N°. 61. 132e Jaargang. 1889. Woensdag 13 Maart,1 J. J. OCHTMAN. KIEZERS-LIJSTEN. Middelburg 12 Maarti Deze courant verschijnt d a g e I ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen." Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2. Afzonderelijk nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen: van 17 regels 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. BEKENDMAKINGEN. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. muni'uil ik,sun mi rant. Thermometer. Middelburg 12 Maart. vm. 8 u. 39 gr. m. 12 u 45 gr. av. 4 u. 44 gr. F Verwacht N. W. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij en te TholenW. A. van Advertentiën Nieuwenhttijzen. Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur bureau van Nijgh Van Ditmae te Botterdam, en de firma B. van der Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan.Hoofdagenten voor het laan het bureau bezorgd zijn, willen Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daiibe Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Ghosjean Co. te Brussel. zij des avonds nog worden opgenomen Een flink, degelij k en prac tisch. lid der Provinciale Staten van Zeeland zal zeker zijn de heer Wij noodigen daarom alle kiezers in het district Goes ten dringendste uit om op Woensdag 20 Maart a. hunne stem op den heer J. J. OCHT MAN uit te brengen. Ten behoeve der ongelukkige 40 wee* zen en 10 weduwen van Belgische loodsen, te Vlissingen, slachtoffers van de schipbreuk bij Schouwenbank, ontvingen wij nog vande leerlingen van school D te Middelburg, hoofd mej. 8. H. W. Klaar, 13.375de leerlingen van school C alhier, hoofd de heer P. G. de Jager, 25.335F. ƒ5; en S. als vrijwillige bijdragen der militairen 2.285. Totaal met de opgave van gisteren 228.24. De burgemeester en wethouders van Middel burg maken bekend lo dat de lijsten, de personen aanwijzende die tot het kiezen van de leden van de Tweede kamer der staten-generaal, van de Provinciale staten en den Gemeenteraad bevoegd zijn, op heden door hen zijn vastgesteld, in de beneden- voorzaal van het raadhuis zijn aangeplakt en met den vastgestelden sehattingstaat, bedoeld in het voorlaatste lid van art. 6 van het kon. besluit van den 28en November 1887 (Stbl. no 211) en de verslagen der ambtenaren, bedoeld in art 13 van dat besluit, op de secretarie voor den tijd van 14 dagen ter inzage neder- gelegd zijnalsmede dat afdrukken van die ljjsten voor zoover de voorraad strekt tegen betaling van f 0.50 per exemplaar hij de stadsdrukkers J. C. W. Altorffer verkrijg baar zjjn 2o dat de namen der personen, die, naar aanleiding van art. 35 der kieswet, van de ljjsten, ten vorigen jare vastgesteld, hij hare herziening, tengevolge van het verliezen van een of meer vereischten, of door overlijden geschrapt zijn, bij de bovenbedoelde aanplakking en nederlegging afzonderlijk zijn bekend gemaakt Middelburg, den 12en Maart 1889. De burgemeester en wethouders voornoemd, S C H O B E B. De secretaris, A. DS VÜLDEB VAN NOOBDEN. Jhr mr A. F. de Savornin Lohman haalde, zooals men weet, in zijn brochure tegen prof. Spruijt, eenige woorden van Cilvjjn aan ter verdediging van het verbond met de ultra- montanen. Prof. Spruijt merkte op dat de heer Lohman niet aangaf waar die woorden stonden. Dr Sohaepman, de trouwe vriend van jhr Loh man, komt zijn bondgenoot te hulp en wijst er op dat het citaat woordelijk te vinden is in het vierde hoofdstuk van de Instructio ad- versus fanaticam et furiosam sectam Libertinorum, qui se spirituales vocant. Het begint met de woorden »Nooit waren er dergelijke monsters, die voor altijd zooveel afschuwwaardig zijn." Wat leeren wij hier uit vragen wjj op onze beurt. In de eerste plaats dat sints den tijd van Calvijn de verdraagzaamheid bij sommige lieden nog niet veel vorderingen heeft gemaakt, want de liefelijke wijze, waarop mannen als de heer Lohman c. s. over de liberalen spreken en sohrjjven, doet niet onder voor de hartstochte lijke en hatelijke manier waarop Calvijn, uit liefde voor zijn kerk en zijn godsdienst, zich uitte over hen die andere ideeën koesterden dan hij zelf. Als dit nu de vruchten zijn van de »znirere leer", waarvoor mannen als Kuyper en Lohman steeds strijden en de kerk in beroering brengen, dan hebben wjj nog meer reden om te waar schuwen tegen den invloed op staatkundig ge bied van een leer, die alleen bitterheid eD hatelijkheid predikt, en alle liefde en verdraag zaamheid, waarvoor de stichter van den ehris- teljjken godsdienst zoozeer ijverde, streed en leed, verfoeit. Eigenaardig dat een geestelijke als dr Sohaep man ook in deze zijn vriend Lohman moet te hulp komen en aanvullen wat laatstgenoemde in zijn betoog tekort kwam. Dit is om eene andere reden ook opmerkelijk, en daarom vestigen wij in de tweede plaats op boven staande de aandacht. Nog niet lang geleden verklaarde ons een der bekwaamste mannen der katholieke partijj een even ontwikkeld geestelijke als vurig spre ker, dat zijn collegas en hij uitstekend op de hoogte waren van de kerkleer der protestanten en van de oude en nieuwe litteratuur daarover, terwijl bij de protestanten leeraars omtrent de katholieke leer meestal eene schromelijke on wetendheid heerscht. Geen bibliotheek, van den minsten dorpspastoor bijna af, kan verkocht worden of men vindt daarin werken van de corypheëen der protestantsche kerk. Maar omgekeerd ontbreekt veelal in de bibliotheek van een predikant het minste werk over de katholieke leer. De protestanten bljjven op dit punt dus een zijdig ontwikkeld, de katholieken daarentegen zijn goed op de hoogte van hetgeen er in en over de hun vijandige kerk en haar leer ge schreven wordt. Of die bewering juist is kunnen wij natuur - lijk niet beoordeelen, maar dat dr Sohaepman zoo juist prof. Spruijt voorlicht, waar zijn vriend Lohman tekort schoot, mag wel eenigs- zins eene bevestiging van die verklaring heeten. En zij is daarom zoo opmerkelijk omdat ook dit zich-op-de-hoogte-houden zoo'n uitstekend middel is om sterk te zijnwat ook op poli tiek gebied niet zonder invloed kan blijven. Ten slotte toch zal, de ervaring leert het dagelijks, als gevolg daarvan, de grootste kracht en de hoogste macht zijn aan de zijde van dr Sehaepman en de zijnen. Dat niet alle katholieken meegaan met de beweging, die thans tegen den persoonlijken dienstplicht wordt op touw gezet, bewijst wel het protest, dat verleden week de katholieke afgevaardigde der Tweede kamer voor Bheden, de heer mr M. J. C. M. Kolkman, daartegen deed hooren. Hij verzekerde dat geen katholiek afgevaardigde zich zal buigen voor'een pressie als deze. Dienstplicht of afschaffing der plaats vervanging, mits met de noodige vrijstellingen, is geen katholieke zaak. Hij wees ten bewijze hiervan op België, waar prof. Thonissen, de generaal Pontus, de minister Beernaert, de sena tor Lammens toch ook voorstanders van den persoonlijken dienstplicht zijn, en herinnerde hoe een paar jaar geleden zelfs de paus zijn gezag in de schaal geworpen heeft ten gunste van de hernieuwing van het Septennaat in Duitschland, wijl hoogere belangen anders wellicht schade zouden lijden. Wij herinneren de lotelingen der lichting voor de nationale militie van dit jaar aan de bestaande gunstige bepalingen en voorwaarden, waardoor zij, voor zoover zij daartoe geschikt bevonden worden en dit met de belangen van den dienst is overeen te brengen, kunnen wor den ingelijfd bij het korps en geplaatst in het garnizoen hunner keuze. Zij moeten daartoe een examen afleggen, omvattende; 1. het schrijven van eene goed leesbare hand2. de kennis van de gronden der spelling van de Nederlandsche taalwelke blijken moet uit een te vervaardigen opstel3. de vier hoofdbewerkingen der rekenkunde, met geheele getallen4. de kennis van het Neder landsche stelsel van maten en gewichten5. eenige bekendheid met de Nederlandsche ge schiedenis, en 6. voldoende kennis der aard rijkskunde van Nederland. Zjj, die dit examen met gunstig gevolg heb ben afgelegd, worden, eveneens voor zooveel dit met de belangen van den dienst strookt, bij elkander gehuisvest en kunnen, desverkiezende, zoo daartoe gelegenheid bestaat, met elkander afzonderlijk spijzen. De lotelingen, die aan dat examen wenschen deel te nemen, moeten zich daartoe vóór 20 Maart e. k. schriftelijk wenden tot de militaire autoriteit, in welke schriftelijke aanvraag moet vermeld zijnnaam, voornamen, woonplaats, alsmede het wapen of het korps waarbij, en het garnizoen of de garnizoenen waarin zij bij voorkeur hun dienstplicht wenschen te vol brengen. Aan de lotelingendie zich daartoe intijds hebben aangemeld, zullen, vóór 25 Maart d. a. v. eveneens schriftelijk worden kenbaar gemaakt: dag, uur en plaats, voor het afnemen van het examen bepaald. De speciale commissie, door de Provinciale staten van Overijsel benoemd om rapport uit te brengen over de voorgestelde nieuwe in deeling der provinciale kiesdistricten, conclu deert hierin, »dat de beoogde wijzigingen dei- tabel door geenerlei provinciaal belang geëischt worden of daarvoor noodzakelijk zijn, en dat zij slechts zijn te beschouwen als een gevaarlijke proef op een goeden bestaanden toestand, waar door de belangen der provincie ernstig worden bedreigd." Ook door de Gedeputeerde staten van Drente ie praeadvies uitgebracht. Uitvoerige overwe gingen leiden tot de slotsomden minister aan vulling der stukken te verzoeken, of, wanneer de vergadering daartoe geen termen mocht vinden, de ontworpen regeling te onl raden en behoud der tegenwoordige aan te bevelen, met aanvulling, zoo noodig, van een lid voor elk hoofdkiesdistrict. Maandag avond is te 's Gravenhage een groote volksmeeting gehouden, saamgeroepen door den Sociaal-Democratischen Bond, ter be spreking van het vraagstuk van den vrouwen en kinderarbeid. De groote zaal van het Ge bouw voor Kunsten en Wetenschappen was reeds te 8 uur half negen was de meeting aangekondigd geheel gevuld door een groote menigte vrouwen en mannen, voor het meeren- deel behoorende tot den arbeidersstand. Op het tooneel, voor het neergelaten doek, waren de banieren opgesteld van een aantal arbeiders- vereenigingen die afgevaardigden hadden ge zonden, voornameljjk werkliedenvereenigingen en afdeelingen van algemeen stemrecht uit Amsterdam, Botterdam, Hoorn, Schoterland en 's Gravenhage. De eerste rijen in de zaal waren opgehouden voor genoodigden. O. a. hadden de heeren Heldt, Boigesius, Kerdijk en Gildemeester daar plaats genomen. Toen de heer Domela Nieuwenhuis de zaal binnentrad, werd hij levendig toegejuicht. De voorzitter der Haagsche afdeeling de heer Baije, verklaarde dat de meeting alleen strekte om het wetsontwerp op den kinder- en vrou wenarbeid te bespreken. De heer Helsdingen, uit Botterdam, zeide, dat bedoeld ontwerp aan de verwachtingen van de arbeiders den bodem heeft ingeslagen. Het zal de bestaande grieven slechts in een wettelijken vorm gieten en verder alles laten gelijk het is. Het gaat niet ver genoeg en bestendigt het euvel, dat kinderen boven 12 jaar in fabrieken worden toegelaten. De schaft tijd van éen uur is veel te gering. De instel ling van inspecteurs is goed, maar dat de politie toezicht mag oefenen, acht hij ongeraden. De heer Bennink, uit Twente, kwam op tegen de bewering, dat de toestand in Twente zoo gunstig zou zijn. Integendeel, aan de kinderen wordt daar geen rust gegund, en de vrouwen hebben geen tijd om hare kinderen te verzor gen. De openbare meening wordt misleid door sommige organen der pers, die onware voor stellingen geven omtrent de Twentsche toestan den. Hij verwachtte niets van de wet of de regeering, niets van het toezicht der inspecteurs. De heer Sinderback, uit Schoterland, schetste den toestand in zijn district, waar achteruitgang heerscht in de kleermakers- en schoenmakers vakken door de oprichting van fabrieken en vooral door den toestand in de veenderijen, waar de vrouwen met aanhoudenden zwaren arbeid niet meer dan 3 per week en de man nen niet meer dan 4 per week kunnen ver dienen. Ook de kinderen moeten zwaar werken en de school verzuimen. De vrouwen kunnen onmogelijk voor haar huishouden zorgen en zijn bovendien de dupes van de onderbazen, die er winkelneringen op na houden. Die onder bazen krijgen een gering loon, nl. 200'sjaars, maar worden rijk door hun winkelnering. Spr. voorspelde dat er spoedig weer een werkstaking in de venen zal uitbreken. Eindelijk heklom de heer Vlieger uit 's Gra venhage het spreekgestoelte. Hij wees o. a. op den toestand in sommige boekdrukkerijen, voor namelijk te Amsterdam, die in zeer ongeschikte lokalen gevestigd zijn en waar kinderen te lang moeten werken. Het aangeboden wetsontwerp zal geen verbetering aanbrengen. Er ontbreekt een bepaling in, die overmatigen arbeid tegen houdt. Zonder een wet op den leerplicht is op arbeidersgehied niets tot stand te brengen. Nadat de heer Kredo, uit Amsterdam, had betoogd dat de bestaande regeerders het volk niet kennen, en de heer Bas had uiteengezet dat de man verantwoordelijk is dat vrouw en kinderen niet behoeven te arbeiden, hield de heer Baije eenige slotbeschouwingen, bracht hulde aan den heer Domela Nieuwenhuis voor de vervulling zijner moeilijke taak in de kamer en beval hem aan de eischen en grieven des volks voor te staan. Een motie werd niet voorgesteld. De meeting liep in de beste orde af. Hdbld De mail uit Indië, gedateerd Batavia 9 Febr., bracht nopens Atjeh geen nieuws van belang. Men schrijft aan het Bat. Hbl. De tegenwoordige gouverneur-generaal toont eene groote mate van onafhankelijkheid het zij ter zijner eer gezegd waar het geldt benoemingen voor den dienst. Voordrachten van directeuren van algemeen bestuur worden wel nauwkeurig overwogen, doch Z. E. houdt consciëntieus rekening met de aanspraken van anderen en staat meer speciaal de belangen der wachtgelders voor. Zoo heeft zich dezer dagen een wachtgelder op de jongste audiëntie tot den gouverneur-generaal gewend met het verzoek om plaatsing, daar zijne betrekking was ingetrokken. Belanghebbende kwam, zeide hij in persoon dat verzoek doen, daar hij wer kelijk onmachtig was het zegelgeld te betalen voor een schriftelijk verzoek en hij zelfs niet wist hoe zijn huisgezin dagelijks van het noodige voedsel te voorzien. Gedurende geruimen tijd had hij een zeer karig wachtgeld genoten, dat hem en zijn gezin op de grens der armoede had gebracht. Het schijnt dat de man een bruikbaar ambtenaar is en daaraan, alsmede aan 's mans waarlijk bedroevende toestand, waarin hij niet door eigen schuld is gebracht, moet het geweten worden, dat hij dezer dagen tot een hem pas sende betrekking is benoemd. Bovengenoemd blad houdt een pleidooi voor de doodstraf tegenover de veroordeelden bij de onlusten in Bantam en wel voor de doodstraf in het openhaar. De einduitkomst van het Tjilegonsche geding is, dat van de 204 beklaagden 107 werden ter dood veroordeeld, 3 dwangarbeid kregen en 94 werden vrijgesproken, terwijl van de laatsten 43 politiek zijn verbannen. Alle veroordeelden hebben revisie aangeteekend en sommigen heb ben de hulp van een advocaat ingeroepen. Men berekent, dat het October wordt, eer het Hoog gerechtshof de zaken ten einde heeft gebracht. De Atjeh-correspondent van de Locomotief schrijft het volgende De vorige week kwam alhier de tijding, dat Tengkoe di Tiroe, die met Toekoe Bait zich te Boekit Seboen bevond, aldaar de hoeloe- balangs van Atjeh afwachte, om gezamenlijk naar Kemalate vertrekken, teneinde den sultan- pretendent te bewegen, zich naar Kota-Badja te begeven en het Nederlandsch gouvernement zijne onderwerping aan te bieden. Toekoe Neq, die ook eene uitnoodiging heeft ontvangen zich bij hen aan te sluiten, vertrouwde de zaak niet, en heeft daarvoor bedankt, hoe wel volgens geloofwaardige Atjehers die uit noodiging goed gemeend was. De schoonvader van den pretendent, die eenige dagen geleden zich hier bevond, beves tigde bovenstaande tijding en zeide mij o. a. dat hij als familielid van den sultan naar Kemala zal vertrekken, en wel zoodra hij van Poeloe Waij is teruggekeerd, omdat hij nog eenige zaken te bespreken heeft met Toekoe Daoed, het hoofd van Poeloe Waij. 't Schijnt, naar berichten in de Bataviasche bladen te oordeelen, dat men in Indië zich vrij wat moeite getroost voor de Parijache tentoon stelling. Yolgens de Soerab. Ct. luiden de berichten over de sereh-ziekte hoe langer hoe beden kelijker. Zoo wordt bericht, dat de suikerfabriek Alkmaar sterk is aangetast. Zooals men gisteren ons uit Amsterdam meldde kon in de afdeeling der Koninklijke Academie van Wetenschappenbestemd voor letter-, geschiedkundige en wijsgeerige weten schappen, geen der voor den uitgeschreven wedstrijd in poëzie ingekomene gedichten voor eene bekrooning in aanmerking komen. Twee gedichten echter, het eene tot onderwerp heb bende bericht van Eleaza omtrent zijne reis naar Mesopotanië om eene vrouw voor Izakte zoeken, en het andere, getiteld Adam en Christus, werden eene loffelijke vermelding waardig ge keurd. Besloten Werd, de daarop betrekking hebbende briefjes te bewaren en den schrijvers verlof te vragen hunne gedichten op kosten van het legaat te drukken. Aan het Utr.Dbld wordt uit Botterdam het volgende geschreven, dat, vooral wat betreft het geen daarin voorkomt omtrent het gezelschap der heeren Le Gras en Haspels, alleen onder groote reserve mag worden geloofd. Naar de geruchten willen, zal het einde van onze opera- en tooneelcrisis zijn, dat de heer Saalborn, laatstelijk regiseur bij het Duitsche tooneelgezelschap van den heer Yan Lier en gehuwd met eene Nederlandsche kunstenares, in het volgend seizoen pachter zal worden van den nieuw gebouwden schouwburg en tegelijker tijd directeur van de Duitsche opera. Zelfs zegt men, dat ook ons tooneelgezelschap, thans bestuurd door de heeren Le Gras en Haspels, onder zijne directie zal komen. De heer Saalborn wenscht de geheele ex ploitatie van den schouwburg zelf in handen te hebben, hetzij dan om dien eiken avond met een eigen gezelschap te bespelen, hetzij om tooneel en zaal op de avonden, dat hij ze niet zelf noodig heeft, aan andere gezelschap pen te verhuren. Des noods wil hij de zaak ondernemen zon der subsidie, maar hij is ook bereid het be schikbaar gestelde subsidie te aanvaarden en zich daarvoor met betrekking tot de Duitsche opera zekere voorwaarden te laten opleggen, mits die voorwaarden hem in de keuze van het repertoire meer vrijheid laten dan tot hiertoe de directie der opera had. De vereeni- ging voor de instandhouding der opera, die over de subsidiën beschikt, zal te beslissen hebben of zij met den heer Saalborn zal kun nen samenwerkenmet andere woorden, of zij de eischen, die zij aan de kunst stelt, iets zal kunnen laten dalen. De schouwburg-vereeniging, bedacht op levensbehoud, is zeer geneigd om de exploi tatie van het gebouw aan dien heer over te dragen, al mocht dan ook het gevolg worden, dat de strenge, de klassieke kunst iets meer op den achtergrond treedt en aan den smaak van het »groote" publiek wat ruimer offers worden gebracht. Zóóveel is zeker dat, wan neer men op den tot dusver gevolgden weg wilde voortgaan, de tijd spoedig zou komen, dat de schouwburg zou moeten geslóten worden. Lord Tennyson is weder ernstig ongesteld. Hij is voornemens bij zachter weder tot herstel van gezondheid naar Madera te gaan, doch het is de vraag of hij krachten genoeg voor de reis zal hebben. Door het heBtuur van de school met den bijbel te Kralingen is tot onderwijzer aan die school benoemd de heer J. den Boeft, thans als zoodanig werkzaam te Wissekerke. Naar men ons meldt zal Zondag 24 Maart de heer A. B. ter Haar Bomeny, beroepen predikant te Middelburg, aldaar des avonds zijn intrede doen, na des voormiddags te zjjn bevestigd. Denzelfden Zondag zal ds. L. F. A. "Wester beek van Eerten te Serooskerke intrede doen, na des voormiddags bevestigd te zijn door ds. J. W. F. van Troostenburg de Bruijn, vroeger predikant te Serooskerke, thans te Berkel. Toezegging van beroep gedaan naar de herv. gemeente te Oost- en West-Souburg aan ds. D. J. Karres, pred. te Bruinisse. De heer N. M. de Ligt, predikant bjj de Ned. Herv. gemeente te Bhenen, heeft voor het beroep naar Vlissingen bedankt. Provinciale Staten van Zeeland. Vergadering van heden, Dinsdag, morgen 10 uren. Voorzitter de heer jhr mr W. M. de Brauw. Tegenwoordig 33 leden en de griffier. Afwezig de heeren Hollestelle, Bybau, Kake- beeke, Van der Beke Callenfels, Van Waes- berghe Jansens, Snijders, Van Lijnden en Stevens. Na resumtie der notulen van de vorige hij- eenkomst deelt de voorzitter mede dat benoemd zijn als voorzitter der eerste afdeeling de heer Fokker, als ondervoorzitter de heer Van der Have als voorzitter der tweede afdeeling de heer Bisseeuwals ondervoorzitter de heer Van Deinse als voorzitter der derde afdeeling de heer Hoogenboom als ondervoorzitter de heer B. V. van der Bilt. Nog deelt de voorzitter mede dat benoemd is als voorzitter der commissie voor het ont- werp-provinciale kiestabel de heer Fokker en als rapporteur de heer Hammacher. Ingekomen zijn bezwaarschriften tegen dien tabel van 60 kiezers te Yerseke, 59 kiezers te BillandBath, 70 kiezers te Krabbendijke, 129 kiezers te Kruiningen, 75 kiezers te Kapelle, 47 kiezers te Ellewoutsdijk, 25 kiezers te Hoe- dekenskerke, 39 kiezers te Oudelande en 162 ingezetenen van het voormalig 4e district van Zeeland.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1889 | | pagina 1