N\ 265. 131e Jaargang. 1888.
Donderdag
8 November.
Middelburg 7 November.
Onderwijs.
Kerknieuws.
Dit blad verschijnt dagelijks,
niet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën; 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Provinciale Staten van Zeeland.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dek Peijl. te Zierikzee: A. C. de Mooij en te Tholen: W. A. van Nieuwenhuuzen.
Verder -worden door alle postkantoren en "boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmar te Botterdam, en de firma B. van dek
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dahbe Cie., John F. Jones, opvolger;
voor België A. Gkosjean Cö. te Brussel.
De volgende woorden van dr A. W. Bronsveld
in de Stemmen voor waarheid en vrede verdienen
zeker wel dat zij algemeen worden verspreid.
Wellicht stemmen zij menig orthodox man tot
ernstig nadenken
Het heeft ons genoeg leed gedaan, dat mannen
van wie ik iets geheel anders had verwacht, in
den verkiezingsstrijd gezwegen hebben, en zich in
de kamer lieten brengen door den invloed van
de heeren Lobman en Schaepman.
Men kende toch den heer De Savornin Loh-
man wel, en men wist welk een Jehu's ijver hem
bezielt. Fanatisme en slim overleg gaan bij hem
hand aan hand. Van hem hebben de liberalen
geen genade, te wachten, en zijn plannen be
raamt en ontvouwt hij met een koenheid, die op
cynisme gelijkt.
En nu hij zóo gefaald heeftnu hij den tegen
stander in zulk een oogenblik moest zien ont
snappennu kan het niemand verwonderen, dat
hij en De Standaard met een ware woede op de
heeren Huber en Fabius zijn aangevallen.
Ik wil nog wel eens zeggenwat de groote
illusie is, waarin velen worden gehouden door de
woordvoerders der anti-revolutionnaire partij. Zij
is dezewie gelooft in Jezus Cristus en wie in
ons land de eer van God wil bevorderen, hij
moet anti-revolutionnair zijn.
Dit beweren is zóo onwaar, dat de heer De
Savornin Lohman zelf heeft beweerd, dat ook een
atheïst anti-revolutionnair kan zijn. Men ziet
ook, dat mannen, aan wier geloof niemand twij
felt, volstrekt niet zijn ingenomen met bet anti-
revolutionnaire staatsrecht. Wie eenige kennis
heeft van de politieke partijen en verhoudingen
in verschillende landen, kan zich daarvan dage
lijks overtuigen. Ik wil er toch, ten overvloede
een paar voorbeelden van bijbrengen.
De moedige en begaafde Edmond de Pressensé,
zeker een der edelste belijders des evangelies in
onze eeuw, is ook een der vurigste verdedigers
eener politiek, welke alles eerder dan anti-revo
lutionnair is.
De leden der Vrije Kerk in Schotland en bijna
alle Dissenters in Engeland, zijn aanhangers der
liberale partij in Britannië.
Gladstone heeft in weinig gedeelten van het
Britsche rijk zooveel vurige vereerders als in het
orthodoxe Schotland.
In Amerika wordt de vraag: anti-revolutionair
of liberaal niet gesteld. Daar worstelen nog
altijd de twee partijendemocraten en republi
keinen, met elkander; maar aan beide zijden
vindt men eerlijke en besliste Christenen.
En zou dan in ons land de toestand zóo ge
schapen staan, dat alle belijders van het evangelie
zich moesten aansluiten bij éen politieke partij
Dat zou toch wel zeer zonderling wezen. Dat is
in de hoogste mate onwaarschijnlijk.
Hoevele vraagstukken zijn er niet, waarin een
regeering moet beslissen en die hoegenaamd niets
met het geloof te maken hebben.
In hoevele gevallen zjjn de liberalen niet veel
Christelijker geweest dan hun tegenstanders.
Heeft niet de heer Keuchenius den heer Groen
bekeerd van zijn conservatieve, koloniale politiek
en is niet de vrije pers, het vrije woord, de vrij
heid van vereeniging en zoo menige andere vrijheid,
een geschenk der liberalen, waarin wij ons allen
dankbaar verheugen
Daarom moet men niet zeggenWie gelooft,
moet antirevolutionnair zijn.
Is het ook wel geoorloofd, op die wijze het
geloof te verbinden met het behooren tot eene
staatkundige partij Het Evangelie geeft geen
antwoord op zoo menige kwestie, die een staatsman
wordt voorgelegd. Het Evangelie is een levens
beginsel. Wie den naam van Jezus Christus
noemt, staat af van alle ongerechtigheid, van
alle leugen, van alle geweldenarij. En hieraan
moet de wereld weten of wij Christenen zijn.
Christenen mogen, als zoodaniggeen staatkun
dige partij vormen. Zulk een partjj moet streven
naar aardsche macht, en dat verderft haar reeds.
Zulk een partij komt er onwillekeurig toe, om
zich te bedienen van wapenen, die den stempel
des H. Geestes niet vertoonen, en zij trekken dus
den naam en de zaak van den Heer omlaag, in
het stof der politieke hartstochten en berekenin
gen. Zij heeft geen eerbied meer voor de gewe
tens, doch alleen voor het stemmen-aantal. Men
ziet het aan hetgeen in de antirevolutionnaire
kamerclub gebeurt.
Meent gij, dat hetgeen daarvan wereldkundig
wordt, iemand eerbied inboezemt voor het Evan
gelie. Boept de wereld met het oog op die Heeren
uit»Ziet, hoe lief zij elkander hebben En
daaraan zal de wereld toch bekennen moeten,
dat wij 's Heeren discipelen zijn.
Krijgt de wereld eerbied voor de louterheid, de
waarheidsliefde, de zelfverloochening der geloo-
vigen, als zij een blik mag slaan in de samen
komsten der anti-revolutionnaire kamerleden
Niemand zal het beweren. Maar niemand zegge
dan ook wie gelooft in den Heer Jezus Christus
moet anti-revolutionnair zijn.
Maar wat moet hij dan wezen Een eerlijk man,
die de vraagstukken, waarover hij te oordeelen
heeft, naar zijn beste krachten bestudeert, die
niet vraagt: komt het van liberale of niet-liberale
zijde, maar die wel vraagtis het rechtvaardig,
is het verstandig, is het eerlijk Bovenal zal hij
nooit zich verbinden mogen tot het uitbrengen
van zijn stem overeenkomstig het gevoelen van
de meerderheid van een club."
Tot zoover de heer Bronsveld. Wij houden ons
overtuigd dat die onbevangen blik, die onpartijdige
waardeering eerst dan onze tegenstanders zal
beheerschen, wanneer de schoolkwestie uit de
voeten is. Dan zal men wij zijn er zeker
van geheel andere toestanden verkrijgen. Maar
of dit spoedig zal geschieden, blijft de groote
vraag. Zij, die belang hebben bij het voortduren der
scherpe afscheiding, welke tegenwoordig heerscht,
zullen door al te hooge eischen wel trachten te
bevorderen dat de toestand bestendigd blijft.
Want daarin schuilt juist de macht van hun
behoud.
Gelukkig dat zich ook teekenen voordoen, die
moed geven voor een betere toekomst.
De regeering heeft, zooals wij gisteren in 't kort
meldden, ingediend een voorstel tot het tegen
gaan van overmatigen arbeid van jeugdige per
sonen en vrouwen. Het rust op dezelfde grond
slagen als de voorstellen der enquête-commissie.
Het verbod tot het verrichten van arbeid door
kinderen beneden de twaalf jaren wordt behouden
uitbreiding tot 13jarigen leeftijd of bepaling van
het aantal werkuren, acht de regeering voorals
nog ongeraden, in afwachting van een vollediger
onderzoek. Onder strafbaren arbeid wordt nu
verstaan alle werkzaamheden in of voor eenig
bedrijf, verricht door kinderen beneden 12 jaren.
Uitgezonderd zijn veldarbeid en licht huiswerk.
Bepaalde soorten van arbeid kunnen voorwaarde
lijk of onvoorwaardelijk verboden worden bij
algemeenen bestuursmaatregel voor kinderen bene
den 16 jaar. Nachtarbeid door vrouwen in fabrieken
en werkplaatsen wordt verboden. Jongelieden
beneden 18 jaren mogen evenmin langer werken
dan van 5 uur 's ochtends tot 7 uur 's avonds des
zomers en van 7 tot 7 uur 's winters, behoudens
bij bestuursmaatregel voor sommige bedrijven te
maken uitzondering. Busttijden voor jongelieden
en vrouwen van 2 uren tusschen de werkuren
worden gewaarborgd buiten de arbeidslokalen.
Zondagsarbeid wordt voor hen verboden. Voor
Israëlieten kan vrijstelling worden gegeven. Be
perking van den arbeids- en rusttijd geldt niet
voor schippers en zeevisschers aanboord. Arbeid
door vrouwen binnen 4 weken na hare bevalling
wordt verboden. "Werkgevers moeten identiteits
kaarten van hun personeel kunnen-vertoonen, ter
constateering van den leeftijd van de arbeidenden,
terwijl lijsten van het personeel en de rusttijden
in de fabriekslokalen moeten opgehangen worden.
Ambtenaren van het geneeskundig staatstoezicht
worden belast met het toezicht op de handha ving
van de wet.
Onder arbeid verstaat deze wet alle werkzaam
heden in of voor eenig bedrijf, behalve lo werk
zaamheden in de opene lucht in of voor de be
drijven van 'landbouw, tuinbouw, veehouderij of
veenderij2o werkzaamheden buiten fabrieken
en werkplaatsen in of voor het bedrijf van hen,
bij wien degene die ze verricht inwoont, voor
zoover die werkzaamheden ook buiten eenig be
drijf in eene huishouding of stalling plegen voor
te komen.
De Banier, een blad van orthodoxe richting,
laat zich alles behalve gunstig uit over de be
noeming van jhr mr W". H. de Savornin Lohman
tot kantonrechter te Groningen.
Eerst wijst het blad erop dat er nu reeds onder
de nieuwe politieke bedeeling drie De Savornin
Lohman's zijn bezorgd. Eerst wordt jhr mr M. A.
de Savornin Lohman geholpen aan de betrekking
van gouverneur van Suriname. "Vervolgens wordt
jhr mr A. F. de Savornin Lohman benoemd tot
lid der commissie tot afneming van diplomatieke
J'tanrons. En nu weer komt de tijding, dat jhr mr
W. H. de Savornin Lohman, geheel buiten de
voordracht van de arrondissements-rechtbank om,
waar hij niet op voorkwam, is benoemd tot kan
tonrechter te Groningen. Welke schoone en lucra
tieve betrekkingen nog bewaard worden voor de
beide jonge Lohmans, M. Az. en A. Fz., zullen
wij moeten afwachten. Zij zullen hun deel ook
wel krijgen, zegt het blad.
En wat nu den nieuwen Groninger kantonrechter
betreft, het gaat, volgens de Banier, in 't minst
niet aan hem op éen lijn te stellen met jhr mr
P. J. van Swinderen, den vorigen kantonrechter.
»De heer van Swinderen genoot de achting
van alle inwoners van Groningen, of zij ortho
dox of modern, anti-revolutionnair ,of liberaal
waren. Ieder Groninger zal toestemmen, dat
de heer Lohman in dit opzicht niet in de
schaduw van den heer "Van Swinderen kan staan,
dat zij zelfs niet met elkaar in éen adem ge
noemd kunnen worden. Bij haar wekt de nieuwe
kantonrechter dan ook door zijne daden geen
vertrouwen. Hij is secretaris van het curatorium
der rijks-universiteit te Groningen, voor welke
betrekking hij goed gesalarieerd wordt, en onder-
tusschen werkt hij, door de Vrije Universiteit te
begunstigen, de stichting, die mede aan zijn zorg
is toevertrouwd, tegen. Hij is archi-diaken bij
de Waalsche gemeente, maar kerkt altijd bij de
Chr. Gereformeerden, terwijl hij de advocaat der
doleerenden is. Wat moet men denken van zoo
iemand?
Bij Zr Ms besluit is de heer mr W. A. P. Ver
kerk Pistorius, op zijn verzoek, eervol ontheven
van de functie van waarnemend Nederlandsch
B.ijnvaart-commissaris, onder dankbetuiging.
Voorts zijn benoemdtot ingenieur van den
waterstaat le kl. W. Verweij Az. en C. de Bruijn,
thans ingenieur 2e kl., met handhaving ten aanzien
van eerstgenoemde van het hem verleend onbe
paald verlof; tot ingenieur van den waterstaat
2e kl. N. A. M. van den Thoorn, thans ingenieur
3e kl.
Nog zijn benoemd tot ontvangers der bel. en
accijnzen te Noordwijk C. J. van de Watering,
thans te Warnsfeldte Baarloo gemeente Maasbree
J. W. Knottenbelt, thans te WellGouda jhr C. W.
van Weiier, thans te Harlingenbij de rechten
en accijnzen te Goedereede J. H. Coolhaas, thans
te Mourikder belastingen en accijnsen te Etten
en Leur G. M. A. Pastoors, thans te Blokzijlte
Heithuijsen N. S. H. Koemans, thans te Wieringa
te Steenwijk J. C. Bekker, thans te Steegte
Bommel H. J. van Gelder, thans te Lemmer te
Domburg, Q. Verhage, thans te Aaltenbjj de
rechten en accijnzen te Zevenaar J. J. H. Quaed-
vlieg, thans te Maartensdijkte Terschelling C.
Bambounet, thans te Dieren. (Gedeeltelijk gisteren
reeds gemeld).
Bij kon. besluit zijn ook benoemd tot" plaats
vervangend dijkgraaf van den polder Zuidvliet
D. Bemijnsetot raad in het bestuur van het
waterschap Walcheren mr. N. C. Lambrechtsen
van Bitthemtot voorzitter van net bestuur van
het waterschap Schouwen mr. A. J. A. Fokker
tot gezworen van den polder Zuid-Kraaijert M.
B. Slakbekoorntot gezworen van het water
schap Cadzand D. A. Bisseeuw.
Door den minister van koloniën zijn de heeren
F. W. Steenstra Toussaint, H. J. de Groot, N. A.
van Barneveld, J. W. E. Wessels, J. C. S. van
Kraaijenoord, W. C. Blanken, C. J. Feith, A.
Ardesch, W. M. Brouwer en H. J. Waleson gesteld
ter beschikking van den gouv.-gen. van N.-I. om
in administratieve betrekkingen daar te lande te
worden geplaatst.
In de St. Crt. zijn opgenomen de statuten van
de vereeniging Liberale Kiesvereeniging Burger
plicht voor Terneuzen en omstreken, te Terneuzen.
De vereeniging heeft ten doel bij de verkiezing
van leden van de Tweede kamer der staten-
generaal (voor het hoofdkiesdistrict Oostburg),
en van de provinciale staten (voor het hoofd
kiesdistrict Hulst) de keuze te bevorderen van
personen die tot de liberale partij behooren en
door zelfstandigheid, kunde en eerlijkheid het
vertrouwen en de achting hunner medeburgers
verdienen.
De keuzen van personen voor leden van de
Tweede kamer zal geschieden zooveel mogelijk
in overleg met het bestuur der liberale kiesver
eeniging in het voormalig 4de distict van Zeeland.
Belangen van staat en provincie kunnen in
de vergadering worden besproken.
Tot bespreking van die belangen kunnen door
het bestuur, ook voor. niet-leden toegankelijke,
openbare vergaderingen worden belegd.
Voor de betrekking van hoofd aan de
Spieghelschool te Amsterdam hebben zich 112,
zegge honderd en ticaalsollicitanten, aangemeld.
Bij de Ned. Herv. gemeente te Hulst is tot
organist benoemd de heer C. D. de Lozanne Pz.
Avondzitting van Dinsdag 6 November.
Voorzitter jhr mr W. M. de Brauw.
Tegenwoordig 35 leden en de griffier.
Afwezig de heeren Fransen van de Putte, Ka-
kebeeke, Thomaes, Bolier en Van Deinse met,
B. V. van der Bilt en Pompe van Meerdervoort
zonder kennisgeving.
In de eerste plaats wordt overgegaan tot het
onderzoek der geloofsbrieven van de nieuwbenoem
de leden der staten de heeren P. F. Fruytier,
gekozen in het hoofdkiesdistrict Hulst, en C. L.
van Woelderen, gekozen in het hoofdkiesdistrict
Middelburg.
De voorzitter noodigt daartoe uit de heeren
Wagtho, Hennequin en Hu vers.
D e geloofsbrieven worden goedgekeurd en de
beide heeren leggen in handen des voorzitters de
beide voorgeschreven eeden af.
Daarna zegt de voorzitter
»Mijne heeren. Brachten wij in uwe zomerver
gadering reeds onzen dank aan den heer Collot
d'Escuiy, in wiens plaats thans de heer Fruytier
zitting neemt, bij deze gelegenheid wensch ik
een woord te zeggen ter herdenking aan de
verdiensten van uw vroeger medelid, den heer
A. Smit.
Ofschoon geen geboren Zeeuw, wijdde hij ge
durende negen jaren zijne beste krachten aan
deze provincie en aan de gemeente Vlissingen,
waarvan hem het bestuur was toevertrouwd.
Zoowel als lid dezer vergadering als in andere
betrekkingen, heeft hij de belangen van Zeeland
voorgestaan en behartigd met bekwaamheid, vol
harding en rusteloozen ijver. Wij hebben dezen
zomer met leedwezen zijn besluit vernomen om
onze provincie te verlaten, en gij zult mij toe
stemmen dat hij zich recht verworven heeft op
de erkentelijkheid der staten en van allen die
Zeeland lief hebben.
Wij vertrouwen dat de heer Smit een waardig
opvolger in den heer Van Woelderen gevonden
hebbe. Ik wensch zoowel dezen als den heer
Fruytier geluk met hunne aanvaarding van het
lidmaatschap der staten en noodig beiden uit
in uw midden zitting te nemen."
(De leden geven van instemming met het ge
sprokene blijk).
Onder de ingezonden stukken, die vervolgens
worden medegedeeld, behoorden lo een adres van
de hoofddirectie van het gesticht en van de
school voor minderjarige idioten te 's Gravenhage
om een jaarlijksch subsidiedit wordt op voor
stel des voorzitters ter nadere instructie gesteld
in handen van gedeputeerde staten 2o een adres
van de vergadering van ingelanden van den Tho-
maes-polder om calamiteus-verklaring van dien
polder; hieromtrent wordt medegedeeld dat het
bij het reglement voor de calamiteuse polders of
waterschappen bedoelde onderzoek onmiddellijk
is aangevangen door raadpleging van den hoofd
ingenieur van den provincialen waterstaat3o
een adres van P. B. de Backer, landbouwer en
raadslid te St. Kruis, houdende klachten 'over de
bestrating van den Appelweg; dit adres wordt
als ongezegeld ter zijde gelegd.
Namens gedeputeerde staten wordt medegedeeld
dat niet is beschikt over den post voor behoeften
welke haar omschrijving niet vinden in de
artikelen der provinciale begrootingen 1887 en
1888 en dat sedert de zomervergadering geen
onderhandsche aanbestedingen hebben plaats gehad.
Naar de afdeelingen worden verzonden de voor
stellen van gedep. staten betrekkelijk de heffing van
steigerrechten en tot vaststelling van een reglement
op het gebruik van provinciale steigersde calami-
teusverklaring van den Sophiapolderhet verzoek
van de gemeentebesturen van Wemeldinge, Kat-
tendijke en Kapelle om een renteloos voorschot
voor wegsverbeteringtot wijziging van het regle
ment op de tramwegen aangaande de voordracht
van de algemeene vergadering van het waterschap
Schouwen tot wijziging van het reglement voor
