N\ 274,
131® Jaargang.
1888.
Maandag
19 November.
Het verleden, let Wee ei Se Weit.
Middelburg 17 November,
Verspreide berichten.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco J 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Ad ver ten tien 20 Cent per regel;
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten,enz.: van 1-7regels/l.SOj
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze conrant behooren drie BIJVOEGSELS.
IHIDDELB(JRGS€HE
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dè» Peul. te Zierikzee: A. 0. de Moou en te Tholen: W. A. van Nieuwenhuuzen.
Verder worden door alle postkantoren en Boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen' en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmab, te Rotterdam, en de firma B. van deb
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger
voor België A. Ghosjean Co. te Brussel.
II.
Het was zeker bijzonder naïef van koning
Lodewijk en een bewijs dat hij nog niet diep
doordrongen was van of liefst niet wilde be
grijpen zijne positie tegenover zijn broer, dat
hij voor zijn vertrek uit ons land in 1810
afstand deed van den troon ten behoeve van
zijn zoon, onder regentschap van koningin
Hortense.
Alsof dit strookte met Napoleon's plannen!
Aan de droom en van een onafhankelijk rijk,
waarvan zijn geslacht het hoofd zou zijn, heeft
Lodewijk zeker tot het laatste toe vastgehou
den. Zoo het toch van hem had afgehangen,
dan ware er reeds veel vroeger een krachtig
verzet op touw gezet tegen de Franschendan
zou reeds Amsterdam tot het uiterste verde
digd zijn geweest en de gansche natie te wapen
geroepen. Maar zijne ministers wilden hem in
zulk eene hoogst gewaagde onderneming niet
steunen. En toen hij dan ook zag dat alle
pogingen om het Nederlandsche volk tot nieuw
leven op te wekken, het met de oude krachten
te bezielen, waarmee het eenmaal Spanje weer
stond, vergeefsch waren, toen hij ontdekte dat
die vroegere geestkracht niet meer bestond,
een geestkracht ook [moeilijk door een Napo
leon op te wekken toen nog klampte hij
zich vast aan het wanhopende idee dat toch
eenmaal zijn zoon zou volvoeren, wat hij niet
zou kunnen volbrengen.
IJdele hoop! Gelukkig voor ons werd die
niet verwezenlijkt, want dan zou wellicht niet
later het Fransche juk zijn afgeworpen, omdat
men het dan niet in al zijne strengheid had
leeren gevoelen.
Napoleon koesterde natuurlijk andere plan
nen dan zijn broer!
Nauwelijks was die vertrokken of Lebrun,
de hertog van Plaisance, werd algemeen stede
houder en Amsterdam, na Parijs en Rome,
verklaard tot derde stad van het keizerrijk.
Het werk der verfransching ging vervolgens
spoedig voort.
De verschillende departementen, vroeger in
het leven geroepen, werden met Fransche
namen betiteld en aan hun hoofd prefecten
geplaatst, onder wie weer onderprefecten ston
den, terwijl als hoofden der gemeente maires
werden aangesteld. Wat Duitschland thans
doet met Elsas en Lotharingen, werd door
Napoleon met ons beproefd. Het onderwijs
moest dienstbaar gemaakt worden aan zijn
pogen om de Nederlanders tot Franschen te
maken en onze taal slechts een matrozentaal
te doen worden.
Maar erger was het diep verval, waartoe
onze handel werd gedoemd. Het continen-
taalstelsel werd in al zijne gestrengheid gehand
haafd. Al wat Engelsch fabriekgoed was werd
verbrand. Onze koloniën vielen in handen van
Engeland en alle handel daarop stond stil.
Ongehoord werden door dit alles de prijzen
van koffie en suiker terwijl tegenover de ge
ringe inkomsten, een gevolg van den algemeenen
stilstand op handelsgebied, hooge lasten, vooral
op wijn, zout, bier, tabak, binnenlandsche
scheepvaart enz., stonden, die zwaar drukten.
Op koloniale waren werd 50 °/0 geheven de
tahakshandel werd een staatsmonopolie. De
groote steden vooral gingen onder dit alles
gebukt; overal verminderde de bevolking, in
Amsterdam bij duizenden, en in Den Haag wer
den honderden huizen afgebroken.
Een onzedelijk spionnenstelsel maakte het
leven ondragelijkhet minste woord, dat slechts
gehoord werd en reden tot argwaan gaf, was
aanleiding genoeg om den spreker in handen
der politie te breDgen. Een strenge censuur legde
de vrijheid van schrijven aan strenge banden!
en alles werd in 't werk gesteld om door dwang
ons oogenschijnlijk trouwe onderdanen van den
keizer te doen zijn.
En wat Lodewijk Napoleon nog had tegen
gehouden werd nu volvoerd. De publieke
schuld werd voor een derde slechts erkend,
een gevoelige slag natuurlijk voor de bezitters
van Nederlandsche fondsen; al hadden die dan
ook in de laatste jaren geen rente ontvangen, de
bezittingen, die hun thans voor twee derden
werden ontnomen, waren toch gebleven.
En dan die gehate conscriptie, die in 1811
werd ingevoerd, en jaarlijks de helft van
de mannelijke bevolking van twintig jarigen
leeftijd vorderde om Napoleon's legers aan
te vullen. De bepaling dat zij, die bij
lotiüg tot den dienst werden aangewezen,
slechts vijf jaar onder de wapenen behoefden
te blijven, was niet meer dan een wassen neus
Napoleon had te veel soldaten noodig om zich
aan zulke bepalingen te storen.
Op alle slagvelden, waar hij met zijn leger
streed, stonden Nederlanders in de voorste
gelederen en dat dit getal niet gering was
blijkt wel uit het feit, dat alleen aan den tocht
naar Rusland in 1812 ongeveer 15000 der
onzen deelnamen.
En nog was dit niet voldoende. In het jaar
1813, toen de donkere wolken van den tegen
spoed zich boven zijn hoofd samenpakten, was
versterking der gelederen meer dan noodig,
en zij, die eerst een volgend jaar in de termen
der conscriptie vielen, werden reeds toen ge
dwongen op te komen.
De aanzienlijkste jongelui moesten, en het
werd hun als gunst toegerekend, als eerewacht
te paard den keizer terzijstaanen zij boden
daardoor een geschikte gelegenheid aan om
bij verzet spoedig een aantal gijzelaars in
handen te hebben.
Zoo drukte loodzwaar de hand van den
ijzeren man op ons land.
Of er dan niets goeds gebeurde in die dagen
Het zou onbillijk zijn die vraag ontkennend
te beantwoorden. Wij werden in 't bezit ge
steld van een stelsel van algemeene wetgeving,
een rechterlijke en staatkundige organisatie
die nog tijdenlang haar uitstekenden invloed
deden geldenjaren nog is het Fransche
strafwetboek in ons land van kracht geweest,
terwijl dit eerst in 1886 plaats heeft gemaakt
voor een nieuw Nederlandsch wetboek.
Maar die enkele voordeelen wegen niet op
tegen den onhoudbaren druk, waaraan wij
blootstondentegen de onaangename gedachte
en het pijnlijke gevoel gebukt te gaan onder
de hand van een despoot, die het toelegde op
de vernietiging van ons volksbestaan.
Dat er dan ook steeds, zij het eerst in stilte
later iets luider, overlegd werd of verlossing
ook mogelijk was wie zal het verwonderen
En de nederlagen der Franschen deden de
hoop op eene hetere toekomst herleven.
Het verhaal luidt dat Zondag 20 Juni
1813 de predikant van Scheveningen door vier
hem onbekende heeren, wier namen trouwens
nooit hekend zijn geworden, uitgenoodigd werd
's namiddags Psalm 126 te doen zingen, een
lied dat spreekt van eene naderende verlossing.
Toen daaraan voldaan was, vond men 's mid
dags in het armenzakje 100 gouden ducaten
met dit versje:
>Treed toe, mijn waarde Vorst,
uw tijd begint te naderen 1
Treed tot het erfdeel toe
van uw Doorlucbte Vaderen.
Verblijd u, Neêrlands Volk,
bet licht begint te dagen,
In dezen zomer nog
zal men Oranje dragen."
Zoo werd reeds in stilte alles voorbereid in
het vooruitzicht op betere dagen - levendig
geworden vooral na den mislukten tocht naar
Rusland.
Het Geïllustreerd Volksblad voor Nederland
maakt daarvan in zijn keurig feestnommer melding.
Ü'frfvijl aan de eene zijde de hoogleeraar
Johan Melchior Kemper, te Leiden, en Anton
Reinhardt Falck in stilte de handen aan het
werk sloegen, waren in Den Haag Gijsbert
Karei van Hogendorp, Van der Duyn van
Maasdam en graaf Van Limburg Stirum met
nog drie andere mannen druk in de weer om
een nieuwe orde van zaken voor te bereiden.
Hun hoofddoel was het huis van Oranje in
eere te herstellen doch beperkt in zijn macht;
en de oude partijschappen te doen plaats ma
ken voor eendracht en samenwerking, nu men
zulke hittere ervaringen had opgedaan.
En met dit doel schreden zij voorwaarts,
toen de berichten kwamen van Napoleon's
neerlaag bij Leipzig. De Haagsche bondge-
nooten spraken meerderen over hun plannen,
zoodat zij ten slotte op eene medewerking van
vier honderd personen konden rekenen.
Maar ook in Amsterdam zat men niet stil.
Toen de geallieerde legers tegen Frankrijk
oprukten en een RussischPruisische armee
naar ons land op weg was, verlieten uit Am
sterdam de Fransche troepen en ambtenaren
de stad en geraakte den 15en November de
bevolking in beweging. Falck was daar de
leidsman.
Twee dagen te voren had men in Rotterdam
oranje lint uitgestald maar op bevel van de
politie weer verwijderd.
Dit alles werkte aanstekelijk op de
Haagsche heeren, die niet langer wilden aar
zelen en den 17 November verschenen graaf
Van Limburg Stirum en de heide zonen van
Van Hogendorp in de residentie met oranje
op de borst. Op denzelfden dag aan
vaardde eerstgenoemde, in naam van den prins
van Oranje, de betrekking van gouverneur van
Den Haag. Den 18™ werd een vergadering
gehouden van oud-regenten uit de jaren 1794 en
1795, maar die, evenmin als een tweede bij
eenkomst, een paar dagen later gehouden, tot
eenig resultaat leidde.
Toen besloten den 20sten November Van
Hogendorp en Van der Duyn van Maasdam
het bewind in handen te nemen tot de komst
van den prins van Oranje.
In 't eerst ondervonden zij niet die mede
werking welke zij verdienden. Er was nog te
veel aarzeling, nog te veel vrees. Men wist
niet wat te doen men durfde zich niet open
lijk verklaren tegen den keizer of voor den
prins. Amsterdam vooral volhardde nog eenigen
tijd bij zijne onzijdige houdingen eerst den
24en trok die stad openlijk partij voor den
prins. Achtereenvolgens traden nu Rotterdam,
Haarlem en andere steden toe.
De prins van Oranje, zoon van Willem V,
voldeed aan de tot hem gerichte roepstem en
zette den 30en November den voet op Neder-
land's bodem. En bij zijn komst daagde nieuw
leven en nieuwe hoop.
Van dat oogenblik ja waren alle bezwaren
wel niet overwonnen maar was er toch alle
reden om de toekomst met meer vertrouwen
te gemoet te gaan.
Ziedaar in 't kort de feiten gemeld, die de
gewichtige gebeurtenis voorafgingen, welke
wij dezer dagen herdenken, hier kalm, ginds
in vroolljke opgewondenheid.
Die dorre opsomming zal geen geestdrift
wekken maar het was, dunkt ons, toch niet
zonder nut, nog eens te herinneren aan al het
gebeurde, om daarna tevens een blik te werpen
op het heden, in verband met de toekomst.
Ter herinnering aan Neerlands onafhankelijk-
heidsjubilé wapperde beden van de openbare en
vele particuliere gebouwen de driekleur en werd
tusscben twaalf en éen uur het carillon van den
Abdijtoren bespeeld.
Ook de militairen herdachten heden het gewich
tige feit. In den morgen werd door de officieren
aan de minderen de beteekenis van dezen dag
medegedeeld, terwijl eenige onderofficieren, korpo
raals en soldaten zich de moeite getroost hadden de
cantinezaal te versieren oranje, groen en bloemen
waren met kwistige hand opgehangen.
Uit het eantinefonds werden de militairen ont
haald op boter, kaas en een extra maaltijd.
Toen de majoor garnizoens-kommandant door de
commissie der cantine uitgenoodigd werd de ver
siering te komen zien, beval hij dat de officieren
en minderen zich in de cantine moesten verza
melen en hield hij, toen dit geschied was,§ongeveer
de volgende toespraak
»Ja, soldaten, we vieren van daag een feest
Het is 75 jaren geleden dat ons vaderland werd
vrijgemaakt van vreemde overheerscbing en koning
Willem I in ons land terugkwam.
Wanneer we de geschiedenis vóór en na dien
tijd nagaan, dan zien wij dat wij nooit anders
hebben gewild dan een vrjj volk te zijn onder
Oranje.
Tachtig jaren hebben onze voorvaderen voor
vrijheid van godsdienst gestreden en hebben dat
vrije Nederland aan ons nagelaten".
De majoor zeide verder dat wij daaromtrent
eene dure verplichting hadden te vervullen, om
steeds bereid te zijn dat kleinood onbesmet aan
onze kinderen na te laten.
Na hen vervolgens op hnnne plichten daartoe
in tijd van vrede en oorlog te hebben gewezen,
drukte de majoor den wensch uit, dat de soldaten
op gepaste wijze feest zouden vieren.
Wij verzuimden gisteren onwillekeurig melding
te maken van het goed gedachte en keurig uit
gevoerde bewjjs van toegang voor de soiree der
vereenigde sociëteiten der schutterjj en infanterie.
De heer A. W. den Doop, die reeds zoo dikwijls
bewijs gaf van een vaardige hand en goeden smaak,
lithografeerde haar.
De soirée, door de gymnastiek-vereeniging
Hercules Vrijdagavond in de concertzaal V. O. V.
te Goes gegeven, werd zeer druk bezocht.
Het programma liep weder uitstekend van
stapel en het publiek amuseerde zich kostelijk.
De zaal was even als Woensdag avond fraai
versierd. De heer Z. D. v/d Bilt La Motthe
hield bij bet einde eene toepasselijke rede. Met
een geanimeerd bal, dat tot laat voortduurde
werd de feestelijkheid besloten.
In dezelfde gemeente waaiden beden van de
publieke en van bijkans alle particuliere gebou
wen de nationale kleuren. Vroeg in den morgen
reeds voor schooltijd liep de schooljeugd de stra
ten door onder bet zingen der volksliederen, en
opende zoodoende den feestdag.
Tusscben 1112 uren werd door den heer J.
Kooiman, muziek-directeur en organist, een orgel
concert in de Ned. herv. kerk gegeven. Een
talrjjk publiek was tegenwoordig en genoot van
de uitstekende voordracht van het met zorg ge
kozen programma.
De parade der schutterij werd door prachtig
weder begunstigd.
Ook te Zierikzee is deze gedenkdag fees
telijk herdacht. Van alle openbare en zesr
vele particuliere gebouwen wapperde da Neder
landsche driekleur. Des morgens te 8 uren werd
het carillon bespeeld. Des middags te 12 uren
werd er eene inspectie over de schutterij gehouden,
die daarna met het muziekkorps, dat de vader-
landsche liederen deed kooren; eene wandeling
door de stad deed.
Van avond wordt in de sociëteit Ons Genoegen
(van den heer Langelaan) door het harmonie-ge
zelschap Kunst en Eer een concert gegeven, vooraf
gegaan door een feestrede van den heer J. Th.
Oosterman en gevolgd door een bal, alwaar de
leden vrijen toegang hebben en de niet leden en
dames tegen entrée.
De le luitenant Hartman van het 4e bataljon
3e regiment infanterie te Vlissingen, is, ter ver-
vanging van den nieuw benoemden le luitenant
Bjjleveld, belast met de functie van officier van
wapening bjj dat bataljon.
Met de mailboot Prinses Elisabeth kwam
hedenochtend te Vlissingen aan Z. K. H. prins
Christi aan van Sleeswijk-Holstein. Met den tg
7.16 u vertrekkenden sneltrein voor Duitschland
zette de prins zijne reis naar Wiesbaden voort.
Met hetzelfde stoomschip keerde ook professor
Donders weer in het vaderland terug.
Naar men ons meldt zal de bediening der
buffetten en de verzorging der equipage van de
stoombooten der kon. Maatschappij Zeeland opge
dragen worden aan den heer J. G. Meijer, restau
rateur van de diergaarde te Rotterdam. Tot hiertoe
was dit toevertrouwd aan den heer A. Howe te
Sheerness, wiens contract was opgezegd.
Tot veldwachter te 's Gravenpolder is be
noemd A. de Kraker, thans bewaarder in het huis
van arrest te Goes.
Uit Stavenisse sckrjjft men ons
Den leden van de vereeniging Tot nut en genoegen
