N°. 51.
132e Jaargang.
1889.
Vrijdag
1 Maart.
Politieke sprokkelingen.
"Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentïën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 28 Februari.
BEKENDMAKINGEN.
GEMEENTERAAD.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Thermometer. Agenten te Vlissingen: P. G. de Yey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te TholenW. A. van j Advertentïën
Middelburg ,28 Febr. vm. 8 u. 25 gr. j Nieuwenhuijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook bet algemeen advertentie- I moeten des namiddags te een uur
m. 12 u 34 gr. av. 4 u. 34 gr. F. bureau van Nijgh Van Ditmae. te Botterdam, en de firma B. van deb, Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan.Hoofdagenten voor het aan het bureau bezorgd zijn, willen
Verwacht. O. wind. Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Grosjean Co. te Brussel. zij des avonds nog worden opgenomen
iprengcr van EyU (gerehabiliteerd
door Heuclienius.
De minister van koloniën (Keuchenius) in de
Tweede kamer 27 Juli 1888, Handelingen p. 231.
»Het concentratie-stelsel is onder den loop
der omstandigheden noodzakelijk geworden.
»De regeering streeft er naar om dat stelsel
van concentratie, hetwelk nu reeds drie jaren
lang in werking is en waai'lijk niet tot grootere
vijandelijkheden heeft aanleiding gegeven, meer
en meer te doen kennen en waardeeren dooi
de Atjehsche grooten, hoofden en bevolking als
eene wijze en voorzichtige daad, door de Neder-
landsche regeering ondernomen in het belang,
zoowel van de Atjehsche bevolking en van het
rijk van Atjeh zelf, als van Nederland.
Dezelfde als boven Handelingen p. 233.
»Ik heb niets anders gezegd, dan dat bij de
groote veroordeeling, waaraan het stelsel van
concentratie van de zijde van achtenswaardige
mannen heeft blootgestaan, het karakter van
eene terugtrekking uit moedeloosheid en onmacht
daaraan zooveel mogelijk moest worden ont-
nomên, en dat dit het streven is van deze
regeering, gelijk het zulks geweest is van die
welke het concentratie-stelsel het eerst heeft
in toepassing gebracht. De staatkunde, thans door
de regeering gevolgd, is in dit opzicht niets anders
dan eene voortzetting der staatkunde van hare
voorgangster.
Dezelfde als voren p. 229.
»Ik heb gedurende den korten tijd, waarin
ik deel uitmaak van de regeering, nog weinig
daaraan (berri berri) kunnen doen: het verheugt
mij daarom te meer lof te kunnen toebrengen aan
mijn voorganger (Sprenger van Eyk), die niet
heeft stilgezeten in het uitvinden van middelen
tot bestrijding van die ziekte."
Wat men al durft!
Het anti-revolutionnaire blad in ons gewest
gaf in zijn nommer van 12 Februari de ver
rassende mededeeling dat onze Tweede kamer
telt honderd leden, .waarvan slechts 44 liberalen
en een socialist-liberaal." Natuurlijk wordt
met den laatste bedoeld de heer F. Domela
Nieuwenhuis.
Zulk een verklaring brengt ons als van zelf
het verleden weer in de gedachten, en doet ons
op nieuw verbaasd staan over de stoutheid,
waarmee aan die zijde de waarheid in 't aan
gezicht wordt geslagen.
Waarom toch hielpen vele anti-revolution-
nairen eertijds in Schoterland juist den heer
Domela Nieuwenhuis verkiezen
Omdat de liberale Heldt geweerd moest
worden.
En wat las men destijds in de zooveel be
sproken geheime circulaire van het centraal
comité der anti-revolutionnaire kiesvereeniging aan
heeren bestuursleden van kiesvereenigingen,
correspondenten en agenten
De opwekking.Nooit en in geen
geval stemmen op den Liberaal.
En voor de kiezers in het district Schoter
land, hoewel men geen advies wilde geven,
toch nog deze waarschuwing.Laat ook daar
niemand op den liberaal Btemmen. Heldt is
in de kamer een gewone ..liberale mijnheer"'
geworden."
En nu, na al die opwekkingen, het hoofd
der sociaal-democraten in de kamer zitting
heeft, dank zij de medewerking der anti-revo-
lutionuairen, die in geen geval op een liberaal
mochten stemmen; nadat dus duidelijk is ge
bleken dat aan die zijde de heer Domela
Nieuwenhuis werd gerekend als n i e t te be
lmoren tot de liberalen, niettegenstaande
dit alles heeft men toch de brutaliteit om hem
te rekenen tot onze partij.
Men moet maar durven!
üEiclizelven gevonnist.
De Tijd levert eene beschouwing over kame
raadschap, nog altijd in verband met het verschil
van gevoelen, dattusschen anti-revolutionnairen
en katholieken bestaat over de kwestie van
den dienstplicht.
Daarin komen de volgende tiraden voor die
de aandacht verdienen.
Eerstens lezen wij
»Tot een gemeenschappelijk program van
actie (tusschen de heide bondgenooten) kwam
men niet. Maar daaruit volgt ook, dat men
niet kwam tot een gemeenschappelijk optreden
bij de verkiezingen. In zóóver dus vergist zich
de Standaard, wanneer hij van de overwinning
op 6 Maart spreekt als van een ..gevolg daar
van"". »De overwinning van 6 Maart laten
wij het ruiterlijk zeggen was alleen het
gevolg van de onbekrompenheid der katholieke
kiezers, die voor het alternatief gesteld
..liberaal of anti-liberaal"" alle kleingees
tige berekening en vaah onk alle edeler
aanspraken tot zwijgen brachten en bij
eerste stemming den anti-revolutionnairen can-
didaat de overwinning schonken".
Ten tweede trok nog deze opmerking onze
aandacht
.Maar" zegt de Standaard .hier en
daarin Doetichem, in Hontenisse, in Wijk
bij Duurstede gaven de anti-revolutionnaire
kiezers den doorslag Zeer waar. Doch
deden ze dat niet eveneens in Schoterland
bijv. En was het daarvoor wel noodig, zóó
veel omslag te maken als door de Standaard
verondersteld wordt aan onze zijde gemaakt te
zijn Komaan, men weet wel BeterDe
Standaard heeft het zelf vroeger met ronde
woorden gezegd de anti-revolutionnaire partij
„„valt niet kieskeurig of vies"".
Dergelijke veizekeringen zeggen maar al te
duidelijk dat het nog te zachte uitdrukking
is, wanneer men spreekt van een .onzedelijk
verhond" tusscben zulke twee partijen.
Metliocle van ISosco.
»De anti-ministerieele pers begint nu een
loopje met hare lezers te nemen.
.Vooreerst maakt zij het-publiek diets, dat
o. a. de anti-revolutionnaire partij steeds van
de enkelvoudige districten een shibbólet heeft
gemaakt.
.Uit de toelichting van ons program blijkt
het tegendeel. Daar wordt in ons artikel van
13 December 1878 zeer duidelijk aan veel
voudige districten de voorkeur gegeven."
Aldus de Standaard van 25 Febr. 1889.
Gij zoudt uwen lezers op de mouw willen
spelden, sluwe en gewetenlooze .liberalist,"
dat de heer Kuyper, d. i. volgens hem zeiven,
de anti-revolutionijaire partij, nu voor veel
voudige districten ijverende, aan beginsel
verzaking zich schuldig mnakt Niets is min
der waar. Neen, niet altijd heeft hij (zij)
enkelvoudige districten voorgestaanin 1878
heeft hij aan veelvoudige districten de voor
keur gegeven.
Wie dus zeggen, dat »de anti-revolutionnaire
partij steeds van de enkelvoudige districten een
shibbólet heeft gemaakt," bezondigt en zich aan de
waarheid, en bedriegen de menschen.
Inderdaad zoo is het. Wel heeft de anti
revolutionaire partij nu vela jaren achtereen
de enkelvoudige districten voorgestaanwel
heeft het al dien tijd schrikkelijk onrecht ge-
heeten, dat in de groote districten zoovele
duizenden stemmen van minderheden met
machteloosheid geslagen worden. Maar vroeger,
tien jaren geleden, heeft dr Kuyper .zeer dui
delijk" aan veelvoudige districten de voorkeur
gegeven.
Lezers, die met de eigenaardigheden van
des heeren Kuypers methode niet bekend zijn,
zullen niet licht begrijpen wat deze terecht
wijzing beteekent. Wat is er der anti-revolu
tionnaire partij aan gelegen, zal men vragen,
den lande kond te doen, dat het niet voor de
eerste maal is, dat zij van stelsel verandert?
En wat kan de .anti-ministerieele pers" bewogen
hebben, zoo iets zots aan hare lezers op te
disschen Er is iets vreemds, iets louche in
de geheele zaak.
De methode van Bosco
Men staat voor een leelijk geval. Na jaren
achtereen, in den naam van waarheid en ge
rechtigheid, eenen feilen strijd te hebben ge
voerd tegen de veelvoudige districten, is men
eensklaps voorstapder van veelvuldige districten
geworden. Wat toen slecht was, is nu goed
wat toen een eisch van recht heette, ligt nu
in eenen hoek.
De toeschouwer staat verbaasd. Zij, die van
enkelvoudige districten een shibbólet hebben
gemaakt, en met zulk eene overtuiging, zulk
een diep besef van recht voor dat stelsel heb
ben gestreden, in eens tot voorstanders van
veelvoudige districten bekeerd waar is ooit
zoo ietó vertoond
Weerspreken kan men het niet. Rechtvaar
digen evenmin. Hoe zich te redden
Wel, heel eenvoudig. Men neemt de beschul
diging, goochelt er het is maar eene gau
wigheid het woordje steeds tusschen, laat
daarnaast een artikel van den jare '78 zien
en roept de toeschouwers tot getuige^ of zij
iets van beginselverzaking gewaar worden.
En zoo is het dubbele voordeel verkregen,
dat de .liberalist" een leelijken streek op zijnen
kerfstok krijgt (dien hij niet begaan heeft), en
dat eigen ongerechtigheid met den valschen
schijn van beginseltrouw prijkt.
Eene schoone winstNRott. Crt.)
De burgemeester van Middelburg maakt be,
kend dat op Zaterdag den 2 Maart 1889,
des namiddags te 1 uur, een openbare zitting
van den gemeenteraad zal plaats hebben.
Middelburg, den 28 Februari 1889.
De burgemeester voornoemd,
SCHOBEB.
In den toestand van den koning kwam giste
ren niet de minste verandering; van daar zeker
dat de Staatscourant Woensdagavond geen bul
letin bevatte.
De chronische kwaal veroorzaakt meerlijden
en afwijkingen van den geest komen veelvul-
diger en heviger voor.
De algemeene toestand gaat langzaam achter
uit, voornamelijk ten gevolge van ontoereikende
voeding, waardoor de krachten afnemen. De
slaap moet met kunstmiddelen worden verwekt.
H. M. de koningin is bijna onafgebroken aan
het ziekbed, daar de koning door niemand
anders wil geholpen worden. Een ziekenver
pleger, voor de tweede maal uit Den Haag naar
het Loo ontboden, wordt ook nu niet in de
ziekenkamer toegelaten, omdat Z. M. dit niet
verlangt.
Het bericht als zou de onderwijswet van den
Baad van state bij de regeering zijn terugge
keerd, spreekt het Dbld. ten stelligste tegen.
Het advies van den Baad van state werd
tol heden door dat college nog niet aan den
koning gezonden.
De provinciale staten van Groningen be
noemden gisteren tot lid van Gedeputeerde
staten den heer J. Gilhuis, die deze benoeming
aannam. Zij besloten verder het regeerings-
voorstel tot wijziging der kiestabel in de af-
deelingen te onderzoeken en het Dinsdag a.
in openbare behandeling te nemen.
Het Nederl andsche telegraafnet heeft van
de jongste stormen veel te verduren gehad. En
geen wonder Immers, de winddruk was soms,
naar men ons verzekert, ruim 1000 kilo per
M2. Wij mogen hierbij echter niet onopge
merkt laten voorbijgaan, dat, hoe zwaar onze
telegraaflijnen ook geteisterd werden, de sto
ringen in de gemeenschap van betrekkelijk
zeer korten duur zijn geweest, dank zij de
doeltreffende maatregelen, welke door de ad
ministratie der rijks-telegraphie zijn voorge
schreven, en de voortvarendheid waarmede haar
ambtenaren zich, als naar gewoonte, van hun
plicht gekweten hebben.
Blijven de ondergrondsche telegraaf- en tele-
phoon-verbindingen in Nederland vooralsnog
tot de vrome wenschen behooren, onze wakkere
telegraaf-ambtenaren doen ons het gemis ervan
zoo min mogelijk gevoelen. Haasten wij ons
hierbij te voegen, dat de met zorg aangelegde
en ondeihouden Nederlandsche rijkstelegraaf
lijnen boven den grond, naar het oordeel van
deskundigende vergelijking met de beste
buitenlandsche verbindingen van dien aard
kunnen doorstaan.
Een woord van appreciatie mag, meenen
wij, onzen telegraafdienst niet worden ont
houden. Stoompost
Overmatige arbeid van jeugdige personen
en vrouwen.
Door den minister van justitie is thans in
gediend een gewijzigd ontwerp van de bepa
lingen voor het tegengaan van gevaarlijken en
van overmatigen arbeid van jeugdige personen
en van vrouwen. De wijzigingen zijn in hoofd
zaak de volgende
Arbeid voor boschbouw wordt niet onder de
bepalingen van deze wet gerekend; daarentegen
wel de eerst uitgezonderde werkzaamheden
voor veenderijen.
Een formule is opgenomen voor hetgeen deze
wet onder fabrieken en werkplaatsen verstaat, nl.
.Alle zoowel open als besloten ruimten, waar
in of voor eenig bedrijf pleegt gewerkt te
worden aan het vervaardigen, veranderen, her
stellen, versieren, afwerken of op andere wijze
verder tot verkoop of gebruik geschikt maken
van voorwerpen of stoffen, of waar in of voor
eenig bedrijf voorwerpen of stoffen eene daar
toe strekkende bewerking plegen te ondergaan".
Het voorgestelde voorwaardelijk of onvoor
waardelijk verbod om gevaarlijken arbeid te
doen verrichten, aan personen beneden 16 jaar,
wordt nu uitgestrekt tot vrouwen in fabrieken
en werkplaatsen, met bepaling dat de onder
nemer verplicht is van elk ongeluk, dat aan
een persoon beneden 16 jaren of aan vrouwen
in fabrieken en werkplaatsen bij den arbeid
overkomt, binnen 24 uren kennis te geven aan
den burgemeester.
De werktijd van personen heneden 18 jaren,
in fabrieken en werkplaatsen, van vrouwen,
mag nu nooit vroeger aanvangen dan 6 uur
's ochtends en nooit later eindigen dan 7 uui-
's avonds, bijzondere omstandigheden uitgezon
derd, als wanneer met speciale schriftelijke
vergunning van den burgemeester in een aan
gewezen fabriek en werkplaats die arbeid tot
9 uur mag voortgezet worden hoogstens gedu
rende 6 dagen achtereen of 14 dagen om den
anderen dag. Voor meisjes beneden 16 jaar
kan de werktijd nooit langer gesteld worden,
voor anderen slechts bij algemeenen bestuurs
maatregel voor bepaalde bedrijven en dan nog
met dien verstande dat vrouwen-arbeid tusschen
11 uur 's avonds en 5 uur 's ochtends volstrekt
verboden is.
De rusttijd van 1 uur, voor personen beneden
18 jaar en vrouwen voorgeschreven, moet tus
schen 11 uur 's ochtends en 3 uur 's middags
worden genoten, welke rusttijd buiten de
arbeidslokalen moet worden doorgebracht.
Op arbeid in of voor schippers- of visscher-
bedrijf aan boord van vaartuigen zijn deze
bepalingen niet toepasselijk.
Nu ook kan vrijstelling worden verleend
aan vrouwen hoven 18 jaar ia of voor be
paalde bedrijven van het verbod om Zondags
te arbeiden, terwijl gelegenheid is gegeven
om in een bijzonder geval, met vergunning
van den burgemeester, tot herstel of reiniging
van een stoomketel een jongeling beneden 18
jaar des Zondags te doen arbeiden.
Met het toezicht zijn thans mede belast ten
hoogste drie te benoemen inspecteurs, wier
werkkring en verdere bevoegdheden bij ko
ninklijk besluit zullen worden geregëld.
Verder zijn in de strafbepalingen nog eenige
veranderingen gebracht en is de inwerking
treding vastgesteld op 1 September a. s.
In zijDe memorie van antwoord verdedigt de
min. van justitie de indiening door hem al
leen, terwijl hij verklaart de volle verant
woordelijkheid op zich te nemen. Hij wijst er
op dat ook zijn streven is gericht om zooveel
mogelijk te letten op de belangen der industrie.
Wat van hem te wachten is in zake arbeids
wetgeving kan hij nog niet mededeelen; enkele
ontwerpen zijn in voorbereidingveel zal af
hangen van den uitslag der verdere enquête, tot
de voortzetting waarvan, naar hij hoopt, eerlang
zal worden besloten. Hij betoogt verder dat
een beroep op de ouderlijke macht niet mag
terughouden van een poging tot keering van
het kwnad van de exploitatie van kinderen,
daarom mag ook de vrijlating van arbeid van
kinderen in het bedrijf van hunne ouders niet
worden toegestaan.
Dat deze regeling noodzakelijk zou moeten
leiden tot 't maken van bepalingen omtrent
het gebruik der arbeidskracht van volwassen
mannen ontkent de min. beslist. De nu voor
gestelde regeling omtrent den arbeid van
vrouwen beoogt vooral het familieleven en de
huiselijke belangen te bevorderen. Het voor
schrift omtrent de Zondagsrust zal gelijk de
minister te zijner tijd hoopt te toonen het tot
stand komen van eene algemeene regeling van
Zondagsrust niet vertragen.
Uitbreiding van het verbod van kinderarbeid
tot den veldarbeid is van hem niet te wachten
zoolang niet volledig is aangetoond dat de
landbouw het zonder hulp van kinderhanden
kan stellen en die arbeid nadeelige gevolgen
voor de ontwikkeling van het kind na zich
sleept. Vooralsnog zou uitbreiding van het
arbeidsverbod tot kinderen van 13 jaar niet
geraden zijn, zoolang de enquête niet is afge-
loopen.
Thans is bij de Uitgevers-maatschappij
Elsevier verschenenKippeveer, blijspel in 5
bedrijven of zes tafeveelen, eveneens door Cosinus
geschreven. In het stuk komen de meeste per
sonen van het boek voor. Het eerste bedrijf
vangt aan met een spiritistische zitting, ten
huize van baron Landek. In het tweede bedrijf,
dat in een eenvoudige kamer bij Kippeveer
speelt, komt ook Mientje ten tooneele. In de 3
volgende bedrijven is weder het huis van baron
Landek de plaats der handeling.
De in den roman voorkomende gesprekken
zijn gedeeltelijk overgenomen, terwijl veel wat
daarin verteld werd, in dialoogvorm is weer
gegeven.
In verband met den roman wordt nu weer de
naam van den heer Huf van Buren genoemd.
Erckmann-Chatrian zijn bezig met een
nieuw werk, waarvan zij den titel voorloopig
geheim houden.
Bij den directeur der rijkskweekschool
voor onderwijzers te Nijmegen is thans het
officieel bericht ontvangen, dat die inrichting
met 1 September e. k. zal worden opgeheven
en alsdan nog overblijvende leerlingen over de
andere kweekscholen verdeeld moeten worden.
De Vereeniging van gymnastiek-onderwijzers
in Nederland heeft zich tot de regeering gewend
met verzoek, de examens voor middelbaar onder
wijs in de gymnastiek gedurende de zomer
maanden af te nemen, omdat dan een genoegzaam
getal deskundigen beschikbaar zijn om die
examens, meer dan tot heden het geval was,
overéenkomstig de bedoelingen der wet en in
den geest van het examen-programma te kunnen
afnemen. Alleen daardoor meent de vereeniging,
dat aan de klachten over de wijze, waarop die
examens in de laatste jaren werden afgenomen,
zal worden tegemoetgekomen.
Door den minister van binnenlandsche
zaken zijn, voor het tijdvak van 1 Maart tot
en met 31 December 1889, benoemd tot adsis-
tent in het ziekenhuis aan de rijks-universiteit
te Leiden, W. L. de Vas en J. M. Dutilh.
Donderdag is te Baarn op aandoenlijke wijze
ter aarde besteld het lijk van mejuffrouw L.
J. D. Steringa Kuyper, in leven laatst direc
trice van het Dames-Instituut Erica aldaar.
De kist was met bloemen en kransen als 't ware
overstelpt; alle leerlingen en secondanten van
het instituut Erica volgden den lijkstoet. Aan
de groeve voerden de heer dr Van Gorkom,
arr.-'schoolopz. en ds Graswinckel, van Amers
foort, het woordbeiden herdachten de over
ledene als edele vrouw en directrice. De heer
dr B. H. Steringa Kuyper, van Middelburg,
broeder van de overledene, bedankte allen voor
de eer, aan zijne zuster bewezen.
In zake de ongeregeldheden te Schagen
deed de rechtbank te Alkmaar uitspraak. De
meeste beklaagden werden overeenkomstig den
eisch van het O. M. gestraftenkele, voor
wie vrijspraak was gevorderd, werden veroor
deeld, anderen kregen minder dan de officier
van justitie verlangde.
In het geheel werden vrijgesproken 4 per
sonenveroordeeld tot geldboete van 15 a
i0, subsidiair 810 dagen, 2 personentot
14 dagen gevangenisstraf 4- personen tot 13
maanden 6 personentot 8 maanden 1 persoon
In de Zaterdag middag te éen uur door
den gemeenteraad van Middelburg te houden
vergadering zullen ter tafel komen, behalve de
adviezen van burg. en weth. en de commissie
van financiën aangaande het adres der firma
J. H. C. Kakebeeke Gz. te Goes om het han
delsterrein der gemeente langs het kanaal door
Walcheren, beoosten de zwemschool, te mogen
koopen, ingekomen stukken, reclame inkom
stenbelasting 1888 en een voorBtel van burg.
en weth. tot het nemen van een door Ged.
staten goed te keuren besluit tot het treffen
eener regeling met Serooskerke omtrent het
leggen van buizen ten behoeve der duinwater
leiding, geheel overeenkomstig de concept
overeenkomst in de vergadering van 30 Januari'
overgelegd.
De heer W. Zoeller, die heden zijn veertig
jarigen dienst herdacht als deurwaarder bij de
arrondissements-rechtbank te Middelburg, ont
ving van dat college een officieel schrijven,
waarin hij met dit feest wordt gelukwenscht
en blijk wordt gegeven dat zijne diensten steeds
worden gewaardeerd en op prijs gesteld.
Omtrent het Woensdag te Vlissingen
voorgevallene bij de aankomst en het vertrek
van keizerin Frederik van Duitschland melden
wij wat wij ook in een deel der oplaag van ons
vorig nommer nog konden doen de volgend^
bijzonderheden.