N°. 45.
132" Jaargang.
1889.
Vrijdag
22 Februari.
KENNJSGEVING.
Middelburg 21 Februari.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
POLITIEKE SPROKKELINGEN.
Het Tooneel.
BEKENDMAKINGEN.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
lllDlllllillK.SIIIi: («MUM.
i Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningenP. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij en te TholenW. A. van Advertentiën
36 gr. i Nieuwenhuijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur
12 u 44 gr. av. 4 u. 40 gr. P. bureau van Nijgh Van Ditmak te Botterdam, en de firma B. van dee Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het aan het bureau bezorgd zijn, willen
Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John P, Jones, opvolger, voor België A. Giiosjean Co. te Brussel, i zij des avonds nog worden opgenomen
Therinometer
Middelburg 21 Febr. vm. 8
Verwacht N. wind.
Een vogel in de liand beter dan tien in de luelit.
De afgevaardigde Keuchenius in de Tweede
kamer 22 Nov. 1887, Handelingen p. 212.
»De bevolking van Indië toch is in de laatste
jaren meer en meer achteruitgegaan. De be
volking wordt tegenwoordig, wanneer wij de
berichten, daaromtrent ontvangen, gelooven
kunnen, in hooge mate uitgemergeld.
»De minister De Waal sprak reeds bij de be
handeling van de begrooting van bet jaar 1870
van afpersing van de bevolking, maar nu geloof
ik, dat juister is het woord uitmergeling
Punt 8 van bet Program der actie:
.Bevordering van de vrije ontwikkeling van
handel, landbouw en nijverheid (in de koloniën),
mede ter wegneming uit de koffiecultuur en de
landrente van den daarin voor de bevolking
gelegen druk."
Troonrede van 1 Mei 1888.
»De nood, door geringe koffieoogsten en an
dere oorzaken ontstaan, zal zooveel mogelijk
worden gelenigd door matiging bij het invor
deren van belastingen, door de bevolking te
ontheffen van onbetaalde diensten en door het
aanleggen van haar ten nutte komende open
bare werken."
De minister Keuchenius in de Tweede kamer
26 Nov. 1888, Handelingen p. 282.
Ik heb reeds aangetoond, dat thans, met het
oog op hetgeen bekostigd wordt uit het hoofd
geld, de belasting niet meer zou kunnen wor
den verminderd dan met 10 of 11 centen. Ik
acht het niet der moeite waard, ja ongeoor
loofd de bevolking met zoodanige vermindering
te vleien, als ik er zeker van ben dat eerlang
eene, beduidende verhooging der belasting zal
behooren plaats te hebben, tenzij niet langer
op den tegenwoordigen voet tot ontheffing dei-
bevolking van drukkende heerendiensten moge
worden voortgegaan. Ik mag hopen, dat het
vertrouwen in de rechtvaardigheid van de
Indische regeering nog sterk genoeg- bjj de
Indische bevolking gevestigd is, dan dat zij
aan de meerdere betaling op dit oogenblik van
10 of 11 centen boven betgeen volstrekt noodig
ie, zal ontleenen het denkbeeld dat baar on
recht wordt aangedaan, zij kan immers over
tuigd zijn, dat langs andere wegen het te veel
genotene weer aan baar zal worden terugbetaald."
Dezelfde Handelingen p. 282.
»Een bepaald voorstel tot afschaffing van de
heerendiensten in het volgende jaar durf ik
niet toezeggen. Ik zal trachten de Indische
regeering te bewegen met de zaak den meest
mogelijken spoed te maken, en mocht dan een
voorstel tot afschaffing van de heerendiensten
na ingesteld onderzoek reeds mogelijk zijn, dan
zal het mij aangenaam zjjn daartoe mede te
werken."
Theorie en praktijk in zake opium.
Punt 8 van het Program der actie:
.Breking met het tot dusver ten opzichte
van den opium gevolgde stelsel".
De minister van koloniën Keuchenius in de
Tweede kamer, 21 Nov. '88, Handel, p. 226.
.De heer Schimmelpenninck van der Oye heeft
een antwoord gevraagd op de vraag of het
opium-pachtstelsel zal worden gehandhaafd.
.Yoorloopig, ja. Op dit oogenblik kan ik
daarop niet meer zeggen, dan dat de zaak
nader in Indië zal worden onderzocht".
Als boven 23 Nov. '88, Handel, p. 258.
»De omstandigheid, dat tot hiertoe bet stel-
sèl van verpachting gehandhaafd bleef, moet
doen aannemen dat aan de invoering van eenig
ander stelsel, zeer belangrijke bezwaren, samen
hangende met de uitgestrektheid onzer bezit
tingen en de beschikbare middelen van bestuur
en politie, verbonden zijn".
De Atjeh-oorlog en het geld slaan uit de zonden des volks door opium-verpachting werden
als twee schanddaden aan de liberale partij toegerekend door mr A. M. de Savornin Lohman
in zjjn beruchte toespraak in de Bogaardstraat in 1887.
Hoe dikwijls men Sardou's Intimes ook ziet,
telkens weêr wordt men getroffen door de
natuur-getrouwheid der schilderjj, die de Fran-
sche schrijver ons te aanschouwen geeft. Het stuk
behoudt, en zal steeds behouden, zijne frischheid,
zijn actualiteit, en daardoor voortdurend de
aantrekkingskracht blijven bezitten, die het
nu nog, na zoovele jaren sinds het voor het
eerst werd gespeeld, op het publiek uitoefent.
De schouwburg leverde daarvan ook gisteren
avond het bewijs. In aangenaam contrast met
8 November 1885, toen het gezelschap Yan
Lier Vrienden van ons opvoerde, met Moor als
dokter Tholosan, en de komedie lang niet vol
was het was destijds echter op een Zondag
waren Woensdagavond alle rangen zoo druk
bezet als maar wezen kon.
Er ligt dan ook aan het geheel zooveel
waarheid ten grondslag, het stuk geeft na afloop
nog zooveel stof tot nadenken, dat het niet
anders kan of het zal,reeds lang nadat de
expresselijk door Sardou voor Sara Bernhardt
vervaardigde stukken, met den dood van deze
beroemde actrice op wier lang leven wij voor
de kunst blijven hopen, zullen zijn weggebor
gen) steeds op het repertoire een eerste plaats
blijven innemen.
Zoolang de wereld zal bestaan zullen er
Caussades zijn, die in hunne goedhartigheid aan
twee handen niet genoeg hebben om ze aan
alle zjjden uit te steken en die bjjna ieder
hun vriend noemen. Caussades, die meenen dat
alle menschen even goedig, even behulpzaam,
even belangeloos, even welwillend zijn alu zij
en in goede en kwade dagen even bereid om
van hunne bezittingen, groot of klein, aan
hunne vrienden iets af te staan. Zulke personen
ondervinden van zelf bittere teleurstelling en
geraken ten slotte zoo zeer verward in hun
vrienden dat zij tegen Abdallah c. s. niet dur
ven zeggen dat zij hen niet kennen, uit vrees
dat zij zich eens mochten vergissen. Zij wor
den door zulke vrienden bedrogengekrenkt in
hetgeen hun 't liefst is; hun wordt alle illusie
ontnomen, en toch worden zij zelden, juist
tengevolge van hun goedheid, zoo verstandig
om te hegrijpen dat onzevri enden lang niet
altijd vrienden van ons zjjn.
Wie soms de opmerking maakt, dat een
figuur als Abdallah, die zoo plotseling uit de
lucht komt vallen en even spoedig weer ver
dwijnt, in die omgeving wat al te zonderling
is, vergete niet dat Sardou juist zoo'n sterk
sprekend beeld koos om de belachelijkheid aan
te toonen van vriendschapsbanden te sluiten
met de halve wereld, zoodat men ten slotte
eigenlijk niet meer weet, vrien men die eer
gunde. Doctor Tholosan was verstandiger dan
Caussade. Hij hield de vriendschap hoogaan
het woord vriend schonk hij een heerlijke wij
ding, en hechtte bij dieper zin, verhevener
beteekenishij noemde niemand zijn vriend,
omdat hij niet een die eer waardig keurde.
Caussade was een gulzigaard op dit gebied;
Tholosan een lekkerbek.
Behalve deze hoofdstrekking van het stuk
j {De commissaris des konings in Zeeland, ge
zien het besluit der Gedeputeerde staten van
15 Februari 1889, no 100; gelet op art. 11 dei-
wet van 13 Juni 1857, Staatsblad no 87
maakt bekend dat
1°. de jacht op boutsnippen en waterwild op
1 Maart en die op watersnippen op 13 April
zal gesloten zijn
2°. bet weispel van kwartelen alleen van 2 Mei
tot en met 16 Juli zal geoorloofd wezen
3°. de kooieenden door den kooiman moeten
worden opgesloten of gehokt van 30 Maart tot
en met 30 April en van 4 Juli tot de opening
der jacht op waterwild
4°. de visscherij van 30 Maart tot en met
31 Mei zal gesloten zijn, voor zooveel betreft
met de zegen of met het sleepnet
5°. de visscherij met de overige voor deze
provincie geoorloofde vischtuigen zal gesloten
zijn van 15 April tot en met 15 Mei;
6". gedurende den gesloten vischtijd, sub 5
vermeld, in de wateren, waarop de sluiting der
visscherij toepasselijk is; het visschen van paling,
doch alleen met aalkorven, van wisschen of
teenen gevlochten, zal mogen plaats hebben
Middelburg, 18 Februari 1889.
De Commissaris des Konings voornoemd,
DE BBAUW.
Naar aanleiding van het betoog van Scrutator
ten bewijze dat het ontwerp, door de regeering
ter beóordeeling aan de prov. staten gezonden
voor de wijziging van het aantal leden der
staten in verband met de verandering dei-
districten, een geheel verkeerde berekening
bevat, schrijft het Hbld.
Er valt nog meer op te merken.
De regeering gaat van het juiste denkbeeld
uit, dat geen provincie althans minder staten
leden zal hebben dan thans het geval is.
Past men dezen regel toe, dan blijkt uit de
tabel het merkwaardige feit, dat het getal
leden in zeven van de elf provinciën onveran
derd kan blijven, zonder dat de verhouding
wordt verbroken of het lédental wordt vermin
derd Alleen in Utrecht moet dan 1 lid en
in Noord-Holland 5 leden meer benoemd worden.
Nog veel eenvoudiger wordt echter de zaak
als men de staten van Drente (bevolking op
1 Jan. 1888 129.153) en Zuid-Holland (bev.
927.209) onveranderd laat op 35 en 80 leden.
Dan blijft het verschil in ledental tusschen de
minst en de meest bevolkte provincie 45 leden,
zoodat 1 lid meer vereischt wordt voor elke
17.700 inwoners hoven het zielental van Drente.
Deelt men dit cjjfer op het overschot der be
volking in de andere provinciën boven Drente,
dan heeft Utrecht met 86.805 meer dan Drente,
aanspraak op 5 leden boven de 35, dus 40 leden.
Thans telt die provincie reeds 41, zoodat ook
daar het cijfer onveranderd kan blijven, als
men den regel toepast, dat nergens het leden
tal wordt ingekrompen.
Blijft dus alleen Noord-Holland over. Daar
was het overschot boven Drente op 1 Januari
treft ons altijd het laatste bedrijf om de uit
stekende schildering, door Sardou gegeven van
den angst en de gejaagdheid, die het bewustzijn
van niet goed gehandeld te hebben met zich
brengt. Caussades vrouw, hoewel niet zoo schul
dig als die lieve vrienden denken en zoo gaarne
zouden wenschen, hoewel juist bijtijds tot het
besef gekomen dat zij met vuur Bpeelde, en de
lichtzinnige Maurice worden als 't ware gefol
terd door de gedachte dat Caussade alles weet
van hetgeen tusschen hen voorviel. Die goede
man is daarentegen met geheel iets anders
vervuld, hij weet niets en heeft een onbepaald
vertrouwen in zijne vrouw.
En nu geeft Sardou zulk een groot bewijs
van zijn talent door in den mond van Caussade
allerlei ongezochte zinspelingen, toevallige rede
neeringen te leggen en ons zoo natuurlijk de
pijniging te teekenen, die beiden, de onbezonnen
vrouw en de lichtzinnige vriend, ondergaan,
nu zij ieder oogenblik van Caussade eene
uitbarsting over hun gedrag verwachten.
Het zien van Nos intimeshoe oud het stuk
ook zij, wekt telkens den lust op om de schoon
heden, de waarheden nog eens aan te stippen
die deze comedie bevat.
Yanzelf wordt men daardoor uitvoeriger dan
men van plan was.
Dat de heer Chrispijn dit stuk heeft gekozen
voor zijn benefice-voorstelling, pleit voor zijn
smaak en zijn ernstigen wil om de kunst in
goede richting te dienen. Jammer dat de
materieele eischen van het leven zich verzetten
om steeds het moeilijke pad der kunst in die
1888 het tijdstip door de regeering al
grondslag genomen 674.307. Deelt men dit
getal door 17.700, dan is het quotient
Noord-Holland behoort dan 35-j-38=73 leden
te hebben, en heeft thans 72.
De geheele wijziging behoeft dus enkel daarop
neer te komen, dat Noord-Holland éen lid ter
staten meer afvaardigt dan thans! Yoorgeen
der andere provinciën is dan een verandering
in het ledental noodig. En is nu voor dat
éene lid in éene provincie zulk een omhaal
gerechtvaardigd
"Het is gebleken dat jhr mr A. F. de Savor
nin Lobman niet of niet meer tot de Protestant-
sche Noord-Brabanter in betrekking staat, zoodat
het door ons medegedeelde oordeel van dit
blad over den veldarbeid niet dat van den
Goeschen afgevaardigde weergeeft. Hij heeft
verklaard dat hij op dit punt eene geheel
tegenovergestelde meening is toegedaan.
Het eerste gevoelen kwam ons voor den heer
Lohman ook wel wat zonderling voor.
Yolgens bericht uit Apeldoorn aan de Arnh.
Ct, wordt in 's konings naaste omgeving zijn
toestand, hoewel zorgwekkend, niet van dien
aard beschouwd, dat er oogenblikkelijk gevaar
bestaat. Het kan integendeel zelfs nog maan
den zoo blijven. De minder gunstige berichten
der laatste dagen grondden zich dan ook
hoofdzakelijk op eene krachtige herhaling van
den staat van opgewondenheid, waarin de
hooge lijder ook onlangs verkeerde. Noch
officieel, noch officieus werden wenken gegeven,
om de Dinsdag voorgenomen feestelijkheden
te staken, en dit zegt al veel.
Ook de commissarissen des konings in de
provinciën Noord-Holland, Noord-Brabant en
Limburg zijn benoemd tot grootoflicier der orde
van de Eikenkroon.
De minister van waterstaat heeft aan de
commissarissen des konings in de verschillende
provinciën verzocht, door de hoofdingenieurs van
den waterstaat een onderzoek te doen instellen
omtrent een viertal vragen betreffende de over
zetveren. Het doel is inlichtingen te verkrijgen,
die bet mogelijk maken de vraag te overwegen
of, en zoo ja welke, nieuwe wettelijke regelen
op bet gebied van de overzetveren noodzakelijk
zijn, dan wel of men kan volstaan met een in
trekking der verouderde Franscbe wetten en
verordeningen, om dan de verdere regeling over
te laten of op te dragen aan de prov. staten,
met uitzondering voor zoover betreft de rijks
veren. Doorgedep. staten van een der provinciën
was nl. intrekking der bedoelde Franscbe wet
verzocht.
Door het hoofdbestuur van het Genootschap
van Njjver'neid te Groningen is de volgende
motie aangenomen
>Het hoofdbestuur,overwegende, dat het groote
grondbezit in handen van kapitalisten het be
staan van een onaf hankelijkeneigenerfden
richting te bewandelen. Maar des te meer aan
spraak op waardeering heeft zulk een kunstenaar,
wanneer, hij, bij gelegenheden waar hem dit
mogelijk is, van zulk een ernstig streven blijk
geeft. En dan is het jammer dat sommigen uit
zekere soort hoogheid van dat pogen geen
notitie nemen en er over zwijgen.
Ons tooneel beleeft een moeilijke periode
de vereeniginghet Nederlandsch Tooneel, met
al hare goede bedoelingen, lijdt financieel
fiasco en haar toestand kon wel eens onhoud
baar worden, zoodat weer meer op kleinere
tooneelen onze hoop op behoud van ons natio
naal tooneel zal moeten gevestigd zjjn. En
nu moge men wij zeggen niet in onze
omgeving, want daar ontbreekt het niet aan
waardeering van het goede, al verkiest men
ook het beste liever een ideaal gezelschap
wenschen en daaraan alleen aandacht schenken,
wjj gelooven dat voorstellingen als die van
gisteren ook aanspraak hebben op waardeering.
Zeker, een ander Nederlandsch gezelschap
zon het misschien verbeteren, maar op het
Theatre Francais zal eene opvoering van Sar
dou's stuk nog uitstekender wezen. En dan
zullen er toch nog vlekken aan te wijzen zijn.
Een Caussade, zooals de heer Alex Faassen
onB dien te aanschouwen gaf, zagen wij nog
niet, zoo afgewerkt, zoo natuurlijk. Door aide
verschillende rollen, dit jaar van hem gezien,
leerden wij hem als een uitstekend acteur
kennen.
En de heer Chrispijn Hij koos natuurlijk
de dankbaarste rol uit het stukdie van dokter
boerenstand bedreigt en nadeelig voor een ge
zonden maatschappelijken en eeonomischen
toestand is, stelt aan bet Nederl. Landbouw-
Comité voor, dit punt wel in overweging te
willen nemen en naar middelen om te zien,
deze nadeelen te voorkomen, en tevens een
en ander aanbangig te maken bjj de andere
landbouw-maatscliappijen, onder de mededee-
ling, dat bij dit hoofdbestuur als zoodanige
middelen zijn besproken en aanbevolen de
invoering van een wet, waarbjj bet grondbezit
boven een vast te stellen maximum van huur
waarde wordt verboden, of de invoering van
een progressieve grondbelasting."
Volgens de' Pinang Gazette, is het met de
blokkade van Atjeh's Noordkust thans ernst
negen onzer oorlogsschepen zouden daar bijeen
zijn.
In ons bericht over de soiree van Dinsdag
avond, in ons vorig nomrner, werd er gesproken
ran den bankier en zijn dochter. De aandachtige
lezer zal wel begrepen hebben dat dit barbier
zijn moest, en zij, die de dochter van den barbier
zagen opvoeren, weten wel dat die barbier
alles behalve een bankier was.
De heer M. J. Mees te Haarlem verklaart
nu ook dat hij Iiippeveer niet heeft geschreven
en zelfs niet weet wie de schrijver is.
Dit laatste is vooral jammer. Anders kon
de heer Mees dien schrijver vragen zich hekend
te maken, en was het publiek verder verschoond
van al die gissingen, die ten slotte als reclame
voor het werk nuttig, maar voor anderen
vrij vervelend zijn.
OmtreDt het eerlang bij de staten-generaal
in te dienen wetsontwerp op het lager onderwijs
meldt men dat het volkomen gelijkstelling wil
van openhaar en bijzonder onderwijs, wat be
treft den geldelijken steun uit 's rijks kas. De
uitkeering van 30 percent aan de gemeenten
zou vervallen en daarvoor in de plaats komen
eene bijdrage- van rijkswege aan alle scholen,
zoo bijzondere als openbare, naar den maatstaf
van bet getal der in dienst zijnde onderwijzers
in verband met bet aantal schoolgaande kinderen.
Als een gevolg van het door een van de
leden der Staten-Generaal, bij de behandeling
der staatsbegrooting, geopperde denkbeeld om
onvermogenden kosteloos het onderwijs aan do
•ijks hoogere burgerscholen te doen genieten,
heeft de minister van binnenlandsche zaken
aan het gemeentebestuur van Arnhem, waar
ook leerlingen zonder betaling tot de hoogere
burgerschool worden toegelaten, eenige vragen
gericht omtrent de werking dier bepaling in
de practijk, teneinde de voor- en nadeelen van-
zulk een maatregel te kunnen overwegen.
(Arnh. Crt.)
Tholosan-, en speelde haar beschaafd, natuurlijk,
in den gewonen spreektrant, waartegen Moor
en anderen nog wel eens zondigen. Dat hij
door te snel spreken, hier en daar onverstaanbaar
was, willen wij gelooven; maar hij speelde
uitstekend, en, zonder ziob op den voorgrond
plaatsen, bleef bij de spil waarom alles
draaide, juist zooals bet behoorde.
De heer Smith als Maurice voldeed ons in
zeer vele opzichten, terwijl de heer Van Nieuw-
land aan Abdallah kleur en teekening schonk,
zonder in overdrijving te vervallen. Hij wist
den klip der ruwheid, waarop anderen in die
rol strandden, te ontgaan.
De rollen van Marécat en het echtpaar
Vigneux vonden in de heeren Wagemans en
Buygrok en mevrouw De Bruyn-Sablairolles
goede vertolkers.
Mevrouw Yan Korlaar als Cecile was vooral
het derde bedrijf, bet glanspunt van den
avond, zeer goeden gaf de zenuwachtigheid
het laatste met juistheid en soberheid weer.
Benjamine vond in mej. V. d. Lugt-Meltser een
lieve vertolkster.
Wjj gelooven dat het geheel een zeer goeden
indruk achterliet en dat door deze opvoering
de belangstelling in het gezelschap-Faassen
nog, zoo mogelijk, is geklommen, nu men ont
dekt heeft dat dit van comedies als Hos intimes
een goede vertolking te zien kan geven.
