N"J 248.
131® Jaargang.
1888.
Vriidag
19? October.
Middelburg 18 October.
Onderwijs.
Kerknieuws.
Rechtszaken,
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
7
Agenten te Ylissingen: P. G. deYey Mestdagh Zoo», te Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Moou en te Tholen: W. A. van Nietjwenhuuzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmae te Botterdam, en de firma B. van deb
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dahbe Cie., John F. Jones, opvolgev;
voor België A. Geosjean Co. te Brussel.
Ook de heer Bahlmann, lid der Tweede kamer,
die bij de openbare behandeling van het voorstel-
Lohman-Schaepman in de Tweede kamer, met
de heeren Huber en Fabius, in oppositie was tegen
de overige leden der rechterzijde, heeft in de
Maasbode eene openlijke verklaring van zijne
handelwijze gegeven.
Daarin verklaart hij o. a. dat hij gaarne had
medegewerkt, om aan de heeren Lohman en
Schaepman een succes d'estime te bezorgen, maar
de heftigheid, waarmede de heer Lohman zoowel
in als buiten de kamer tegen de leden der rechter
zijde optrad, bracjit hem tot het vaste besluit,
dat het stemmen tegen art. 366 voor hem als
katholiek afgevaardigde zou en moest zijn een
daad van plichtsbetrachting.
«Het is, zegt de heer Bahlmann, een feit, moei
lijk voor tegenspraak vatbaar, dat de partij der
anti-revolutionnairen, dank zij den steun der
katholieken bij de stembus, veel sterker in de
Tweede kamer vertegenwoordigd is dan in even
redigheid mag geacht worden met haar getal
sterkte in den lande. Terwijl de katholieke partij
26 vertegenwoordigers telt, beschikt de anti-
revolutionnaire partij over 28 kamerleden. Willen
de heeren Lohman c. s. consequent zijn met hun
beginsel van proportioneele vertegenwoordiging,
laten zij dan het gebouw optrekken van beneden
naar boven, maar niet met het dak beginnen.
Laten zij dan in de eerste plaats zorg dragen,
dat de katholieke partij - - laat staan de sterkste
der beide fracties der rechterzijde over ten
minste 26 zetels in de Tweede kamer beschikt.
»Is soms bij de samenstelling van het nieuwe
ministerie het beginsel der proportioneele verte
genwoordiging gehuldigd Immers neen. Ook de
president van de Tweede kamer, wiens keuze wij
voor het overige met blijdschap hebben begroet,
behoort tot de anti-revolutionnaire partij."
En nu kwam het voorstel der heeren Lohman-
Schaepman hierop neer, dat aan den voorzitter
der kamer de benoeming zou zijn overgelaten
van den v ij f d e n rapporteur. Kregen de libe
ralen door hun getalsterkte van zelf twee, de
katholieken en anti-revolutionnairen ieder een rap
porteur, de vijfde was ter beschikking van den
president, die zegt de heer Bahlmann »als
anti-revolutionnair verplicht is, in de eerste plaats
te letten op de belangen zjjner partij en altijd
voor het lastige dilemma zou geplaatst zijn, om
öf een katholiek öf een anti-revolutionnair te
moeten benoemenbenijdenswaardige positie
entre ces deux mon coeur balanceEn al laat
de heer Bahlmann in het midden of de tegen
woordige president ooit de onbillijkheid tegen
over de katholieken zou hebben uit het oog
verloren, feitelijk zouden de kansen voor de ka
tholieken verminderd zijn. Immers, thans bestaat
er gelegenheid dat, door de beslissing der libe
ralen in de secties, zelfs in alle vijf de af-
deelingen katholieke rapporteurs kunnen worden
benoemd, zoodat handhaving van het orde-re
glement altijd in het voordeel was der katholieken.
De heer Lohman heeft dit voordeel voor de
katholieken met ronde woorden erkend in de
zitting van den 23sten September.
De heer Bahlmann wijst op de hulp, die de ka
tholieken den anti-revolutionnairen bewezen,terwijl
dezen zijn partijgenooten in den steek lieten bij de
herstemming op vele plaatsen, getuigen Breukelen,
Schiedam, Beverwijk, Den Haag, om van Botter
dam maar niet te spreken. »Is, zoo schrijft hij,
de evenredigheid betracht bij de samenstelling
van het kabinet der rechterzijde vis a vis de
roomsch katholieken Is de president der kamer
rnet onze medewerking niet een anti-revolution
nair? Zijn de benoemingen in den laatsten tjjd
buiten de kamers, vooral die van eenig aanbe
lang, niet ten gunste van anti-revolutionnaire
partijgenooten moet nu ook nog bij de benoe
ming van rapporteurs in de kamer het leeuwen-
deèl te beurt vallen aan de anti-revolutionnaire
leden van de Tweede kamer
»Wil de heer Lohman, om een minder parle
mentaire spreekwijze te bezigen, voor zijn partij
het onderste uit de kan hebben, wie zal het hem
euvel duiden, maar als katholiek afgevaardigde
ben ik geenszins verplicht tot een dergeljjk stout
bedrjjf mijn hand te leenen.
«Hoezeer ook geneigd, aan het ongeloovige ge
deelte van mijn protestantsche medechristenen
dien invloed toe te kennen op het bestier van
js lands zaken, welke hun rechtmatig toekomt.
versterking van de domineerende positie der anti-
revolutionnaire partij in de Tweede kamer ten
koste van de katholieke, acht ik onder de tegen
woordige omstandigheden noch noodzakelijk noch
wenschelijk.
«Ziehier de redenen, welke mij genoopt hebben
te stemmen, zooals ik gedaan heb."
Naar aanleiding van het xeit dat de heer Schaep
man ook de voorstellen tot wijziging van het
reglement van orde had ingediend, en deze dus
geacht konden worden ook van katholieke zijde
afkomstig te zijn, merkt de heer Bahlmann in
de eerste plaats op, hoe het van genoegzame
bekendheid is dat de voorstellen weliswaar
ook de onderteekening droegen des heeren Schaep
man, maar dat als de eigenlijke auctor intellec
tualis moest beschouwd worden de heer Lohman.
Daarbij was de heer Schaepman vroeger van
een ander gevoelen ten opzichte van het oude
reglement van orde getuige hetdoor hem in
1884 gesprokene.
«Wie zegt de heer Bahlmann zal het
mij euvel duiden, dat ik aan den oud-afgevaar
digde van Breda de voorkeur blijf geven boven
den nieuwen van Wijk bij Duurstede
»Ten tweedealdus gaat hij voort is het van
genoegzame bekendheid, dat juist de meêgaand-
heid van dr Schaepman met de pretenties van
de anti-revolutionnaire party voor mij zeer dik
wijls is geweest een oorzaak van verwondering,
maar niet van bewondering. Wanneer ik mijn
ondervinding als president van de katholieke
kies vereen iging te Botterdam en van den Z.- en
N.-Hollandschen bond raadpleeg ten opzichte
van anti-revolutionnaire pretenties ik behoef
slechts te herinneren aan hetgeen bij de laatste
verkiezingen te Botterdam, SchiedamDelft, Kat
wijk en vroeger te Leiden gebeurd is dan
schijnt mij het voorstel van den heer Lohman
met de toelichting er bij van proportioneele ver
tegenwoordiging te zijn een comble van anti-
revolutionnaire inhaligheid. Misschien is de heer
Lohman als mensch te naïef, als partijman te
blind om in te zien, dat zijn voorstel vis d vis
de katholieken te ver ging."
Tot zoover de heer Bahlmann.
Wij hebben thans de getuigenis gelezen van
de drie z. g. «spellebrekers" der rechterzijdewjj
hebben daartegenover gehoord de verklaring van
den heer De Savornin Lohman.
En wjj die geheel buiten de kwestie staan, wij
gevoelen geen lust om ons in deze partij te stel
len, al trekt ons het zelfstandig, flink optreden
der heeren Fabius, Huber en Bahlmann ook aan.
Voor ons heeft het gebeurde 'een diepe be-
teekenis, omdat het ons de bevestiging schonk
van de door ons en zoovelen reeds vroeger gedane
verzekering dat het eenmaal tusschen de heeren
der rechterzijde tot eene uitbarsting moest komen
Maar dat dit reeds zoo spoedig zon gebeuren
dat bij de eerste de beste gelegenheid, waarbij de
beide hoofden der twee partijen, de heeren
Lohman en Schaepman een beroep deden op
hunne partijgenooten, aan de eene zijde van zoo
veel onhandigheid en aan den anderen kant van
zoo'n krachtige zelfstandigheid bljjb gegeven zou
worden neen, jlat hadden wij niet gedacht.
De heeren der rechterzijde hebben vroeger den
draak gestoken met der liberalen tweedracht
Thans hebbén zij zelve het bewijs geleverd dat.
het in eigen boezem nog erger is gesteld. Wij
kunnen ons dan ook niet voorstellen dat een
hunner zich ooit eenige illusie omtrent eendracht
in hun midden heeft gemaakt.
Maar waartoe dan daarmee in verkiezingsdagen
zooveel geschermden achter allerlei drogredenen
het feit geloochend, dat samenwerking tusschen
zulke heterogene bestanddeelen op den duur
onhoudbaar was, een feit dat zoo klaar als de
dag was
Eenvoudig uit partybelang, uit zucht om de
liberalen te verjagen.
Het is nu toch duidelijk gebleken, wat wij
trouwens reeds lang wisten dat het onderlinge
vertrouwen in het anti-liberale kamp niet bijster
groot is. De Boomsch-katholieke fractie vertrouwt
de anti-revolutionnaire niet en een deel dier
fractie de heer Bahlman c. s. vertrouwt
den heer Schaepman niet, wat zijn meegaandheid
tegenover de bondgenooten betreft. De anti-
revolutionnaire fractie vertrouwt de Boomsch-
katholieken niet en een deel der anti-revolution
nairen de zoogenaamde droiteHuber c. s.
vertrouwt het andere deelde gauche, Lohman en
Kuyper, niet.
Wat zal er met dit al, met zulk coterie gekibbel
terecht komen van 's lands belang
'4Sfen zal gezamenlijk dood knijpen, wat gemeen
schappelijk gehaat wordt; het onderwijs zal de
lijdende partij worden, en dan?
Dan zal men op de puinhopen daarvan voort
gaan met elkaar te. plukharen en bot te vieren
aan onderlinge veeten. Welk een leerzaam schouw
spel voor de kiezers, wien men in de dagen, waarin
zij een keuze moesten doen, gouden bergen be
loofde en gulden dagen
De koninklijke pakketvaart-maatschappij heeft
den bouw van drie van de voor haren dienst
benoodigde stoomschepen opgedragen aan de
koninklijke fabriek van stoom- en andere werk
tuigen te Amsterdam en vier aan de koninklijke
fabriek De Schelde te Ylissingen.
Deze heugelijke tijding bevatten de Amster-
damsche bladen.
Bij kon. besluit is
met ingang van 1 Januari a. s., aan dr. IJ.
Keijzer, te Middelburg, op verzoek, eervol ontslag
verleend als lid van den geneeskundigen raad
voor Zeeland
benoemd tot advocaat generaal bij den Hoogen
raad der Nederlanden mr. J. G. Patijn, gewezen
officier van justitie bij de arr.-rechtbank te
's-Gravenhage, oud-burgemeesteT aldaar en lid dei-
Tweede kamer
de officier van administratie 1ste klasse J. P.
Vasseur, met ingang van 1 November, ter zake
van in, doch niet door den dienst ontstane
lichaamsgebreken, op pensioen gesteld en met
gelijke dagteekening bevorderd tot officier van
administi atie der 1ste klasse, de officier van
administratie der 2de klasse J. C. van Beyn.
Den ingezetenen van Middelburg wijzen wij op
de gelegenheid die, blijkens achterstaande an
nonce, geboden wordt om te teekenen op een
adres aan den gemeenteraad om in geval van
brand een klok te doen luiden.
De heden nacht plaats gehad hebbende ramp
geeft tot dit verzoek aanleiding.
De kwestie is vroeger reeds meermalen be
sproken maar er werden eenige bezwaren ge
opperd, die ons dagelijksch bestuur verhinderden
aan den, o.a. door de Vereeniging tot het houden van
toezicht op het redden van goederen bij brand, uit-
gedrnkten wensch te voldoen, terwijl de brand
weer de noodzakelijkheid van dit luiden niet inzag.
Wij willen die bezwaren daarlaten, maar onder
den indruk van het pas voorgevallene komt het
ons niet ongeschikt voor dat de kwestie nog
eens ernstig worde overwogen.
En daartoe kan het adres, dat ter teekening
ligt, de gewenschte aanleiding wezen.
Gisteren avond hield het departement Middel
burg der Maatschappij tot nut van H algemeen eene
als naar gewoonte slechts matig bezochte verga
dering.
De heer H. Tak deelde mede dat hij, tengevolge
van het aftreden van den heer mr W. A. van
Hoek, door het bestuur tot voorzitter was aange
wezen en gaf kennis van eenige veranderingen in
het ledental.
Onder de ingekomen stukken, waarmede de leden
in kennis werden gesteld, behoorde een brief van
het hoofdbestuur betrekkelijk den aankoop dooi
de departementen van kleine geschriften.
Naar aanleiding daarvan zijn 50 ex. van het
jongste geschrift aangekocht en aan de commissie
voor de bibliotheek ter verspreiding gegeven.
De rekening over het dienstjaar 1887/88 werd
vastgesteld in ontvang en uitgaaf op 1677.84j,
met een goed slot van ƒ289.48.
Hierbij werd medegedeeld datjdejsom van 200,
saamgebracht voor de stichting eener school ter
opleiding van bewaarschoolhouderessen, van het
hoofdbestuur terug ontvangen en ter beschikking
van de inschrijvers gesteld was. Slechts een der in
schrijvers heeft zijne bijdrage terugverlangd, al
de anderen lieten de beschikking over aan het
departementsbestuur, teneinde de gelden aan te
wenden ten behoeve der bewaarscholen alhier.
De begrooting voor 1888/89 werd vastgesteld op
1476.43 in ontvang en uitgaaf met een goed
slot van 34.73. De gewone subsidiën waren
daarop uitgetrokken. De post voor de bewaar
scholen werd iets .hooger dan vroeger, op 280
geraamd.
Met het oog op het klein overschot dezer be
grooting deelde het bestuur mede dat dit gering
overschot te wijten is aan den aankoop van de
gebouwen voor de bewaarschool en de kosten van
onderhoud en dat het voornemens is plannen te
maken om eene be tere financieele regeling te
verkrijgen,
Ook werd medegedeeld dat het bestuur onder
handeld heeft met verscheidene heeren om in
dezen winter spreekbeurten te vervullen. Nog
slechts eene beurt is bezet, doordien de heer Henny
uit Utrecht zich daartoe bereid heeft verklaard,
de andere beurt is nog onvervuld. De heer Henny
kan echter niet, zooals het bestuur wensch te, den
2en Woensdag in December optreden, zoodat een
andere datum moet gekozen worden.
Yoor de lezingen zullen de leden voortaan twee
dameskaarten ontvangen in plaats van één.
Bij het afdeelingsonderzoek in de Tweede kamer
van het wetsontwerp tot bekrachtiging van den
onderhandschen verkoop van grond en water te
Sas van Gent aan de gemeente, vroeg men of bij
dezen verkoop het belang der schatkist wel vol
doende was behartigd. Ongeveer elf hectaren grond
worden aan de gemeente Sas van Gent verkocht
voor 4400, alzoo voor ongeveer 0.04 per vier
kante meter. Dit bedrag scheen, ook waar men
in aanmerking neemt den min gunstigen financi-
eelen toestand der gemeente, velen te gering toe.
Yooral met het oog op de omstandigheid dat de
koopsom eerst binnen acht jaren na afkondiging
der wet, die haar behelst, zal moeten worden
voldaan, trok de geringheid daarvan te meer de
aandacht.
Hiertegen werd opgemerkt, dat wel is waarde
gemeente van hetbedoelde terrein eigenares wenscht
te worden om volkomen vrij te zijn in den aanleg
van wegen en straten, maar dat het toch waar
schijnlijk niet in de Bedoeling eener gemeente van
zoo geringen omvang zal liggen, eene zoo groote
uitgestrektheid geheel met huizen te bebouwen.
Wanneer men bovendien de plaatselijke gesteld,
heid van Sas van Gent, aan een uithoek van ons
vaderland gelegen, in aanmerking neemt, scheen
de bedongen prijs geenszins te laag.
Het wetsontwerp is heden, zooals uit de Laatste
berichten blijkt, aangenomen.
Door de anti-revolutionnaire kiesvereenigingen
in het district Lochem is tot candidaat voor de
Tweede kamer gesteld jhr C. M. Brantsen van
Wielbergen, lid der prov. staten van Gelderland
en burgemeester van Angerlo.
Benoemd tot onderwijzer aan de O. L. school
te Arnemuiden de heer J. K. Crucq.
Woensdagmiddag had op het kerkhof te
Oud-Heusden de teraardebestelling plaats van
het lijk van den heer W. J. van Gorbom, in leven
districts-schoolopziener te Goes. De lijkkist werd
gevolgd door een zestal rijtuigen, waarin de
familie en eenige vrienden gezeten waren. De
kist was bedekt met een achttal kransen, waar
onder een van de afdeeling Goes der Maatschappij
tot bevordering van Toonkunst en éen van de
onderwijzeressen der Goesche meisjesschool.
Aan de groeve sprak de broeder van den over
ledene, de heer Yan Gorkom, pred. te Amsterdam,
in treffende woorden de aanwezigen toe. Hij
herinnerde aan het werkzaam leven van den
overledene, vol van de schoonste illusiën, waar
aan hij zoo krachtig uiting gaf. Hoewel het
stoffelijk omhulsel thans aan de aarde werd toe
vertrouwd, bleef de geest voortbestaan en spreker
hoopte dat allen troost zouden vinden in het
streven om de illusiën van den overledene te ver
vullen. Hij bracht een laatsten groet namens de
velen, waarvoor de overledene zijne beste krachten
had besteed.
Diep geroerd verlieten allen de b egraafplaats,
in de overtuiging een edel mensch te hebben heen
gebracht naar zijne laatste rustplaats. (G. Crt.J
Bedankt voor het beroep naar
door ds E. Loen te Grijpskerke.
Zoutelande
Het gerechtshof te 's Hertogenbosch Jdeed
Dinsdag jl. uitspraak in een omslachtig proces
tusschen erfgenamen en executeurs-testamentair.
Een der hoogst belangrijke vraagstukken, die
partijen het leven verbitterd hadden en die het
hof thans moest beslissen, kwam hierop neer
of de executeuren terecht of ten onrechte een
paar hondjes, die zij in den boedel gevon
den hadden, hebben onderhouden. De erfgenamen
meenden dat men de hondjes had moeten laten
dood gaan en niet op kosten van den boedel la
ten leven. De executeuren, dierenvrienden als
zij waren, meenden anders en hadden de hondjes
onderhouden. Men ziet dat de bron van proces
sen met den dag meer en meer toeneemt. Dit
i governo van hen, die snood genoeg zijn om te
meenen, dat de advocaten en niet hunne cliënten,
proceslustig zijn. (N. R. Crt.)
