N. POLDERMAN.
N°. 17.
132e Jaargang.
1889.
Maanda
21 Januari.
Brieven uit de Hofstad
or
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.—.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Adrertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten met de daarop
betrekking hebbende dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 19 Januari.
De herstemming voor een lid der
Provinciale staten in het
district Tholen.
KERKNIEUWS.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MODELBOUW LOWE.
Thermometer. Agenten te Vlissingen: P. G. de Yet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij en te TholenW. A. van Advertentiën
Middelburg 19 Jan. vm. 8 u. 40 gr. Nieuwenhuijzen.Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen, en nemen ook het algemeen advertentie- moeten des namiddags te een uur
m. 12 u 44 gr. av. 4 u. 41 gr. F. bureau van Nijgh Van Ditmak te Botterdam, en de firma B. van dek Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan.Hoofdagenten voor het i aan het bureau bezorgd zijn, willen
Verwacht: W. wind. Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger, voor België A. Gkosjean Co. te Brussel, i zij des avonds nog worden opgenomen.
Nu in dat district de voornaamste scheids
muur tusschen de liberalen onderling is
gevallen, willen wij hopen dat ook andere
geschillen voor het oogeiiblik zullen worden
terzij gesteld om het gemeenschappelijke
gevaar te trotseeren.
Niet tegen den persoon, van anti-revolu-
tionnaire zijde candidaat gesteld, maar tegen
de beginselen, die hij vertegenwoordigt, is
de strijd gericht.
Hij is de banierdrager van hen, die op
dit oogenblik de meerderheid in onze Tweede
kamer bezitten en die onder leiding staan
van de heeren Schaepman en Lobman.
Hij treedt op als slippendrager van hen,
die thans zich nog van hunne gematigde
zijden deden kennen, maar dit deden, omdat
zij in de Eerste kamer de overhand nog niet
hebbenzij hopen echter dit jaar op de
overwinning, welke ook in dat hoogerhuis
de macht hun in handen zal geven.
En dan
Dan eerst zullen wij de overheersching
leeren gevoelen van hen, wier hoogste
streven is: de staat onderworpen aan hunue
kerkelijke begrippen. Ous gansche staats
bestuur doortrokken van den geest van onver
draagzaamheid, dien de verbondeu partijen
jegens elkaar koesteren. De macht van het
tweemanschap, hierboven genoemd, ten top
punt gevoerd, en zelfs de stemmen der ge
matigden, als een Huber, een Fabius, een
Bahlman, die nog den moed hunner overtuiging
bezitten en op hunne zelfstandigheid prijs
stellen, tot zwijgen gedoemd.
Zal dit gelukken?
Dit hangt geheel af van de verkiezingen
voor de provinciale staten, in Mei a. te
houden, In jaren zijn die niet zoo belangrijk
geweest als ditmaal, vooral om deze twee
redenen
le. Staan wij voor het feit dat een aantal
nieuwe kiezers daaraan deelnemen.
2e. Gaat het om de macht in de Eerste
kamer.
Wordt de meerderheid der liberalen daar
gefnuikt, dan is het laatste bolwerk tegen
kerkelijke tyrannie verdreven.
Van beide kanien zullen dus alle krachten
worden ingespannen en hetzelfde spel als
bij de verkiezingen voor de Tweede kamer
in 1888 zal nu weer worden gespeeldhand
aan hand treden natuurlijk de anti-liberalen
fracties tegen onze partij op.
Wat zal er in onze provincie gebeuren
Wij weten het niet, doch wij wanhopen
evenmin.
Maar juist daarom is de verkiezing iu het
district Tholen op Dinsdag a. van zooveel
gewicht.
Het tot nutoe liberale Tholen kan een krach
tigen stoot geven om den moed der liberalen
in ons gewest te sterken tegen den strijd,
maar het kan dien zoo noodigen moed ook
doen verliezen.
Willen de liberalen daar het eerste, dat
zij dan eendrachtig optreden, niets ont
zien, alle geoorloofde middelen aanwenden
om de overwinning te behalen.
Er is thans éen candidaat, die het liberaal
idee vertegenwoordigten die kan en zal
gekozen worden als slechts eendracht heerscht
en opgewektheid.
Dan, .maar dan ook alleen, is de over
winning aan den heer
Tot vier uur is Dinsdag 22 Januari de
stembus geopend. Men verzuime niet zich
Van zijne taak te kwijten.
18 Januari 1889.
De slag, die dezer dagen het Nederlandsche
koningshuis en het Nederlandsche volk zoo
ernstig dreigde, is voor het oogenblik weer
afgewend. Gedurende een paar dagen werd
inderdaad vermoed, dat het ergste gebeuren
zouen met angstige bezorgdheid, met klim
mende vrees werd telkens naar de nieuwe be
richten omtrent 's konings toestand uitgezien.
Indien toen een bulletin, van eeri of ander dag
blad verschenen ware, omgeven door een breeden
rouwrand, die reeds van verre verkondigde
wat de inhoud zijn zou, bet zou niemand heb
ben verwonderd; men was er op voorbereiden
wachtte eigenlijk niet anders. Doch die som
bere vermoedens onderschatten het krachtige
gestel van onzen grijzen vorst, een gestel, dat
zelfs na al de jarenwaarin bet allerminst
werd ontzien, na al de ondermijnende aanvallen
van de pijnlijke en gevaarlijke kwalen, waar
aan zijne majesteit lijdtnog bestand bleek
tegen een zoo hevigen stoot als nu weer voor
de zooveelste maal werd toegebracht. Een
van nature minder sterk lichaam zou vermoe
delijk reeds lang bezweken zijn onder die
ernstige aandoening der nieren, in verband met
de buitengewone vetvorming om bet hart. Het
is daarom nu allereerst te doen om de krachten
te behouden en waar die, zooals in de laatste
week zijn afgenomen, aan te vullen.
Versterkend voedsel is thans de beste medicijn
in tegenstelling met nog kort geleden, toen
verschillende soorten van krachtig voedsel den
koning door zijne geneesbeeren verboden waren
met bet oog op de kwalen, die men toen nog
in bun voortgang hoopte te kunnen stuiten.
Die hoop is intusschen gebleken niet meer
voor verwezenlijking vatbaar te zijn, zoodat nu
eene andere wijze van behandeling, zooveel
mogeljjk op behoud van de lichaamskrachten
gericht, bet eenige middel woidt geoordeeld
om hét kostbare leven te rekken. Hoelang
zal dit der menschelijke kunst nog gegeven
zijn Het antwoord kan niemand geven, doch
ongetwijfeld wensebt ieder rechtgeaard Neder
lander, dat onzen koning nog lang het leven
gespaard worde. Twee rustpunten op zijnen
levensweg zijn niet ver meer verwijderdde
negentiende Februari, die de natie thans voor
de veertigste maal hoopt te vieren als den
jaardag van Willem III, en de twaalfde Mei,
waarop bet veertig jaren zal geleden zijn, dat
onze derde koning uit bet huis van Oranje-
Nassau de regeering aanvaardde. Allereerst
is op die beide dagen bet oog gevestigd, en al
zullen de omstandigheden misschien tuinder
geschikt zijn tot uitbundige feestvreugde, voor
een dankbare hulde laten zij toch plaats. Zij
bet aan het Nederlandsche volk vergund die
te brengen!
Het is natuurlijk slechts een bijzaak in ver
gelijking met andere gevolgen, die bet overlijden
van een koning oplevert, maar voor de be
trokken personen zou bet toch een zaak van
gewicht zijn geweest, indien thans eens'skonings
dood de staking van alle publieke vermake
lijkheden voor geruimen tijd badde noodzakelijk
gemaakt. Midden in het seizoen een stilstand
van eenige weken, misschien een paar maanden,
is waarlijk geen kleinigheid, bijv. voor bet
personeel, dat aan onze opéra verbonden is.
De directeur pleegt zulk een relache op hoog
bevel te beschouwen als overmacht en acht zich
derhalve niet geroepen om de bij contract
bedongen honoraria en gagementen uit te be
talen voor den tijd, dat niet gespeeld wordt.
Vooral zij, die de mindere emplooien vervullen,
zooals de cboristen, worden daarvan de slacht
offers. En al wilde de beer Desuiten anders
handelen, bij zou bij de toch al niet ruime
opbrengst van de opéra moeilijk kunnen. Bijna
alle uitgaven blijven doen en daarentegen niets
ontvangen dit zon edelmoediger wezen dan
de kas toelaat te zijn. Het zou zeer de vraag
zijn of, zelfs bij de gebruikelijke wijze van
bandelen in zoodanig geval, de opéra bestand
zou zijn tegen eene winstderving gedurende
zoo langen tijd in bet best van bet seizoen.
Het Nederlandsch Tooneel zou vermoedelijk
evenmin zulk een gedwongen staking van de
voorstellingen kunnen verdragenom 'de zaken
dan weer wat in het gelijk te brengen zou ten
minste menig kluchtspel moeten worden opge
voerd. Ongelukkig genoeg leveren toch dezulke
in den regel de beste recette op. Een Janus
Tulp en dergelijke, die toch niet veel meer
dan kluchtspelen zijn, geven altijd goed bezette
rangen. De zoogenaamde »draken" trekken
voornamelijk bezoekers van de booger gelegen
maar minder betalende rangen, maar als er te
lachen valt, al is bet ook oni flauwiteiten en
banals aardigheden, dan stroomt bet naar eersten
rang en stalles even bard als naar de staan
plaatsen 4e rang.
Een draak kregen de Hagenaars verleden
week tweemaal achtereen te zien in de Ge
schandvlekte, vertaling van Roger la Honte. Te
Middelburg zal, naar ik las, ook daarover de
keus loopen van een aldaar op te voeren stuk.
Om die reden is bet mijnen lezers misschien
niet onverschillig er iets van te vernemen.
Het stuk beeft elders ongetwijfeld succes gehad,
maar waarvan hangt dit af? Is bet te danken
aan de kinderrol, aan de sneeuwbui in den
maneschijn of aan den »verrader" die onder ver
schillende vermommingen ten tooneele komt
Zijn dit de redenen, waarom een aantal tooneel-
gezelschappen het stuk opvoeren en ligt daarin
de verklaring van de menigte opvoeringen, die
het mag beleven Het zal zoo wel wezen,
want een »draak" is Roger la Honteeen van
de ergste soort, een stuk om gelijktijdig den
engelen in den bak tranen af te persen en de
aardscbe wezens, die wat lager bij den grond
blijven, stof tot lachen te geven. Om niet te
spreken van al de effectbejagendo trucs en de
vele onwaarschijnlijkheden, zij alleen in het
kort de gebrekkige »opzet" aangestipt, waardoor
de intrige zelfs geheel mank gaat. Men stelle
zich voor, dat iemand (de verrader" natuurlijk,)
door een vrij ongemotiveerden wraaklust bezield,
Roger, die op het punt staat failliet te gaan,
geheel en al in bet verderf stort. Hij »asso-
cieert" zich te dien einde met eene hem te voren
geheel onbekende dame, die ook al met wraak
plannen rondloopt, omdat Roger baar niet meer
kan liefhebben. Men zou zeggen, dat bet faillis
sement van Roger reeds voldoende bevrediging
kon schenken aan de twee compagnons, maar
neen, dan ware het stuk niet »akelig" genoeg,
er moet nog veel meer gebeuren. De verrader
Luversan bewerkt de dame om aan Roger een
som gelds te zenden, die zij vroeger eens van
hem geleend of gekregen beeft, welk laatste
Luversan is te weten gekomen uit een verloren
en door hem gevonden brief van de dame.
Zooveel geld hebben zij niet, geen van beiden,
maar dit is niets: hij zal wel diefstalen moord
plegen om er aan te komen en dan zal bij bet
geld met de verdenking van de misdaad erbij
Roger op zijn dak schuiven.
Die verdenking is de spil waarom het stuk
draait en waarvoor Luversan en zijn bondge-
nooten eer, leven en alles op bet spel zetten.
Om de vrouw niet al te monsterachtig te doen
voorkomen deed de schrijver Luversan den moord
plegen zonder baar voorkennisde diefstal
werd door baar goedgekeurd. Tot zoover gaat
alles nog, maar nu komt bet zwakke punt
Luversan laat nam. de dame een brief schrijven
aan bun slachtoffer tan geleide van bet later
daarbij te voegen geld, een brief dus dien Roger
toonen kan en die de herkomst van bet geld
bewijzen zou, m. a. w., die naar menschelijke
berekening hun plannen geheel zal doen mis
lukken. En daar waagt de man toch zijn
hoofd voor, want de moord geschiedt. Door
een noodlottige gelijkenis, voornamelijk in hoed
en jas, wordt evenwel Roger verdacht en komt
de politie dezen zoeken en ondervragen. Eenige
oogenblikken te voren is hem door den ver
wonden moordenaar bet pakket bankbiljetten
met den brief gebracht, zoodat de vermiste
waarden door de politie juist bij hem worden
gevonden. Was bet nu niet aangewezen dat de
begeleidende brief ook gevonden werd en de
inspecteur van politie dus met een beleefde
buiging zijn excuses maakt Zeker, maar dan
rekent men buiten den bescheiden Roger, die
een paar minuten te voren heel netjes den
voor zijn oude liefde comprommitteerenden
brief beeft verbrand 1 Dit is dus de grond
waarop men beeft durven bouwen, op zoo'n
toeval rekende Luversan, toen hij den brief deed
schrijven 1 Hoe door die ongelukkige vergis
sing van de politie, door allerlei omstandig
heden daarin gesterkt, Roger veroordeeld en in
tal van avonturen gewikkeld wordt, zal ik niet
vertellenvoor ben die bet stuk nog te zien
krijgen, blijve er nog wat spanning over.
Bij de vereeniging het Nederlandsch tooneel
werd de zeer uitgebreide en zware kinderrol
uitstekend vervuld door eene leerlinge van de
Tooneelschooldit gaf ten minste nog iets aan
trekkelijks aan sommige tooneelen. Ik stel
mij echter voor, dat bij een minder gelukkige
bezetting van die rol de geheele geschiedenis
totaal ongenietbaar zal zijn.
Het is te hopen, dat bet publiek voortaan
wat minder belust toone te zijn op spektakel
stukken van dien aardbet Haagsebe publiek
was reeds bij de tweede opvoering zeer scbaarsch
vertegenwoordigd van de engelen spreek
ik nu nog niet.
Men schrijft ons
Het stoomschip Warwick Castle, dat den
dienst tusschen Vlissingen en Zuid-Afrika zal
openen, vertrekt Woensdag a. s., 23 dezer des
ochtends te 6 uren van Londen, Victoria Docks,
en wordt des namiddags tegen 5 uren te Vlis
singen verwacht, om van daar den volgenden
namiddag te 4 uren te vertrekken. Ditmaal
zal dit stoomschip goederen en passagiers ver
voeren direkt naar Cape Town, Algoa Bay,
East-London, Natal en Delagoa Bay.
Bij gelegenheid der opening van dezen nieu
wen dienst wordt door de heeren Donald Cur-
rie Co., directeuren van de Castle Mail Pac
kets Comp.Lim., aan verschillende autoriteiten en
genoodigden een lunch aangeboden op Donderdag
a. s., des middags te 2 uren, aan boord van
het stoomschip Warwick Castle.
Namens hen zijn, door de directie der Stoomv.
Maatsch". Zeeland, reeds verschillende uitnoo-
digingen verzonden.
Bij kon. besluit is, met ingang van 1 Februai a.,
aan F. C. Stewart Schultz, te Vlissingen, op
verzoek, eervol ontslag verleend als genees
kundige, voor Vlissingen belast met het ge
zondheidsonderzoek van zeeschepenen met
gemeld onderzoek, voor den tijd van éen jaar,
voor Vlissingen belast de offi. van gez. le kl.
bij de zeemacht dr. A. W. M. van Deventer,
arts aldaar.
[Reeds in bet kort in een deel der oplaag
van ons vorig nommer medegedeeld].
Verder is op pensioen gesteld ten bedrage
van ƒ1300 'sjaars de kap.-adm. van kleeding
W. H. J. Kuipers van het 3e reg. inf.
De Londenscbe correspondent der N. Rolt. Ct
vernam dat de Britscbe regeering bet protec
toraat x>ver Broenei, Sera wak en Britsch N.
Borneo heeft aanvaard, en dat de desbetreffende
ambtelijke kennisgeving weldra in de London
Gazette zou verschijnen.
Thans meldt men dat de toestand van bet
kamerlid Mr. Van Osenbruggen geen gevaar
meer oplevertde zieke is reeds aan de beter e
hand.
Het aantal Nieuwjaars-kaartjes, dat ditmaal
door bet postkantoor te Amsterdam is gegaan,
wordt op een half millioen begroot. Bij de
andere postkantoren was de massa naar ver
houding al even groot.
Zal men hier te lande ook eens zoo verstandig
worden als de Zwitsers Dezen houden er een
anti-Nieuwjaarskaartjes-verbond op namet ,1e
bedoeling evenwel om de som, welke de leden
anders aan Nieuwjaars-kaartjes besteden, bijeen
te brengen in een gemeenschappelijke kas, die
alsdan in het belang der armen wordt besteed.
Op die wijze wordt weliswaar niet gewensebt,
maar gedaan; en dat is in alle opzichten ver
kieslijker. (De Werkmansbode)
Hedenmiddag is in de Noordstraat alhier de
eerste steen gelegd van bet nieuwe kerkgebouw
voor de Doopsgezinde gemeente. De plech
tigheid droeg een geheel huishoudelijk ka
rakter.
Inde maand December van bet vorige jaar
ontving de kerkeraad der hervormde gemeente
te Westkapelle van bestuurders van het Scho-
rerfonds te Middelburg de som van honderd
gulden, ten behoeve der diaconie-armen. De
kerkeraad besloot eenparig voor die gift een
buitengewone bedeeli.ng te houden, die dan ook
Dinsdag 15 Januari beeft plaatsgehad. Zes en
tachtig huisgezinnen hebben, naar gelang van
hunne grootte, een kleinere of grootere boe
veelheid meel gehad om daarvan brood te
bakken.
De heer L. Bouma, pred. te Driesum,
heeft bet beroep naar de Christelijk Gerefor
meerde gemeente te Terneuzen aangenomen.
(Tem. Crt.)
Gisteren (Vrijdag) werd te Utrecht de
derde zitting gehouden van de voorlopige Sy
node der Ned. kerken (Doleerende).
Besloten werd eene missive te richten aan de
classes, waarin gewezen wordt op de zonden
der kerken.
Om bedoelde missive op te stellen werd
benoemd de heer Kuyper, in overleg met de
heeren Ploos van Amstel, van den Bergh en
Klaarhamer.
In de Woensdag gehouden vergadering is
nog een zeer belangrijk besluit genomen.
Daarin werd n. 1. de ontwerp-akte tot ineen
smelting met de Cbr. Ger. kerk, gelijkluidend
met die, welke aan de Synode der Cbr. geref.
te Kampen door bare deputalen is ingediend,
met algemeene stemmen aangenomen.
De heer N. Veenstra Bz", hoofd eener school
te Wesepe, verrichtte een in menig opzicht
verdienstelijken arbeid door, geheel in den
geest van Paul Bert's werkje, Hinstruction civique,
een boekje te schrijven onder den titel van
Door de school voor het vaderland. Een goed
voorbeeld lag trouwens voor hemPaul Bert
heeft in eenvoudige verhaaltjes een overzicht
gegeven van de staatsinrichting van Frankrijk
en>de heer Veenstra was gelukkig in de samen
stelling van zulk een boekje, waarin onze jeugd
op de hoogte gebracht wordt van de rechten
en plichten, welke haar in Nederland worden
toegekend en opgelegd. In bet eerste stukje
nu worden behandeldHet soldaten-leveD.
Broederdienst. Eenige zoon. De oorlog. De
belasting. Indirecte belastingen en accijnzen.
Wie stelt de belastingen vast? Voor den
rechter. Verschillende' scholen. De posterijen.
De rijksspaarbank. De telegraaf.
Het boekje is versierd met aardige plaatjes
van W. Steelink, waarover wij ons echter een
enkele opmerking veroorloven. Waartoe twee
plaatjes gegeven worden, die minder goede
zaken uit vroeger tijd voorstellen, is ons niet
recht duideljjk. Het eene geeft ons te aan
schouwen »eenige soldaten plunderend en
moordend in eene straat van eene veroverde
stad" en bet andere »het schavot". Zijn zulke
onderwerpen op zichzelf al minder geschikt om
in zulk een werkje aanschouwelijk voorgesteld
te worden, nog minder noodzakelijk waren die
afbeeldingen van zaken, welke op vroeger tijden
betrekking hebben. De schrijver zegt zelf dat
dit moorden en plunderen van vroeger eeuwen
dagteekent; terwijl wij allen weten dat de dood
straf bij ons reeds lang is afgeschaft.
Bij een nieuwen druk, dien wij van dit werkje
stellig verwachten ook omdat de uitgevers,
de erven J. J. Tijl te Zwolle, voor een zeer
uitlokkend gewaad en zeer billijken prijs
0.40) zorgden, zal men wellicht besluiten
die plaatjes weg te laten.
Allen, die kinderen op gemakkelijke en aan
gename wijze op de hoogte willen brengen van
hetgeen zij als Nederlanders moeten weten
aan onderwijzers vooral bevelen wij de kennis
making met dit boekje ten zeerste aan.
Binnen weinige dagen zal,« zooals uit
achterstaande advertentie blijkt, hier een goede
bekende in het concertgebouw optreden, nl. de
heer Justus van Maurik Jr. van Amsterdam.
Dit belooft een genotvollen avond voor den
31en Januari.
Ter mededinging naar den jaarlijkschen
prijs van Arti, uit het fonds Willink Collen,
zijn vijf en twintig schilderijen ingezonden
bet opgegeven onderwerp was ditmaal een
landschap. Eerstdaags kan de uitspraak der
jury (bet bestuur van Arti) worden tegemoet
gezien.
Te Leiden is tot arts, eerste gedeelte,
bevorderd de beer P. J. Vermaas.
Bij bet deze week te 's Hage gehouden
examen der adelborsten le klasse, voor zoover
zij in bet vaderland aanwezig zijn, slaagden
allen.
Onder de vonnissen, door de Arr. rechtbank te
Middelburg gisteren gewezen en medegedeeld,
is, wegens foutieve opgaaf, een abuis ingeslopen.
Niet wegens overtreding der drankwet, maar
wegens overtreding der jachtwet werden de in
den laatsten zin van de opgaaf genoemde per
sonen P. J. W. 24 j., sjouwerman, Middelburg
en M. de J., 51 j. Kapelle, en J. de J. 26 j,
's Heer Arendskerke, veroordeeld of vrijgespro
ken.
In de Vrjjdag te Middelburg gehouden
algemeene vergadering van de afdeeling Zeeland
van het Nederlandsch Rundvee-stamboek, werd
door den penningmeester rekening en verant
woording gedaan over bet afgeloopeu jaar.
Daaruit bleek dat de financieele toestand niet
ongunstig en een vrij groot batig saldo aan
wezig is. Het ledental vermeerderde met 5 en
bedraagt thans 51. In bet stamboek werden
18 dieren ter inschrijving aengeboden, waar
van 12 zijn aangenomen, en wel uit Dreischor
3, Kerkwerve 2, Kruiningen 3, Nieuw-en Sint-
Joosland 2, Waarde 1 en Nieuwerkerk 1.
De voorzitter deelde mede dat de beer A.M.
Tak te Middelburg zijne herbenoeming als be
stuurlid heeft aangenomen. Daar de beer J. Pol
derdijk te Nieuw- en Sint-Jocsland ontslag als
secretaris-penningmeester bad aangevraagd
