1888.
N\ 266.
131® Jaargang.
Yrij da
S
9 November,
Middelburg 8 November.
Onderwijs,
Verspreide berichten.
Advert e i^üjn 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, B^ptfërichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50;
idaere^gel meer ƒ0.20.
Groote letters \wor den berekend naar plaatsruimte.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
MIDDELBIIRGSCHË GOl ltAM.
O*
Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdag-h Zoon, te Goes; A. A. V. Bolland, te Kruiningen: P. van dee Peijl. te Zierikzee: A. O. de Mooij en te Tholen: WA. van Nieuwenhuijzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmae te Rotterdam, en de firma B. van de*
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger;
voor België A. Geosjean Co. te Brussel.
Onze beschouwing over de voorloopige verslagen
heeft nog van andere dan anti-revolutionnaire
zijde de aandacht getrokken en tot eene opmer
king stof gegeven.
Het katholiek blad Het Centrum vindt in onze
redevoering over de bezuinigingen aanleiding tot
deze opmerking
«Uit dit alles blijkt dus, dat, ook volgens libe
ralen, nog veel te bezuinigen is op de schromelijk
hooge uitgaven van het «neutraal"" onderwijs
en wel «zonder schade.""
«De bekentenis is kostelijk.
»Maar vragen wij, waarom hebben dan de libe
ralen, toen zij in de meerderheid waren, nimmer
een poging aangewend, om de hier aangeprezen
bezuinigingen, die toch zonder schade voor het
onderwijs konden geschieden, te verwezenlijken
Waarom bleven zij nutteloos handen vol geld
wegwerpen in den onderwijsput en wilde men
zelfs niet van ernstige bezuinigingen hooren ge
wagen Heeft dan eerst het optreden eener
christelijke regeering hun de oogen voor die be
zuinigingen geopend
>Deze vragen zijn wel een antwoord en verkla
ring waard
Deze vragerij kunnen wij op onze beurt koste
lijk noemen. De vrager is of niet op de hoogte
van den toestand, öf, wat wij eerder gelqoven,
houdt zich op dit punt onnoozel.
Weet hij dan niet dat herhaaldelijk van libe
rale zijde op bezuiniging is aangedrongen Zoo
herinneren wij ons nog zeer goed dat o. a. wijlen
onze afgevaardigde ter Eerste kamer, mr C. J.
Pické, een groot voorstander en een warm vriend
van ons openbaar onderwijs, dikwijls zijn stem
verhief tegen al te weelderigen schoolbouw en
zelfs eens zijn medeleden uitnoodigde om in zijne
woonplaats te komen zien naar de overdrijving,
die er had plaats gehad bij den bouw van een
rijksinrichting.
Wat was echter de kwestie?
De liberalen hadden in de laatste jaren geen
macht tot regeeren, en bovendien werd in dien
tijd alles beheerscht door de grondwetsherziening.
Wanneer er bovendien nog kwestie was van een
bezuinigingsmaatregel, heette het altijd dat der
gelijke lapmiddelen niet konden baten maar een
herziening van de onderwijswet vereischt werd
als eerste en eenige middel tot oplossing van de
groote kwestie.
En hoe het met die pogingen tot herziening
is gegaan en aan wie de schuld ligt der mis
lukking daarvan, dit kan de bekende redacteur
van het Centrum het best weten, of anders zou
hij het den heer De Savornin Lohman wel eens
kunnen vragen.
Wat blijft er nu over van de zijdelingsche be
schuldiging tegen de liberalen, in de vragen van
het Centrum opgesloten
De Arnh. Crt noemde dezer dagen onze eeuw
quasi-verlicht, en geeft daarvan de volgende toe
lichting, naar aanleiding van eene opmerking
van de Tijd dat hare redactie dit zeker met
overleg neergeschreven zal hebben. Zij zegt
Dis meening is gegrond. Hoezeer wij den voor
uitgang der wetenschap en de veelvuldige gele
genheden tot vrije, zelfstandige ontwikkeling van
den geest waardeeren, die een der eigenaardigheden
van onze dagen uitmaken, ergeren wij ons dag
aan dag, zoowel aan de schrale vruchten, die
daarvan door de gemeenschap worden geplukt,
als aan de oppervlakkigheid, ruwheid en ongema
nierdheid, waarmede in onze maatschappij alom
wordt opgetreden, zelfs door hen die zich de
dragers van beschaving en verlichting noemen.
Yoor ons zijn beschaving en verlichting zonder
beschaafdheid een onding. In het einde der negen
tiende eeuw komt de geest van Jan Rap om
De Genestet's type te bezigen zoo ruw voor
den dag, dat hare verlichting slechts met een
zeer sterk voorbehoud kan erkend worden.
Hieromtrent zijn wij het eens met de Tijd. Wij
zullen er echter geen woord meer bijvoegen, want
het punt, waarop onze wegen uiteenloopen om
elkander nimmer weer te ontmoeten, ligt vlak
voor onze voeten.
Gedurende twee uur alleen een publiek aange
naam bezig te houden is zeker lang geen gemak
kelijke taak, vooral niet omdat men aan zulke
verschillende eischen moet voldaan.
En in dit opzicht is geen lastiger genre dan
het comiscbe, wijl daaromtrent juist de meeningen
zoo verbazend uiteenloopen. Wat de een aardig
noemt, vindt een ander flauw wat vermakelijk is
in het oog van dezen, schijnt gene verre beneden
het peilwaar sommigen echten humor vinden,
beweren anderen dat alle geest ontbreekt.
Er zijn menschen die, waar zij uitgaan om te
lachen, slechts tevreden zijn wanneer zij den
ganschen avond als 'tware de buik vast houden
van plezierterwijl anderen zelfs het meest be
scheiden lachje, laat staan een gulle, hartelijke
lach met moeite ontlokt kan worden.
Aan al die eischen te voldoen is zeker hoogst
moeilijk, en wij kunnen ons voorstellen dat een
consciëntieus acteur als de heer Willem van Zuy-
len somwijlen ook wel eens de handen van ver
bazing in elkaar zal slaan, wanneer hij bij het
eene stukje het auditorium opgewonden ziet en
bij een, in zijn oog, aardiger en geestiger bijdrage
de kalmte en koelheid waarneemt,die het
publiek toont.
Bij de beoordeeling van voordrachten zooals de
heer Yan Zuylen die houdt mag men dan ook,
dunkt ons, niet elke bijdrage afzonderlijk aan
eigen bijzonderen smaak toetsenevenmin als
een declamator-acteur zelf geheel en al naar
eigen inzicht en voorkeur een programma kan
opmaken.
Hij weet bij ondervinding hoe menig, in zijn
oog geestig, nommer niet de eer had in den
smaak van het algemeen te vallen en reeds spoe
dig van zijn repertoire moest afgenomen worden.
Deze opmerkingen, volstrekt niet nieuw maar
daarom niet minder waar, meenden wij te moe
ten doen voorafgaan voor wij den indruk weergeven
van het tweede optreden des heeren Yan Zuylen
in onze gemeente op Woensdagavond.
Van Zuylen heeft opnieuw ons doen zien, hoe
hij zich er op toelegt in den juisten toon te
blijven. Beschaafd en zonder overdrijving vermijdt
hij alles wat aan het bas comique doet denken.
Zelfs de o. i. niet altijd geestige opmerkingen
in Het paard werden los en naar den eisch ons
meegedeeld.
En wie wil weten hoe men met het eenvou
dige indruk kan maken, vrage Van Zuylen het
lieve versje van prof. Stokvis Brug omhoog eens
voor te dragen. Het was om de rederijkers van
den ouden stempel, zoo zij er waren, te verjagen
maar tevens om allen, die natuur en waarheid
liefhebbente doen genieten. Na een vijftal
voordrachten in éen en hetzelfde genre gaf dit
stukje eene aangename afwisseling, die tusschen
in ook zeker velen met ons niet onwelkom zou
zijn geweest. Wellicht volgt de heer Van Zuylen
dezen wenk later eens op.
Na de voordracht van Brug omhoog werd hij
terecht zeer warm toegejuicht, tevens tot dank
voor al het geschonkene. Dezelfde bijval viel
hem, evenals een vorig maal, weer ten deel na
Een eerste liefde.
Met het eerste nommer van het programma
Een vrouw die niet komt leverde de heer Yan
Zuylen ons eene proeve van zijn .talent als acteur.
Deze zeer menschkundig geschreven comedie voor
éen persoon mag in menig opzicht een juweeltje
heeten.
Besluiteloosheid was, naar wij meenen, een geheel
nieuwe bijdrage, waarvan Middelburg de primeur
genoot. Hier en daar wat meer gekuischt zal
zij, dunkt ons, wel steeds bijval vinden. De ideeën,
daarin neergelegd, zijn wel niet nieuw nieuwe
gedachten zijn tegenwoordig trouwens schaarsch!
maar gegoten in den vorm als in Besluiteloos
heid en voorgedragen door Yan Zuylen, hoort
men ze nog gaarne.
Over De man die te schrijven zonder te
laten volgen wat beter is niet te zeggen, omdat
anders de aardigheid er van af gaat, valt moeilijk.
Wij zeggen alleen dat de voordracht door hare
natuurlijkheid iets zeer aanstekelijks had.
De wijze, waarop de heer Van Zuylen bij het
eerste nommer moest opkomen, belette het pu
bliek, dat de concertzaal geheel vulde, al was
het, zeker tengevolge van het ongunstige weer, iets
minder talrijk dan een vorig maal, om hem
met luid applaus welkom te heeten. Des te
warmer waren de toejuichingen ten slotteen
menigeen zal zeker, evenals wij, na den avond
van Woensdag de hoop koesteren dat wij ook
dezen winter nog het voorrecht mogen hebben
den heer Van Zuylen in onzen schouwburg eens
te zien optreden. Wel heeft hij bij het gezelschap
der heeren Le Gras en Haspels geen vast engage
ment, maar toch verbond hij zich tegenover die
heeren voor eenige gastvoorstellingen, waarvan
het zeker het Middelburgsche publiek hoogst
aangenaam wezen zou, wanneer er een hier werd
gegeven.
Bij kon. besluit is de eerste luitenant der in-
fantiuiji W. Carbêntüs, thans op non-activiteit,
op pensïÖexr^gesteld ad 1020 '3 jaars.
Verder is bij het personeel van den geneeskun
digen dienst der landmacht benoemd tot officier
van gezondheid der 2e klasse, de student in de
geneeskunde (arts) R. C. K. Ilcken.
Eindelijk zijn bevorderd tot commies der poste
rijen 2e kl. K. J. L. Bolomey, thans commies der
posterijen 3e kl. en tot cummies der posterijen
3e kl. J. F. Damsté, thans commies der posterijen
4e kl.
De minister van financiën brengt ter kennis van
belanghebbenden, dat op 4 Februari 1889 en vol
gende dagen te Rotterdam een examen zal plaats
hebben
a voor 80 plaatsen als commies 4e kl. der dir.
bel., invoerr. en acc. op eene bezoldiging wegens
traktement en toelage van 480 's jaars, voor
welke betrekking in aanmerking kunnen komen
zij, die een gezond en sterk lichaamsgestel hebben,
ongehuwd, niet beneden 23 en niet boven 28 jaar
oud zijn en voldoende ervaren in het lezen, schrijven
en de eerste gronden der rekenkunde, terwijl de
hoogste leeftijd voor gepasporteerde onder-officie
ren, die minstens 12 jaren militairen diensttijd
hebben, op 34 jaar,' en voor gepasporteerde onder
officieren of andere militairen, die minstens 6 jaren
militairen dienst hebben, op 30 jaar is bepaald;
b voor de betrekking van deurwaarder der
dir. bel., bedoeld bij 3 en 4 der resolutie van
2 Oct. 1888 no 7 (Verz. 111).
De verzoekschriften om toelating tot voorschre
ven examen moeten vóór 1 Januari 1889 bij het
departement van financiën zijn ingekomen en
kunnen worden ingezonden door tusschenkomst
van de controleurs der dir. bel., invoerr. en acc.,
bij wie ook nadere inlichtingen te bekomen zijn
omtrent de verdere vereischten en de stukken, welke
bij de verzoekschriften moeten worden overgelegd.
In de katholieke kiesvereeniging de Grondwet
te Schiedam is met bijna eenparige stemmen
besloten den gedelegeerden van Schiedam voor
de centrale kiesvereeniging (welke a. Vrijdag
vergadert) de opdracht te geven, hunne stemmen
op een anti-revolutionnair uit te brengen.
Bij de akte-examens M. O. te 's Gravenhage
is 0. a. voor geschiedenis geslaagd de heer P.
Koppejan uit Vlissingen.
teraad te richten, doch niet van eischen gewaagt,
meende de burgemeester den raad in overweging
te mogsn geven, het adres van Van Emmenes
c. s. eenvoudig ter zijde te leggen.
Handgeklap was het teeken, dat de gemeente-
raad het volkomen met de opvatting van zijn
voorzitter eens was.
Dezer dagen zijn te Breda de aftredende
leden der kamer van koophandel met eene vol-
stekte meerderheid van 6 stemmen gekozen, op
éen na, die slechts 4 stemmen op zich vereenigde
en nu in herstemming moet komen met elf stad-
genooten, die ieder 1 stem bekwamen.
Er waren in 't geheel uitgebracht elf stemmen
gekker kan het al niet en nog een 12e
kiezer had wel zijn patentburgerplicht vervuld,
maar had zijn briefje niet ingevuld.
Onder de gemeente Veur is Maandag mid
dag een oud, gebrekkig man door de IJselstoomtram
overreden. De man was tusschen de locomotief
en den personenwagen op de spoorstaven geraakt,
waardoor de wagen ontspoorde, en de ongelukkige,
dieniet wel bij 'thoofd was, letterlijk werd ver
pletterd. Het ongeluk had buiten de schuld van
het trampersoneel plaats.
Te Bolnes zijn twee huizen afgebrand. Aan
blusschen viel niet te denken.
De firma Jannink te Enschedé heeft gisteren
bekend gemaakt dat de fabriek voor de werksta
kers is gesloten. Eene naamlijst der werkstakers is
gezonden aan alle andere fabrikanten, die zich
wegens de onrechtvaardigheid der strike hebben
verstaan geen der werkstakenden in dienst te
nemen.
Met een twintigtal wevers en het vaste perso
neel zullen circa honderd weefgetouwen aan den
gang gehouden worden, terwijl de firma per
advertentie nieuwe wevers vraagt.
Woensdag 14 November zal, volgens mede-
deeling van den Heilsoldaat, de eerste huwelijks
inzegening bij het «Leger des Heils" in Ne
derland plaats hebben, in den Heilstempel, op
het Rapenburg te Amsterdam.
Twee paartjes zullen in den echt worden ver
bonden «stafkapitein" Goovaars trouwt met
«kapitein" Wilson en «adjudant" Rankin met
«kapitein" Garden.
De plechtigheid zal geleid worden door «com
mandant" Railton, die daarvoor expresselijk uit
Engeland overkomt, terwijl «majoor" Hodder en
«stafkapitein" Mischell er bij tegenwoordig zullen
zijn.
Des avonds om 6.30 zal een groot bruiloftsmaal
plaats hebben, dat a /O.öOentrée toegankelijk is
Heden zoo schrijft men ons uit Goes
bleek ons het nirc onzer keuringscommissie,
In een heden geslacht varken werden nl.
trichinen ontdekt, zoodat dit diertje wel niet in
consumptie zal komen, 't Is dus altijd nog zaak
hier te Goes met omzichtigheid te werk te gaan,
en wij achten het niet overbodig om nogmaals
de consumenten van varkensvleesch met allen
ernst aan te raden geen v. rkensvleesch te nuttigen,
waarvan men niet zeker weet dat het goed
gaar gekookt is.
Voor de te Middelburg in 1889 te houden
Nijverheidstentoonstelling hebben zich te Sas van
Gent 25 deelnemers aangemeld en wel de suiker
fabriek, de meelfabriek, de beide brouwerijen, de
fabriek Picha-Stevens, de snelpersdrukkerij en de
in bouw zijnde zoutziederijvoor handwerken 2,
huisschilders 4, schoenmakers 2, smeden 4, stu-
cadoors 2, timmerlieden 3 en wagenmakers 1.
(Sclieldebode).
In de Dinsdag te 's Gravenhage gehouden
gemeenteraadszitting deelde de burgemeester,
onder meer, mede dat ingekomen was een adres
van A. van Emmenes c. s., houdende den %isch
aan het gemeentebestuur, om van zijn zijde stap
pen te doen, om aan den toestand van werkeloos
heid in de residentie een einde te maken. Dit
adres bevatte de motie, aangenomen in de ver
gadering van werkeloozen, dezer dagen aldaar
gehouden, en die door een commissie den burge
meester ten raadhuize was aangeboden.
In 't kort verhaalde de burgemeester den raad
zijn wedervaren met die commissie/voornamelijk
dat hij haar al dadelijk zijn bezwaar kenbaar
maakte tegen het woord «eisch" in die motie.
Ondanks langdurige besprekingen nopens dat
bezwaar van het hoofd der gemeente bleef dit
woord in de motie gehandhaafd.
En waar nu de grondwet iederen Nederlander
t recht verzekert, verzoeken tot den gerneen-
Omtrent het verbod tot verkoop van photo-
graphieën van keizer Frederik op zijn sterfbed,
schrijft de Berlijnsche correspondent aan deN. R.Ct,
«Terwijl de polemiek over het antwoord des
keizers aan de deputatie uit onzen gemeenteraad
begint te bedaren en nu wel spoedig zal ophouden,
vindt men nu in de bladen een bericht dat wel
weder misverstand zal veroorzaken. Bekend was
het,dat er photographische afbeeldingen van keizer
Frederik op zijn sterfbed bestaan, maar de kunst
handelaars en anderen, bjj wie gewoonlijk photo-
graphieën verkrijgbaar zijn, gaven te kennen dat
zij deze photographie wel konden verkoopen, maar
niet mochten te kijk hangen, en dat «op
hoog bevel" elke kooper zijn naam moest op
geven, welke op eene daarvoor ingerichte
ljjst geplaatst moest worden. Op de keer
zijde der portretten staat«op hoog bevel is
het uitstallen dezer photograpnieën verboden."
Dit alles was vrij zonderling. Intusschen wordt
uit goede bron verzekerd, dat dit op nadrukke
lijk bevel van keizerin Frederik geschiedt, die
indertijd den schilder Werner opdroegkeizer
Frederik op zijn doodbed te schilderen, naar welk
schilderstuk de photographie gemaakt istot
welker verkoop echter de machtiging der keizerin
noodig was. H. M. heeft begrijpelijker wijze
willen voorkomen dat deze afbeeldingen te alge
meen verspreid werden en daardoor hare betee-
kenis zouden verliezen, en dit alléén is oorzaak
van de beperkende voorwaarden voor den ver
koop. In elk geval heeft keizer Wilhelm met
de geheele zaak niets uitstaande."
De Köln. Ztg. polemiseert tegen den Times
omdat het Engelsche blad, naar aanleiding van
keizer Wilhelms uitval tegen de Dnitsck vrijzinnige
bladen, gesproken heeft van ij z e r e n drukp e r s-
wetten, die het Duitschen bladen onmogelijk
maken de reizen en woorden van den keizer aan
een ernstige critiek te onderwerpen.De drukperswet
in het Duitsche rijk kan volgens de Köln. Ztg.
zeer goed de vergelijking met de Engelsche wets
bepalingen op de drukpers doorstaan. Dat de
uitingen der Duitsch-vrijzinnige en ultramon-
taansche bladen niet rechterlijk vervolgd werden,
acht zij het beste bewijs voor de vrijheid, welke
de Duitsche pers geniet. Tot deze conclussie kan
alleen een liberaal blad van het gehalte van
de Köln. Ztg. komen. Gedachtig aan het proces-
Geffcken, de inbeslagneming van Mackenzies
