N'.! 199.'
131® Jaargang.
1888.
Donderdag
23 Augustus.
C. L. VAK WOELDEREN,
Middelburg 22 Augustus.
Onderwijs.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën; 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
MIDDELBÜRGSCHE
Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dek Peijl, te Zierikzee: A. G. de Mooij en te Tholen: W. A. van Nieuwenhuuzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen- en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmab te Rotterdam, en de firma B. van de*
gamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John P. Jones, opvolger-
Voor de verkiezing voor een lid der
Provinciale Slalen in het district .Middel
burg, op Dinsdag 28 Augustus, bevelen wij
ten dringendste aan den heer
die de candidatuur heeft, aangenomen.
In de St-Ct van heden is opgenomen de wet
van den 7 en Augustus 1888, houdende goedkeuring
der op 16 November 1887 te 's Gravenhage ge
sloten internationale overeenkomst tot het tegen
gaan der misbruiken, voortvloeiende uit den
verkoop van sterken drank onder de visschers
op de Noordzee, buiten de territoriale wateren.
Naar aan het Dgbl. van Het Loo gemeld wordt,
is de toestand van Z. M. den koning in 't alge
meen iets beter. He aandoening der luchtpijp
is echter nog niet geheel overwonnen. Z. M.
blijft nog door veel hoesten gekweld, terwijl hij
ook nog niet gansch vrij van koorts is.
De reeks zomerconcerten, dit jaar van wegede
confrérie van St Sébastiaan in het Schuttershof
alhier gegeven, wordt aanstaanden Donderdag
gesloten met een concert van Bouwmans kapel.
Het zeer aantrekkelijke programma belooft,
wanneer het weder wil medewerken, een genot
vollen avond.
Dit programma luidt als volgtMarche de
l'opera Le Tribut de ZamoraGounodOuverture
de Concert, R. HolValse Caprice, Rubinstein
'Abendlied, Schumann Fantaisie sur Hamlet, opera
de Thomas, Joh. M. Coenen Ouverture Wilhelm
Tell, Rossini; Nids d'oiseaux concert-Polka, Bouw
man Arlequin a. d. Maskenball, scène, Popper
Wir spielen Soldat charakterstück, Eilenbergen
Fantaisie Au Camp des Bohémiens, Blumentritt.
Wij berinneren dat personen, huiten Walcheren
woonachtig, toegang hebben tegen betaling van
een zeer geringen prijs.
Door de schietvereeniging Medioburgum alhier
is een huishoudelijke wedstrijd uitgeschreven tegen
Zondag 26 Augustus e. k. van 's morgens 7—4
uur en Maandag 27 Augustus e. k. van 's mor
gens 8—12 en 's namiddags van 1—6 uur. Is
het echter Zondag 26 Augustus ongunstig weer,
dan wordt geschoten Maandag 27 Augustus en
Zondag 2 en Maandag 3 Septemberwordt Zondag
26 Augustus wedstrijd gehouden en is het Maandag
ongunstig weer, alsdan wordt dien dag niet ge
schoten, maar de wedstrijd uitgesteld tot Zondag
2 en Maandag 3 September. Het niet doorgaan
van den wedstijd wordt bekend gemaakt door het
openzetten der luiken van den Abdijtoren een
half nur vóór den aanvang.
De wedstrijd zal zijn verdeeld in 5 klassen en
gehouden worden op 150 Meter.
A personeel (uitsluitend voor de leden)B vrije
haan (rose kaarten). Yoor geweren en ammunitie
naar verkiezing. (5 en 3 schoten)G vrije baan
(gele kaarten). Uitsluitend voor Beaumontgeweren
en rijksammunitie. (5 en 3 schoten).
In wedstrijd A wordt geschoten des Zondags
van 7—4 uur; des Maandags van 812 uur.
In wedstrijd B en C wordt geschoten des Zondags
en Maandags op de uren dat de haan geopend is.
De prijzen worden uitgereikt op den tweeden
of derden dag, des avonds te 8 uren, in het
Schuttershof tijdens de muziekuitvoering.
De vereenigingen Ylissingen, Yeere en Oost-
kapelle zijn tot deelneming aan de vrije banen
uitgenoodigd.
In wedstrijd A en C wordt geschoten met
Beauinontgeweer en rijksammunitie; inwedstrjjd
B is dit niet verplichtend.
In de Dinsdagavond gehouden vergadering der
anti-revolutionnaire kiesvereeniging te Middelburg
is met 57 van de 74 stemmen de heer L. Bosse-
laar, burgemeester van Grijpskerke, tot candidaat
gesteld voor de a. s. verkiezing van een lid der
provinciale staten.
Yoorts werden nog stemmen uitgebracht op de
heeren P. Melis Pz. te Serooskerkejhr mr
A. A. van Doorn, burgemeester van YeereA.
van Waarde te Nieuwland; H. J. E. Gerlach, mr
P. J. P. van Yoorst Yader en J. Meijer, allen
te Middelburg.
De liberale kiesvereeniging Vooruitgang te Oost
en West-Souburg heeft met algemeene stemmen
tot candidaat voor cle prov. staten gekozen den
heer C. L. ran Woelde ren.
In ons verslag van de vergadering der kiesver
eeniging jEendracht maakt macht noemden wij
bjj vergissing cle Ylissingsche kiesvereeniging
Plicht en recht. Zooals men weet is Plicht en recht
ontbonden en is daarvoor Algemeen belang in de
plaats getreden.
Naar wij vernemen zou de heer M. C. Koning,
gepensionneerd luitenant-kolonel der mariniers
te Amsterdam, zeer in aanmerking komen voor
de betrekking van burgemeester van Vlissingen.
Men schrijft ons uit Westelijk Zuid-Beveland:
Het jaar 1888 zal, zoowel als 1879, lang in
heugenis blijven als een jaar van misgewas en
ramp. De toekomst is waarlijk voor velen aller
ongunstigst. Aardappelen zullen er niet zijn en,
evenals in 1879, zullen zij uit Saksen moeten
worden ingevoerd. Bepaalde zich het bederf
aanvankelijk tot de zomeraardappelen, thans is
het ook overgeslagen tot de wintersoortenen
zoo snel verspreidt het zich, dat het rooien wel
haast de moeite niet meer loonen zal. De suiker
penen, een der voornaamste vruchten voor den
landbouwer, zullen dooreen geen half gewas
opleveren. En de veldarbeider heeft door het
langdurige regenachtige weder nog slechts weinig
verdiend, zoodat hij niet in staat is de kleine
schulden af te doen, die hij gewoonlijk met »Goese
mart" betaalt, terwijl hij door het mislukken
van den aardappelen oogst een zorgvollen win
ter tegemoet gaat. Gewis heeft de philantrophie
een uitgebreid veld voor zich in den a. winter
en het is te hopen, dat de gegoeden hier en
elders al het mogelijke zullen doen om nood en
ellende te lenigen.
Yoor de verkiezing van een lid van den ge
meenteraad te Zierikzee, ter vervulling der vaca
ture ontstaan door het overlijden van den heer
H. G. Mulock Houwer, hebben van de 551 kiezers
op 21 Aug. 285 geldige stemmen uitgebracht.
Yan deze verkregen de heeren M. C. Mulock
Houwer 146, die alzoo gekozen is, J. Boot Jz. 41,
jhr A. C. Roëll 38, A. Buijze Mz. 40 stemmen,
terwijl de overige stemmen over diverse personen
waren verdeeld.
De onlusten op Bantam.
Uit een van den resident van Bantam ontvangen
schriftelijk rapport zijn door de Javabode de vol
gende meer uitvoerige berichten ontleend betref
fende de plaats gehad hebbende gebeurtenissen
in de afdeeling Anjer dier residentie.
In den nacht van Zondag op Maandag 9 Juli,
terwijl de adsistent-resident van Anjer met den
adspirant-controleur en den resident van Bantam
te Anjer-Kidoel den nacht doorbracht, werd de
klerk H. P. Dumas te zijnen huize door eenige
inlanders overvallen, die hem, zjjne vrouw en
zijne kinderen verwondden en voorts alles, wat
zich in huis bevond, vernielden. Vandaar trokken
zij naar de nabijgelegen woning van den Djaksa
en sloegen ook daar alles stuk, waarna zij zich
verwijderden.
Bij het aanbreken van den dag riep de Djaksa
de hulp in van de echtgenoote van den adsistent-
resident, voor de gewonde familie Dumas, die
intusschen naar de woning van dien inlandschen
ambtenaar overgebracht was. Teneinde de ge
vraagde hulp te verleenen, begaf mevr. Gubbels
zich naar het huis van den Djaksa, hare twee
kinderen in hare woning achterlatende.
Te ongeveer halfzeven daarop vertoonde zich
op de passer eene groote menigte inlanders, waar
van het aantal niet met juistheid is op te geven,
die zich naar de niet ver van elkander gelegen
woningen van Dumas, den Djaksa, den onder
collecteur en den wedana van Tjilegon begaven,
waar zjj alles wat in hun bereik kwam kort en
klein sloegen en êen zoon van den ondercollec
teur vermoordden.
De wadana van Tjilegon, die zich ook in de
woning van den Djaksa bevond, vluchtte daarop
met zijn vrouw en mevrouw Gubbels, die zich
den terugkeer naar hare woning zag afgesneden,
naar de gevangenis, waar zij zich opsloten.
Waarschijnlijk heeft toen slechts een deel dei-
muiters zich met geweld den toegang tot de
gevangenis verschaftterwijl de overigen den
klerk Dumas, die niettegenstaande zjjn wond
gevlucht was, opzochten en vermoordden en ook
den zoutpakhuismeester Bachet, die eerst nog
getracht moet hebben zich niet zijn geweer te
verledigen, zoomede den onder-col!eeteur, den
Djaksa en de beide kinderen van den adsistent-
resident om het leven brachten.
Nadat de muiters de poort der gevangenis
geforceerd en de gevangenen in vrijheid gesteld
hadden, schijnen mevroüw Gubbels en de wedana
van Tjilegon gelegenheid te hebben gehad te
ontsnappendoch moeten zij spoedig door de
muiters achterhaald en omgebracht zijnalthans
de lijken werden op eenigen afstand van de ge
vangenis gevonden. Ook de cipier werd vermoord.
Des morgens te acht uur ontving de assistent-
resident van Anjer, die, als hoven gezegd, zich
met den resident te Anjer-Kidoel bevond, het
bericht dat des nachts te drie uur hij den klerk
Dumas inbraak gepleegd was en deze, zijn vrouw
en een kind daarbij gewond waren. Daar de Patih
wegens ziekte afwezig was, keerde de assistent
resident onmiddellijk naar Tjilegon terug, terwijl
de resident met den aspirant-controleur zich naar
het Tjaringinsche begaf.
De heer Gubbels moet ongeveer te tien uur te
Tjilegon zijn aangekomen, doch reeds vóór hij
die plaats bereikte, werd een aanval op hem be
proefd, wélke echter niet gelukte doordien de
paarden, schichtig geworden, tot de aloon-aloon
doorreden.
Een groote bloedplek in zijn rijtuig doet in
tusschen vermoeden dat de assistent-resident reeds
vóór zijn aankomst te Tjilegon verwond was.
Niettemin is hij nog naar de woning van den
patih gegaan, waar hij zekeren Hadji Jachia, die
op hem schieten wilde, een geweer ontnomen
heeft.
Door bloedverlies verzwakt, moet hij echter kort
daarop ter dood zjjn gebracht. De boormeester J.
Gronhoudt, eerst sedert het laatst van Juni. te
Tjilegon gevestigd, heeft aanvankelijk gelegen
heid gehad om met zijne vrouw en een bediende,
in gezelschap van den vaccinateur, te vluchten-
Yolgens laatstgenoemde is het echtpaar nabij de
gardoe Koesanbiboehoet, op circa 5 palen van
Tjilegon, in handen der muiters gevallen en ver
moord. Hunne lijken zijn op 16 Juli aldaar
gevonden.
Te Seraug had men intusschen van het ge
beurde bericht ontvangen en in den namiddag
van Maandag 9 Juli vertrokken de regent en
de controleur van Serang met 28 militairen van
het garnizoen, onder kommando van den le luit.
C. D. J. van der Star, in karren naar Tjilegon.
Reeds spoedig werden zij in een hollen weg
met steenworpen begroet, doch de aanvallers kon
den zonder moeite verjaagd worden.
Op 1| paal af stands van Tjilegon het was
toen half vijf, dus nog licht werd hun. echter
de weg versperd door ongeveer een 200tal man
nen, die, volgens getuigenis van eenige latei-
opgevatte deelnemers, op weg waren naar Serang.
Slechts een van hen had een geweer, de overigen
waren allen met klewangs en pieken gewapend.
Na uit de karren gestapt te zijn, gingen de
regent en de controleur naar voren en vroegen
waarom zij den weg versperden.
Het antwoord was een luid geschreeuw van
Sabil oellahgepaard met het zwaaien der klewangs.
De regent vermaande hen huiswaarts te keeren,
doch vruchteloosde muiters naderden al meer
en meer, gedeeltelijk buiten de dijken van den
weg, alsof zij het voornemen hadden de troepen
te omsingelen.
Toen de regent en de controleur teruggegaan
waren, gaven de militairen, na herhaalde som
matie om uiteen te gaan, twee salvo's, waarop de
menigte zich verspreidde, 9 dooden achterlatende.
Van de gewonden, die een goed heenkomen
wisten te vinden, zijn sedert f-wee gearresteerd.
Te vijf uur kwam het detachement te Tjilegon
aan en werd op de aloon-aloon een hoornsignaal
gegeven, hetgeen mevrouw Dumas, met haar ge
wond kind en twee andere kinderen, benevens
een dochter, een neef en een nicht van denver-
moorden zoutverkooppakhuismeester Bachet, uit
de adsistent-residentswoning deed te voorschijn
komen.
Na uit het huis van den Patih en andere wo
ningen eenige vivres te hebben bijeengebracht;
legerde men zich, vergezeld van bedoelde perso
nen, in de gevangenis, die het best te verdedigen
was.
Hoewel hij het [binnenkomen van Tjilegon aan
den noordkant van den weg een groote menigte
menschen gezien was, werd het detachement ge
durende den nacht niet verontrust.
Den volgenden ochtend bleek dat genoemde
plaats verlaten was, doch spoedig kwam het hoofd
der tot de kota Tjilegon behoorende kampong
Dj omhang wetan het verzoek doen, of het volk
van zijn kampong mocht terugkeeren, hetgeen
toegestaan werd, met bepaling dat het hoofd als
gijzelaar in de gevangenis zou blijven.
Te half elf in den voormiddag kwam cle Patih
met den adspirant-controleur Yan Rinsum, eenige
hoofden en anderen, te zauien 15 man, waarvan
zes met geweren gewapend, van Anjer aan, en
na op deze wijze versterkt te zijn, verliet een
gedeelte der bezetting de gevangenis om de
plaats Tjilegon nauwkeurig op te nemen en de
lijken te begraven.
Des nachts te half een kwam de eerste com
pagnie van bet uit Batavia gezonden bataljon
infanterie te Tjilegon aan (welke zich mede in
de gevangenis legerde) des anderen daags, Woens
dag 11 Juli, gevolgd door den resident en den
bataljons-commandant.
Den volgenden ochtend werd onmiddellijk een
tocht ondernomen naar de kampong Bedjie, waar,
volgens de berichten, de muiters zich ophielden.
Op dezen tocht werden verscheiden der laatst
genoemden, waaronder een der hoofdaanleggers,
Hadji Machmoed gearresteerd, terwijl op den
terugweg een paar kampongs, welke de daar
aanwezige muiters en ontvluchte gevangenen niet
hadden uitgeleverd, aan dè vlammen prijs gegeven
werden.
Sedert werden dagelijks detachementen uitge
zonden ter patrouilleering van den omtrek en tot
opsporing en arresteering van deelnemers aan
de onlusten, waarvan ook reeds een groot aantal,
waaronder verscheidene leiders, zijn gevat.
Het in brand steken van dorpen of zelfs van
alleen staande huizen is echter ten strengste ver
boden, maar daarentegen is eene belooning van
500 uitgeloofd voor elk bericht, dat de arrestatie
ten gevolge heeft van een der hoofdmuiters Hadji
Wassid, Hadji Ismail en den uit de gevangenis
bevrijden veroordeelden assistent-wedana van
Poeloe Merak Agoes Soera di Karia.
Hadji Isak, die mede tot de aanvoerders be
hoorde, werd den 17en dezer te Serang doodge
schoten. Op den morgen van dien dag kwam hij,
als gewoon dessaman gekleed, met een lanspunt
in de hand, op den schildwacht, die even buiten
Serang aan den weg naar Pandeglang geposteerd
was. Deze velde zijn geweer en riep »halt," waarop
de andere het wapen met zjjn linkerhand vast
greep, terwijl hij den schildwacht trachtte te
verwonden. Door den kommandant der wacht, een
Europeesch fuselier, werd hij daarop neergeschoten.
Ten einde Zr Ms stoomschip Pontianak, dat ter
bescherming van de ingezetenen en het kustlicht-
etablissement aldaar, te Anjer vertoefde, naar
Batavia te kunnen doen terugkeeren, werd een
detachement, sterk 40 man, in den vuurtoren ge
legerd. Te Karang Antoe werd mede een wacht
geplaatst, teneinde den havenmeester aldaar te
beschermen en den muitelingen te beletten om
met prauwen de kust te verlaten.
Voor zeker mag worden aangenomen, dat de
beweging van de Hadji's, meer speciaal Hadji
Wassid, is uitgegaan en in het bijzonder gericht
was tegen de gouvernements dienaren.
Door den gevangen hoofdmuiteling Hadji Mach
moed is verklaard, dat de onlusten zijn verwekt
in het belang van den godsdienst, voorts omdat
de belastingen zoo hoog waren en eindelijk omdat
de panghoeloe hij den landraad en de inlandsche
hoofden geen ontzag genoeg hadden voor Hadji
Wassid (deze was lid van den priesterraad en een
vijand van den panghoeloe).
Toen hem, naar aanleiding van het tweede
punt, werd opgemerkt, dat de landrente juist in
dit jaar (met bijna anderhalve ton goud) ver
minderd is, antwoordde hij slechts dat het motief
door Hadji Wassid was opgegeven.
Sinds de komst der troepen heeft geen verzet
meer plaats gehad. De bevolking hervat hare
werkzaamheden, doch de hoofden van Kramat-
Wantoe en het Tjilegonsche, wetende dat de be
weging ook tegen hen gekeerd was, zijn huiverig
om naar hunne standplaatsen terug te keeren,
in verband waarmede het een punt van overwe
ging uitmaakt om kleine detachementen militairen
voorlsopig op verschillende plaatsen verblijf te
doen houden.
De akte Fransch 1. o. is te Utrecht onder
anderen verkregen door de dames C. C. van
Dishoeck van Bergen op Zoom, J. J. Dominicus
van den Bussche van Amsterdam, P. W. H. Gasille
en J. H. Gasille' van Ylissingen.
Het is, naar aan den Haagschen kroniek
schrijver van de N. Gron. Ct verzekerd wordt, nog
geheel onzeker, of reeds op de volgende begrooting
