22 Maart.
N°. 69.
132e Jaargang.
1889.
Vrijdag
Middelburg 21 Maart.
Die „ironie" staten van latei!!
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentïën20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
BEKENDMAKINGEN.
GEMEENTERAAD.
Het Tooneel.
liiDiiriiiiiii.sdii; coinAiVT.
Thermometer.
Middelburg 21 Maart. vm. 8 u. 42 gr.
m. 12 u 47 gr. av. 4 u. 41 gr. F
Verwacht N. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningcnF. v. d. Peljl, te ZierikzeeA. C. de Mooier en te TholenW. A. van Advertentïën
Nieuwenhtjijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur
bureau van Nijgh Van Ditmak te Rotterdam, en de firma B. van dek Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het aan het bureau bezorgd zijn, willen
Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L'. Daiibe Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Gkosjean Co. te Brussel. zij des avonds nog worden opgenomen
De burgemeester van Middelburg maakt be
kend dat op Zaterdag den 23 Maart 1889,
des namiddags te 1 uur, een openbare zitting
van den gemeenteraad zal plaats hebben.
Middelburg, den 21 Maart 1889.
De burgemeester voornoemd,
SCHORER.
De staten van Limburg hebben zich
zonder beraadslaging met algemeene
stemmen vereenigd met de slotsom
der commissie van rapporteurs, waar
bij werd voorgesteld„haar zegel te hech
ten aan de door de regeering ontworpen
tabel" voor eene nieuwe indeeling der pro
vincie in kiesdistricten ter benoeming der
leden van de provinciale staten.
Met zulk een uitslag mag men waarlijk
de regeering wel geluk wenscken, en vooral
met het degelijk advies van dit trouwe gewest.
In die provincie bestaat eene volmaakte
overeenstemming van politieke gevoelens
tusschen de afgevaardigden ter Eerste en
ter Tweede kamerin de districten zoowel
voor de provinciale staten als voor de Tweede
kamer heeft de ultramontaansche partij eene
overwegende meerderheid. Men zou dus
meenen dat het in politieken zin voor Lim
burg er al zeer weinig toe doet, of de districten
voor de Tweede kamer en voor de provin
ciale staten dezelfde zijn, want zonder eenigen
strijd wordt door de ultramontaansche partij
èn bij de verkiezingen voor de staten èn bij
die voor ons lagerhuis hetzelfde resultaat
verkregen.
Met dit feit voor oogen zou men verder
tot de conclusie komen dat bij de verdeeling
in districten voor de provincie uit
sluitend op provinciale belangen moet
worden gelet.
Voor Limburg behoefde toch allerminst
te gelden het motief voor eenvormigheid, in
andere provinciën aangevoerd, dat men daar-
Drukkende warmte maar geen bezielende
gloed viel er Woensdag avond in onzen schouw
burg waar te nemen.
Die warmte was een gevolg van de talrijke
opkomst op alle rangen en het gemis van een
goede ventilatie.
Op dit laatste zijn wij zoo vrij even de
eigenaars van den schouwburg te wijzen. Wij
durven niet te veel van hen vergen en bepalen
ons daarom tot een bescheiden opmerking, die
zij ons wal zullen veroorloven. Nu het luik
boven het orkest, naar men zegt, geen dienst
mag doen, omdat het, openstaand, tocht ver
oorzaakt voor de bezoekers in de stalles, zou
een ander middel om versche lucht toe te
voeren zeker geen weelde zijn.
De oorzaak van het gemis aan gloed moeten
wij zoeken op het tooneel, maar en wij
haasten ons om er dit hij te voegen in ieder
geval niet bij de spelers.
Als vele, zoo niet bijna alle bezoekers onvol
daan huiswaarts keerden, dan lag de schuld
daarvan aan het stukHans Vondeling en
vooral aan de niet gemotiveerde verwachting,
die daaromtrent was opgewekt.
Ook bij die voorstelling is opnieuw de gevaar
lijke zijde aan het licht gekomen van achter
op programma's aanhalingen te geven uit re
censies, vooral wanneer men die beoordeelingen
niet in haar geheel te lezen krijgt.
Volgens de eene liet Hans Vondeling lachen
en gisteren avond klonk er geen enkele maal
een gulle lach door den schouwburg. Was ons
publiek dan zoo moeilijk te voldoen Wij
gelooven het nieteerder meenen wij dat de
aardigheden niet genoeg paktenzij waren over
het geheel niet grappig of niet geestig genoeg.
Er lag een waas van alledaagschheid over.
Volgens een andere recensie gaven de per
sonen in het stuk, notabelen uit eene kleine
door nl. eer tot „omzetting" van de Eerste
kamer kan komen.
Doch wat zien wij nu gebeuren
In het rapport der commissie lezen wij
woordelijk het volgende.-
„Aangaande het laatste punt (de vergroo
ting der kiesdistricten) was uwe commissie
er voor, niettegenstaande zij uit een admi
nistratief oogpunt de voorkeur zou geven
aan de bestaande kleinere districten. Maar
uit een poliiiek oogpunt beschouwd, was het
zeer wenschelijk in dezelfde districten, waarin
de leden der Tweede kamer gekozen worden,
ook de leden der Provinciale staten, dit wil,
helaas! zeggen de kiezers voor de Eerste
kamer te doen kiezen, en vond men het een
gelukkig denkbeeld der regeering zulks voor
te stellen."
Alzoohet voorstel verdient alleszins
goedkeuring niettegenstaande uit
een administratief oogpunt de
bestaande kleinere kiesdistric
ten de voorkeur verdienen.
Nu had men het betoog mogen verwachten
dat het ook voor Limburg zeer wenschelijk
ia dat de grenzen der beide soorten van
kiesdistricten samenvallen doch dit betoog
was natuurlijk niet te leveren en bleef in
elk geval geheel achterwege.
Limburg zal dus, met volle toestem
ming der staten, een slechte dis-
trictsverdeeling krijgen, omdat de belangen
der tegenwoordige regeeringspartij mede
brengen dat in andere provinciën de
provinciale belangen achterstaan bij politieke
overwegingen.
Neemt men nu in aanmerking dat, volgens
de officieele notulen, de vergadering, te een
uur geopend, op denzelfden dag te hall drie
werd hervat, in welken korten tijd het voorstel
der regeering in de af'deelingen werd onder
zocht en het verslag opgemaaktdat daarna
het rapport zonder beraadslaging afgedaan
werd, dan valt er een bewonderenswaardige
harmonie tusschen vorm en inhoud waar te
nemen.
De geheele zaak doet denken aan een
klucht, maar het votum in verband met het
rapport kan, uit staatsrechterlijk oogpunt,
dunkt ons, het daglicht niet zien.
Duitsche provinciestad, eene buitengewone le
vendigheid en frischheid aan het geheel.
Di:- frischheid en levendigheid hebben wij
dan tevergeefs gezocht.
Wij kunnen ons hegrijpen dat in Duitsch-
land, waar men als 't ware een stukje klein-
steedsch leven uit eigen midden zag, Der Narr
des Glüchs opgang maakte. Wij kunnen ons voor
stellen dat de Hamburgers en Berlijners gelachen
zullen hebben, omdat zij in het stuk die »pro-
vincialen" zagen geridiculiseerdmaar voor
ons, Nederlanders, bezit het stuk weinig of
geen aantrekkingskracht.
De figuren zijn bovendien onafgewerkt, in
tegenstelling met de toestanden, die al te
langdradig zijn geschetst. Hans Vondeling
met zijn vriend den dok! er nog de beste figuur
is een ongeluksvogel, die eensdeels aan
eigen loszinnigheid zijn noodlot te danken
heeft. Hij solliciteert naar de betrekking van
burgemeester en dit brengt hem in aanraking
met een boogschuttersfeest, met een paar jonge
dames, onder wie een bekende op wie hij ver
liefd is en die hij eindelijk krijgt, met een
baron, die ten slotte toevallig blijkt zijn vader
te zijn, en met een aanstaanden schoonvader,
een gepensionneerd majoor.
Juist van die laatste figuur had, dunkt ons,
Ernst Wichert meer partij kunnen trekken.
Dien majoor, steeds met den mond vol over
zijn drukte, gevolg van allerlei eerepostjes,
zien wij slechts brommende en rupsen zoekende.
Met uitzondering van eenmaal, nl. op het feest
waar hij een toespraak moest houden, die wij
niet hooren, zien wij hem geen enkelen keer
zich wijden aan een dier baantjesen dat
juist had stof kunnen leveren tot aardige scènes.
Toch bezit het stuk goed gedachte tooneeltjes.
De kuur, welke Hans zijn vriend Hartmann, die
geen keuze weet te doen, laat ondergaan door
zijn uitverkorene van huis te verwijderen, is
aardig gevonden.
Verkiezing Provinciale stalen in
liet district Goes.
Aan de Woensdag gehouden verkiezing voor
een lid der Staten vacature-Fransen van
de Putte werd in iedere gemeente deelge
nomen door zooveel kiezers als in de tweede
kolom zijn aangegeven. De eerste kolom bevat
liet aantal kiezers.
Goes
688
492
's-Heer Abtskerke
44
27
Kattendjjke
107
75
Wemeldinge
212
132
's-Heer Arendskerke
272
192
Heinkenszand
198
116
Kloetinge
156
108
Wissekerke (N. B.)
281
211
's Gravenpolder
105
69
Wolfaartsdjjk
208
159
Coljjnsplaat
150
121
Cortgene
107
83
Cats
53
42
Baarland
87
51
Borssele
106
78
Driewegen'
74
57
Ellewoutsdjjk
79
54
's Heerenhoek
117
78
Hoedekenskerke
94
53
Yerseke
333
222
KapelleBiezelinge
213
181
Krabbendjjke
173
103
KruiningenHansweert
307
210
Nisse
70
51
Oudelande
63
50
Ovezande
104
60
RillandBath
116
66
Schore
73
48
Waarde
58
37
Totaal 4648 3226
Hiervan waren van onwaarde 41.
Het getal geldig uitgebrachte stemmen be
droeg alzoo 3185 en de volstrekte meerderheid
1593 stemmen.
Gekozen is de heer B. JU. den Boer (A.)
met 1910 stemmen.
Op den heer J. J. Ochtman (L.) waren 1239
stemmen uitgebracht, terwijl 28 stemmen over
verschillende personen verdeeld waren.
Bij de laatstgehouden verkiezing in 1887
werd bij herstemming gekozen de heer C. J.
Huvers met 574 stemmen, terwijl op den heer
Z. D. v. d. Bilt La Motthe destijds 427 stemmen
waren uitgebracht.
Toen namen 1027 kiezers aan de stemming
deel.
In de bus nit die gemeente was een briefje meer
dan het aantal gestemd hebbenden.
Laat ons ook erkennen dat vooral het laatste
bedrijf zeer goed in elkaar zat en de vroolijke
stemming van het publiek werkelijk wist te
doen stjjgen, maar vooral niet vergeten, wat
wij reeds meermalen opmerkten, dat bij zulke
stukken de monteering zooveel afdoet.
Het eerste bedrijf bv. zal op groote tooneelen,
wanneer daarbij veel volk op de been gebracht
kan worden en muzikanten, die wij nu hoorden
noch zagen, de feestvreugd, verhoogen, zeker
veel meer opdoen.
Het spel prezen wij reeds. Met uitzondering
van mevrouw Yan Korlaar die wij meermalen
beter hebben zien spelen en die blijkbaar met
veel sympathie voor haar rol koesterde, al was
zij in het eerste bedrijf beter dan in de laatste,
werd er vlug en met lust gespeeld.
De heer Chrispijn vervulde de hoofdrol op
zijne gewone, levendige en goede manier. In
een der bladen lezen wij dat deze verdienste
lijk acteur geëngageerd is bij de Vereenigde
Rotterdamsche tooneelisten, directie Le Gras en
Haspels. Voor het gezelschapwaaraan hjj
thans meewerkt, is dit een groot verlies, voor
hem zeker een vooruitgang, dien wij hem van
harte gunnen.
Met den heer Chrispijn verdienen vooral wêer
de heer Alex. Faassen en de heer Smith een
woord van lof voor hun spel.
De regie had zeker voor het gemak |iet kleed
in den tuin maar laten liggen. Tot verkorting
der verschillende pauzen deed dit niet af, want
deze duurden meestal toch lang. Het was daarom
misschien beter geweest het weg te nemen.
Het is jammer dat het gezelschap met Hans
Vondeling het seizoen heeft moeten eindigen.
De geabonneerden kozen dit afgaande op
eenige recensies en daaraan was men gebonden.
Ons dunkt echter dat het gezelschap zelf liever
een ander stuk tot sluiting had genomenen
achteraf beschouwd had het ook beter gedaan
Vrienden van ons voor de laatste voorstelling]
Aan het woord van Brederoö „Het kan ver-
keeren" wordt men dagelijks herinnerd. Nu
weer doet de Standaard het. Dit blad schrijft
>Door de heeren Lohman en Heemskerk wordt
een poging gewaagd, om de wet op den arbeid
en het ouderlijk gezag tegen collisie te vrijwaren.
Uiteraard juichen we elke poging toe, om
het ouderlijk gezag zooveel doenlijk tegen staats
inmenging te vrijwaren. Vooral dat gezag blijve
souverein in eigen kring.
Slagen de heeren Lohman en Heemskerk er
dan ook in, klem en vastheid aan deze wet te
geven, zonder dat aan het ouderlijk gezag ge
tornd wordt, ons zal het een oorzaak van
vreugde zijn.
Toch kan men met het vivent les principes,
périsse le monde te ver gaan. Er zijn metter
daad sociale toestanden, waarin het ouderlijk
gezag best een krukje velen kan en nog onbe
kwaam is op eigen beenen te loopen.
Uit dien hoofde verklaarden wij ons ook
nooit in absoluten zin tegen leerplicht. Er zijn
exceptioneel lage sociale toestanden, waarin
ook het besef van zedelijke verantwoordelijkheid
op dwang moet kunnen leunen.
In hoeverre dit ook hij den fabrieksarbeid
geldt, moge bij het debat blijken.
Hier althans heeft men twee schuldigen, de
werkgever die het kind neemt, en de vader
die het kind c. q. afstaat.
Hier kan dus raad geschaft".
Zoo schreef het blad nog zoo lang geleden
zeker niet.
Zoo wordt niet altjjd, vooral niet bjj ver
kiezingen, over de beginselen geschreven!
En de verklaring omtrent leerplicht is vooral
merkwaardig nu heden de heer Lohman in de
tweede kamer verklaarde tegen dien leer
plicht te zijn.
De disharmonie in eigen boezem omtrent
groote vraagstukken van den dag komt hoe
langer hoe meer aan het licht.
Naar aanleiding der gisteren gemelde, eigen
aardige mededeeling van het Dagblad dat de
regeering in comité-generaal »een zeer bevredi
gende verklaring afgelegd heeft over de genomen
maatregelen bjj den bestaanden toestand",
schrijft het Vaderland:
»Wat beteekent die voor niemand begrjjpe-
ljjke orakeltaal en van wien is zjj afkomstig?
»Heeft een lid der Kamer, zjjn eed niet in
dachtig, gemeend het Dagblad tot zulk een
halve onthulling in staat te moeten stellen,
om aan dringende vragen den pas te kunnen
afsnijden? Of heeft een lid der regeering op
zoo onhandige wijze dit blad tot spreekbuis
willen gebruiken, om het volk in den waan te
brengen, dat zjj haar plicht vervult Of heeft
te kiezen.
Dit doet echter niets af aan het onloochen
bare feit dat het gezelschap-Faassen door zjjne
ze3 voorstellingen een groot deel van het publiek,
zonder te groote opoffering te vragen, genoegljjke
avonden verschafte. En als in een volgend
seizoen een zelfde plan mocht worden op touw
gezet, dan zal daarbij met de ervaring, dit
eerste jaar opgedaan, toen het een proef gold,
ongetwjjfeld winst gedaan worden. Al wat
strekken kan tot veraangenaming der geabon
neerden wat meer variatie in de stukken, door
niet louter blijspelen te geven, zal zeker wel
door de directie van dit gezelschap worden
aangewend om het publiek te gerieven. Dit
bevelen wij haar in haar belang aan.
En thans wacht ons Donderdag a., zooals men
weet, een laatste voorstelling van het gezel
schap der heeren Le Gras en Haspels.
De oordeelvellingen over stukken loopen vrp
uiteen, wjj weten het, maar daarom te meel
is het een opmerkelijk feit dat over het dan
op te voeren stukZenuwachtige vrouwen, op
éen enkele uitzondering na alle recensies
eenstemmig luiden, en overeenkomen met het
geen de N. R. Crt na de opvoering van dit
stuk in haar beoordeeling schreef
»Geen lachbuien waren het, maar lachstor-
men, die 's avonds door den schouwburg gier
den. Het was of er achter de schermen iemand
zat met een huidel vol wind, die telkens open
ging en zich uitstortte, eerst over het tooneel
om er malligheden te laten doen en dolle
dingen te laten zeggen dan in de zaal, in alle
hoeken en gaten, met wilde bokkesprongen, op
iedere verdieping, zich roerende als een beze
tene om menschen te doen schudden, schateren,
schreeuwen, zóó dat de een den ander aanstak
en er een rumoer ontstond, waarin soms nie
mand meer hoorde wat e ezegd werd en ieder
het Dagblad zelf het nietszeggend berichtje
bedacht, in de dwaze meening, daarmede de
regeering harer partjj een dienst te bewjjzen
»Wij weten het niet, maar dit weten wij wel,
dat de natie niet meer uit kinderen bestaat,
die zich dankbaar met zulke praatjes laten
afschepen.
»Éen van beideöf er zijn overwegende re
denen van staatsbelang, die verbieden dat het
volk weet, hoe 't met zjjn koning staat en
waarom de regeering stilzwijgend duldt de
feitelijke abdicatie van het koninkljjk gezag,
maar dan verklare men de redenen, of zwijge;
èf het volk heeft, wat wij nog altijd aannemen,
recht ingelicht te worden, om zekerheid te
erlangen, dat het in de droeve tijden, die het
doorleeft, met vertrouwen zijn rechten en be
langen aan deze regeering kan overlaten
maar dan dringe men aan op volkomen inlich
ting, om de veldwinnende ontevredenheid te
bezweren."
Het is of De Standaard, als officieus orgaan
de woorden van het Dagblad verduideljjkt. In
het nommer van heden van dit blad lezen wjj
nl. het volgende
»Er zal een decisie moeten komen, en dat
die komende is, toont de geheime zitting der
Tweede kamer op gisteren.
Toch verhele men zich de overgroote moeie-
lijkheden niet, waarmee het kabinet op dit
punt te worstelen heeft.
Ware er een prins uit den bloede, in den
bloei zijns levens, de regent zou zijn aange
wezen, en zelfs op zjjn invloed aan het hof
kon gerekend worden. Een man als prins
Frederik of prins Hendrik zou ons thans alles
waard zijn.
Nu echter heeft het kabinet te rekenen met
een prinseloos stamhuismet een erfgename
der kroon van nog kinderljjken leeftjjden
met een koningin, die, aan het ziekbed van
haar gemaal gebonden, niet optreden kan.
jiEn terwjjl reeds van die zijde de kans zoo
hachelijk staat, is er geen ziektetoestand denk
baar, die een beslissing zoo pjjnljjk maakt als
het lijden van onzen vorst.
Zijn ijzersterk gestel biedt weerstand aan de
sterkste storingen in zjjn zenuwleven waardoor
toestanden van gewone helderheid en besef
van kracht zich telkens met andere oogonblikken
van algeheele onbekwaamheid afwisselen.
Dit maakt het voor de geneesheeren zoo
moeilijk, om een stellige prognose te maken,
en zoo uiterst moeilijk voor onze staatslieden,
die handelen moeten, om niet te vroeg door
te tasten en niet te laat te komen."
De Staatscourant behelst de volgende opgave
van de op den 15Maart 11. in de onderstaande
er maar op toelachte, bjj instinkt, omdat lachen
pleizier doet en er oogenblikken zijn, waarin
een mensch niets anders meer doen kan".
En ook over het spel gaat slechts éen roep.
Van Zuylen, die in Manus de Snorder reeds
een zeldzaam talent openbaart wjj nemen
deze gelegenheid te haat om te wijzen op de
verdiensteljjke studie over dien tooneelspeler
in het jongste nommer van Eigen Haard, ge
schreven door den heer L. Simons Mzn,
wedijvert met mevrouw Beersmans in geestig
spelen in Arnhem bjjv. viel dit alles zoozeer
in den smaak, dat men een herhaling dier
beide stukken vroeg.
Nu, wat onze Beersmans kan, hebben wjj
nog onlangs gezien in De beroemde vrouw. De
herinnering daaraan zal zeker menigeen op
wekken Donderdag schouwburgwaarts te gaan.
Ten slotte eene mededeeling. De Hollandsche
opera te Amsterdam heeft plan met de a.
kermis Middelburg te bezoeken. Er werd voor
haar reeds plaats gevraagd op de Balans, waar
zjj plan heeft haar tent op te slaan.
Moge dit plan tot uitvoering kunnen komen
onze jaarljjksche gast zou dan tenminste een
degelijk en niet alledaagsch genot met zich
brengen.
