BIJVOBGSÈL
MIDDELBURGSCHECOURANT
Onderwijs.
Kerknieuws.
Landbouw.
Verspreide berichten.
Maandag 29 October 1888. N°. 256.
Middelburg 27 October.
ONZE LEESTAFEL.
Coöperatie of Eigen Hulp in den vorm
van winkelvereeniging.
ipp
VAN DE
VAN
Alles herinnert ons weêr aan het naderend einde,
maar ook aan de in 't verschiet liggende feesten.
Terwijl buiten de blaren vallen, de boomen kaal
worden en de velden dor, wordt binnenshuis het
leven gezelliger, omdat wij ons weer gaan scharen
rond den haard, om te luisteren naar wie ons
voorlezen wilof rond de tafel, zelf ons ver
gastend of lavend aan menig belangwekkend en
nuttig verhaal.
En tegelijkertijd verliezen, evenals de boomen
daarbuiten, onze scheurkalenders al meer en meer
hun blaadjes; worden zij beeld van den jaar
kring steeds dunner en dunneren herinneren
zij ons voortdurend aan den korten tijd nog
slechts die ons scheidt van het einde van 1888.
Want spoedig hebben wij immers een nieuw
jaar
Het is het oude lied, de eeuwige zang die ons
fluistert van vergankelijkheid maar tegelijkertijd
van telkens weerkeerende vreugdedagen.
Of denkt klein en groot alweer niet aan het
naderend kinderfeestzingen zij als 't ware niet
met Louwerse
Jongen?, 'k heb wat nieuws vernomen
Binnenkort komt Sinterklaas
Met een mande vol met speelgoed,
Marsepijn en speculaas.
Zoo heeft alles zijne droeve en aangename zijde
tevens. Terwijl menig oudere met ernst denkt
aan het snel vervliegen van den tijd, gaat het
veel jongeren niet spoedig genoeg en hunkeren
zij reeds naar den 5en December.
En dat men zich op dat feest reeds voorbereidt,
getuigt ook onze leestafel, waarop een keur van
goede boeken voor de jeugd liggen uitgespreid.
Daar hebben wij in de eerste plaats eenige
nummers van de Bibliotheek voor de jeugd onder
redactie van J. Versluijs, en uitgegeven door den
heer W. Versluijs te Amsterdam. Eeeds vroeger
wezen wij op deze hoogst verdienstelijke uitgaaf,
waarvan de redacteur ons de waarborgen
schenkt voor een goede keuze uit de buitenland-
sche gaarde en voor eene vertaling door een
bevoegde en bekwame hand.
Wij ontvingen nu in keurige banden Gullivers
reizen door Swift, Uit den riddertijdvan Ascott
E. Hope, Don Quichotte, De Roos en de ring van
Thackeray en ingenaaidZ)e vogelvriend van G-eorge
Sand, Twee duizend jaar geleden door prof.-Church
en de Helden van Asgard door Keary,
Voor St. Hicolaas geschenken zijn dit uitste
kende boeken; en de prijzen van 1.50 en 1.90
zijn waarlijk niet te hoog.
Wij deden hierboven eene aanhaling uit een
versje, voorkomende in Louwerse's bundel Alles
zingtLiedjes en rijmpjes voor het kleine volkje.
De wakkere uitgever E. B. ter Horst, firma J.
B. Wolters te Groningen gaf hiervan een tweeden
en terecht genoemd vermeerderden druk.
Het bevat allerliefste versjes, en gedachtig aan
de zinspreuk »Het beste is voor onze kinderen niet
goed genoegheeft de heer Louwerse zeker daarin
verzameld het liefste, het schoonste wat aan zijn
pen ontvloeide. Het boekje bevat zooveel goeds
dat wij gaarne het oog sluiten voor een heel
enkel versje dat ons minder in den kindertoon
geschreven voorkwam.
Vruchtbaar is de pen van den heer Louwerse
zeker. Wij ontvingen nog van zijne hand Uit
het jonge leven, Vier koningen en Uit den Fran
schen tijd, die eveneens bij de firma J. B. Wolters
het licht zagen.
Bij den heer Joh. IJkema verscheen, in verband
met den gewichtigen gedenkdag die aanstaande
is al zou men dit in Zeeland niet zeggen
van dezelfde hand Een werk van lijden en moed oj
Nederlands herstel in 1813 aan kinderen en eenvou-
digen verteld.
Wie in populairen vorm op de hoogte wil komen
van de beteekenis van dien gedenkdag neme dit
boekje. Ook voor verspreiding is dit zeer geschikt
en de uitgever levert daarvoor het werkje, dat
slechts 25 cent kost, nog voor billijker prijs.
Meer voor den Sint Hicolaasdag geschikt is
het Vertelselboek van Joh. Berghuijs, waarvan het
ons niet verwondert dat de heer J. B. Wolters
een tweeden druk moest geven. Eenvoudig en
lief zijn de daarin bijeengebrachte vertelsels, keurig
de daarin voorkomende plaatjes.
Voorloopig er zal zeker nog wel meer komen
hebben onze lezers in die boeken al voldoende
keuze en wij gaan met onze gedachten daarom
iets verder.
Twee scheurkalenders liggen er voor ons
Hieraan is waarlijk geen gebrekin de laatste
jaren is de markt op dit punt overvoerd. Men
heeft humoristische kalenders die alles behalve
humoristisch zjjn; er zagen het licht tal van
zulke kalenders met prachtige schilden maar
pover van inhoud. Men heeft echter ook degelijke,
en hun aantal is nu door de gebroeders Van
Cleeff te 'sGravenhage vermeerderd met een die
zeker, vooral in onze omgeving, wel aftrek vinden
zal. Het is de Wolff en Deken scheurkalender;
een vrouwenhand deed grepen uit de geschriften
van die twee bekende damesen zij nam daaruit
menig pittig, geestig en goed woord.
Een echt Hederlandsche scheurkalender dus,
die zeker, als variatie op de gebruikelijke van
minder allooi, wel aftrek vinden zal.
Een wekelijksche scheurkalender, door den heer
I. de Haan te Haarlem uitgegeven, is zeer prac-
tisch en aanbevelenswaardig, omdat hij zooveel
ruimte biedt voor aanteekeningen en op de eerste
bladzijde menige opgaaf bevat, in het dagelijEsch
leven van groote waarde.
Sommigen onder onze lezers zullen zich waar
schijnlijk herinneren dat wij eenigen tijd geleden
(Midd. Crt. van 28 Sept. jl.) melding maakten v^n
eene circulaire van bestuursleden der Delftsche
Handelsvereeniging en van Helpt Elkander te Arn
hem, waarhij de aandacht van handelaars en win
keliers gevestigd werd op de thans gevolgde, naar
der onderteekenaars meening, verkeerde toepassing
van het coöperatieve stelsel door Eigen Hulp en
de winkel- of verbruiksvereenigingen.
Zij wenschten daarom een bond op te richten,
die zich in hoofdzaak ten doel moet stellendé
belangen van handel en industrie in het algemeen
en van den winkelstand in het bijzonder te bevor
deren en de verkeerde toepassing van het coöpera
tieve stelsel te bestrijden door alle gepaste en
doeltreffende middelen.
In verband met die circulaire staat de voordracht
over Coöperatie of Eigen Hulp in den vorm van winkel
vereeniging, Ode. gisteren. (Vrijdag)avond in de zaal
van den heer Kuijpers te Ylissingen werd gehouden.
Aan de tot alle handelaars en neringdoenden
te Middelburg en te Ylissingen gerichte uitnoo-
diging om de bespreking bij te wonen hadden
velen gevolg gegeven, zoodat de heer J. Hienhuis
uit Delft, die als spreker optrad, een vrij talrijk
gehoor vond.
Ha door den heer C. J. Eekkers ingeleid te
zijn, begon de heer Hienhuis de vraag te beant
woorden of Eigen Hulp, zooals dat thans werk
zaam is, recht van bestaan heeft. Het antwoord
luidde ontkennend. Wat voor de pioniers van
Eochdale hoogst nuttig was, wat .de Engelsche
stuiversvereenigingen aanbeveelt, wat in een ver-
eeniging van werklieden niet te misprijzen valt,
bewijst niets voor Eigen Hulp, zooals die ver-
eeniging thans optreedt.
Wat toch was oorspronkelijk het doel van de
coöperatie te Eochdale Het verschaffen van
de eerste levensbehoeften in goede kwaliteit en
tot billijken prijs; en men kan het niet ontkennen
dat daarvoor iets te zeggen is hetzelfde geldt
van de Consumvereine, die in Duitschland gevonden
worden. Dat werklieden zich vereenigen om voor
gezamelijke rekening steenkolen aan te koopen,
het is te verdedigen, maar waar Eigen Hulp als
winkelier optreedt voor meer vermogenden of
hooggeplaatste staats- of stedelijke ambtenaren
dient daartegen met kracht en energie opge
komen te worden.
Eigen Hulp is ontaardniet de eerste levens
behoeften wil de vereeniging haar leden verkoopen,
maar in een »toko" gerieft ze haar deelnemers niet
alleen, maar treedt ook óp als concurrent door
aan niet-leden te leveren. Op elk terrein beweegt
de vereeniging zichzoowel den kruidenier als
den wijnhandelaar, zoowel den kleermaker als
den magazijnhouder ontneemt zij de clientèle.
Zij geniet daarbij protectie van hooggeplaatste
ambtenaren, die door woord en daad hunne onder
geschikten opwekken daar te winkel te gaan.
De heer Hienhuis zette verder uiteen dat het
voorgeven, als zou in de winkels van Eigen Hulp
hetere waar tot lager prijs worden aangeboden
dan door de winkeliers, onjuist is integendeel
beweerde hij dat sommige artikelen goedkooper
van solide winkeliers kunnen worden verkregen.
Eigen Hulp werkt met kapitaal van de leden
en eischt contante betaling terwijl de winkelier,
met eigen kapitaal zaken doende, verplicht is
crediet te verleenen. De laatste draagt als burger
van de plaats zijner inwoning bij in alle lasten,
de eerste heeft slechts in het onderhoud van een
winkelhouder te voorzien.
Een en ander heeft tengevolge dat den winke
lier de strijd om het bestaan moeilijk, ja bijna
onmogelijk wordt gemaakt, en heeft er toe geleid
dat naar middelen dient omgezien om aan dezen
onhoudbaren toestand een einde te maken. Een
voor de hand liggend middel is zich te vereenigen
en daarom wekte de spreker de neringdoenden
op zich aan te sluiten bij een bond als in de
circulaire van de Delftsche Handelsvereeniging en
Helpt elkander is omschreven. Bestrijding van
Eigen Hulp in zijn tegenwoordigen vorm is plicht,
onthouding misdaad eene misdaad, aan de maat
schappij gepleegd, een misdaad die vroeg of laat
zich zelve wreken zal.
Den spreker, die deze oratio pro domo in keurige
taal en op flinke wijze voordroeg, viel herhaalde
malen een luid applaus ten deel.
Ha hem spraken nog de heeren Loois, Kloppers
en Houbaer, die allen hunne instemming met
het gesprokene betuigden, terwijl de laatste de
aanwezigen uitnoodigde tot aaneensluiting, waar
aan enkelen voldeden.
De heer M. van Boven nit Middelburg dankte
den spreker uit Delft voor de klare uiteenzetting
van zijn gevoelen over eene zaak, die de ernstige
overweging van allen verdient.
Men schrijft ons uit Ylissingen
Hu de lange, donkere avonden aankomen, be
merkt men eerst goed de verandering, in de wijze
van verlichting eenigen tijd geleden aangebraeht
langs den weg van de voormalige marinesluis naai
de groote schutsluizen aan de buitenhaven.
Het gaslicht is daar vervangen door petroleum
en niemand zal er zeker aan twijfelen of de ver
lichting is daardoor vrij wat achteruit gegaan
daarenboven bevindt zich over een afstand van'
300 pas, van af de brug bij de stad, geen enkel
licht, zoodat het daar zoo donker is dat men alle
kans loopt tegen elkaar aan te bonzen.
Men zegt dat het hierbij een maatregel van
bezuiniging van den waterstaat geldt. Of er veel
of weinig door bezuinigd zal worden is niet aan
ons om te beoordeelenhoe het ook zij, het ware
te wenschen dat een weg, die, zoowel des avonds
als bij dag, minstens even druk en geregeld wordt
begaan als menige straat in de stad zelf, ten
minste over het geheel zóo goed werd verlicht
dat zij, die ook des avonds dien weg moeten
bewandelen, geen gevaar loopen van met anderen
in botsing of met lantaarnpalen in minder zachte
aanraking te komen.
Ook zal de ondervinding nog moeten leeren of
het petroleumlicht bij stormachtig weder, wanneer
men in de eerste plaats licht langs den weg
noodig heeft, evengoed als het gaslicht aan den
winddruk weerstand zal bieden.
Bij de regeering moet het voornemen bestaan
om voortaan militairen niet meer dan éénmaal
naar de klasse van discipline te zenden. Zij, die
zich daarna slecht blijven gedragen, zullen met
een briefje van ontslag uit den dienst verwijderd
worden.
Het wetsontwerp tot tegengaan van overmatigen
arbeid van vrouwen en kinderen is van den raad
van state terug ontvangen en zal binnen enkele
dagen de kamer bereiken. Is deze voordracht
wet geworden, dan mag men verwachten, zegt
het Vad., dat de regeering ten spoedigste, over
eenkomstig haar belofte in de openingsrede,
maatregelen zal nemen tot voortzetting der afge
broken enquête. Het is blijkbaar haar bedoeling
een staatscommissie in te stellen en deze bij een
wet toe te rusten met dezelfde bevoegdheden, als
aan een parlementaire commissie toekomen.
Aan mr C. J. van Marie, is op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als rechter in de arrond.-
rechtbank te 'sGravenhage.
Benoemd tot kantonrechter te Groningen jhr mr
W. H. de Savornin Lohman, thans kantonrechter-
plaatsverv., adv. en proc. aldaar voor het tijdvak
van 1 Hov. 1888 tot 31 Oct. 1889 tot leeraar aan
de rijks H. B.-S. te Zalt-Bommel J. Alblas, te
Utrecht; en tot directeur van het postkantoor te
Yenlo, J. J. A. Kiiller, thans directeur van het
postkantoor te Sittard.
De kapt. H. I. E. Dommers, van het reg. gren.
en jagers is op pensioen gesteld ad 1935's jaars.
Het bericht betreffende de na op handen zijnde
indiening der pensioenwetten is, voor zoover het
althans iets meer behelst dan hetgeen door de
regeering in de openingsrede was toegezegd, naar
men aan het D. v. Z.-H. van welingelichte zijde
verneemt, onjuist.
De desbetreffende ontwerpen der vorige regee
ring waren reeds bij het optreden van de tegen
woordige van den raad van state teruggekomen.
Zooals de minister van financiën kort na zijn
optreden had toegezegd aan het bestuur van het
pensioenverbond (van welke toezegging indertijd
reeds is melding gemaakt), is door hem onmid
dellijk na de afdoening der bankwet de pensioen
zaak ter hand genomen.
De indiening der op sommige punten nogal
vrij belangrijk gewijzigde ontwerpen kan echter
niet vóór December worden tegemoet gezien.
Waarschijnlijk wordt de heer Van der Borch
van Verwolde anti-liberaal candidaat in Schie
dam. Yan liberale zijde komt zeer in aanmerking
jhr mr W. Six.
Onze koning heeft het beschermheerschap aan
vaard van de commissie voor het monument, ter
herinnering aan den landing van prins Willem III
in 1688, en tot de onkosten eene som van 100
bijgedragen.
Men meldt, dat de regeerende vorstin van
Waldeck, moeder van H. M. onze koningin, in
het kasteel te Pyrmont tengevolge eener long
ontsteking ernstig ongesteld ligt.
Vrijdag hield de Onderwijzersvereeniging in
't arrondissement Axel hare laatste vergadering in
dit jaar. Het aftredend bestuurslid, de heer
Jansen van Grauw werd bij acclamatie als zoo
danig herbenoemd. Tot leden eener commissie
van beoordeeling over een uit te schrijven prijs
vraag, waarvoor drie bekrooningen zullen worden
uitgereikt, werden benoemd de heeren A. H. de
Vries, W. J. Vooren en H. E. Karstel, hoofden
van scholen te Zaamslag, Terneu zen en Zuiddorpe.
Eene levendige bespreking vond plaats over het
zangonderwijs in de lagere schoolde heer H. J.
Verbruggen van Axel gaf eenige inlichtingen over
het gebruik van de Galin-Paris-Chevé-methode
over het nut daarvan bleken de gevoelens vrij
verdeeld. Ook de viool kwam ter sprake met de
bezwaren, aan 't gebruik daarvan te plattelande
verbonden.
Op de 22e lijst van de 10e jaarcollecte voor
de scholen met den bijbel komt nog vooreen
Uniegift uit Brouwershaven 15 en Driewegen
met y 8.50.
Onder de nagiften staat nog Vlissingen met
j 6.51, Axel met 2.74, Zaamslag met 8.50
en Yerseke inet 5.80.
Door den minister van koloniën zijn de
hoofdonderwijzeressen mej. A. L. Steens Zijnen,
B. S, A. Gastmann en J. M. van der Voort ge
steld ter beschikking van den gouverneur-generaal
van Hed.-Indië, om te worden benoemd tót hulp
onderwijzeres bij het openbaar lager onderwijs
daar te lande.
Door den minister zijn voorts de heeren L. D.
van Cappelle, J. H. L. Teutelink, J. J. van Eupen
en M. de Eooy gesteld ter beschikking van den
gouverneur-generaal, om te worden benoemd
tot onderwijzer 3e kl. voor den dienst daar te
lande.
De heeren G. W. A. de Veer en J. C. Eeese,
predikanten te Middelburg en te Vlissingen staan
on het twaalftal voor Amsterdam.
Omtrent de inzending van rundvee op de inter
nationale tentoonstelling te Parijs door de ver
eeniging Het Nederlandsche rundveestamboek deelt
het hoofdbestuur mede dat het voornemen bestaat
pl. m. 10 stieren en 14 koeien in te zenden, welke
dieren moeten behooren aan leden dezer vereeni
ging en moeten zijn ingeschreven in het stamboek.
De aangifte om in te zenden met juiste omschrij
ving van het dier of de^dieren, moet aan den
algemeenen secretaris der vereeniging schriftelijk
worden gezonden vóór den 15en Hovember e. k.
Het hoofdbestuur zal daarna aan een inspecteur
der vereeniging opdragen de waardigheid der
dieren te onderzoeken en mocht de aangifte van
inzending grooter zijn dan het hierboven genoemd
getal, trachten de beste exemplaren daarvoor aan
te wijzen, blijvende het natuurlijk aan een ieder
bovendien geheel vrij, voor eigen rekening aan
inzending op de tentoonstelling deel te nemen.
De inschrijving in den catalogus der tentoon
stelling geschiedt op naam der eigenaren, aan
wien de prijzen met hunne dieren behaald, geheel
worden uitgekeerd.
De eigenaars moeten zei ven het vee op de ten
toonstelling verkoopen of iemand daartoe mach
tiging verleenen, daar met grond kan verwacht
worden dat niet zal worden toegestaan de tentoon
gestelde dieren weder in Hederland terug te voeren.
De eigenaren der dieren, die door de vereeniging
worden aangewezen, zijn verplicht die dieren te
leveren op hunne kosten, op nader aan hen op
te geven tijd en plaats in Hederland.
Het hoofdbestuur der vereeniging neemt daarna
alle kosten van stalling, vervoer naar Parijs, in
voerrechten in Frankrijk, voeding en oppassing
van het vee, ook tijdens de tentoonstelling, voor
zijn rekening, doch stelt zich in geen geval aan
sprakelijk voor wel niet te verwachten, maar toch
mogelijke schade.
Het voldoet de kosten van p. m. zes oppassers,
zoowel gedurende de reis als gedurende de ten
toonstelling, en voldoet de reiskosten voor die
oxipassers terug naar hunne haardsteden, na afloop
der tentoonstelling.
Eene commissie uit het hoofdbestuur zal tijdig
te Parijs zijn om maatregelen te nemen dat het
vee, zoo spoedig mogelijk na aankomst, in de
daarvoor bestemde stallen op de tentoonstelling
wordt geplaatst, en stelt zich vérder kosteloos
beschikbaar om zooveel doenlijk inlichting en
hulp aan de inzenders te verleenen.
In de circulaire, waarhij het bestuur deze me-
dedeelingen doet, roept het tevens aller medewer
king in, en viaagt ook financieelen steun om ten
deze Hederland op waardige wijze te Parijs te
kunnen vertegenwoordigen.
In ons bericht omtrent de nieuw gebouwde
huizen aan den Stationsweg noemden wij als ont
werper den heer K. J. Kuiler. Wij vergisten on3
daarin, het was de heer L. Kuiler.
Door den burgemeester van Middelburg is
benoemd tot agent van politie I. J. Dubois, te
Eetranchement, in de plaats van J. C. Bakker,
die benoemd is tot politieagent te Hieuwer Amstel.
Haar men ons meldt heeft de heer Tutein
Holthenius, burgemeester van Vlissingen, in na
volging van zijn ambtsvoorganger, het bescherm
heerschap der sociëteit Gaai- en Doelschieting
aldaar welwillend aanvaard.
Jl. Donderdag avond had te Hoedekenskerke
eene vergadering plaats van de vrijzinnige kies-
vereeniging Welbegrepen Eigenbelang. De voor
zitter, de heer J. Welleman, deelde mede, dat 6
nieuwe leden wenschten toe te treden, die alle na
ballotage werden to.egelaten. De secretaris, de heer
M. Beneker, die aan de beurt van aftreding was,
werd met op éen na algemeene stemmen her
kozen.
Daar er geene verkiezingen op handen zijn, ver
klaarde de voorzitter de leden bijeengeroepen te
hebben om eens met elkander van gedachten te
wisselen over de te volgen gedragslijn der liberale
partij.
Algemeen was men van oordeel dat de liberale
partij goed moet georganiseerd zijn en door samen
werking kracht moet ontwikkelenen met ge
noegen vernam men dat in onze provincie in
dien geest stappen worden gedaan.
Ten slotte verklaarde de heer W. te Gempt,
predikant, op een desbetreffende vraag van den.
voorzitter, tot groot genoegen der vereeniging,
zich bereid om in den loop van den a. s. winter
eene spreekbeurt te vervullen.
Op de voordracht voor gemeente-veldwach
ter te 's Gravenpolder staan: 1. Pieter Kribbe,
onbez. rijksveldwachter, te 's Gravenpolder, 2.
De Kraker, gepasporteerd maréekaussée, thans
bewaker in de strafgevangenis te Goes; 3. Pieter
Geers, gepasporteerd korporaal bij de genie, zon-
