MIDDELBURGSCHECOURANT
FEUILLETON.
De heks van Haarlem.
BIJVOEGSEL
Middelburg 10 November.
TAN DB
VAN
Maandag 12 November 1888. N°. 268.
Geneeskundige raad van Zeeland.
Najaarsvergadering van Vrijdagavond.
Voorzitter de waarnemend-geneeskundige in
specteur dr Carsten.
De voorzitter opent de vergadering, beet de
leden welkom en stelt aan de orde het arres
teeren der notulen. Zonder bedenking worden
die goedgekeurd.
Naar aanleiding van die notulen is een brief
gericht aan bet gemeentebestuur van Noardgouwe
met verzoek meerder toezicht te houden op het
slachten van vee. Het gemeentebestuur ant
woordde op dat schrijven dat het geene andere
maatregelen noodig achtte dan aldaar genomen
zijn.
Ook is een schrijven gericht aan het gemeente
bestuur van Middelburg met betrekking tot de
aanschaffing van een vervoermiddel (raderbran
card) voor lijders aan besmettelijke ziekten.
Een voorstel daartoe is aan den gemeenteraad
gedaan, doch de gemeenteraad beeft gemeend
geen gevolg te moeten geven aan dezen wenk
van den geneeskundigen raad.
De heer De Man deelt, naar aanleiding hiervan,
mede dat bij bet plaatselijk comité van bet
Roode kruis te Middelburg het voornemen bestaat
den leden van dat comité voor te stellen der
gemeente een raderbrancard voor het vervoer van
lijders aan besmettelijke ziekten cadeau te maken.
Z. i. zal zoodanig voorstel waarschijnlijk in
goede aarde vallen.
De voorzitter dankt den heer De Man voor deze
mededeeling en spreekt de hoop uit dat de zaak
op deze wijze een goed einde vinde.
Wat betreft de in de vorige vergadering be
sproken wenschelijkheid om ook Group op te nemen
onder besmettelijke ziekten heeft de voorzitter
het voorstel van den raad nog nader onder
steund bij de regeering. Een besluit is echter
ter dezer zake nog niet genomen.
Met betrekking tot den ontsmettingsoven, waar
over ook in de laatste bijeenkomst gesproken
werd, is door het gemeentebestuur van Middelburg
eene subsidie toegestaan zoodat deze spoedig in
werking zal komen. Ook in dit opzicht is alzoo
verbetering te wachten. Verder worden eenige
mededeelingen gedaan omtrent de waterveront
reiniging door suikerfabrieken te Sas van Gent enz.
Daarna komen ter tafel de handelingen van
het geneeskundig staatstoezicht over het tijdvak
van 1 Mei tot 15 October.
Wij ontleenen daaraan, met betrekking tot de
ziekten welke de volksgezondheid bedreigen, het
volgende
Scarlatina bleef nog in bet vierde district
voortwoekeren. Nadat de epidemie te Biervliet
op bet einde van Mei bad opgehouden, werden
nog vele gevallen waargenomen te Schoondijke
en IJzendijke en een enkel geval te Hoofdplaat
en Sluis.
Ook te Middelburg en Serooskerke kwam res
pectievelijk 1 geval van roodvonk voor.
Slechts enkele gevallen met doodelijken afloop
werden waargenomen in de provincie.
Mazelen kwamen algemeen verspreid voor in
het 5e district. Vooral werden de gemeenten
Boschkapelle, Hontenisse, Ossenisse, Sas van Gent,
Stoppeldijk en Zuiddorpe aangetast. Te Sas van
Gent stierven 4, te Boschkapelle 5 en te Osse
nisse 1 aan die ziekte. Te Hontenisse werden
mazelen epidemisch verklaard. Te Zierikzee
werd de ziekte aangebracht uit Antwerpen. Te
Vit het Duitsch.
van Paul v. Sehöntan.
Mevrouw Von Röhling had een zeer goed
hart doch hield niet van overgroote teederheid
en toen dus het dienstmeisje binnen kwam om de
leêge kopjes weg te nemen, liet zij dadelijk de
hand van Stephanie los, legde twee vingers op
het schaaltje met koekjes, om te toonen dat dat
moest blijven staan en daarmede was het
liefdebetoon teTens afgebroken.
Stephanie leunde weer achterover en speelde
met de franjes van haar stoel, totdat het meisje
de kamer verlaten had; toen begon zij
»Over de materieele zijde van mijn verblijf
in uw huis zijt gij het immers met Bodo eens
geworden, tante?"
»0, laat dat rusten, kind", antwoordde
mevrouw v. Röhling.
«Heel goed, als gij het verlangtik heb in
de laatste maanden zooveel van dien aard, zoo
veel zakelijks en ter zake afdoende moeten aan-
hooren, dat ik een deel mijner fijngevoeligheid
verloren heb. Gij verleent mij dus voorloopig
een onderkomen en wat er verder van mij worden
zal, daar ben ik zelf benieuwd naar. Xk geef
Wolfaartsdijk kwamen 3 gevallen in ëen gezin
voor.
Diphteritis. Kwaadaardige keelziekte werd
wederom veelvuldig waargenomen op Walcheren
en in Zeeuwscb-Vlaanderen, vooral de gemeente
Middelburg waar 7, en Terneuzen waar 9 per
sonen bezweken,- hadden veel te lijden. Te Big.
gekerke kwam de ziekte in meerdere gezinnen
voor, doch verkreeg geen epidemisch e uitbreiding;
3 personen zijn daar aan de keelziekte gestorven-
De school werd op advies van den inspecteur
ontsmet en schoon gemaakt en een vuile sloot
bij den ingang van het dorp in beteren toestand
gebracht. Te St. Jansteen, IJzendijke, IJerseke en
Biervliet kwam respectievelijk 1 sterfgeval voor.
De keelziekte te Middelburg vereischt eene
nadere beschouwing. Tegelijkertijd werden daar
gevallen van croup waargenomen, welke blijk
baar in nauw verband met diphteritis stond,
met deze veel overeenkomst in verschijnselen
vertoonde, soms in keelziekte overging en omge
keerd, en waarschijnlijk aan denzelfden invloed
het ontstaan te danken had.
Sedert meer dan een jaar worden deze ziekten
te Middelburg meer of minder verspreid waar
genomen. Van September 1887 tot October van
dit jaar zijn 60 sterfgevallen aan croup en diph
teritis voorgekomen. In December a. p., toen 14
lijders stierven, bereikte de ziekte het hoogste
standpunt, om tegen den zomer weder af te ne
men. In September jl. vertoonde zich weder
eene verheffing.
Deze ziekten werden het meest waargenomen
in het noordelijk en zuid-westelijk gedeelte dei-
stad, vooral in de wijken Q, K en N E, en kwa
men dus meer voor in de peripherie dan in het
centrum en meer onder de mingegoeden dan
onder de gegoede klasse der bevolking, ofschoon
dit laatste feit niet sterk is uitgedrukt.
De meeste lijders werden op den leeftijd van
24 jaren aangetast. Viermalen kwamen 2 sterf
gevallen in een huis voor.
De oorzaak van de verspreiding dezer ziekte
werd tot dusverre niet opgespoord. Het onder
zoek daaromtrent wordt echter nog voortgezet.
De omstandigheid, dat de ziekte bleef voort
woekeren, in weerwil van de ontsmettings-maat-
regelen, van gemeentewege toegepast, doet den
ken aan eene algemeene oorzaak, hoogst waar
schijnlijk gelegen in minder gunstige hygiënische
verhoudingen.
Het behoeft daarom wel geen betoog, dat alle
middelen moeten worden aangewend, om in dien
toestand verbetering te brengen. Zorg voor ver
wijdering van al het vuil uit de woningen en de
omgeving, en eene spoedige daarstelling van de
drinkwaterleiding kunnen daartoe ongetwijfeld
veel bijdragen.
Fébris typhoïdea werd waargenomen te Borssele,
Boschkapelle Clinge Dreischor Middelburg,
Nieuwerkerk en Scherpenisse, doch verkreeg ner
gens epidemische uitbreiding.
Wat betreft het plaatselijk onderzoek en han
delingen ter bevordering der volksgezondheid
wordt het volgende gemeld
Bezocht zijn de gemeenten Vlissingen, Scherpe
nisse, St. Annaland, Kruiningen, Kattendijke,
Wemeldinge en Zierikzee.
a Afvoer van vuil. Kruiningen.
Op den onhoudbaren toestand van een varkens
hok, te Hansweert, werd de aandacht van het
gemeentebestuur te Kruiningen gevestigd.
Dit hok, waaruit de mest in langen tijd niet
werd verwijderd, was gelegen op slechts 1 meter
afstands van de woning eens btmrmans, die met
andere buren van den ondragelijken stank veel
hinder ondervond.
Volgens bericht van het gemeentebestuur is
het varkenshok van daar verwijderd.
Middelburg. Onder toezending van een
afdruk van het rapport der commissie van fabri
cage, in zake den afvoer van vuil uit de terrei
nen tusschen Heerengracht, Seisplein, Achter
gracht en Noordpoortstraat, verzochten burg. en
weth. te worden ingelicht omtrent de vraagof
het, bij den tegenwoordigen stand der wetenschap
op hygiënisch gebied, al of niet verantwoord
zoude zijn, voor de genoemde terreinen de fae-
mij geheel aan het toeval, aan het noodlot over.
Ik vind het heel gezellig bij u, tante vooral
de slaapkamer bevalt mij en ik zal er mij na
den eersten nacht thuis voelen, alleen verzoek
ik uw toestemming om in het kleine salon, dat
gij mij wilt afstaan, eenige verandering te
maken ja, schrik niet, tantetje, ik wil er
zelfs een schildersezel plaatsen, want, al moogt
gij het eigenlijk niet weten, ik hen een groote
schilderes, de lievelingsleerling van onzen hof
schilder en hij heeft mij eens met een bemoedi
gend knikje gezegd »gravin, als gij wildet.
WelnuIk wil. Een Rosa Bonheur zal ik
bezwaarlijk worden, maar wellicht iets redelijkg
onder de duizenden kladschilders, die liefhebberij
met talent verwarren." En met een zucht en een
weemoedig humoristische uitdrukking voegde zij
erbij»Men moet als arme freule toch iets doen
niet waar Maar om u te doen bekomen van
den schrik, tantetje, want ik heb heel goed ge
merkt dat gij bjj mijn bekentenis dacht»nu
schildert dat arme kind ook nog 1" ja, ja ik
versta de kunst van gedachten lezen om mij
eenigszins te rechtvaardigen, wil ik u terstond
laten zien op welken trap ik in de kunst sta.
Dit is immers de weg naar mijn kamer
Mevrouw v. Röhling begreep niet wat Stephanie,
die snel opgestaan was en naar een der deuren
toeging, in haar schild voerde en riep haar tbe
>Ik zal de meid roepen, schel als 't u blieft twee
maal daar in den hoek, dan zal Anna met u mede
gaan."
cale stoffen met het spoelwater in"doorzijgende
beerputten op te vangen.
Deze vraag werd ontkennend beantwoord, met
verwijzing naar de zienswijze van den inspecteur,
medegedeeld in de vorige vergadering.
Dientengevolge werd door den gemeenteraad
besloten om geen doorzijgende putten aan te
leggenhet onderhanden zijnde aarden-buizen
riool te voltooien en uitsluitend te bestemmen
tot loozing van hemel- en spoelwater naar de vest.
Alvorens dit water in de vest loost zal het door
middel van een bezinkingsbak en grondfilter
zooveel mogelijk van de vaste stoffen worden ont
daan. Ten aanzien van de uitloozing van het
riool uit het gasthuis op de Heerengracht, zal
het bestuur der godshuizen worden uitgenoodigd
hieraan een eind te maken.
Aansluiting van riolen, afkomstig van perceelen,
waar geen tonnenstelsel is ingeyoerd, op het in
aanleg zijnde Engelsch aarden-buizen riool, mag
niet geschieden. Evenmin zal daarin de gier,
afkomstig van eene stalhouderij, wordenopgenomen
Door een en ander zal eene groote verbetering,
in het belang der volksgezondheid worden tot
stand gebracht.
b. Begraafplaatsen. Door Ged. staten
werd advies gevraagd omtrent het bouwen van
een bierbrouwerij en landbouwschuur in de nabij
heid der begraafplaats te St Jansteen. Daartegen
bestond geen bezwaar, indien de schuur nimmer
tot woning wordt ingericht.
Op denzelfden grond en voorwaarde werd
gunstig geadviseerd op een verzoek van een
landbouwer te Scherpenisse, om een schuurtje bin
nen den bij de wet bedoelden afstand van 50 M.
van de algemeene begraafplaats te bouwen.
c. Voedsel en dranken. Naar aanleiding
van het destijds voorkomen van trichinosis te
Goes, heeft de gemeenteraad eene verordening
vastgesteld, waarbij is verboden slachtvee (ook
varkens) te dooden en voor gebruik als voedings
middel te bestemmen, vóór het is gekeurd. Het
slachtvee mag niet worden afgehakt vóór eene
nieuwe keuring heeft plaats gehad. Bij deze
nieuwe keuring moeten de borst en buikingewanden
van het te keuren beest aanwezig zijn.
Bij varkens heeft de nieuwe keuring niet plaats,
vóór dat den keurmeester de schriftelijke ver
klaring van een deskundige wordt vertoond, dat
het onderzochte vleesch vrij is bevonden van
trichinen en blaaswormen.
Door dezen nuttigen maatregel zal eene ramp,
als de gemeente Goes tweemaal in een jaar heeft
getroffen, kunnen worden voorkomen.
De algemeene indruk, bij de winkelvisitatie ver
kregen, was dat in den eersten ring over 't alge
meen de toestand der apotheken en van den
voorraad van geneesmiddelen bij de geneeskun
digen bevredigend was.
De 20 apotheken werden alle voldoende bevon
den, zoomede de voorraad der geneesmiddelen bij
17 geneeskundigen.
Bij een geneeskundige moest eene hervisitatie
plaats hebben, welke een bevredigende uitkomst
opleverde.
In den tweeden ring maakte de toestand dei-
geneesmiddelen enz. bij 19 geneeskundigen, 5
apothekers en 1 droogist, in dezen ringeen
gunstigen indruk, zoowel wat de netheid, deugde
lijkheid als hoeveelheid der geneesmiddelen betreft.
In den derden ring waren de 3 apotheken in
dezen ring in voldoenden staat, zoomede de voor
raad van geneesmiddelen bij 17 geneeskundigen.
Het proces-verbaal, tegen een geneeskundige te
Sas van Gent opgemaakt, is in handen van het
openhaar ministerie gesteld.
Met betrekking tot deze handelingen deelt de
voorzitter nog mede dat hij de hoop koestert dat
spoedig gevolg worde gegeven aan het besluit
van den gemeenteraad te Middelburg, om op de
Heerengracht voor alle woningen het tonnenstel
sel in te voeren.
Naar aanleiding hiervan vraagt de heer De
Man het gevoelen van den voorzitter omtrent
de beste wijze van afvoeren van faecaliën voor
het Gasthuis of hij het tonnenstelsel de voorkeur
geeft of gemetselde beerputten verkieselijk acht.
De voorzitter antwoordt het tonnenstelsel te
»Dank u tante, ik zal het wel alleen vin
den en weg was zij. Na een paar minuten
kwam zij terug met een portefeuille, en legde
die op het tafelkleed, dat de zindelijke huisvrouw
intusschen met een beschilderde kruimel-schuier
afgeschuierd had. De portefeuille, welke Stephanie
staande opende, nadat zij de hanglamp omhoog
geduwd had, bevatte een menigte schetsen in
olieverf, op doek, karton en papier. Zij legde de
welwillende beoordeelaarster het eene blad na het
andere voor en voegde er af en toe een verklarend
woord bij.
»Dat is onze oude tuinman."
»Mooizei mevrouw Yon Röhring.
»Zoo niet, tante, andersom en dat is een
schoolkinden hier is Bodo nog eens
Bodo van achteren dit is de oude tuin
man als hij appelen plukt hij is van
'tjaar gestorven, de arme drommel weer Bodo
in zijn hangmat hier een geflatteerd portret
van mij zelve, dat ik uit ergernis gemaakt heb,
omdat niemand meer voor mij wilde poseeren.
U zal ik dezer dagen uitschilderen, tante, als gij
het goed vindt. Dat zijn schetsen van Rochlitz-
hausen de kleine broeikas de vijver, dien
herinnert gij u nog wel hier in de boot zit
mijn broeder weer dit is de kerk dit de
kippenloop, hier het logement met de kegelbaan
een stuk van den tuin aan den weg
- »En wie is dat, die hier in dat priëel slaapt
vroeg tante.
»Bodo natuurlijk," antwoordde Stephanie-
prefereeren en voegt er bij dat hij zich zeer ver
heugen zou, indien dat in het Gasthuis kon
worden ingevoerd.
Wijzende op hetgeen in de handelingen is me
degedeeld omtrent de trichinose te Goes, merkt
de voorzitter op, dat waar hij in de handelingen
zeide dat door den daar ingevoerden nuttigen
maatregel eene ramp, als Goes tweemaal in één
jaar trof, zal kunnen worden voorkomen, thans
gebleken is dat eene dergelijke ramp is voor
komen. Te Goes toch heeft zich een geval van
trichinose hij een varken voorgedaan en, dank zij
de keuring bij verordening voorgeschreven en de
opname bij koninkl. besluit van trichinen, ziekte
onder de besmettelijke ziekten van het vee enz.,
zjjn nadeelige gevolgen niet alleen voorkomen,
maar kunnen tevens afdoende maatregelen tegen
de verspreiding dezer noodlottige ziekte worden
genomen.
Dit onderwerp ge eft den heer Couvée aanleiding-
tot de vraag of de eigenaar van het varken schade
loos gesteld is, wat de voorzitter ontkennend be
antwoordt, wat het trichineus bevonden varken
betreft. Het nog op die stal aanwezige varken
wordt echter onteigend en, evenals de mest, onscha
delijk gemaakt. De heer Couvée vindt daarin
aanleiding om te wijzen op het gevaar dat voor
omliggende gemeenten bestaat, doordien men,
vreezende voor de afeeuring van een stuk vee,
dat dier huiten de gemeente, op plaatsen waar
niet gekeurd wordt, verkoopt.
De voorzitter wijst, in verband hiermede, op de
wenschelijkheid om overal te handelen als te Goes
gedaan wordt, dan wordt het bezwaar ondervangen.
Hierna worden de verslagen der commissiën voor
de winkel visitatie uitgebracht.
Een eigenaardigen indruk maakt het verslag
wat betreft den derden ring, het voormalig Staats-
Vlaanderen, waar tal van, in handen van leeken
gevaarlijke, geneesmiddelen door kruideniers en
andere onkundigen worden verkocht, en enkele
apotheekhoudende geneeskundigen uit de Belgi
sche grensgemeenten zeer slechte medicamenten
in voorraad hadden. Maatregelen zijn genomen
om hierin verbetering te brengen.
Vervolgens wordt overgegaan tot benoeming
van verschillende commissiën, le voor het archief,
daartoe worden benoemd de heeren De Man,
Bolle en De Ligny, 2o voor het nazien der notulen,
hiervoor worden aangewezen de heeren Keijzer
en De Ligny en 3o eene commissie tot het geven
van advies, hierin worden benoemd de heeren
De Man, Snouck Hurgronje en Couvée.
Als correspondeerende leden worden herbenoemd
de heeren Was, Bertel en Gerth van Wijk.
Hierna komen de voorstellen en onderwerpen
ter bespreking aan de orde, en wel in de eerste
plaats een schrijven van den minister van bin-
nenlandsche zaken van den volgenden inhoud:
»Ik heb de eer u te verzoeken in de eerstvol
gende vergadering van den geneeskundigen raad
uwer inspectie het gebruik van saccharine tot
een punt van overweging te maken, en wel in
dien zin, dat de overwegingen in de geneeskun
dige raden de grondslag kunnen zijn voor dë
bespreking van de vraag in de inspecteurs-
vergadering, of het gebruik van de saccharine
hier te lande maatregelen in het belang der
volksgezondheid noodig maakt."
De heer Goemans toont in het breede, op gezag
van onderscheidene erkende buitenlandsche specia
liteiten aan dat het aebruik van saccharine geene
nadeelige gevolgen na zich sleept.
De heer De Man deelt uit zijne praktijk een
geval mede dat hetzelfde gevolg opleverde, terwijl
ook de heer Van Berlekom hetzelfde resultaat
verkregen heeft.
De heer Couvée doet eveneens eenige mede
deelingen omtrent het gebruik van saccharine en
vermoedt dat, wat hij met een bewijs staaft, dit
artikel spoedig in de industrie zal worden aan
gewend. Nadeelige gevolgen van het gebruik
zijn hem niet bekend.
Na discussie werd goedgevonden den minister
te antwoorden dat de geneeskundige raad geen
termen vindt om in het belang der volksgezond
heid hier te lande maatregelen te nemen tegen
het gebruik van saccharine.
»Bodo komt op de meeste schetsen voor, hij was
altijd thuis en had toch niets te doen. Dat zijn
landschapjes, die u minder zullen interesseeren
boomen, water een molen, lucht en wol
ken, zelfs een stuk van de pier te Swinemunde,
als een herinnering aan ons verblijf aldaar
heilige Achenbach, vergeef mij maar het was
goed gemeend. Ja, als men alles kon wat men
wil, maar op eens ontschiet iemand de kracht en,
men zinkt in de diepte zoo, nu heb ik n ge
noeg geplaagd nu behoeft gij niets meer te
bekijken laat maar, ik zal het zelf wel op
ruimen."
Mevrouw Von Röhling trok de lamp weer naar
omlaag, het scheen alsof zij verlangde dat de
orde weer hersteld zou zijn en was ook niet op
haar gemak voordat de schetsen weer in de por
tefeuille waren en deze in een hoek stond, zoo
dat het er weer even netjes om haar heen uit
zag als zij gewoon was. Toen eerst kon zij kaar
oordeel uitspreken over hetgeen zij gezien had.
Het klonk gunstig, doch niet overdreven mwe
stukjes zijn zeer lief, althans voor zoover als ik
er over oordeelen kan."
Stephanie glimlachte en zei
»Dan ben ik tevreden, het is een treurige
kunst, die alleen bestaat voor ingewijden, vindt
gij ook niet?"
Mevrouw Von Röhling liet de gelegenheid tot
een gesprek over de waarde der vakcritiek
voorbijgaan en keek achter zich op een ouder-
wetsche albasten pendule, die onder een glazen
