N°. 220.
181e Jaargang.
1888
Maandag
17 September.
iBÜÏTËNLANDT
Middelburg 15 September
De beperking van den Zondags
dienst op de spoorwegen.
Verspreide berichten.
Burgerlijke stand.
Algemeen Overzicht.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën; 20 Cent per regel
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.van 1-7 regels 50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze conrant behoort een BIJVOEGSEL,
MIDDELBURGSCHË COLRAIVT.
v.ri„ «a.
Met belangstelling zal zeker door velen
kennis genomen zijn van de mededeeling in
de pers, dat de Maatschappij tot exploitatie van
Staatsspoorwegen aan de regeering voorstellen
heeft gedaan tot beperking van den dienst voor
personenvervoer op den Zondag.
Het geldt hierbij een proef, die men, te be
ginnen met 1 December, gedurende drie maan
den nemen wilen daarbij gaat men van het
beginsel uit dat die Zondagsregeling zoodanig
bepaald dient te worden, dat zij inderdaad aan
het personeel ten goede komt, met betrekking
tot uitbreiding der Zondagsrust.
Volgens die voorstellen nu zal aan meer dan
tien percent van hei treinpersoneel, hetzij een
geheel vrije Zondag, hetzij een zeer verlichte
dienst van slechts enkele uren, op dien dag
worden verzekerd.
Dit kon natuurlijk niet verkregen worden
zonder zeer ingrijpende maatregelen en zonder
de belangen van het reizend publiek en wellicht
ook die van den postdienst, in enkele opzichten,
te schaden.
Wij staan hier, zegt die Maatschappij, voor
een maatregel die op het vasteland tot dus
verre geheel onbekend is en zij heeft daarom
gemeend met het doen van deze voorstellen te
moeten wachten, totdat de regeering uitdruk
kelijk haar wensch daartoe had te kennen
gegeven.
Wij zijn nieuwsgierig naar de resultaten van
dit overleg tusschen de regeering en die maat
schappij, maar meer nog naar de gevolgen, die
zulk een proef, wanneer zij genomen wordt,
zal hebben.
Wat het eerste betreft, de regeering zal,
krachtens haar ideeën op dit gebied, wel wen-
gehen dat die beperking zoo ver mogelijk ga,
en wellicht nog niet tevreden zijn met het
geen de Maatschappij voorsteltof en ook
dat is niet geheel onmogelijk tot de ont
dekking komen dat tusschen theorie en praktijk
vooral in deze een moeilijke weg ligt, vol
bezwaren en onbillijkheden. De minister van
waterstaat b. v. zou kunnen gewaarworden
dat de postdienst op Zondag nn reeds veel
beperkt onmogelijk meer ingekrompen kan
wordenen bij de ontdekking van de al te
groote inbreuk, die zulk eene beperking maken
zou op de belangen van het reizend publiek,
terugdeinzen voor de consequentie van, mis
schien nog niet eens zijn eigen ideeën dan toch
van, die zijner mede-ministers.
Dit vraagstuk, al zoo dikwijls, ook door ons,
besproken, heeft, zooals alle kwestieën, eene
idealistische en eene practische zijde.
Wij kunnen niet beter doen dan hun, die
aieh verkwikken willen aan de ideale zijde
der Zondagsrust, zooals de vurige voorstanders
daarvan zich die liefst droomen, de lezing
aanraden van eene beschouwing, door den be
kenden predikant Ulfers geleverd over Sociale
nooden en Zondagsrust een duidelijk geschre
ven werkje, wat trouwens alles kenmerkt dat
ait de pen van dien heer vloeit. Geen over
dreven betoogen komen daarin voorgeen
geest van ziekelijke humaniteit ademt dit
pleidooi voor Zondagsrust. Het kenteekent
•weer den man met zijn warm hart voor de
behoeften van den arbeiderstand.
Hu hij weer opnieuw door zijne opmerkin
gen over de Zondagskwestie op het platteland,
waar die, volgens hem, „niet bestaat en eigenlijk
toch ook wel aan de orde is of wel aan de
orde mag gesteld worden door predikant en
pastoor" en over de Zondagsdrukte in de groote
gtcdeu, toont wel degelijk op de hoogte
van den feitelijken toestand te zijn, nu
durven wij het wagen een paar bedenkingen
te opperen tegenover iemand, die niet al te
eenzijdig en blind is op dit punt, en wiens
standpunt, wijl het door zoovelen wordt gedeeld,
de aandacht verdient.
Wij zijn niet minder dan de heer Ulfers
bereid mee te werken om den arbeider rustte
verschaffen. Wij vinden het niet minder dan
hij onverantwoord dat steeds menig werkman
wordt voortgezweepten dat in alle vakken,
in tal van betrekkingen velen niet alleen
arbeiders geen rust haast wordt gegund.
En dan stemmen wij toe dat vooral spoor-
en postambtenaren op dit punt het slechtst eraan
toe zijndan vinden wij het ook onverant
woord dat machinisten, stokers en conducteurs
bij de staatsspoorwegen gemiddeld 18 a 19
uren daags in dienst zijn, met slechts nu en
dan een hal ven vrijen dag, en dat de goederen
dienst op Zondag duurt van 3 uur 's morgens
tot 's nachts 12 uur.
Maar men zij voorzichtig met, door aan die.
bezwaren tegemoet te komen, weer anderen
te kort te doen in hunne rechten.
De mededeeling omtrent den goederendienst
op de spoorwegen zou al reeds grond geven
voor de vraagkan daarin geene beperking
plaats hebben
De beweging in het belang der Zondagsrust
ontaardt te veel in een zuiver kerkelijke be
weging en dit schijnen velen, die zich daarbij
aansluiten, niet in te zien. Er wor
l», niet in te zien. Er
T uwii gcwufpcii
iTK-
gaan, getuigen de klachten die van zekere
zijde juist over het gebrek aan Zondagsrust
opgaan en zelfs uit Indië komen.
Op die wijze wordt niet meer het streven
den personen die daaraan behoefte hebben de
noodige rust te verschaffen maar voornamelijk
hen in de richting te drijven, waarin men
wenscht dat zij van die rust willen gebruik
maken. Aan de eene zijde wil men meer
vrijheid om aan den anderen kant op die
vrijheid eenige inbreuk te maken.
Met deze bewering willen wij niets te kort
doen aan de belangeloosheid van velen, die hij
deze kwestie zich doen geldenwij waarschu
wen slechts tegen uitersten op dit punt en
tegen verwarring of misleiding. Wanneer straks
de gewenschte regeling eens verkregen werd,
zouden velen wellicht spijt gevoelen over de
gevolgen, die zij, geheel tegen hunne bedoeling
na zich sleepte, en over het werkzaam deel
dat zij aan het totstandkomen daarvan hebben
gehad.
Wij zullen niemand hard vallen over zijn
kerkgaan, integendeel. Elk dient op dit punt
te weten wat hij doet en voor velen is het
een behoefte en een nuttige zaak. Maar op
dit punt zij ook de vrijheid gehandhaafd en
worde niemand in zijne rechten verkort, door
te ver gedreven eischen op dit punt.
Als b. v. de heer Ulfers de Zondagsrust
wenscht, o. a. als middel om den verstande
lijken nood des volks op te heffen, dan scharen
wij ons aan zijne zijde, in de verwachting dat
men zulk een Zondag ook wijden zal aan lezen
en aan alles wat kan meewerken om „de op
school begonnen redelijke ontwikkeling niet te
doen ophouden en stilstaan." Dat is in ieder
geval beter dan zich aan een doodend niets doen
over te geven.
Maar tegenover hen, die voor zulk eene
ontwikkeling in de week geen gelegenheid heb
ben, staat eene breederij van personen die juist
de gansche week veel met geestesarbeid zich
bezighouden, hetzij op kantoor, hetzij op school
of elders, en dan hun vrijen tijd des avonds
aan de verfrissching van hun geest besteden.
Voor hen is ontspanning op Zondag in anderen
zin noodigdoor de week zeer gebonden hebben
zij behoefte aan een uitstapje.
Bovendienop zulk een dag valt het bezoek
aan familie of kennissen hun alleen mogelijk
of is voor hen het meest geschikt.
Die twee categorieën stellen wij juist tegen
over elkaar om aan te toonen dat, waar men
de ebueii ter wiüe zaï zijn, men zeer dikwijls de
anderen belemmert in eene even gepaste door-
brenging van den Zondag.
En wil men ten opzichte van den postdienst
een bewijs van inconsequentie en onbillijkheid,
dan beroepen wij ons op het feit, door den
heer Ulfers zeiven aangehaald, dat in Berlijn
de joden op hun sabbath weigeren de cor
respondentie met de post te ontvangen maar
dit wel op den volgenden dag, den Zondag
willen doen, zoodat men op den rustdag der
Christenen meer ambtenaren moet aanstellen.
Zij eischen dus van anderen wat zij zelve
niet wenschen.
Maar even onbillijk is de eisch om Zondags
allen tot in het overdrevene te onderwerpen
aan bepalingen ten gerieve van eenigen.
Wij hebben het meermalen gezegd: wan
neer men aan de behoeften van het personeel
van een tak van openbaren dienst wil tege
moetkomen, dan kan men tot zekere grens
het publiek verzoeken zich eenige opoffering
te getroosten maar aan den anderen kant ligt
het op den weg der beheerders om door uitbrei
ding van personeel de belangen van dat per
soneel ten opzichte van de noodige rust te
behartigen.
De plannen der Exploitatie-maatschappij zijn,
blijkens het hier boven aangehaalde bericht,
anders. De belangen van het publiek zullen
èn ten opzichte van het reizen èn van den
postdienst geschaad worden.
Dat vinden wij bedfinkpjffk r£aku~ea3aigeff.
En tegen de proef op zich zelve hebben wij
de bedenking dat zij niet genomen wordt in
een goeden tijd en daardoor geen zuivere
maatstaf kan wezen. In de maanden December,
Januari en Februari is het de stille tijdvoor
handelszaken zijn het, vooral in de twee eerst
genoemde maanden, wat reizen betreft, kalme
dagen, want men heeft dan te veel kantoor
werkzaamheden.
Al blijkt nu nit de te nemen proef, dat de
voorgestelde beperkte treindienst geen moeilijk
heden opleverde wat kan men daaruit afleiden
voor het vervolg
Zij komt ons uit dit oogpunt juist onpractisch
vooren wij zouden het daarom beter achten
dat men een anderen tijd, b. v. het drukke
reisseizoen, koos om na te gaan in hoever men
het algemeen belang veel of weinig door zulk
een maatregel schaadt.
Ën dan twijfelen wij niet of men zal geheel
andere resultaten verkrijgen dan wanneer het
voorstel der Exploitatie-maatschappij doorgaat
resultaten die geheel onze meening zullen
staven.
De Javabode valt den nieuwen gouverneur-
generaal Pijnacker Hordijk hard over een verze
kering door hem gegeven. Het blad schrijft
„Onze aanstaande gouverneur-generaal moge zoo
flink zijn als men van hem zegt, van praatjes is
hij blijkbaar ook al niet afkeerig. In de laatste
vergadering van de provinciale staten van Drente
beweerde hij, dat bet hem moeite had gekost de
eervolle taak, waartoe bij geroepen was, te aan
vaarden, vooral omdat bij zoo aan zijn tegenwoor
dige betrekking was gehechtbij bet scheiden
vervulde hem dan ook droefheid, en bij gaf de
verzekering, dat ook in Insulinde zijn hart zou
blijven kloppen voor Drente en zijn bewoners,
zijn bloei, vooruitgang en ontwikkeling. Die
woorden werden met aandoening uitgesproken.
Waartoe dienen zulke volzinnen? Meent de
beer Pijnacker Hordijk wat bij zegt, dan bad bij
voor de betrekking van gouverneur-generaal be-
booren te bedanken, en meent bij bet niet, waarom
zegt bij bet dan? Landvoogd van Nederlandsch-
Indië moet men worden met hart en ziel, en niet
aarzelend, met Drente voortdurend in de ge
dachten.11
Volkomen juist lijkt ons deze gedaebtengang
niet. Herhaaldelijk komt bet voor dat verbetering
van positie of andere redenen iemand noodzaken
eene betrekking en omgeving te verlaten, die hem
lief zijn.
Menigeen zal bet afscheid dan droevig gestemd
hebben; en kan men nu, eene streek verlatend, waar
men bet goed bad, waar de bewoners vriendelijk
en welwillend voor ons waren, daarvoor geen hart
meer blijven hebben?
Kan die niet steeds in gedachten blijven, zonder
dat men daarom tekort behoeft te doen aan de
plichten en eischen, die eene nieuwe betrekking
met zich brengt
In verband met het bericht in be t bijvoegsel tot
dit blad maken wij er onze lezers attent op dat
eerst met 22 Sept. de treinenloop voor wat betreft
de trein, die te 5.52 te Vlissingen moet aankomen,
op bet traject GoesVlissingen volgens de inde
spoorboekjes voorkomende dienstregeling weer zal
plaats hebben.
De beer P. Polet, directeur der stedelijke gas
fabriek alhier, beeft op de Utrechtsehe gas-ten-
toonstelling een toestel geëxposeerd, dat dient
tot voorkoming van schokken bij wisseling van
gasdruk. Die schokken kunnen ontspan door
dat de onderste rollen, waarmee de beweging dei-
klok in den fabrieksregulateur geregeld wordt,
en die steeds in bet water staan, wel eens vuil
worden en vastloopen. Daarom wil de heer
Polet die rolletjes vervangen door krulveeren.
Het oordeel van deskundigen over dat denkbeeld
is gunstigdit blijkt ook hieruit, dat bereids door
een Duitsch gas-ingenieur aan den ontwerper van
dit toestel vergunning verzocht is om daarvan
patent te mogen nemen.
De officier van gezondheid 2e kl. L. A. H. Jansen
van bet 4e bataljon 3e reg. infanterie te Vlis
singen wordt 1 October a. voor den tijd van drie
maanden gedetacheerd als chef van den genees-
i—,to-.-—-
Heden middag is een knaapje van een jaar of
zeven in de Londenscbe kaai gevallen. Een werk
man, die zich daartoe te water begaf en geholpen
werd door een schipper met zijn sloep, redde den
drenkeling.
Behalve de beeren M. K. Jeras en Zonen schre
ven voor den onderhoud van het rijks poatgebouw
alhier in de beeren W. A. van der Harst voor
ƒ1895, P. J. van Puffelen en zn. voor 1910, P.
Krijger en zn. voor 1930, J. A. v. d. Heil voor
1970 en W. P. van Pagé voor ƒ2090. Al de
inschrijvers wonen te Middelburg.
Omtrent de botsing tusschen bet Fransche
vaartuig La France en bet Italiaansche Sud-
America, gisteren onder laatste berichten medege
deeld, meldt men nader dat de Sud-America, die een
Italiaanscb tooneelgezelschap aanboord had, eenige
minuten na den stoot gezonken is. De France
beeft 189 passagiers en 63 man der equipage van
het Italiaansche schip gered. Zes man der equigage
en 81 passagiers moeten verdronken zijn. Geen
der personen aan boord van de France, die lichte
averij kreeg, kwam om bet leven.
De berichten uit Tyrol over de overstroo
mingen luiden weder ongunstiger.
Het verkeer op de Arlberger ljjn is' opnieuw
gestremd evenals op andere spoorweg-verbindin
gen. Een afgevaardigde van den Tyroolschen
landdag stelde voor een biddag te houden om
den hemel te smeeken de overvloedige regens te
doen ophouden. De gouverneur van Tyrol schijnt
voor meer afdoende maatregelen te zijn en beeft
een credief van 20.000 florijnen aangevraagd ter
verleening van de eerste hulp.
Omtrent bet incident-Stroszmayer zie
Bijvoegsel, wordt nog nader gemeld, dat keizer
Franz Joseph den prelaat toevoegde>Gij wist
wel niet goed wat gij deedtG$ waart niet bij
zinnenGij waart ziek11 Dat de bisschop
den laatsten wenk zal opvolgen en zijn ontslag
zal nemen om zijn overige dagen in de eenzaam
heid van een klooster door te brengen, acht men
waarschijnlijk.
Van 8 tot 15 September.
Vlissingen. BevallenL. J. van Hemert, geb.
Jansen, z. J. C. van Keulen, geb. Kuipers, d.
W. C. Groen, geb. De Vries, z. H. J. P. Launsbach,
geb. Tanis, d. P. A. Blankert, geb. Vercouteren,
z. S. J. Hoste, geb. De Sitter, d. J. C. Ovaa, geb.
Van der Poel, d. J. Steketee, geb. Dourlijn, d.
N. de Nooijer, geb. Marteijn, z. M. S. Pundke,
geb. Goeree, z. J. D. Voerman, geb. Slot, z.
Overleden'. N. Haarzakker, wede van P. J-
Straver, 73 j. J. M. van Hemert, z. 2 d. W. M.
Weug, d. 6 w.
Het is niet onmogelijk dat de dag van morgen
een hoogst gewichtige beslissing omtrent het lot
der nationale partij in Bobemen brengt. Zooals
