131' Jaargang.
1888.
25 Mei.
Wie wiiii zaait, die zal sta Disten.
Middelburg 24 Mei.
F E U I L L E T O N7"
x,*w,
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën; 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz,: van 1-7 regelsƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
TWEEDE BOEK.
MIDDELBURGSG
COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G-. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van der Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te Tholen: W. A. van Nieuwenhlijzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen; en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmae te Botterdam, en de firma B. van deb
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger
Naar aanleiding van zijne beweringen in de
tweede kamer over den toestand in de veenstreken
heeft de heer Domela Nieuwenbuis menigen aanval
te verduren maar tot nutoe lazen wij nog slechts
éen openlijk protest tegen het door hem aange
voerde. Dit komt voor in de Tijd en de Zwol-
sclie courant van heden en is van de hand van
den heer J. W. Kroeze, opzichter te De Krim
(gemeente Gramsbergen.)
Als opzichter in een groote veenderij meent hij
in deze een woordje te mogen medespreken. Ge
durende vijf en twintig jaren is hij zelf turfmaker
geweest en sedert 1881 opzichterniemand zal
dus kunnen beweren dat hij het niet weet. Onder
zijn onmiddellijk opzicht bevonden zich zeventien
turf makers, welke meest allen vaders van huisge
zinnen zijn. De algemeene toestand, waarin deze
huisgezinnen verkeeren, schetst hij nu in de
navolgende regelen
»Voor zoover zij niet wonen in huizen van de
heeren verveners, hebben ze meest hun eigen
boerderij, welke gewoonlijk bestaat in het ver
bouwen van aardappelen en rogge, het fokken
en mesten van varkens, het honden van een of
twee koeien, en eenig klein vee, als schapen,
geiten, kippen enz. Meestal wordt de arbeid
voor de boerderij door de vrouwen verricht,
tenminste als het droog weder is, want dan
is het manvolk hoog noodig bij de turfma
ker jj; is het echter regenachtig, bij voorbeeld in
het voorjaar, dan helpen de mannen flink mede,
om de velden te bebouwen. Men zal dan ook
des winters omstreeks Nieuwjaar of Kerstmis bij
geen enkelen turfmaker komen, bij wien geen
proviand voor den winter genoeg aanwezig is,
alsaardappelenrogge, boonenen het
schoonste sieraad een of, bij sommigen, twee
vette varkens aan den zolder. Er bestaan, na
tuurlijk, uitzonderingen op den regelenkelen
zijn er, evenals bij alle andere vakken, aan wie
geen zalf te strijken is, en welke, zeer begrijpe
lijk, des winters gebrek moeten lijden. Yoor
zoover de turfmakers in huizen van de patroons
wonen, zijn de toestanden van die der eerstbe-
doelden niet verschillendalleen dient hier te
worden aangestipt wat gewoonlijk aan den pa
troon daarvoor moet betaald worden. Er is er te
De Krim een die voor drie koeien weiland en
ook heel wat hooiland bij zijn woning heeft,
bovendien een flink stuk goed bouwland, een
boekweitveld en vrij turfbrandvoor dit alles
betaalt hij tachtig gulden per jaar. De meesten
echter, welke slechts een of twee koeien kunnen
weiden en eenig klein vee houden, betalen van
vijf-en-veertig tot vijf-en-twintig gulden voor
huis, land en vrij brand".
Volgens den heer Kroeze verdient een vader
met twee aankomende zonen per jaar zeven hon
derd guldeneen ander met een jongen van 15
Vit het Engelsch.
Van KATE EYRE.
OOOITEH.
TWEEDE HOOFDSTUK.
nZonlieuvel is eindelijk verkoclit."
Francis nam de bekentenis van "Winny zeer
ernstig op en zei
»Ik zal dit op afrekening nemen, Winny,
maar gij moet mij de volgende week van uw
zakgeld dien anderen stuiver geven. Het is in
den handel niets ongewoons om groote sommen
bij termijnen af te betalen."
«Niet vroeg Winny met schitterende
oogenzij begreep wel niet wat hij met termij
nen bedoelde, maar zij voelde dat hjj haar een
behoorlijke manier aan de hand had gedaan om
zich uit deze moeielijkheid te redden. «Ik zalu
dien stuiver stellig geven, Frans. Zou tante er
blij mee zijn?"
»Zij zal er ongetwijfeld zeer mede ingeno
men zijn."
Daar luidde de etensbel. Francis stond op en
liet zijn hand weer een oogenblik op haar hoofdje
rusten.
Drie jaar geleden hadden Agathe en haar man
Winny, het weesje van een der zoons van
a 16 jaar bij de vijf honderdweder een ander,
die alleen werkt, omstreeks drie honderd gulden,
altijd, wel begrepen, in acht maanden tijds, want
des winters, als sneeuw en ijs den baas spelen,
blijft de turfmaker bij het haardvuur zitten of
gaat 's avonds op een avondpraatje bij de buren,
terwijl de ongehuwden zich dag in dag uit met
schaatsenrijden vermaken. Vraag hun dan niet,
om het eene of andere werk te verrichten, ze
zouden u heel bedaard onder het oog brengen,
dat vader en grootvader in den winter ook niets
deden dan het vee voederen en eenige paren
kousen breien. En als soms Maart, zooals in dit
voorjaar, hun ook nog verbiedt den neus buiten
de deur te steken, lachen ze daar wat om, en
smaakt hun het eten daarom volstrekt niet min
den. Gewoonlijk wordt in Januari met de
turfmakers afgerekend; velen zijn er, die dan
nog bijna honderd gulden kunnen ontvangen."
Het spreekt echter van zelf dat ook in dit vak
alle werklieden niet even flink zijnmaar van
een ellendigen toestand te spreken zooals de heer
Domela Nieuwenhuis deed, daarvoor is geen reden.
Zij ontberen veel wat de stadsmenschen hebben,
maar dat doen meerderen met henen zij voorzien
toch zich voor het verdiende geld van een flink
stuk kleeren en al dragen de dochters geen tour
nures, ze mogen zich des Zondags gerust laten
zien met haar van flinke stof gemaakte japonnen
en neepjesmutsen.
Wat de baggerlieden aangaat, voor zoover ze
in huizen van de patroons wonen, genieten ze
dezelfde voorrechten als de turfmakers voor hen
die van elders komen zijn flinke keten opgericht,
goed met riet of pannen gedekt. Ze krijgen bjj
hun aankomst ieder een deken en keukengereed
schap, waarmede zij zich behoorlijk kunnen redden.
Dat het er in sommige keten wel eens wat slordig
uitziet, zal zeker wei aan hen zeiven te wijten
zijn ieder zal toch begrijpen, dat het hun niet
verboden is, den boel zindelijk te houden. Een
goed baggerman kan naar gelang van kracht en
bekwaamheid tusschen de twee a drie gulden per
dag verdienen.
Ook tegen de berekeningen van den heer Domein
Nieuwenhuis, o. a. wat een vervener per roede
verdient, komt de heer Kroeze op.
De heer Domela Nieuwenhuis sprak van 1600
turven in de roede te De Krim worden er slecht»
1200 gestoken, in Friesland en in de meeste
andere veenderijen is het ook zoo. Voorts zeide
de afgevaardigde voor Schoterland dat daarvoor
ƒ3.50 wordt ontvangen. Er is echter ook turf,
die voor 1.80 en 2 weggaat, terwijl de meeste
wordt verkocht voor 2.25 a 2.50 per duizend
stuks. Hoe het dan met de winst voor den ver
vener staat, kan men gemakkelijk nagaan, wanneer
men let op de jaarlijks terugkeerende rekeningen
van timmerman, scheepstimmerman, smid enz. (de
arbeiderswoningen kosten gemiddeld per jaar
15 aan onderhoud), en brengt men daarbij in
rekening het geld, dat aan bankroeten verloren
gaat, voorts de kansen van het verdrogen of nat
blijven der turf, 't welk steeds met zeer groote
dokter Blaine, aangenomen en in het eerst voelde
zij zich niets op haar gemak bij hen. Tot ver
bazing van Agathe vroeg Francis, zoodra hij
's avonds thuis kwam, waar het kind was. Hij
vond haar in een hoogen stoel zitten zij weende
en duwde een boterham weg, die de keukenmeid
haar bracht.
«Hoe heet ge vroeg hij ernstig, daar hij
geen ander onderwerp voor een gesprek wist te
bedenken.
«Winny" zei zjj dadelijk «en jij
«Francis."
«Och, het lieve kind 1" riep de meid uit,
daar Winny allerlei vruchtelooze pogingen deed
om uit haar stoel te komen «ik geloof dat ze
naar u toe wil, mijnheer."
»Maak haar eens los, dan zullen wij zien
waar ze heen wil."
Zoodra Winny los was, liep ze op Francis
af, stak hem haar handjes toe en zei
«Optillen, bief
Francis bukte en nam haar zeer handig op
zijn arm.
»Ik hou van je", zei Winny en aaide hem
met hare kleverige handjes in zijn gezicht.
«Heb ik ooit van mijn levenHet is alsof
zij haar zinnen bepaald op u gezet heeft, mijn
heer riep de meid meer oprecht dan beleefd uit.
«Verbazend, niet waar?" hernam Francis.
»0, zoo meen ik het niet, mijnheer", haastte
zij zich te zeggen.
«Waarschijnlijk niet."
schade gepaard gaat, en in de lagere veenstreken
het wegspoelen van millioenen turven, zooals in
Januari 1863 bij de stad Kampen het geval was,
dan zal men, aldus luidt de conclusie van den
heer Kroeze, tot de overtuiging komen, dat de
veenbazen, willen ze behoorlijk kunnen bestaan,
de loonen der arbeiders onmogelijk kunnen ver-
hoogen, en tevens dat er ook geen behoefte aan
loonsverhooging bestaat.
Blijkens de 1 Juni aanvangende dienstregeling
op de Nederlandsche staatsspoorwegen wordt, wat
het traject VlissingenBreda betreft, de eerste
trein 10 minuten vervroegd: in plaats van te 6.34
gaat die te 6.24 uit Vlissingen de trein van 7,16
van Vlissingen blijft behouden, doch stopt niet
te Middelburg, doch wel de nieuwe trein die te
7.24 van Vlissingen vertrekt, 7.34 van Middelburg,
7.54 van Goes en 8.31 van Bergen op Zoom gaat.
De trein 9.35 van Vlissingen blijft, even als die
van 2.3. Te 5.5 gaat een trein van Vlissingen
direct door, waarop te 5.17 een trein volgt, die
te Middelburg, Goes en Bergen op Zoom stopt.
Het vertrek van Middelburg is te 5.26, van Goes
te 5.45 en van Bergen op Zoom te 6.21. De trein
van 5.52 uit Vlissingen, 6.2 uit Middelburg, 6.31
uit Goes blijft.
In tegenovergestelde richting blijft de trein die
te 9.28 te Vlissingen aankomtwordt een trein
ingelegd, die 10.48 van Roosendaal vertrekt
direct doorgaat naar Vlissingen (haven) en daar
te 12 uren aankomt. Hierop volgt een trein die
10.56 van Roosendaal vertrekt, te 11.10 van
Bergen op Zoom, te 11.45 van Goes en te 12.07
van Middelburg om te 12.liPrte Vlissingen (stad)
te arriveeren. De trein 11.53 van Roosendaal en
1.55 te Vlissingen (stad) blijft behouden, evenals
die van 3.15 van Roosendaal, maar deze komt
19 minuten vroeger te Vlissingen.
In den daaropvolgenden trein is eene kleine
wijziging; hij komt echter op den gewonen tijd
te Vlissingen aan, even als die van 10 uur 's avonds;
ook komt te 10.8 nog een sneltrein te Vlissingen
aan.
De trein, die vroeger Dinsdag te 11 u. van
Bergen op Zoom naar Goes reed, vervalt. In
plaats daarvan zal op dien dag de trein die te
10.56 uit Roosendaal vertrekt op alle stations
tusschen Bergen op Zoom en Goes stoppen en
ook derde klasse passagiers vervoeren.
Ter aanvulling van het bericht betreffende het
jubilé van dr J. Hazenberg te Vlissingen, die
gisteren zijne vijftigjarige praktijk herdacht, kun
nen wij nog mededeelen dat hem door eene com
missie namens vele ingezetenen een zilveren beker
en schaal werd vereerdterwijl hem op dien dag
ook het eereteeken voor 35jarigen dienst als
officier van gezondheid bij de dd. schutterij werd
uitgereikt. Van alle zijden werden den jubilaris
blijken van belangstelling betoond.
De heer P. Risseeuw, landbouwer, is met 46
Winny voelde zich spoedig op haar gemak in
haar nieuwe tehuis en daar zij een heel lief
kind was, beantwoordde zij spoedig de liefde, die
men haar van alle kanten bewees. Maar alleen
de stap van Francis deed hare oogen schitteren;
zijne wenschen trachtte zij altijd te vervullen
zijn verbod poogde zij nooit te overtreden.
Zoodra Francis de kinderkamer verliet, ver
dween de glimlach van zijn gelaat en tegen dat
zij beneden was had het weer zijn gewone koele,
deftige plooi aangenomen.
Hij kwam het laatst in de eetkamer en voordat
hij aan tafel ging begroette hij mevrouw Murray,
daar zij de eenige was, die hij dien dag nog
niet gezien had. De heer Lintot en zijn vrouw,
de nicht van den heer Blaine, waren reeds den
vorigen dag van Claudeau gekomen om het
zilveren feest bij te wonen.
Mevrouw Murray was vroeg van Stoke Marsden
vertrokken, in de hoop van een gezellig uurtje
met Agathe te hebben voordat de andere gasten
kwamen, waarin zij echter teleurgesteld werd
door de tegenwoordigheid van mevrouw Lintot.
Mijnheer Seymour Murray en zijn zoon waren
verder de eenige gasten. Zij waren regelrecht
van het kantoor gekomen, daar Stoke Marsden
veel te ver af was om nog eerst naar huis te
gaan. Het was geen bijzonder vroolijk diner,
ofschoon gastheer en gastvrouw zich bejjverden
om het gezellig te maken.
De jongelui wilden het gaarne spoedig achter
van de 60 uitgebrachte stemmen gekozen tot lid
van den raad van Breskens.
Bij kon. besluit is op verzoek eervol ontslag
verleend aan H. J. Bogaert als kapitein bij het
le bat. rustende schutterij in Zeeland.
Naar aanleiding van de krijgsverrichtingen in
Atjeh, gedurende het tweede halfjaar 1887, zijn
bij koninklijk besluit van 22 Mei 1888 no 14 de
kapitein der infanterie C. K. J. van den Bussche,
de officier van gezondheid der 1ste klasse L.
Prochnik, de bij het Nederlandsch-Indische leger
gedetacheerde lste-luitenant der infanterie van
het Nederlandsche leger J. Witteveen, de korpo
raal der infanterie F. H. W. Schordell, de korpo
raal der artillerie J. Wild en de fuseliers R.
Visser, J. A. Kwak en H. Kramer (de drie laatst
genoemden sedert gegageerd) benoemd tot ridder
4de klasse der Militaire Willemsordeen is bepaald
dat bij afzonderlijke dagorders, zoo in Indië als
in Nederland, eervol zullen worden vermeld de
ritmeester der cavalerie G. C. W. C. van der
Schoot, de 2de-luitenants der infanterie J. J. A.
Gaade en G. J. A. Webb, de wachtmeester der
cavalerie F. J. Gans, de fuseliers C. H. Scholz en
C. A. E. Grabowski en de tamboer M. C. Post.
Volgens Be Maasbode hebben de hoofden der
verschillende departementen een rondschrijven
verzonden aan alle ambtenaren, zoowel burgerlijke
als militaire, waarin wordt bepaald, dat allen,
wien van rijkswege vrije woning is gegeven, voort
aan zullen verplicht zijn, de onderhoudskosten
der hun verstrekte woningen zelf te betalen, en
dat zulks niet langer meer ten koste van het rijk
zal mogen worden gebracht.
Het Handelsblad schrijft
Aan het verminderen van de salarissen der bij
Het Nederl. Tooneel verbonden artisten werden in
enkele bladen beschouwingen vastgeknoopt over
afspraken, die tusschen tooneelbesturen zouden
zijn gemaakt ten opzichte der bezoldigingen.
We kunnen dit tegenspreken. De salarissen zijn
verminderd, meer niet. Tegelijkertijd gaan de
heeren Van Lier hun gezelschap, dat zeer groot
is, met September e. k. inkrimpen en heeft deze
directie de contracten met de artisten, die niet
zijn opgezegd, niet weder atgesloten voor een
jaar, maar voor acht maanden. Ook de Rotter-
damsche directie moet daartoe zijn overgegaan.
En door de jaarcontracten, èn door het bedrag
jaarlijks aan vele der artisten toegekend, blijft
het Bed. Tooneel nog beter betalen dan de andere
tooneelbesturen.
Particuliere mededeelingen uit Indië bevestigen
het bericht dat de heer Van Rees als gouverneur-
generaal van Ned. Indië zijn ontslag heeft ge
vraagd wegens verschil met den minister van
koloniën over een aantal punten van bestuur.
Bepaaldelijk schijnt de Tjiomaszaak aanleiding
tot de aanvraag te hebben gegeven.
De heer Van Rees schijnt uitgenoodigd te zjjn
voorloopig nog te blijven.
den rug hebben, want er moest daarna receptie
zijn, gevolgd door een souper aan al de arme
paren in Barlington die vijf en twintig jaar of
langer getrouwd waren. De zachte mevrouw
Murray voelde zich niet op haar gemak naast de
indrukwekkende meesteres van het huis van
Claudeau, terwijl de edelman bijzonder onbe
schaafd en onaangenaan was. Hij bezat geen
kennis of takt genoeg om een gesprek te voeren
maar wilde toch altijd zijn eigen stem hooren en
daar hij zich bij elk feest verbeeldde de hoofd
persoon te zijn, trachtte hij altijd de aandacht
van alle gasten op zich te vestigen door te rede
neeren over alle mogelijke onderwerpen die ter
sprake kwamen.
«Ja die menschen denken dat zij wonder
wat weten," merkte hij aan, toen er over een
beroemd wetenschappelijk man gesproken werd,
«maar ik vraag altijd: waar kwam het eerste
atoom van daan Dat kan geen mensch mij
vertellen." Hij wierp zich achterover in zijn
stoel, dronk zijn glas uit en keek zegevierend
de tafel rond, overtuigd dat hij met éen slag
elk leerstuk dat ooit over de schepping verkon
digd was, of kon worden, vernietigd had. «Zeg
mij maar waar het eerste atoom van daan is
gekomen, als gij kunt, dan zal ik u zeer dank
baar zijn", vervolgde hij en nam uitdagend zijn
mes en vork weer op.
«Ik wist niet dat de kwestie van het be
staan of niet bestaan eener eerste oorzaak door
D geopperd was", merkte de heer Murray
