N°. 35.
132s Jaargang.
1889.
Maandag
11 Februari.
Deze courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 30 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingenvan 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
BEKENDMAKINGEN.
Plaatsing van eene Locomobile.
Middelburg 9 Februari.
DE MATTHEUS-PASSION.
LETTEREN EN KUNST.
NI u s i c a I i a.
ONDERWIJS.
Illlllllll IK,Sim: (III him.
Thermometer.
Middelburg 9 Febr. vm. 8 u. 34 gr.
m. 12 u 38 gr. av. 4 u. 37 gr. F.
Verwacht wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Moou en te TholenW. A. van j Advertentiën
N ietjwenhtjijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- I moeten des namiddags te een uur
bureau van Nijgh Van Ditmab. te Botterdam, en de firma B. van deb Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan.Hoofdagenten voor het aan het bureau bezorgd zijn, willen
Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Grosjean Co. te Brussel. zij des avonds nog worden opgenomen
De burgemeester en wethouders van Mid
delburg maken bekend
dat bij hun besluit van heden aan de heeren
R. VAN DEB KLIP en J. D. JOLMERS, krach
tens het bepaalde bij de laatste zinsnede van
art. 12 der wet van 2 Juni 1875 (Staatsblad
no. 95), voorloopig tot 1 Februari 1890 vergun
ning is verleend om in hunne reparatie werk
plaats van stoom- en andere werktuigen in
perceel wijk P no. 126, kadastraal bekend in
sectie C no. 1576. eene locomobile van acht
paardenkrachten te plaatsen en in werking te
brengen.
Middelburg, den 8 Februari 1889.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
SCHORER.
De Secretaris,
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
Nog enkele dagen en met den 15en Februari is
dé termijn verstreken, binnen welken zij, die op
de kiezerslijsten willen geplaatst worden, hunne
bewijsstukken ten gemeentehuize moeten bren
gen en bewijs van hunne aangifte vragen.
In het belang van vélen meenen wij hieraan
te moeten herinneren.
De daarbij belanghebbende personen zijn
lo zij die vóór Mei 1888 woonden in eene
andere gemeente en aldaar in de personeele be
lasting naar de volle huurwaarde waren aan
geslagen. (Deze personen komen nl. niet voor
op de kohieren der personeele belasting over
1887- 88 van de gemeente, waar zij thans wonen).
2e zij die een perceelsgedeelte of kamers
bewonen, waarvoor niet zij, maar de verhuur
der (voor het geheele perceel) is aangeslagen,
wanneer het bij hen in gebruik zijnde gedeelte
ook reeds in de volle huurwaarde zou vallen.
In dat geval moet echter het geheele perceel
minstens naar een huurwaarde zijn belast, die
het dubbele bedraagt van de som, waarnaar in
de- gemeente de belasting naar de volle huur
waarde wordt berekend. Vereischte is tevens
dat het perceelsgedeelte of de kamers sedert 14
Mei 1888 in gebruik zijn.
(Nadat die personen daarvan ten gemeente
huize aangifte hebben gedaan wordt hun
perceelsgedeelte later geschat.)
3e zij die niet of niet voor de volle perso
neele belasting zijn aangeslagen, maar elders
dan waar .zij wonen voor minstens 10 wegens
hoofdsom en rijksopcenten in de grondbelasting
zijn aangeslagen, of dat, óók in de gemeente waar
zij wonen, dit bedrag op naam staat van hunne
vrouwen zonder dat hun naam daarbij vermeld is,
of wel op naam hunner minderjarige kinderen.
4e zij die niet of niet voor de volle perso
neele belasting zijn aangeslagen maar met
anderen een gemeenschappelijken eigendom bezitten,
doch waarvan de aanslag staat op naam van
den medeeigenaar, indien van hun aandeel in
dien eigendom 10 of meer in de grondbelas
ting (hoofdsom en rijksopcenten) wordt betaald.
Ten slotte herinneren wij dat ieder lodger
zich telken jare opnieuw moet aange
ven, om zijn naam op de kiezerslijst gebracht
te zien, zoodat alle lodgers verplicht zijn van
hun verlangen, om kiezer te worden, vóór 15
Februari a. s. op de gemeente-secretarie kennis
te geven.
De heer S. Lako schrijft ons
In het opstel.dat onder den titel-De Suikerbieten
teelt in no. 32 van dit blad voorkomt, is een
vergissing geslopen, die ik nog wensch te her
stellen.
In den volzin»Als proefveld stelt een der
leden een halve hectare bietenland beschikbaar"
leze men een kwart hectare. Bij het stellen
van het stuk gebruikte ik eenige berekeningen
in gemeten en zoo is waarschijnlijk uit een
half gemet een halve hectare geworden. De
fout zou van geen bela.ng zijn, ware het niet
dat zij enkelen kon afschrikken om een proef
te nemen.
Onder de nalatenschappen van personen, die
bij de kon. Ned. zeemacht zijn in dienst ge
weest, welke nal u nschappen sedert 1887 be
schikbaar geworden zijn en nog niet zijn op-
geëischt, komt er eene voor van Cornelis Bos,
zoon van Pieter Jacobus en Elizabeth Baltomina
Prommel ten bedrage van 47.60). C. Bos,
matroos 3e klasse geboren te Zierikzee, is 24
Nov. 1887 overleden in het hospitaal te Cura9ao
en behoorde tot de rol van de Koningin Emma
der Kederlanden.
De tekst van de Mattheus-Passion bestaat uit
hoofdstuk 26 en 27 van het Evangelie van
Mattheus, woordelijk overgenomen, en uit eenige
lyrische beschouwingen van geloovigen, die
geacht worden het droevig drama bij te wonen.
Het verhaal van den evangelist, de woorden
van Christus, van de apostelen, van Pilatus
en van de Joden wisselen dus af met de aria's,
recitatieven en koren der geloovigen (de Chris
tenen op aarde en die in den hemel.) In
plechtige oogenblikken verheft de kerk hare
stem door het liturgisch koraal. Om deze
verschillende elementen te onderscheiden, ver
deelde Bach het koor in 2 groepen de geluk
zaligen die Töchter Zion en de geloovigen,
die ieder hun orkest hebben; oorspronkelijk
was een afzonderlijke derde groep, begeleid
door het orgel, bestemd voor het koraal. Deze
systematische verdeeling verhindert echter den
meester niet om, zoodra hij een grootsch effect
wil bereiken, de koren, de orkesten en het
orgel tot éen geheel te vereenigen. Ook geven
de karakteristieke nuancen van het muzikale
coloriet, duidelijk en nauwkeurig de verschil-
l) Deze beschouwing is ontleend aan eene 9tudie over
J. S. Bach, van M. R. de Recy, gepubliceerd in de
Revue des deux Mondes. Nu de zangvereeniging Tot
Oefening en Uitspanning dit werk in studie beeft, zal
zij zeker velen welkom zjjn. (Red.)
Uit Apeldoorn, schrijft men omtrent Z. M.
den koning aan het N. v. d. D.
>Hoewel het voedsel-gebruik vermeerdert,
blijven 's koning's krachten stationnair. Dr.
Vinkhujjzen komt tweemaal per week en blijft
telkens twee nachten ten paleize, terwijl Dr.
Vlaanderen zooveel mogelijk de overige nachten
daar is.
»In den laatsten tijd heeft Z. M. echter rustige
nachten, doch verkeert daarentegen des daags
dikwijls in onrustigén toestand.
»De medicijnen, welke de hooge patiënt ge
bruikt, worden bijna altijd door H. M. de koningin
ingegeven.
^Donderdagmiddag was Z. M. zeer kalm en
heeft een langdurig onderhoud gehad met den
chef-bloemist Kraayenbrink, over den aankoop
van nieuwe planten enz."
Bij kon. besl. is op verzoek eervol ontslag
verleend aan mr. C. de Witt Hamer als auditeur
bij den schuttersraad te Goes en van het 3e
bat. rustende schutterij in Zeeland.
Door de arr.-rechtbank te Maastricht is, ter
vervulling eener opengevallen rechtersplaats in
dat college, opgemaakt de navolgende alpha-
betische lijst van aanbeveling mr. N. F. van
Nooten, kantonrechter te Gorinchemmr. G.
Ribbius, substituut-griffier bij de arr.-rechtbank
te Dordrechten mr. J. R. H. van Schaik,
kantonrechter te Druten.
Wij maakten gisteren melding van het hooge
woord, door het Dagblad geschreven ter verde
lende contrasten aan. Zoolang Bach den tekst
van het evangelie volgt, beperkt hij zich tot
het weergeven der woorden met eene eenvoudige
orgelbegeleiding bij het verhaal van den evan
gelist en enkele sobere akkoorden der snaar
instrumenten, wanneer Christus het woord
neemt. In korte, snel afgestooten, rhytmische
zinnen, schildert hij de opmerkingen en uit
roepen der apostelen en Joden, zonder eenige
muzikale uitweiding. Maar zoodra hij met zijn
librettist te doen heeft, uit zijn genie zich in
al zijn rijkdom. Brekend met den traditioneelen
vorm, spottend met elke belemmering, geeft
hij zich in de prachtige arioso's, die de aria's
voorafgaan, geheel aan het vuur van zijn
inspiratie over, terwjjl de orkestbegeleiding, in
de lyrische wanorde tier modulaties en der
melodieën, de eenheid der lijnen en de cohesie
van het geheel hardnekkig handhaaft.
Somtijds neemt het koor der geloovigen deel
aan de handeling, wanneer zij bijv. den hemel
smeeken, wraak te nemen op de Joden, of aan
Christus hun verlangen te kennen geven, met
hem op den Olijfberg te waken.
Het koraal zelf zal dramatisch optredenals
de discipelen beurtelings den meester vragen,
wie van hen hem zal verraden, antwoordt de
kerk door het koraalrich bin's, ich sollte büszen,
want voor mij zal hij sterven." Een meester
lijke greep van Bach, om op deze wijze het
koraal dramatisch te gebruiken!
Het concept van een mysterie, waarin ode,
diging van jkr Hartsen, den minister van
buitenlandsche zaken, wiens aanneming van
het Spaansche grootkruis zooveel afkeuring heeft
verwekt.
Dit woord van het Haagsche blad wordt
thans krachtig bestreden in de N. R. Crt,
waaraan men, naar aanleiding daarvan, schrijft
»Zoovele woorden, even zoovele onjuistheden.
De homme en place wordt in dergelijke ge
vallen volgens de diplomatieke gebruiken niet
steeds met het ridderkruis begiftigd.
Jhr van Karnebeek was bij het sluiten van
het Fransche handelstractaat niet de homme
en place, en ontving niet het grootkruis van
het Legioen van Eer.
En niet waar is het, dat aan den afgetreden
minister in dergelijke gevallen steeds onder
scheiding onthouden, en deze aan zijnen opvol
ger toegekend wordt.
Het Fransche handelsverdrag is bij besluit
van 16 Augustus 1885 onder no 176 in het
Staatsblad geplaatst. En de heer Van der Does
deWillebois is eerst afgetreden en door den
heer Yan Karnebeek vervangen den lsten
November d. a. v.
Drie ministers, de heeren van der Does de
Willebois, Weitzel en Sprenger van Eijk, en
de oud-minister van financiën Grobbee, reeds
den 5den Mei te voren afgetreden (en dus niet
Vhomme en place, maar diens voorganger, seen
particulier") werden te dier zake: de eerste tot
grootkruis, de drie anderen tot groot-officier
van het Legioen van Eer benoemd.
In goed onderrichte kringen wordt dan ook
verzekerd, dat de Spaansche benoemingen geheel
buiten het Spaansche gezantschap te 's-Gra-
venhage zijn omgegaan en de heer Hartsen
zich zelf door onzen minister president te Madrid
voor begiftiging met het Spaansche grootkruis
heeft doen opgeven.
De verzoeking om als ridder grootkruis zich
zeiven te doen benoemen bleek voor den ministre
ornamental te groot te zijn, om zich niet te
versieren met hetgeen zijn voorganger had ver
diend".
Het Vad. zegt naar aanleiding dermededee-
ling van het Dbld.
»Wij kunnen er niet anders van zeggen, dan
dat de diplomatie er dan rare gebruiken op
na houdt. Wij waren daarmede onbekend, en
wij durven wedden, dat ook het Dagblad het
niet wistanders had het wel spoediger zijn
ex-president-commissaris schoongewasschen. Ja,
wat meer is, ook kenners van deze zaken ver
zekeren ons, dat hun van dergelijk diplomatiek
gebruik niets bekend is".
Ook voor Duitschland en Engeland is de
herleidingstabel gewijzigd.
Bij verzending van postwissels naar Duitsch
land werd 1 gulden gelijk gesteld aan 1 mark
58 penningen, thans is dit 1 mark 69 penningen.
Voor Engeland gold 1 pond sterling 12 gulden
16 cent, thans geschiedt de herleiding volgens
den maatstaf van1 pond sterling is gelijk
aan 12 gulden 10 cent.
Cura9ao is thans, over New-York en Cuba,
per telegraaf te bereiken tegen een tarief, dat
voor alle Nederlandsche kantoren 6.82 per
woord bedraagt.
Onlangs deed in de dagbladen een bericht
de rondte, waarin werd aangetoond, dat hier
te lande afzenders van postwissels naar België
in ongunstigen toestand verkeeren, tegenover
afzenders van postwissels uit België naar Neder
land.
Door herziening van de tabel van herleiding
is thans aan dit euvel tegemoet gekomen.
Vroeger geschiedde de herleiding van guldens
in francs volgens den maatstaf van Ȏen gulden
is gelijk aan 2 francs 8 centimes", thans wordt
éen gulden gelijk gesteld aan 2 francs 9§ cen
times.
drama en heldendicht vereenigd zijnis zoo
veelomvattend, dat Bach de noodzakelijkheid
gevoeld heeft zijne hoorders voor te bereiden
door ëene vocale en instrumentale proloog, die
den inhoud van het werk samenvat. Het is
een gang naar Golgotha, waarvan de sombere
harmonieën elkaar zwaar en moeilijk opvolgen,
als beklommen zij den kruisberg. De twee
koren spreken tot elkaarde dochters van
Sion roependen geloovigen toe ziet, hoe een
God ter strafplaats geleid wordt. Midden in
hunne uitroepen van verbazing en wanhoop
zet het derde koor, dat over het tooneel schijnt
te zweven, het koraal in»Lam Gods, geslacht
aan het kruis". De muzikale bouw van dezen
proloog is bewonderenswaardig; alles is er op
berekend den indruk te geven van een groote
stijgende lijn, van eene steeds aangroeiende
volksmassa. Een onverzoenlijke basgeryth-
miseerd als het gelui van een doodsklok, onder
steunt de harmonie tot aan het eind, het fuga
thema ontrolt zich in het orkest, de stemmen
van het eerste koor nemen het over. Bij het
inzetten van het tweede koor wisselen vraag
en antwoord elkaar af, de dramatische stijl
breekt plotseling in de fuga door. Het koraal
leidt een derde episode in het is of een hemel-
sche schaar zich aan het hoofd van allen stelt.
Bij de krommingen van den weg zien wij den
somberen stoet een oogenblik verdwijnen, het
orkest alleen aan het woord latend, maar
weldra verschijnt hij weer, hijgend en nog
Te Parijs is overleden onze landgenoot
de musicus Jules ten Brink, die zich door ver
scheidene composities naam maakte.
Sedert lang werd het betreurd dat eene or-
kestvereeniging, vroeger onder den naam' van
Kunstliefde, later onder dien van Middelbarg-
sche Muziekvereeniging, reeds eenige jaren ge
leden door verschillende omstandigheden
voornamelijk door gebrek aan medewerkende
krachten is moeten ontbonden worden.
Het moest wel eene gewaagde onderneming
heeten om te trachten weder eene dergelijke
vereeniging in het leven te roepen.
Door onvermoeiden ijver en energie van den
heer Cleuver, is dit echter voorshands gelukt.
Reeds eenige jaren geleden heeft de heer Cleuver
eenige leerlingen voor strijkinstrumenten te
zamen vereenigd om hen in het samenspel te
oefenen, terwijl in den afgeloopen zomer meer
muziekliefhebbers zich daarbij aansloten en het
initiatief namen om eene vereeniging voor in
strumentale muziek op te richten.
Deze vereeniging nu, onder directie van den
heer Cleuver, gaf Vrijdagavond hare eerste
uitvoering.
Bij het aantreden op het orkest moet het
op de leden dier vereeniging reeds dadelijk een
goeden indruk gemaakt hebben een talrijk en
belangstellend auditorium voor zich te zien,
en wij mogen na de uitvoering gerust aannemen
dat ook de toehoorders een goeden indruk en
eene goede verwachting van de nieuwe ver
eeniging zullen gekregen hebben.
Het tot uitvoering gekozen programma was
met zorg en smaak saamgesteld. Dit bleek
reeds bij het eerste nummer, de prachtig G
moll Symphonie van Mozart, eene uitverkorene on
der de symphonieën van dezen componist. Hoewel
eene honderdjarige, (Mozart componeerde deze
symphonie in 1788) klinken die heerlijke me-
lodiën nog even jeugdig en frisch die muziek
is onverwelkbaar.
Het eerste allegro met het vroolijke opge
wekte thema, dat ieder oogenblik opnieuw in
een anderen vorm in verschillende toonaarden
zoo verrassend en voortreffelijk doorgewerkt te
voorschijn treedt, wordt gevolgd door een heer
lijk andante, dat misschien voor hen, die door
orkestmuziek niet zoo bekoord worden, wel
wat gerekt is. Het gracieuse menuet met het
bevallige trio verplaatst ons in den tijd toen
angstiger tot aan het grootsche slot, waar
mee de zang eindigt.
Na zulk een debuut vraagt men zich af, hoe
het mogelijk kan zijn, dat de muziek zich op
zulk een hoogte zal houden, en men vreest
bijna voor het oogenblik, wanneer het verhaal
van den evangelist op het symphonisch gedeelte
volgt. Maar Bach is een meesterde eenvou
dige vertelling wordt bij hem muzikaal hoogst
belangr;ik door eene krachtige declamatie.
Deze had tot voorbeeld aan Gluck en Wagner
kunnen dienen. Streng en edel geeft Bach
den zin der woorden weer, elke bijzonderheid
fijn teekenend, zonder ooit tot een letterlijk
en kleingeestig volgen der tekstwoorden te
vervallen. Met een enkelen melodischen trek
worden de verschillende episodes aan het avond
maal, de afschuw van Judas verraad, de doods
angst in Gethzemane aangegeven. De scene op
den Olijfberg is als de acte van een drama
behandeld. Jezus, bedroefd tot in den dood
(welk eene modulatie op deze woorden 0 ver
zoekt zijn discipelen met hem te waken. Het
mystieke koor der geloovigen spreekt hem
moed in »Ich will bei meinem Jesu waclienf
zingt de tenor met onbeschrijfelijke teerheid,
de bas knielt met hem en het koor bestraft de
slapende apostelen. De Joden naderen. De
kus van Judas karakteriseert Bach op ver
schrikkelijke wijze. Bij de woorden »und küssete
ihnvalt het accompagnement een tel te laat
samen met den zangk Jezus wordt gevangen
men die prachtige eenvoudige muziek genoot,
en men nog niet in overprikkelde, voor velen
dikwijls nog onverklaarbare, muziek, verward
was. De van vuur tintelende finale houdt de
aandacht tot het laatst toe gespannen. De
uitvoering was voor eene nog pas opgerichte
vereeniging te roemen. Een klein ongelukje,
het overslaan van een paar toonen van de Oboe,
dat trouwens iedereen kan gebeuren, mag wel
niet genoemd worden. Het snelle tempo is
voor de cello's en de bassen zeker niet ge
makkelijk.
De andere orkestwerken waren de Titus,
ouverture van Mozart en fragmenten, eene
transcriptie voor orkest uit de opera die Meis
ter singer van Wagner.
Dit laatste werk vereischt eene nadere ver
melding. Is het een verzuim, dat op het pro
gramma den naam van den maker dezer
transcriptie niet genoemd wordt, dan moeten
wjj dit hier herstellen, en den heer Cleuver
ons compliment maken voor de talentvolle wijze,
waarop hij die verschillende motieven uit de
Meislersinger heeft saamgesteld en geïnstru
menteerd. Die taak is niet gemakkelijk wan
neer men bedenkt dat eene volledige partituur
van die zaken niet te bekomen en eene een
voudige pianopartitie daarvoor alleen beschik
baar is.
De klank van de blazers en evenzoo van het
strijkkwartet was zeer fraai. Het was jammer
dat in het eerste koraal, (de kerkscene in de
Meistersinger) de stemming niet zuiver was;
vergissen wij ons niet dan was dit te wijten
aan de fagot.
Met blijkbare ingenomenheid werd dit werk
ontvangen en het was een waardig slot van
het concert.
Niet weinig werd het concert opgeluisterd
door twee dames-solisten.
Mejuffrouw Ledeboer uit Rotterdam debu
teerde, naar wij vernemen, gisteren hier voor
het eerst. Zij is begaafd met eene buitenge
woon fraaie altstem van grooten omvang, en
geeft blijken van in eene uitmuntende school
gevormd te zjjn. Eene goede toekomst staat
haar te wachten. Bij voortdurend oefenen
zal zij zich zeker meer zelfstandig maken en
hare eigene fantaisie volgen, zonder al te veel
aan eene strenge school te houden, en hare stem
bewaren voor soms wat te veel uitzetten. Wij
hopen die dame meermalen in ons midden te zien.
De piano-virtuose mejuffrouw W. is eene
leerlinge van den heer Cleuver. Het concert
van Mendelssohn met orkestbegeleiding heeft
zij zoo uitmuntend gespeeld, dat men zou
moeten vragen of, wanneer er zulke dillettanten
opstaan, het voor vele artisten van beroep niet
eene bezwarende taak wordt om zich staande
te houden.
Beide dames, zoowel de zangeres als de pia
niste, hebben niet weinig bijgedragen tot het
succes, dat het concert werkelijk heeft gehad.
Moge de orkest vereeniging op deze wijze
blijven voortgaan, en meer en meer de mede
werking en belangstelling van alle muziek
liefhebbers ondervinden
Door burg. en weth. van Leiden zijn aan den
genomen. Begeleid door de hobo's, uiten twee
vrouwenstemmen een hartverscheurende klacht
de geloovigen roepen den krijgsknechten toe
laszt ihn, haltet, bindet nichten met de discipelen
roepen zfj aarde en hemel aan, de moordenaars
te dooden. Een machtig motief der bassen rolt
als een onweer door het orkest, gescandeerd
door ontzaglijke akkoorden, het orgel zet in,
het is of de aarde zich opent dan is alles
stil, de discipelen zijn gevlucht, en in
die stilte wekt het koraal van Claude Goudimel
O Mensch bewein deinSünde groszf de toehoorder»
op tot gevoelens van berouw en geloof.
In het tweede deel verandert het tooneel.
Jezus is van allen verlaten, de twee koren
vereenigen zich nu tot éene woedende menigte,
die gebiedend zijn dood eischt. De piëteit der
geloovigen vindt slechts uiting in enkele stem
men, maar de indruk van smart is er niet
minder groot om. De aandoening wordt zoo
geweldig, dat zij zelfs den evangelist schijnt
aan te grijpen.
Het verhaal van Petrus' zonde en berouw is
misschien bij hem even roerend als de aria,
die er op volgt, begeleid door de smeekende
violen-figuren in het orkest. Als Pilatus vraagt
aan welke misdaad Jezus schuldig is, antwoordt
de sopraan voor hem Er hat uns allen wohlgethan.
De ariosao Geisselung, en de ariaKönnen
Thranen nichts erlangen, o so nehmt mein lierz
hinein, zijn slechts een lange smartelijke kreet
van afschuw en mededoogen.
