N'. 304.
131® Jaargang,
1888-
Maandag
24 December.
HERIJK.
I
BEKENDMAKINGEN-
Middelburg 22 December,
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën; 2 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL,
M1DDËLBLRGSGHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Yeï Mestdagh Zoon, te Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dek Peijl, te Zierikzee; A. C. de Mooij en te Tholen: W. A. van Nlehwenhtjuzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen' en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmar te Rotterdam, en de firma B. van
amp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolgt, -
voor België A. Grosjean Co. te Brussel.
Dinsdag en Woensdag a. eersten
en tweeden Kerstdag- verschijnt
geen noinmer der lliddelbnrgsclie
courant.
De Gedeputeerde staten van Zeeland doen te
weten, dat door hen in hunne vergadering van
14 December 1888 is vastgesteld hetgeen volgt
De gedeputeerde staten van Zeeland, gelet op art.
15 der wet van 7 April 1869 Staatsblad no. 57)
en op het koninklijk besluit van 30 November
laatstleden Staatsblad no. 165)besluiten
lo. het tijdstip, waarop de herijk der maten en
gewichten in 1889 zal plaat hebben, te bepalen
zooals is aangewezen in de volgende tabel
Middelburg, ook voor St. Laurens, 8, 9,10,11, 15,
16, 17, 18, 22, 23, 24, 25, 29, 30, 31 Januari en
1, 5, 6, 7 en 8 Februari.
Zierikzee, ook voor Kerkwerve, 19, 20, 21, 22,
23, 25, 26, 27, 28 Februari en 1 en 2 Maart
Brouwershaven, ook voor Duivendijke, 7 en 8 Maart;
Zonnemaire, 9 Maart des voormiddagsNoord-
gouwe, 9 Maart des namiddagsDreischor, 11
MaartEikerzee, 12 Maart des voormiddags
Ellemeet, 12 Maart des namiddagsRenesse, 13
Maart des voormiddagsNoordwelle, ook voor
Serooskerke (Schouwen), 13 Maart des namiddags
Haamstede, ook voor Burgh 14-Ouwerkerk, 15
Maart des voormiddags; Nieuwerkerk, 15 Maart
des namiddags; Bruinisse, 16 en 18 Maart; Oos-
terland, 19 MaartCortgene, 26 MaartWisse-
'kerke, 27 en 28 MaartColijnsplaat, ook voor
Cats, 29 en 30 Maart.
Yeere, ook voor Yrouwepolder, 16 April; Ar-
nemuiden, ook voor Nieuw- en St. Joosland, 17
AprilOost- en West Souburg, ook voor Ritthem,
18 April.
Vlissingen, 24, 25, 26, 27, 29, 30 April en 1,
2. 3, 4 en 6 Mei; Serooskerke (Walcheren), 7
Mei des voormiddags Oostkapelle, ook voor Grijps-
kerke, 7 Mei des namiddagsDomburg, ook voor
Aagtekerke, 8 MeiWestkapel Le, ook voor Zou-
telande, 9 MeiKoudekerke, ook voor Biggekerke
en Meliskerke, 10 Mei.
Breskens, 20 MeiGroede 21 en 22 Mei Nieuw-
vliet, 23 Mei des voormiddagsCadzand, 23 Mei
des namiddags Zuidzande, 24 Mei des voormid
dags Retranchement, 24 Mei des namiddags.
Sluis, met uitzondering van Oud-Heille, 25 en
27 Mei.
Aardenbnrg, ook voor Eede, St. Kruis en Oud-
Heille (gemeente Sluis), 28 en 29 Mei.
Oostburg, 31 Mei en 1 JuniSchoondijke, 3
Juni; IJzendijke, ook voor Waterlandkerkje, 4en
5 JuniBiervliet, 6 JuniHoofdplaat 7 Juni.
Terneuzen, 14, 15, 17 en 18 Juni;-Hoek, 19
JuniSas van Gent, ook voor Philippine, 20 Juni
en 21 Juni des voormiddagsWestdorpe, 21 Juni
des namiddagsZuiddorpe, ook voor Overslag, 22
Juni des voormiddag?Koewacht, 22 Juni des na
middags Axel, 24 en 25 JuniZaamslag, 26 Juni.
Zeeuwsch genootschap der wetenschappen.
Redevoering, uitgesproken door den voorzitter,
den heer dr F. P. J. Sibmacher Zijnen, bij
gelegenheid der inwijding van het nieuwe
gebouw.
Mijne Heeren!
Directeuren en leden!
Er komen in het leven van ieder mensch ge
beurtenissen voor, die voor zijn eigen gevoel zijn
leven in tijdvakken verdeelen; oogenblikken,
waarop men zich levendig bewust is, dat thans
eene vroegere periode voor goed is afgesloten, en
dat in zeker opzicht een nieuw leven begint.
De dag van het huwelijk, van onze vestiging
in een of ander beroep of betrekking, het weg
vallen van het ouderlijke huis, een verhuizing of
verplaatsing naar elders of wat dies meer zij
Zulke dagen en uren komen echter ook voor in het
leven van elke inrichting of genootschapdie eene
eigene geschiedenis hebben, en ook ons Zeeuwscli
genootschap der loetenschappen heeft die vroeger
reeds gekend en mag er thans weder een beleven
op dezen merkwaardigen, ik mag wel zeggen op
dezen heuchelijken dag! Het is mij hier wil
ik al aanstonds voor uitkomen geene geringe
oorzaak van blijdschap, dat het mij vergund wordt
u in dit voor ons nieuwe, in dit ons eigen huis
te begroeten, en n welkom te heeten in onze
nieuwe, in onze eigen vergaderzaal.
Laat ons, opdat wij te beter de beteekenis mogen
begrjjpen van wat wjj thans te samen doorleven,
Hulst, ook voor Clinge en St. Jansteen, 27,
28 en 29 Juni; Rapenburg, (gemeente Stoppel
dijk) voor de gemeenten Stoppeldijk, Hengstdijk
en Boschkapelle, 1 Juli; Grauw, 2 Juli; Kloos-
terzande, (gemeente Hontenisse) voor de gemeen
ten Hontenisse en Ossenisse, 3 en 4 Juli.
Stavenisse, 22 JuliSt. Annaland, 23 en 24
Juli; St. Philipsland, 25 Juli; Oud Vosmeer, 26
Juli.
Tholen, 27 en 29 JuliPoortvliet, 30 Juli
Scherpenisse, 31 JuliSt. Maartensdijk, 1 en 2
Augustus.
Goes, ook voor Kloetinge en Kattendijke, be
nevens 's Heer Hendrikskinderen en Wissekerke
(gemeente 's Heer Arendskerke) 14-, 15,16,17,19,
20, 21, 22, 23, 24 en 26 AugustusWolfaartsdijk
27 AugustusHeinkenszand, ook voor 's Heer
Arendskerke, 28 Augustus en 29 Augustus des
voormiddags's Heerenhoek, ook voor Borssele
en Nieuwdorp (gemeente 's Heer Arendskerke),
29 Augustus des namiddags en 30 Augustus
Ovezand, ook voor Nisse, 31 Augustus Ellewouts-
dijk, ook voor Driewegen, 2 September Baarland,
ook voor Oudelande, 3 SeptemberHoedekens-
kerke 4 September des voormiddags 's Graven
polder, ook voor 's Heer Abtskerke, 4 September
des namiddagsKapelle, ook voor Schore, 5 en 6
September Wemeldinge 7 September Yerseke
9 en 10 September; Kruiningen 11 September en
12 September des voormiddags Krabbendijke, ook
voor Waarde, 12 September des namiddags en 13
September; RillandBath 14 September;
2o. de gemeentebesturen in dit gewest uit te
noodigen, dit besluit af te kondigen en aan te
plakken.
Gegeven te Middelburg, 14 December 1888.
De gedeputeerde staten voornoemd,
DE BRAUW, Voorzitter,
E. FOKKER, Griffier.
In verhand met den rechtstreekschen stoom
vaartdienst tusschen Nederland en Zuid-Afrika,
met Ylissingen als uitgangshaven, meldt men nog
als antwoord op de vraag waarom Vlissingen
als zoodanig gekozen is, dat Amsterdam niet in
aanmerking kon komen om zijn last met de
sluizen en te nooge havengelden.
Rotterdam had wel veel kans gekozen te wor
den, maar de voorkeur werd toch aan Vlissingen
gegeven, nadat men zich verzekerd had van de
ernstige medewerking van de directie der staats
spoorwegen en van de agenten der verschillende
binnenlandsche stoombootdiensten. Goedkoope
doorvrachten, zoowel voor .vervoer te water als
te land, van alle plaatsen in Nederland en op
het vasteland zullen nu worden vastgesteld.
Bij deze heugelijke gebeurtenis kwam bij ons
als van zelf de herinnering op aan het door
ons reeds eenige jaren geleden, in Juli 1883, ge
schrevene over zulk een stoomvaartdienst op Zuid-
Afrika, ook van Vlissingen uit.
Zal deze nieuwe lijn nu ook kunnen meewerken
even terugzien in het voorleden. Wij zouden de
geschiedenis van ons genootschap in drie tijd
vakken willen verdeelen. Het eerste tijdvak
omvat de oprichting van het genootschap en zijn
ontstaan te Vlissingen tot aan zijne verplaatsing
naar Middelburg en loopt van het jaar 1769 tot
1801. Het tweede tijdvak vangt aan met die
verplaatsing naar Middelburg in het gebouw, dat
wij onlangs hebben verlaten. Het derde tijd
vak begint heden.
Over elk van deze drie tijdvakken een enkel
woord
I. Evenals meer dingen, die naderhand totgrooten
wasdom en bloei zijn gekomen, ia ook ons Zeeuwsch
genootschap uit kleine beginselen allengs ontwik
keld. Den 31 Juli 1765 werd te Vlissingen door
twaalf personen een leesgezelschap opgericht
voor tijdschriften en wetenschappelijke werken.
Eenige maanden daarna begreep men reeds aan
die lectuur op zich zeiven niet genoeg te hebben,
en werd er besloten, dat ieder lid op zijne beurt
eene lezing zou houden over een onderwerp te
zijner keuze. Een paar jaar daarna werd dit
honden van lezingen wat bezwarend voor zoo een
klein personeel, en kwamen die wakkere vrienden
op de gelukkige gedachte om wetenschappelijke
mannen van elders aan hunnen kleinen kring te
verbinden. Zoo kwam allengs in Januari 1768
tot stand het Genootschap van nuttige kunsten en
wetenschappen te Vlissingen en stelde, naar de
manier van dien tijd, een devies, en wel eene
rots, op welke de zeven vrije kunsten allegorisch
geplaatst waren in de gedaante van zeven jonk
om, zooals wij toen schreven, voor de voornaamste
plaatsen onzer provincie te zoeken naar nieuwe
bronnen voo de verlevendiging van den handel
in die gemeenten
Anderen hebben thans den weg gebaandwij
bevelen nu nogmaals aan dien niet ongebruikt
te laten en doen dit vooral hij hen, die belang
stellen in den bloei van Zeeland's handel, welke
zulk eene uitstekende gelegenheid om zich te
ontwikkelen heeft in Vlissingen en Middelburg-
Tegen heden (Zaterdag) middag te half twee
uur waren leden en directeuren van het Zeeuwsch
genootschap der wetenschappen in het nieuwe ge
bouw, Wagenaarstraat alhier, bijeengeroepen om
de plechtige inwijding daarvan hij te wonen.
Aan die oproeping hadden velen, een 50 tal,
gevolg gegeven.
De vergadering werd geopend met eene rede
voering van den voorzitter van het genootschap,
den heer dr. F. P. J. Sibmacher Zijnen, eene re
devoering die wij in ons blad in haar geheel
zullen opnemen, waarmee hieronder een aanvang
wordt gemaakt.
Na het uitspreken daarvan werden de aan
wezigen uitgenoodigd het gebouw te bezichtigen,
waarvan, eveneens in het bijvoegsel, eene be
schrijving wordt gegeven, ons door eene welwil
lende hand verstrekt.
De hulde, den heer mr G. N. de Stoppelaar bereid,
en waarvan in de beschrijving van het gebouw
uitvoerig melding wordt gemaakt, werd hem be
wezen bij het verlaten van de leeskamer aan den
voet van de hoofdtrap.
De voorzitter van het genootschap hield daarbij
een toespraak, waarin hij o. a. zeide »Het Zeeuwsch
genootschap der wetenschappen wenscht door het
tafereel, dat gij thans voor u ziet, heide, voor
tijdgenoot en nageslacht, zijne dankbaarheid uit
te spreken jegens hem, die ons heden zoo uitne
mend heeft welgedaan.
»Moge tijdgenoot en nageslacht door deze onze
dankbare hulde worden aangespoord niet slechts
om in te stemmen met onze erkentelijkheid,
maar vooral ook om onzen weldoener na te vol
gen in liefde voor Zeeuwsche wetenschap en in
ernstige toewijding aan onze gemeenschappelijke
belangen".
De afdeeling Sint Annaland van de kiesver-
eeniging Algemeen belang, op het eiland Tholen,
bracht bij de gehouden herstemming voor een
candidaat, ter verkiezing van een lid der Pro
vinciale staten, 26 stemmen uit op den heer N.
Polderman, 3 op den heer P. D. van Stapele en
1 op den heer L. J. Dorst.
De afdeeling St. Maartensdijk stelde met 129
stemmen den heer N. Polderman, burgemeester
dier gemeente als candidaat. 3 briefjes waren
blanco. Het aantal leden dier afdeeling bedraagt
135 het was dus een druk bezochte vergadering.
In de afdeeling Oud-Vosmeer werden 24 stern-
vrouwen, en die zich in zee boven de schuimende
baren verhief met dit onderschriftnon sordent in
undist Leden buiten Vlissingen zouden opgeno
men worden onder den titel van honoraire en
met beraadslagende stem; en eer een jaar verloopen
was telde de lijst van deze reeds 29 namen. Met
lust en ijver werden over allerlei merkwaardige
onderwerpen verhandelingen gehouden en bijdra
gen geleverd, en in 1769 zag een eerste bundel
hiervan te Middelburg het licht. Het genoot
schap vond al spoedig een Beschermheer in Z. H.
Willem V prins van Oranje en Nassau, en werd
door de Staten van Zeeland hij resolutie van 23
Maart 1769 met eenigszins gewijzigden titel
erkend als
het Zeeuwsch genootschap der wetenschap
pen te Vlissingen.
Men had wie aan dit genootschap deelnamen
al spoedig gesplitst in Directeuren, die jaarlijks
vijf dukaten zouden betalen, en leden, die zich
tot het houden of inzenden van verhandelingen
zouden verbinden. Weldra mocht men met 29
directeuren en 54 leden samenwerken; en vraagt
iemand waarin dit bestond we behoeven met
het antwoord niet verlegen te zijn. Men schreef
prijsvragen uit en bekroonde de goede schrijvers,
men gaf verhandelingen in het licht, men stelde
zich in betrekking met andere genootschappen
en geleerde maatschappijen, men verzamelde
boekwerken, voorwerpen van natuurlijke historie,
schilderijen, munten, penningen enz. Nog geen
25 jaren had het genootschap bestaan of reeds
15 dikke boekdeelen waren uitgegeven, het getal
men uitgebracht, waarvan 23 op den heer P.
Daane van Stapele en 1 op den heer N. Polderman.
De afdeeling Tholen bracht heden (Zaterdag)
38 stemmen op den heer P. Daane van Stapele,
4 op den heer N. Polderman en 2 op den heer
L. Dorst.
Aanstaanden Dinsdag verleent de minister van
justitie geen audiëntie.
De bekende schrijver der overzichten van de
Tweede kamer-zitttngen in de N. R. Ct deed ons
dezer dagen twee ministers kennen, maar niet van
even voordeelige zijde.
Over den tegenwoordigen minister van oorlog
liet hij zich zeer gunstig uit. Volgens den alge-
meenen indruk, die de debatten over de oorlogs-
hegrooting bij alle leden der kamer heeft achter
gelaten, is thans aan de groene tafel een minister
van oorlog gezeten, die voor de taak, welke hem
is toevertrouwd, ten volle berekend iseen man,
die niet alleen de noodige bekwaamheden bezit,
maar ook een behoorlijke mate van zelfstandig
heid een man, die, zonder groote redenaarsgaven
te bezitten, toch op heldere en eenvoudige wijze
zijn denkbeelden weet te vertolken en rekenschap
weet te geven van zijn daden.
Van den minister van binnenlandsche zaken
liet de schrijver der overzichten ons een minder
voordeeligen karaktertrek kennen. Het betreft
het voorgevallene in de zitting der Tweede kamer
van verleden week, Vrijdag. Bij art. 126 der
begrooting voor binnenlandsche zaken was aan
de orde de verlaging door de regeering met ƒ1000
van deze posttoelagen voor huisvesting en ver
pleging van kweekelingen, opgeleid hij de rijks
kweekscholen. Het doel der verlaging was daardoor
te kunnen komen tot opheffing van eene der
zeven bestaande rijks-kweekscholen voor onder
wijzers.
Bij de vermelding der hierover gevoerde dis
cussie nu teekende de schrijver van het kamer
overzicht het volgende aan
>Een eigenaardig licht viel bij het debat, dat
over deze kwestie plaats had, op de wijze, waarop
de minister van binnenlandsche zaken de kamer
had voorgelicht. In de memorie van antwoord
van dien minister kwam de volgende mededeeling
voor: >Hij (de minister) is mede tot het besluit
gekomen, dat reeds in het volgend jaar kan wor
den overgegaan tot het opheffen van een der
kweekscholen, hem mede in overwe
ging gegeven door de meerderheid
der inspecteur s." Toen de gespatieerde
woorden den heer Kerdijk geleid hadden tot
de pertinente vraag aan de regeering, of werke
lijk de meerderheid der inspecteurs zich in be
ginsel vóór de opheffing van een rijks-kweekschool
had verklaard, dan wel of zij deze opheffing
verkozen had boven geheele afschaffing der rijks
beurzen aan de kweekscholen, kwam de minister
van binnenlandsche zaken verklaren, dat dit
directeuren en leden was tot een 200 tal uitge
breid. In Middelburg was in 1784 een Departe
ment van het VI issingsche genootschap opgericht,
een departement, maar dat weldra de erfgenaam
zou worden van den roem en de bezittingen
zjjns vaders.
Zoo opgewekt en schitterend toch als de eerste
levensjaren van het Zeeuwsch Genootschap te Vlis
singen zijn geweest, zoo treurig en kwijnend is de
tijd, dien het aldaar in de laatste jaren der
vorige eeuw heeft moeten doorleven. Het waren
vooral twee oorzaken, die hiertoe samenwerkten.
Vooreerst had de wat te snelle en voorspoedige
ontwikkeling hare treurige schaduwzijde. Het
genootschap was eenigzins als een jong mensch,
die, naar men zegt, uit zjjne kracht is gegroeid.
De werkzaamheden en de onkosten, door deze
veroorzaakt, hielden elkander niet genoegzaam
in evenwicht. De uitgaven werden groot en de
inkomsten lieten te wenschen over. Dit moest
anders worden of de ondergang van het genoot
schap zou haast aanstaande zijn.
Eene tweede oorzaak werkte almede hoogst
ongunstig wij bedoelen de troebele tijden in
het laatst der vorige eeuw. Ons heele Vaderland
was in partijen verdeeld, overal oneenigheid en
wantrouwen en daarbij de Franschen in hei
land met al de droevige gevolgen van dien.
Veler tractementen werden niet uitbetaald, de
rente van provinciale en andere schuldbrieven
werd onzeker, de handel voor een goed deel
vernietigd. Was het wonder, dat ook de the
saurier van het genootschap bj het achterbleven