N°. 64.
132e Jaargang.
1889.
Zaterdag
16 Maart.
J. J. OCHTMAN.
Middelburg 15 Maait,
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderelijk nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
BEKENDMAKINGEN.
Stremming passage Langeviele-
brug voor schepen.
POLITIEKE SPROKKELINGEN.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
tllllDl llil lKiSIIII (WHIM.
Thermometer.
Middelburg 15 Maart. vm. 8 u. 30 gr.
m. 12 u 35 gr. av. 4 u. 34 gr. F
Verwacht N. O. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vey Mestdagh Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij en te TholenW. A. van Advertentiën
Nebuwenhtjijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur
bureau van Nijgh Van Ditmajr te Rotterdam, en de firma B. van dek Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan.Hoofdagenten voor het j aan het bureau bezorgd zjn, willen
Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Grosjean Co. te Brussel. zij des avonds nog worden opgenomen
Een flink, degelijk en prac
tised lid der Provinciale Staten van
Zeeland zal zeker zijn de keer
Wij noodigen daarom alle kiezers in
het district Goes ten dringendste uit
om op Woensdag 20 Maart a.
hunne stem op den heer J. J. OCHT
MAN uit te brengen.
Ten behoeve der ongelukkige 40 wee»
zen en 10 weduwen van Belgische
loodsen, te Vlissingen, slachtoffers van de
schipbreuk bij Schouwenbank, ontvingen wij
nog vande leerlingen der voorbereidings
school in de St. Jansstraat alhier, hoofd mej.
C. J. Hamakers, f 6.31N. N. 2 muntbil
jetten F. A. 03713 enE. W. 03999, f 20.—;
eenige leerlingen van het Instituut van den
hee r Van Linschoten alhier 7 64nage
komen gift van de leerschool bij de rijks
kweekschool alhier 1.15 los geld 1.25.
Totaal met opgaaf van gisteren 346.955.
De burgemeester en wethouders van Middel
burg maken bekend dat de Langevielebrug
wegens noodzakelijke herstelling vermoede
lijk voor den tijd van nog eene maand voor
de passage van schepen blijft gesloten.
Middelburg, 15 Maart 1889.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
SCHORER.
De secretaris,
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
De Atjelt-oorlog beoordeeld door
den afgevaardigde Keucbenius 21 Nor. 1887,
Handelingen p. 195.
»Moet die toestand altoos voortduren Of
zullen door de regeering maatregelen genomen
worden om daaraan een einde te maken Ik,
die den oorlog met Atjeh van den aanvang
af een der gruwelijkste en der onrechtvaardig
ste geacht heb, die ooit in Indië werden onder
nomen, durf niet aanbevelen eene hernieuwing
der vijandelijkheden op grooter schaal en het
zenden van nieuwe expeditiën maar het komt
mij voor, dat thans behoort te worden erkend,
dat de generaal Van Swieten, bij de staatkunde
door hem aanvankelijk aangeprezen, volkomen
gelijk heeft gehad. Mag ik er bjjvoegen dat
het mjj toeschjjnt, dat ook ik niet verkeerd
heb gezien, toen ik reeds eene maand na de
eerste expeditie, in April 1873, wees op de
hooge wenscheljjkheid dat niet de oorlog met
Atjeh zou worden voortgezet, maar dat de
Nederlandsche regeering al hare middelen zoude
aanwenden, teneinde langs diplomatieken weg
het geschil met Atjeh te vereffenen.
den minister Keuchenius 27 Juli 1888, Hande
lingen, p. 231.
»Ik meen, mijnheer de voorzitter, hiermede
ook geantwoord te hebben op de vraag van
den geachten interpellant betreffende den poli-
tieken toestand van Atjeh en op de vraag,
daaraan door hem vastgeknooptof het het
voornemen is van de regeering om te houden
wat zij beeft.
»Mij dunkt dat daaromtrent geen twijfel kan
bestaan; al moge dan de oorlog van Atjeh uit
verschillende oogpunten kunnen worden beoor
deeld, en de meerdere of mindere rechtvaardig
heid daarvan door enkelen betwijfeld, ieder zal
behooren toe te stemmen, dat onder toestanden,
door een oorlog in het leven geroepen, het
onverantwoordelijk zijn zoude voor de Ne
derlandsche regeering eensklaps haar toezicht,
hare zorg en hare bemoeiing met Atjeh terug
te trekken.
»Door dien oorlog is in Atjeh zelf eene ge-
heele desorganisatie ontstaan, en rust en orde
kunnen niet daar wederkeeren tenzij opnieuw
het wettig gezag hersteld worde en bij herstel
ling daarvan, onder het waakzaam toezicht der
regeering, de Imams zich weder onafhankelijk
leeren gevoelen van de Hoeloebalangs en deze
van den Sultan".
Men schrijft ons-:
Gelijk bekend is, beeft men schier op alle
dorpen van Zuid-Beveland musschengilden op
gericht, met welk doel weet een ieder. Het
zou echter wel eens kunnen gebeuren, dat
genoemde gilden, eer iemand bet vermoedde,
hun reden van bestaan verloren. De musschen
zijn wel vogelvrij verklaard, doch slechts tijdelijk.
Onze commissaris des konings heeft, krachtens
zijne bevoegdheid, omschreven in art. 3 der
wet van 25 Mei 1880, tot bescherming van
diersoorten, nuttig voor landbouw en houtteelt,
en art. 2 van het koninklijk besluit van 25
Aug. 1880 ter uitvoering van genoemde wet.
de verbodsbepaling, voor zooverre bet musschen,
kraaien en kauwen betreft, opgeheven, doch
slechts, indien ik mij niet vergis, tot den 31en
Maart a. Geeft Z. Ex. niet opnieuw vergunning
zoo is het na dien datum verboden, volgens
art. 1 der wet, musecben, roeken en kauwen
te vangen, te dooden, te vervoeren, te koop aan
te bieden, te verkoopen, af te leveren, of ten
verkoop of ter aflevering in voorraad te hebben.
Het zou een leeljke streep door de rekening
onzer zoo met geestdrift opgerichte musschen
gilden zijn. Zou het hierom niet op den weg
der besturen van de gilden liggen en van
deze niet alleen, maar van alle landbouwers
en tuinlieden, om den commissaris des konings
eerbiedig te verzoeken de verbodsbepaling na
31 Maart opnieuw op te beffen Vooral de
museh is werkelijk te kwader ure onder de
bescherming van 's lands regeering gekomen.
Nut moge zij een weinig nut stichten door bet
verslinden van schadelijke insekten, dit nut
weegt in de verste verte niet op tegen al de
sehade, welke zij op akkers en in tuinen
aanricht. Aan invloedrijker personen dan ik
de taak om de eerste stappen biertoe te doen.
Misschien, dat Z. Ex., die reeds menigmaal
getoond heeft een vriend van landbouwers te
zijn, zelf reeds voornemens is de verbodsbe
paling wederom op te heffen. In dit geval
vergeve men de voorbarigheid van uw bericht
gever.
De schrijver beeft bet bij 't rechte eind_
Bij besluit van 26 Juni 1888, A no 481^
le afd., opgenomen in Prov. blad no 59 van dat
jaar, beeft onze commissaris des konings de
verbodsbepalingen tegen het vangen, doo
den en vervoeren van de bonte kraai, de
roek, de kauw en de musch opgeheven voor
het tijdvak van 1 Juli 1888 tot 31 Maart 1889.
Zoo dergelijke ontheffing niet opnieuw ver
leend wordt, kunnen de pas opgerichte mus.
schengilden weder ontbonden worden.
Het kan misschien zijn nut hebben, er de aan
dacht op te vestigen, dat de gunstige beschikking
van den commissaris des koniugs de bepalingen
der jachtwet niet krachteloos maakthij, die
musschen of andere tijdelijk buiten bescherming
gestelde vogels wil schieten, moet voorzien zijn
èf van eene jachtakte öf -van eene buitenge
wone machtiging tot bet schieten van schade
lijk gedierte op gevogelte in het algemeen, öf
van de te schieten soort in het bijzonder.
van aan de vereeniging toebeboorende goederen.
Het bestuur der vereeniging bestaat uit zeven
leden.
De eerste maal treden als bestuurders op de
heeren C. Groeneweg, J. de Kok, A. Okkee,
J. van der Wiele, D. Vreeke, D. Melse en
J. S. Bedet, allen wonende te Goes.
In dezelfde St. Cl. wordt mededeeling gedaan
van de wijzigingen, die gebracht zijn in de
statuten van de sociëteit Nederlandsch Loods
wezen te Vlissingen.
Een getuigenis.
»Dien overmatigen arbeid (van jeugdige personen en vrouwen) ongehinderd te laten voort
duren, omdat de wetgever zich zou moeten onthouden van een ingrjjpen in de ouderlijke macht,
dat misbruik te bestendigen, omdat vrouwen als zoodanig niet zijn personae miserabiles, is
verkeerd. Waar de exploitatie van kinderen plaats heeft met medeweten van hunne ouders,
niet zelden door deze wordt aangemoedigd, en zij zeiven zich daaraan schuldig maken om
een vernieuwd voordeel te behalen, evenzeer als de fabrikanten, mag een beroep op de ouderlijke
macht niet terughouden van een poging tot keering van dat kwaadeen recht, dat in misbruik,
dat is in onrecht, is ontaard, kan niet langer aanspraak maken op eerbiediging
Bovenstaande woorden zijn ontleend, niet aan redevoeringen of geschriften van »liberalisten"
als Borgesius, Heldt of Kerdijk, maar aan de Memorie van Beantwoording (dd. 27
Febr. 1889) over het wetsontwerp tot tegengaan van overmatigen en gevaarlijken arbeid
onderteekend door den anti-liberalen minister Ruys van Beerenbroek.
De Londensche correspondent der N. R. Crt.
sch rijft
Men seint mij uit Deptford, dat de sanitaire
vee-inspecteur aldaar plotseling eenen os en een
kalf uit eene Hollandsche veelading speciaal
heeft laten onderzoeken. Naar het heette, had
hij een boos vermoeden, dat die beesten lijdende
waren aan eene besmettelijke ziekte. Die arg
waan bleek ongegrond, maar het geval toont
helder aan, boe omzichtig men in Holland iD
deze moet te werk gaan. Bij het minste spoor
van ziekte zou, tot groote vreugde der tegen
standers, bet verbod op den invoer van levend
vee uit Nederland weder in kracht treden.
Men zij er dus op zjjne hoede
Naar aanleiding van het loopende gerucht,
dat de regeering plan zou hebben de Provin
ciale staten te ontbinden doet Het Vaderland
de vraag of bet zoo vreemd zou zijn, wanneer
zij van dat voornemen zwanger ging. Een
dergelijk voorstel was reeds van dezen minister
als kamerlid uitgegaan, en de ministeriëele
pers verkondigde het van de daken, dat de
thans voorgedragen maatregel ten doel beeft
de Eerste kamer om te zetten, waarbij zij niet
in gebreke bleef de grondwettigheid van een
ontbinding der Provinciale staten te betoogen-
Ook is niet reclit begrijpelijk, hoe bet mogelijk
zal wezen, bij een gebeele omkeering der tabel,
als is voorgesteld, zonder gevaar voor schrome
lijke partijdigheid, aan te wijzen tot welke
districten de thans zittende leden zullen be
hooren, iets wat moet geschieden, als de
staten niet worden ontbonden.
Wat meer zegt, politieke argumenten zijn de
eenige argumenten, die ten voordeele dezer
totale omwerking der kiestabel zjjn aangevoerd.
Zelfs de gehoorzame Staten van Limburg, die
bet voorstel met handgeklap goedkeurden, stel
den op den voorgrond, dat uit een provinciaal
belang de tegenwoordige indeeling de voorkeur
verdient. En zoo luidt het oordeel allerwegen.
Wat blijft er nu over van dat politiek belang,
als men niet tot een ontbinding overgaat En
welke grondblijft er dan over om deze revo
lutionaire tabel te rechtvaardigen
Men zegge nietde gelegenheid moet gebo
ren worden de Eerste kamer langzamerhand om
te zetten? Immers, om dat doel te bereiken,
kan de tegenwoordige indeeling, desnoods ge
wijzigd in een geest, die met de gewestelijke
belangen strookt, even goed dienst doen. Is de
ommekeer in de richting der meerderheid van
bljvenden aard, dan zal die zich op den duur
in de Eerste kamer afspiegelen, en zijn om
haar om te zetten geen krasse middelen noodig.
Het krasse middel treft alleen doel, als de be
doeling is de Eerste kamer onmiddellijk om te
zetten.
De regeering dan wil dit niet, zegt men. Zou,
vraagt het Vad., de gissing zoo gewaagd zijn
dat men in toongevende anti-revolutionnaire
kringen terugschrikt van het aanvankelijk voor
nemen, na 't algemeene en krachtige verzet in
den lande En dat, de Standaard ten spijt,
die juist thans gaat betoogen, dat de grond
wet ontbinding der provinciale staten toelaat,
ja beveelt, maar zeer zeker in 't belang van
de vreedzame ontwikkeling onzer staatsinstel
lingen.
A la bonne heure, maar dan is ook van
beden af het geheele voorstel der regeering
inzake de provinciale kiestabel veroordeeld.
»dat uit een en ander huns inziens duidelijk
blijkt, dat de wensch naar verbetering in de
heffing der belastingen algemeen is en waarlijk
een wensch des volks
»dat zij zich daarom rol vertrouwen wenden
tot u, vertegenwoordigers van het Nederlandsche
volk, hunne vertegenwoordigers, en het vrij
moedig uitspreken veel en steeds luider wordt
er gemord in den lande, dewijl nog altijd is
uitgebleven wat men billjjk kon verlangen:
eene doortastende hervorming in dezen."
Met eerbied, maar ook met den meesten
aandrag richten adressanten tot de kamer het
verzoek om het daarheen te leiden zij het
door middel van het recht van initiatief, zij
het langs anderen weg dat zoodanige her
vorming tot stand worde gebracht.
De St. Ct. bevat de statuten van de kerkelijke
Bouwvereeniging te Goes.
Deze heeft ten doel het koopen van e
terrein, het stichten en onderhouden van ge
bouwen te Goes, om daarin godsdienstoefeningen
te houden, volgens de leer der Dortsche synode
van 1618 en 1619.
Leden der vereeniging kunnen zijn alle man
nelijke meerderjarige huurders van zitplaatsen
in een der gebouwen der vereeniging, die aan
huursom of contributie zoodanige som betalen
als bij huishoudelijk reglement zal worden
vastgesteld, van wie bij bet bestuur bekend is
dat zij instemmen met de leer der Dortsche
synode van 1618 en 1619, en die hun verlangen
hebben te kennen gegeven om lid der vereeni
ging te zijn.
De inkomsten der vereeniging bestaan uit
lo vrijwillige bijdragen en giften2o legaten,
erfstellingen en schenkingen3o de opbrengst
Dat de Rjjksmiddelen in Februari ruim 5
ton minder opbrachten dan verleden jaar, is,
zegt het Vad. hoofdzakelijk toe te schrijven aan
twee oorzaken. De eerste is deze, dat de maand
Februari een dag minder telt dan in het vorige
jaar. Ziet men nu, dat de invoerrechten en de
meeste accjnzen (zeep, bieren en azjnen, die
iets meer gaven, uitgezonderd), een luttele klei
nigheid minder opbrachten, alles te zamen
slechts 29.000 minder, dan komt men tot de
conclusie, dat zij evenredig eigenljk ruimer
vloeiden. Evenzoo laat het zich verklaren, dat
de registratie- en hypotheekrechten en rjkste-
legrafen iets minder gaven, terwjl posterjjen
en loodsgelden zelfs iets meer afwierpen. De
tweede oorzaak ligt in het achterlijk bljven
der grondbelasting, die, gelijk men weet, in
het vorig jaar dadel jk overvloedig inkwam
tengevolge van het vroegtjdig executoir ver
klaren der kohieren, in verband met bet kies
recht. Dit middel bracht 342.000 minder
op. Wat de overige middelen betreft, gaf het
personeel iets minder, zoo ook het successierecht,
terwijl de zegelrechten een belangrijke som
meer opbrachten.
Waren de meeste middelen nog al ver onder
de raming, de vergelijking daarmede is niet
zuiver, daar de raming berekend wordt over
van het jaar en Februari eigenlijk slechts
van het jaar is. De opbrengst der twee
afgeloopen maanden is bjna 2 ton hooger dan
verleden jaar. Bepaaldelijk de accjjnzen en de
directe belastingen gaven een flink avans.
te
Algemeen belang
Tweede kamer een
de leden daarvan te
Volgens mededeeling in sommige bladen zou
bij de regeering het voornemen bestaan, de
kosten van het provinciaal bestuur, voor zoo
veel bet rijksbestuur is, ook voortaan ten laste
der provincie te brengen.
Door de vereeniging
AppiDgedam is aan de
adres verzonden, waarin
kennen geven
»dat zij met de meeste belangstelling van de
handelingen en de beloften der regeering ge
durende het afgeloopen zittingjaar hebben
kennis genomen, alsmede van de houding dei-
volksvertegenwoordiging
>dat het hun ten zeerste beeft verwonderd
en ten diepste bedroefd, dat er, uitgenomen
het voorstellen der motie-Nieuwenhuis en der
motie-Schepel c. s. (die bovendien tot hunne
teleurstelling verworpen werden), niets gedaan
is om tegemoet te komen aan het verlangen
des volks in zake ons belastingstelsel, terwijl
door den tegenwoordigen minister ook nog niets
in het uitzicht is gesteld
>dat het hun nog levendig voor den geest
staat, hoe bij de stembus ten vorigen jare door
de heeren candidaten hervorming van ons be
lastingstelsel een dringende eisch des tijds werd
genoemd, door de heeren candidaten per
soonlijk of door hen, die hen zochten aan te
bevelen bij de kiezers dat alle part jen daarmee
instemden, zoodat adressanten hunne wenschen
in dezen niet behoeven te detailleerendat
niemand der heeren candidaten voor de ver
kiezing den volke heeft geopenbaard, dat men
in dezen niet op hem kon rekenen, zoodat
daardoor ook z j, die zich niet persoonl jk hadden
verklaard, de beloften aflegden, hervorming van
ons belastingstelsel te zullen voorstaan
De tooneelvereeniging Kunstmin alhier,
meerendeels leden der sociëteit D. D. wapens
vrienden, zal vermoedeljk binnen 14 dagen een
tooneelvoorstelling geven in Schuttershof,
waarvan de opbrengst zal strekken ten voor-
deelen der weduwen en weezen der verongelukte
loodsen te Ylissingen. Voor dit doel zal een
inteekenljst worden gepresenteerd.
Deel VI van het tjdschrift van het Kon.
Nederlandsch Aardrijkskundig genootschap, afdee-
ling verslagen en aardrjkskundige mededeelin-
gen bevatmededeelingen Europa: Nederland,
het eiland Urk, benevens eenige algemeene
beschouwingen over de geologie van Nederland,
door K. Martin eenige opmerkingen naar aan
leiding van »het eiland Urk, benevens eenige
algemeene beschouwingen over de geologie van
Nederland, door K. Martin", door dr. J. Lorié;
Aziënogmaals de grens tusschen het gebied
van Nederland en dat der North Borneo Company
in Noord-Oostel jk Borneo, door W. F. Versteeg
een nieuw werk over China, door F. G Kramp
mededeelingen aangaande het wetenschappeljk
onderzoek der Key-eilanden en van het eiland
FloresAfrika: brief van Van der Keilen over
Gambos en zjne bewoners, medegedeeld door
P. J. VetbAmerika schr jven van dr. H. F.
C. ten Kate aan de redactie personen, aardrjks
kundige werken enz.bet hooger onderwjs in
aardrjkskunde hier te lande, door prof. dr. C.
M. Kan; eenige nieuw verschenen werken;
catalogussen van oude en nieuwe werken
aardrijkskundige werken en kaarten in Neder
land uitgegeven in 1888 aardrjkskundige arti
kelen in verslagen van buitenlandsche genoot
schappen en in tjdschriften.
De beroemde Spaansche zanger Tamberlik
is overleden.
Volgens ministerieel besluit mogen op de
normaalscholenwier voorbereidende klasse
't volgende jaar wordt opgeheven, geen leer
lingen van 13 jaar worden toegelaten.