N\ 399.
131' Jaargang.
1888.
Dinsdag
18 December.
Middelburg 17 December.
Onderwijs.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzonder ng van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën; 20 Cent per regèl;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
lie liberale partij als meerderheid en als
minderheid in de Tweede kamer.
MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
Agenten te Ylis iingen: P. Gr. de Yet Mestdag-h Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dek Peijl. te Zierikzee: A. C. de Moolt en te Tkolen: W. A. van Nieuwenhuijzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijsh van Ditmar te Rotterdam, en de firma B. van deb
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger
voor België A. Grosjean Co. te Brussel.
Tegenover de telkens herhaald wordende be
wering dat de liberalen tijdens bun bestuur op
wetgevend gebied zoo weinig verrichtten, kan
niet genoeg geweien worden op betgeen onder
hnnne regeering is tot stand gebracht.
Dit doet thans voor de zooveelste maal de
Nieuwe Gorinchemsche Couranten wel naar aan
leiding der onware bewering van een anti-revo-
lutionnair blad dat bet liberalisme 40 jaar aan
bet roer was en niets deed op wetgevend terrein,
dan een schoolwet maken en een klein wetje op
den kinderarbeid.
Dit is onwaar, zegt de N. Gor. Crt.
.Vooreerst is op die 40 jaar nog al iets af te
dingen. Immers, in 1853 kwamen de clericalen
aan het bewind, omdat Thorbecke aan de katho
lieken de vrijheid wilde toestaan, waarop zij,
volgens de grondwet, recht hadden, namelijk bun
kerk zelden te organiseeren. Daartegen verzetten
zich de calvinisten, zoodat Thorbecke moest af
treden dit noemt men de April-bewegingbet
gevolg was natuurlijk, dat de liberale beginselen
toch zegepraalden en de katholieke kerk haar
rechtmatige vrijheid kreeg. Op eigenaardige wijze
heeft de liberale partij daarvoor in 1888 de tol
der dankbaarheid ontvangen.
>In 1857 werd de schoolwet tot stand gebracht,
door het clericale kabinet Van der Brughen-
Rappard.
.Bovendien hebben nog aanhoudend conserva
tieve kabinetten, liberale regeeringen afgewisseld.
.Wetten van ministers in liberalen zin zijn ge
weest de gemeentewet, de provinciale wet, de
kieswet, de wet tot aanleg van staatsspoorwegen,
de wet op het middelbaar onderwijs, de wet op
het hooger onderwijs, de reorganisatie van het
postwezen (postpakketten en rijkspostpaarbanken),
de wet tot afschaffing der gemeente-accijnzen,
de wet tot heffing van successie in de rechte
lijn, de wet op de besmettelijke ziekten, de wet
tot regeling der suikercontracten in Indië, de wet
tot vrijmaking der slaven in West-Indië, de wet
tot afschaffing der doodstraf, de wet tot betere
regeling van armverzorging, waardoor de woon
plaats en niet de geboorteplaats tot onderstand
verplicht werd, de drankwet, de wet op de rech
terlijke organisatie, waardoor zoovele verbeterin
gen zijn aangebracht, de wet tot afschaffing der
tienden, maar wij houden op wij citeeren
ook slechts uit ons hoofd en besluiten met
het nieuwe strafwetboek een reuzenarbeid
en de grondwetsherziening.
»En dat hebben de liberalen gedaan, steeds
onder de meeest felle tegenwerking der clericalen.
Zelfs dr A. Kuyper stemde nog tegen het wetje
op den kinderarbeid van den beer Van Houten."
Ten slotte voegt het blad bier nog bij dat
niet minder dan vijf malen door liberale regee
ringen is beproefd de kapitalisten, die hoofdza
kelijk in de steden wonen, meer te laten betalen,
hetzij door een rente-, hetzij door een kapitaal
belasting, hetzij door een rijks inkomstenbelasting,
waardoor bet platteland oneindig gebaat zou
zijn, en dat steeds de geheele oppositie toen
de clericalen tegenstemden, terwijl eenige
liberale ontevredenen zich daarbij voegden
waardoor alle plannen schipbreuk leden.
Die opsomming beeft nog bovendien deze nut
tige zijde dat daarbjj tevens de herinnering
wordt opgewekt aan de stelselmatige oppositie
der clericalen.
Hoe gunstig steekt daarbij thans af de houding
der tegenwoordige liberale minderheid, die in
'i lands belang meehelpt het goede tot stand te
brengen.
Hoe z j thans haar taak opvat schetste de heer
De Beaufort in de kamer in deze woorden. Het
is haar plicht.niet om te trachten in de eerste
plaats overwinningen te behalen in deze verga
dering, niet om te speculeeren op allianties met
eventueele malcontenten of dissidenten. Eene
oppositie moet nederlagen lijden in het parlement
om zoodoende overwinningen te behalen in het
land.
»De liberale partij heeft zich door den gang der
gebeurtenissen van lieverlede eene dubbele taak
?ien opgelegd.
.Vooreerst eene behoudende taak. Want, na.
dat zij sedert 1848 herhaalde malen bet bewind
in handen heeft gehad, heeft zij veel tot stand
kunnen brengen, dat zij nu zal trachten te be
houden.
.Aan de andere zijde rust op haar eene voor
uitstrevende taak. Wanneer de liberale partij
toch in Nederland beeft tot stand gebracht vrij
heid van handel, vrijheid van godsdienst, gelijk
heid voor de belijders van alle godsdiensten
wanneer zij in bet leven beeft helpen roepen een
wel ingericht onderwijs, zoowel voor de lagere
als voor de hoogere standen, dan zij dit alles
zaken, die het haar plicht is te verdedigen, maar
aan de andere zijde blijft er nog veel in vooruit
strevende richting over. Zoo zijn daar, om slechts
enkele zaken te noemen, eene nieuwe regeling
en betere verdeeling der financieels lasten en
eene milde uitvoering van de grondwet, door
gebruikmaking van de ruimere bevoegdheid, die
de laatste grondwetgever aan den gewonen wet
gever gegeven beeft.
.Mijnbeer de voorzitterWanneer op de in
de eerste plaats door mij genoemde beginselen
door deze regeering mocht worden inbreuk ge
maakt, dan zal de liberale partij van bare zijde
voor die beginselen blijven getuigen en strijd
voeren.
.Wanneer de regeering op den tweeden weg
stappen zet, dan zal het de liberale partij aan
genaam zijn om, voor zoover zij meent dit in
's lands belang te zijn, met baar mede te werken."
Naar aanleiding hiervan, en wijzende op de
uittartende taal, die de beer De Savornin Lohman
bij elke gelegenheid doet hooren, schrijft men
uit Den Haag aan de Delftsche Opmerker
.Ieder nieuw ministerie vraagt een proeftijd
een tijd van voorbereiding. Aan liberale kabi
netten werd bij door de rechterzijde steeds uiterst
kort en karig toegemeten. Onstuimige aandrang
op wetten, luide klachten over werkeloosheid
waren het parool, zoodra ook maar een paar
maanden waren voorbijgegaan. Ook dat voor
beeld wordt door de liberalen, oppositie geworden,
niet gevolgd.
.Tijd wordt gaarne gegund aan den minister
van justitie, die zegt en toont want bij hem
is een man een man, een woord een woord
dien te willen gebruiken om flink aan het werk
te gaan.
»Zal hij met even groote gerustheid kunnen
gelaten worden aan den minister van financiën,
die er vierkant voor uitkomt dat hij voorloopig
niet van plan is iets te doen? Wanneer men
let op het cynisme, waarmee de minister ieder
denkbeeld van een poging zelfs tot wijziging van
de belastingen ter zijde stelde, is twijfel gewettigd.
.De minister van buitenlandsche zaken? Deze
zal .overwegen." Op geen enkel punt van diplo
matiek beleid schijnt deze minister eene geves
tigde overtuiging te hebben, of bet moest
zijn op het stuk der aanstaande Parijsche ten
toonstelling, waarvan hij kort en goed niets weten
wil. Soms maakt het zelfs den indruk alsof de
minister niet slechts over de te volgen gedrags
lijn nog geenerlei meening heeft, maar alsof hij
over de onderwerpen, die worden behandeld, thans
voor het eerst hoort spreken.
»Wèl mag het kabinet zich er over verheugen,
dat de heer Elout van Soeterwoude niet meer in
de kamer zit. Daar waren gedurende bet debat
met den heer Hartsen oogenblikken, waarin bet
den heer Elout zeker moeite zou gekost hebben
zich te weerhouden van eene herhaling der
woorden, vóór ruim zeven-en-twintig jaren door
hem aan een anderen minister van buitenlandsche
zaken herinnerd
Pour savoir queique chose il faut l'avoir appris
De régir les Etats la profonde science
Vient-elle sans étude et sans experience?
In de zitting der Tweede kamer van Zateraag
herhaalde de heer Smeenge zijne beschouwingen
omtrent de in 1877 gemaakte regeling nopens
het landmeterscorps. Men heeft toen een 4e klasse
ingevoerd. De betrokken personen konden ver
wachten tot de 3e klasse te worden benoemd,
maar zijn daarin teleurgesteld. De beer Smeenge
bleef er dus bij, dat die personen een zeker recht
hebben om tot de 3e klasse te worden bevorderd.
De minister van financiën ontkende dat aan
deze 4de klasse indertijd een gegrond vooruitzicht
is geopend op een aanstelling tot 3e klasse land
meters. Deze personen zijn in geen enkel opzicht
onbillijk behandeld en in elk geval is hun positie
verbeterd. Daartegen hield de heer Smeenge vol,
dat men uitbreiding van het korps voornemens
is geweestanders had men geen 75 man aan
vulling op een korps van 165 ambtenaren noo-
dig
Bij de algemeene beschouwingen over de be
grooting van oorlog bespraken de drie nieuwe
militaire specialiteiten de heeren Seyffardt, Van
Löben Seis en Van Vlijmen de kamer telt op
dit oogenblik elf zulke deskundigen, wat een
veeg teeken is, ook omdat zulke beeren bet zel
den eens zijn slechts enkele punten. Groote
vraagstukken kwamen nog niet ter sprake met
bet oog op bet rapport der staats-commissie, dat
spoedig wordt verwacht.
De afschaffing van den majoorsrang, de trakte
mentsregeling der officieren, het incompleet van
kader bij de artillerie, de Zondagrust der mili
tairen, de sterke drank en de liberale couranten
in de cantines, en eindelijk het vloeken tegen de
recruten waren voorloopig de onderwerpen van
discussie. Door den heer Domela Nieuwenhuis
werd aangedrongen op vermindering der militaire
uitgaven, voornameljk als middel tot bestrijding
der sociaal-democratie.
De afschaffing van den majoorsrang stond de
beer Seyfïardt vooral voor in 't belang van bet
officierscorps der infanterie. Voorts verlangde
hij wetswijzigingwaardoor 't mogelijk zal zijn
twee klassen van luitenants-kolonel in 't leven
te roepen, en een verandering in de regeling der
tractementen en toelagen voor officieren, met
trapsgewijze opklimming. Aan de kaderf a b riek,
zooals bij de instelling te Nieuwersluis noemde,
zag hij ook gaarne een einde gemaakt.
De in de Recueil opgenomen order omtrent de
Zondagsrust voor militairen werd met ingeno
menheid begroet door don beer Löben Seis, die
echter uit' een moreel oogpunt betreurde de hou
ding, door den minister tegenover bet gebruik
van sterken drank in de cantines aangenomen.
De heer Van Vlijmen was de man, die de aan
dacht van den minister er op vestigde dat alleen
bladen van liberale richting in de cantines zijn
te vinden, en tevens op andere verkeerdheden
wees. Verder constateerde hij dat in de rijen van
het officierscorps niet de noodige opgewektheid
heerscht. Een der redenen, waaraan de minister
niets doen kan, is de langzame promotie, en een
andere dat vroeger op willekeurige wijze ia te
werk gegaan met de promotie bij keuze. Dergelijke
handelingen doen het gevoelen ontstaan, dat
nepotisme en willekeur heerschen. Hij bepaalde
zich tot enkele aanduiding, omdat hij vertrouwen
stelt in dezen minister.
De heer Domela Nieuwenhuis verklaarde tegen
de begrooting te zullen stemmen. In onze eeuw
van vooruitgang zjn alle mogendheden gewapend
tot de tandenalles wordt verslonden door het
militarisme. Groote werken worden door den staat
niet ondernomen, maar voor oorlogsuitgaven wordt
alles gedaan. Gaat men de begrootingen der
verschillende staten na, dan ziet men dat in de
laatste 20 jaren de uitgaven met 100 pet zjn
toegenomen en bj ons van 19 tot 35 millioen zóo
voortgaande moet er onvermjdeljk een tjd aan
breken, waarop bet onmogeljk zal zyn al die
uitgaven op te brengen. Ofschoon geen militaire
mogendheid, is Nederland toch bet zwaarst van
allen gedrukt door het militairisme.
Vooral de toestand van ge wapenden vrede is
noodlottig voor het volk en de oorlogsbegrootin-
gen, zooals zj nu zjn, zjn voor ons onaannemeljk.
Algemeene ontwapening en internationale arbi
trage moesten' in onze eeuw niet meer geweigerd
kunnen worden. Overigens vroeg de heer Nieuwen
huis aan de militairen of zj inderdaad gelooven
aan de verdedigbaarheid van ons land. Volgens hem
hebben wj genoeg aan een politie-leger of mis
schien ware bet nog beter bet voorbeeld van
Zwitserland te volgen met zjn weerplicht. Hj
is wel voor persoonljken, maar zeer tegen alge-
meenen dienstplicht. Algemeene weerplichtelk
burger-soldaat zal weinig kosten en daarmede kan
men de toekomst goed tegemoet gaan. Wil men
de sociaal-democratie bestr jden, men weigere elke
booge oorlogsbegrooting, want het militairisme
werkt de sociaal-democratie in de hand.
Morgen (Dinsdag) worden de beraadslagingen
over de oorlogsbegrooting voortgezet.
Den muziekliefhebbers, die pas zoo zeer genoten
hebben van een tweetal concerten in onze gemeente,
wacht begin volgend jaar een ander musicaal
genot.
Dan zal onze stadgenoot, de heer A. de Jong,
ons vergasten op eenige bewjzen van zjn talent
als violist en daarbj terzj gestaan worden door
een tweetal gunstig bekende talenten, nl. mej,
Christine Veltman, pensionaire van Z. M. den
koning (zang) en den beer Henri Tibbe, lenprjs
van het conservatoir te Brussel (piano), beiden
te Amsterdam woonachtig.
Mejherbaaldel jk is een zangeres van naam, die
in ons land veelmaal is opgetreden en zeer gunstig
is gerecenseerd, o. a: door den beer Dan. de Lange
in bet N. v. d. D. Dit laatste is insgeljks het
geval met den heer Tibbe, die, nog jong, na het
verlaten van het conservatoir sedert een paar
jaar leeraar is aan het conservatoir te Amsterdam-
Voorloopig is het concert bepaald op Donderdag
3 Januari, en wj bonden ons overtuigd dat bet
aan groote belangstelling daaraan niet zal ont
breken.
Het bestuur der Nederlandsche Heidemaatschappij
beeft, in de onlangs te Arnhem gehouden verga
dering, benoemd tot ambtenaar der M". met den
titel van houtvester, den beer Wilh. Pley. Ober-
förster-Candidat te Hannover, die in 't begin
van bet volgende jaar zjn betrekking zal aan
vaarden en zich daartoe te Wageningen zal ves
tigen.
Het lid van het bestuur, de heer G. Tutein
Nolthenius aldaar, heeft op zich genomen, zich
tjdeljk met de functiën van direct, te belasten.
De secretaris deelde mede, dat op de circulaire
aan de hoofden der gemeenten in Nederland, waarin
verzocht werd in 't belang der maatschappj te
willen optreden, tot dusverre ongeveer.50 ant
woorden ingekomen waren.
Het ledental bedroeg toen bjna 1000, terwjl
een 80tal begunstigers toegetreden zjneen
aanwinst die nog wel niet groot genoemd kan
worden maar waardoor de maatschappj toch in
staat is, het eerste dienstjaar reeds werkzaam op
te treden. Zoo spoedig mogeljk in 't nieuwe
jaar zal de eerste aflevering verschjnen van bet
tjdscbrift, dat, eenvoudig ingericht, aan alle leden
gratis zal worden toegezonden. Verder zullen er
enkele voordrachten over boschcultuur en over de
werking der maatschappij gehouden worden en
vleit het bestuur zich dat de meer dan 1000
gemeenten, waaruit het nog geen antwoord op
zjn circulaire ontving, nog een flink aantal
leden bezorgen zullen; alleen door groote deelname
toch, zal het mogeljk ijn, met kracht te kunnen
optreden.
De officier van administratie 2e klasse I. Lom
baard, uit Oost-Indië in Nederland teruggekeerd,
is op non-activiteit gesteld en de adelborst der
le klasse C. Witsen Elias wordt met den 5en
Januari a. geplaatst aan boord Zr Ms schroef-
stoomschip Atjeh.
De heer L. A. van der Bent, onderwjzer
met acte voor het Fransch aan de o. 1. school B.
te Terneuzen, is als zoodanig te Utrecht benoemd.
De vergadering van onderwjzers in bet arron
dissement Zierikzee, jl. Zaterdag gehouden, werd
bjgewoonddoor den oud-schoolopziener mr Schnejj-
ders van Greifïenswerth en ruim een 20-tal
onderwjzers. De vice-voorzitter, de heer Bast-
mejer, opende haar met een welkom aan enkele
nieuwe leden en eene betuiging van ingenomen
heid met de benoeming van den heer mr D. N.
van Hoytema tot arrondissementsschoolopziener.
Hj deelde mede, dat deze ook de vergadering
zou bezoeken en stelde voor hem het voorzitter
schap der vereeniging aan te bieden, waartoe bj
acclamatie besloten werd. De secretaris, de heer
P. van der Have, bracht het adres van onder
wjzers in het arrond. Roermond ter verkrjging
van pensioen voor onderwjzers-weduwen ter
sprake, wat den heer M. W. van de Garde aan
leiding gaf om vooral de jonge onderwjzers aan
te sporen tot deelname aan het verzekeringsfonds
van het N. O. G.
Beide zaken zullen op eene volgende vergade
ring nog grondiger besproken worden. De heer
Lemson verlangde een adres aan de regeering om
vernietiging te vragen der raadsbesluiten, waar
door onderwjzers, zooals te Smilde, ontslagen
werden.
Na discussie werd besloten, dat de af deelingen
adbesie zoude schenken aan het bekende adres van
het hoofdbestuur van het N. O. G.
In de pauze, die nu volgde, was de beer Hoy
tema ter vergadering gekomen; bj heropening
daarvan werd hj door den vice-voorzitter ver
welkomd en verzekerde hj in eene ernstige, ge-
moedeljke toespraak ingenomen te zjn met de
onderwjzers en hunnen arbeid, en bet voorzitter
schap te willen aanvaarden onder dankbetuiging
voor het in hem gestelde vertrouwen. Hj liet
daaraan een woord van waardeering van zjn
voorganger, den heer mr. J, P. Cau, voorafgaan,
terwjl hj ten Blotte zich in aller hulp en welf
