen, te zijn,
maar in de vierde maand, als zij aan de streek
en de lucht gewend zijn, wordt dit heter. Uit
Duitschland alleen zijn er dan ook in het vong
jaar 60,000 aangekomen, aangemoedigd door
de voorheelden van menschen, die daar vooruit
zijn gekomen door den oogst te helpen bin
nenhalen, en die na afloop van den oogst nog
een aardig duitje overhielden.
De stroom der emigranten gaat dan ook nog
steeds vooruit. In 1887 zijn er 135,000 vreem
delingen naar Argentinië gekomen en in het
nu afgeloopen jaar 150,000.
Aan werk te komendit gaat gewoonlijk
heel gauw. Een emigrant, die zijn woord weet
te doen, vindt gewoonlijk spoedig werk.
In het centraal-bureau zijn altijd aanvragen
om werkkrachten, ja, dit getal is voorleden
jaar zelfs zóo groot geweest, dat er krachten
te kort kwamen, en bij gebrek aan arbeiders
is dikwijls een groot gedeelte van den oogst
niet binnengehaald kunnen worden.
Iemand, die wil aanpakken en energie ge
noeg heeft om zich vooral in den eersten tijd
door vele moeilijkheden heen te helpen, vindt
in Argentinië eene goede toekomst, vooral
landbouwers en goede ambachtslie
den, zooals smeden, heel goede kleermakers
en schoenmakers, maar vooral stucadoors, met
selaars en timmerlieden. En die hard wil
werken om aan den kost te komen, gelukt het
daar beter dan hier.
Ook voor kantoorbedienden is daar
een toekomst, al duurt het soms wat langer,
eer ze een plaats vinden, vooral door den
grooten toevoer in dat opzicht uit Duitschland,
Spaansch is voor hen een hoofdvereischte maar
hij, die er ook maar een beetje van weet, kan
er spoedig goed mee weg. Voor aankomende
jongelui, die recht goed beslagen ten ijs komen
en zelfstandig kunnen optreden, kon de beer
Van Riet het dan ook wel aanraden er heen
te gaan.
Onderwjjzers en onderwijze res sen
kunnen er spoedig een plaats vinden, gelijk
hij door voorbeelden in zijne omgeving had
gezien.
De slotsom zijner mededeelingen was, dat hij
met een gerust geweten flinke menschen kon
aanraden naar Argentinië te gaan. Zijn ze
gehuwd, dan moeten ze wat geld hjj zich heb
ben om het de eerste dagen te kunnen uit
zingen.
Men leest in het Handelsbl. van Aritio.»De
kwaal met de kwaal bestrijden, zeggen de ho-
moepathen, is tegenwoordig erkend als het
radicaalste geneesmiddel. Welnu, de socialisten,
die geen grooter kwaal kennen dan het kapitaal,
nemen dit zelfde middel ter hand om het zoo
krachtdadig mogelijk te benuttigen. Wij vinden
er het voorbeeld van bij de Gentsche socialisten
van Vooruit. Behalve hare bakkerij, apotheek
en andere instellingen, die Vooruit als samenwer
kende maatschappij begon, maar later ook
ten dienste stelde van het publiek, zelfs van de
staatsnormaalschool, heeft hij thans nieuwe nij
verheidsinstellingen ge vormd, welker inhuldiging
de maatschappij op 21 April zat vieren. Voor
dit feest heeft de Gentsche groep al de socia
listen van het land uitgenoodigd. Men weet
vooreerst nog niet, waarin die nieuwe instellin
gen zullen bestaan, maar zeker schijnt het dat
het verhuren van rijtuigen voor doop-, trouw
en begrafenisplechtigheden er eene van zal zijn.
Eerst zal men ze slechts ten dienste stellen der
leden van Vooruit (zie eens, die democraten!),
maar later zullen er de niet-leden gebruik van
kunnen maken, evenals van de bakkerij, den
steenkoolhandel, de apotheek, enz. Men ziet,
het middel om het kapitaal te bestrijden is
echt homoepatischzelf een kapitaal vormen.
De socialist wordt dus zijn eigen vijand en zal
dus, om logisch te zijn, op den duur zich zeiven
moeten bestrijden."
De minister van binnenlandsche zaken heeft
goedgevonden
met wijziging der beschikking van zijn ambts
voorganger van 11 Februari 1888, no 740, afd.
binnenlandsch bestuur, voor zoover daarbij de
gemeente Hontenisse is aangewezen als onder
kiesdistrict van het hoofdkiesdistrict Hontenisse
voor de verkiezing van leden der Tweede kamer
van de Staten-generaal, die gemeente te Bplitsen
in de volgende onderkiesdistricten van dat
hoofdkiesdistrict
lste onderkiesdistrict Hontenisse (hoofdplaats
Kloosterzande) de dorpen Kloosterzande en
Groenendijk en het gehucht Walsoorden (de
wijken A, B en C, van wijk D de Wilhelmus-
polder en het Kruisdorp, en van wijk S de
Schaperspolder.
2de onderkiesdistrict Hontenisse (hoofdplaats
Lamswaarde) het dorp Lamswaarde met de
gehuchten Ter Hole en Kuitaart (de wijken E,
F, G en H, van wijk D de Kruispolder, en van
wijk S Kuitaart, de Baudeloodijk en Rozenberg.
Bij kon. besluit is benoemd bjj het pers. der
mil. adm. van het leger in N. I. tot 2e-luit.
kwartierm. de serg. P. A. Stroeve van het le
reg. inf.
Verder is de eerste-luit. W. Swart, van het
7de reg. infant,, op non-activiteit gesteld.
Nog zijn benoemd tot ing. van den waterst.
ode ki. H. M. Henbet, thans adsp.-ingenieur;
tot adsp.-ing. van den waterst. G. Rooseboom
en J. P. Wijtenhorst,
Van de lichting 1889 zullen voor het 3e
regiment infant. 900 miliciens worden bestemd.
Te Middelburg worden daarvan 163 man uit
Zeeland en 17 uit Zuid-Holland ingedeeld, te
Vlissingen 1180 uit Zeeland.
Bij de cavalerie mogen niet dan bij volstrekte
noodzakelijkheid miliciens worden ingedeeld,
zwaarder dan 70 kilogrammen.
Geschikte hoefsmeden worden allen bestemd
voor de veld- en rijdende artillerieschippers,
visschers en zeevarenden worden aangewezen
voor het korps pontonniers.
Beambten bij den telegraafdienst, bij spoor
wegen en bij stations, stokers, machinisten,
spoorweg- en rijswerkers, riet- of stroodekkers
voor het korps genietroepen.
Miliciens, die onderwijs in de genees-of heel
kunde hebben genoten, hulp-apothekers en
apothekersbedienden worden bij de infanterie
ingedeeld om later bij de compagniën hospitaal
soldaten te worden geplaatst.
Te 'sHage overleed op 74 jarigen leeftijd
de heer jhr mr H. C. van der Wijck, oud-lid
in den raad van Nederl.-Indië.
In de Donderdag namiddag gehouden zitting
der Tweede kamer werd, zooals wjj nog in
een deel der oplaag van het vorig nommer
mededeelden, bij de voortgezette behandeling
van het wetsontwerp tot het tegengaan van
overmatigen en gevaarlijken arbeid van jeug
dige personen en van vrouwen, hij art. 18 door
den minister het woord gevoerd naar aanleiding
van een amendement-Reuther-Roozëboom om
voor militaire fabrieken en inrichtingen eën
speciaal toezicht in te stellen. De minister
nam het amendement over.
Het amendement-Van Kempen, om de ambte
naren van het geneeskundig staatstoezicht niet
met het toezicht op de fabrieken te heiasten,
werd aangenomen met 52 tegen 31 stemmen.
Verder is schending van de geheimen eener
fabriek door de schuld der ambtenaren, belast
met het toezicht, strafbaar gesteld met 3 maan
den hechtenis of f 300 boete.
Bij de overgangsbepalingen wijzigde de re
geering den termijn van 2 jaar voor nacht
arbeid van vrouwen en kinderen in een
facultatieven termijn, zoodat voor bepaalde
fabrieken de minister dien termijn kan ver
korten.
Het amendement-Lohman om een vasten
termijn van 2 jaar te handhaven voor alle
fabrieken werd echter aangenomen met 53
tegen 38 stemmen.
Heden heeft de eindstemming over het ont
werp plaats.
De examens voor surnumerair der posterpen
zijn gisteren aangevangen, 75 candidaten hebben
zich voor 15 plaatsen aangemeld.
Het wetsontwerp, houdende wijzigingen in
de wet op de rechterlijke organisatie, strekkende
om het aantal raadsheeren, dat hij de gerechts
hoven in strafzaken vonnist, van 6 op 5 te
brengen, vond in de afdeelingen der Tweede
kamer van de Staten-generaal, behalve in
eene, weinig verdedigers. De aangevoerde re
denen voor de indiening achtte men niet af
doende. Was de hoofdreden om staking van
stemmen onmogelijk te maken dan zou de
maatregel ook moeten worden uitgestrekt tot
101 en 102 R. O. Juist omdat bij de recht
banken in strafzaken in oneven getale wordt
gevonnist moest in appèl een even getal wor
den behandeld. Het ware eene groote achter
uitgang van dit goede stelsel af te wi|ken.
Indien een streven naar bezuiniging bij den
maatregel voorzat dan zou dit ten nadeele zijn
van de rechtspraak en daarom afkeuring verdie
nen. Het ware dan nog beter het getal der raads
heeren op 4 te brengen. Dit laatste zouden
anderen als eene verzwakking van de recht
spraak beschouwen. Ook werd het denkbeeld
geopperd om hurgerljjke zaken in appèl door
3 raadsheeren te doen berechten, doch ook dat
denkbeeld vond bestrijding. Het argument des
ministers dat de leden van het hof in 2 kamers
gezeten te veel werk zouden hebben, werd
niet toegegeven. Het eenig argument, dat
scheen te treffen, was dat omtrent de vacantie,
doch men beweerde dat bij aanneming van dit
ontwerp eene goede vacantie door ieder lid toch
niet zou kunnen genomen worden.
Sommigen opperden het denkbeeld van invoe
ring van raadsheeren-plaatsvervangers, doch
zeer vele leden bestreden dit en ook deze
achtten het bezwaar omtrent de vacantie in
geenen deele afdoende.
Wat het wetsontwerp tot aanvulling van
de vierde afdeeling van den eersten
titel van het Wetboek van Strafvordering be
treft, met de strekking daarvan kon men zich
bij het onderzoek in de afdeelingen der Tweede
kamer wel vereenigen. In enkele afdeelingen
werden eenige opmerkingen gemaakt. De vraag
werd gedaan of het voorgestelde doel wel zal
worden bereikt en de zaak volkomen goed zal
geregeld worden Hoever de territoriale wa
teren in de Noordzee langs ouzo kusten zich
uitstrekken wordt niet bepaald. Eene algemeene
bepaling op dit punt ontbreekt. De grens langs
de kusten van de Zeeuwsche eilanden is hp
verschillende wetten, dooreen genomen, gesold
op 1 kilometer er blijft dus een breede strook
over van ongeveer 3 geographische mijlen
waarvoor de Competentie bij die wetten niet
geregeld wordt. Daarom achtte men het
minder wenschelijk dat bij uitsluiting alleen
de rechtbank van Alkmaar en het kanton
gerecht te Hoorn in deze competent verklaard
worden. Sommige hadden liever gezien dat
de rechtbank en het kantongerecht no 1
te Amsterdam waren aangewezen. Anderen
hadden althans, wat den Dollart betreft, de
rechtbank te Leeuwarden willen zien aangewezen.
Het eerste overgangsexamen van leerlingen
der burger-avondschool alhier, op 9,
10 en 11 April gehouden, heeft de volgendë
resultaten opgeleverd
Eerste klasse. Yan de 31 leerlingenj
die zich aan het examen onderwierpen, zijn er
24 kunnen bevorderd worden tot de 2e klasse,
te weten M. W. van Aartsen, F. Adriaanse,
J. P. Adriaanse, A. A. Baggerman, D. P. Barto,
L. J. Bosdijk, A. W. Boucherie, W. Caljouw,
J. F. H. Entink, W. A. Grims, A. D. van Houte;
D. J. Jolmers, W. de Lange, E. J. P. Lauer,
J. Lorier, J. C. Ludekuze, J. K. C. Mantz, D.
Meijers, J. P. Peters, B. Ruitenbeek, J. G. P.
Valk, C. L. Versteeg, G. A. Verstelle en P. F.
Voerman.
Tweede klasse. Van de 25 leerlingen,
die werden geëxamineerd, zijn tot de derde
klasse bevorderd 16, nl.W. Corné, W. R.
Doudeijns, C. van Dullemen, W. P. Goedhart,
J. van Hoeflaken, Z. Huijssoon, J. Ilmer, J.
Jansen, C. Joziasse, W. N. Keersemaker, A. de
Keijzer, P. J. Koekkoek, A. F. Lorier, A. Pluij-
mers, P. J. Schijf en W. C. Snijders.
Van de 88 leerlingen, die daarvoor in aan
merking konden komen, ontvingen 53 eene
beiooning voor getrouw schoolbezoek. Hieronder
waren er 28, die geen enkel uur onwettig
afwezig waren geweest, terwijl de overige
hoogstens 3 uren ongewettigd hadden ver
zuimd.
i'
