1888.
17 April
Din sela;
m ia
13r Jaargang.
Middelburg 16 April
Onderwijs,
Kerknieuws.
Rechtszaken.
Dit blad verschijnt, dage I ij k s
met uitzondering van Z o n- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.-—.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. van des Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te Tholen: "VV. A. van Nieuwenhuijzen.
Verder worden door alle postkantoren en "boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen; en neinen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmar te Rotterdam, en de firma B. van der
Ramp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étïangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Van de Volksstemblad ter eenvoudige bespreking
van maatschappelijke en staatkundige onderwerpen,
dat uitgegeven wordt door de Zeeuwsclie propa-
gandaclub voor algemeen kies- en stemrechtis het
tweede nommer verschenen.
De redactie beweert daarin dat zij van ons eene
scherpe berisping ontving, naar aanlei
ding van hare redeneering in verband met het
bericht dat te "Westkapelle eene vrouw den hon
gerdood gestorven zou zijn.
Zij qualificeert onze redeneering daarover niet
juistdeze was niets meer dan eene eenvoudige
opmerking, waarhij wij de gelegenheid aangrepen
op te komen tegen overdrijving op dergelijke
punten.
Wij achten ons niet geroepen berispingen uit
te deelen noch het recht onzerzijds daartoe, noch
het nut daarvan voor anderen zien wij van zulke
reprimandes in.
De redactie wijdt aan onze beschouwing heel
wat regelen eigenlijk meenen w j veel te veel
want de kwestie is door ons veel eenvoudiger
gesteld. Wij zijn het met elkaar eens dat de el
lende in Nederland en in de gansche wereld groot
is. Maar met toosten, zooals de Volksstem die in
zjn eerste en nu ook weêr in zijn tweede nom
mer slaat, komt men geen stap verder.
In de eerste plaats hebben wj nog niets na
ders vernomen van het gebeurde te Westkapelle.
Wat was daarvan de oorzaak? Aan wien lag de
schuld? Was men daar hekend met den toestand
van die vrouw Heeft men daar iets gedaan om
haar te helpen?
Deze en meer dergeljke vragen dienen eerst
te worden beantwoord, wil men een onpartijdig
oordeel vellen en kunnen uitmaken of men met
een zeer hjzonder geval of een algemeen
verschjnsel te doen heeft.
Maar bovendien, hoe de maatschappj ook in
gericht wordt, buitengewone toestanden zal men
steeds behoudenarmoede en ellende, gevolgen
van eigen of anderer schuld, zullen steeds bijven
bestaan.
Al heeft men algemeen stemrecht; al maakt
men de Zuiderzee droogal eindigt de Atjeh-
oorlog; al is men nog zoo zuinig in de staats
huishouding, alle door ons ook zeer gewenschte
zaken z j zullen droeve gevallen niet voor goed
kunnen voorkomen.
Het zjn niets dan woorden, die de redactie
thans gebruikt. Aan de droogmaking der Zui
derzee wordt nn ook de hand geslagen, al heb
ben wj geen algemeen stemrechtmaar dergeljke
zaken zjn niet zonder ernstig onderzoek tot stand
te- brengen, evenmin als de Atjeh-oorlog op eens
te beëindigen is. Op zulke punten heerscht onder
de mannen van Pet vak groot verschil, en dit
zal, wie ook stem hebben in het staatsbestuur,
hj dergeljke lastige vraagstukken steeds zoo
blijven. Het ondersteunen van rjke suikercon
tractanten, waaarover de redactie valt, geschiedde
juist in het belang der Inlandsche bevolking,
die anders gevaar liep haar middel van bestaan
te derven; en zuinigheid in de staatshuishouding
is gemakkei jker gepredikt dan met éen slag
toegepast.
De geleerdheid omtrent mannen, die de bezit
tende klasse van plichtverzuim beschuldigden en
daarvoor smaad ondervonden, had de redactie
kunnen sparen. Dat is een waarheid als een
koe; maar de hervormers hebben heel dikwjls
ook miskenning en tegenwerking ondervonden
van hen, wier belangen zij behartigden. Yaak
was dat een gevolg van te ruw, te onbesuisd
en te onhandig ingrjpen in bestaande toestan
den en met hoe goede bedoelingen men ook is
bezield, praktisch handelen is in allo gevallen
gewenscht, wil men zijn doel niet voorbjstreven.
Met holle theorieën komt men niet ver, maar wel
met duidelijk aangegeven middelen en vooral met
aanwjzing hoe deze kunnen en moeten toege
past worden.
Het schjnt dat de schrijver der beschouwing
uit Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen, in ons nom
mer van 11 April, teedere snaren heeft aangeroerd.
Het Weekblad van Zeeuwsch- Vlaanderen W. D
en de Scheldebode beide zjn daarover opgewon
den geraakt, en slecht te spreken.
Nu, dit pleit, dunkt ons, voor den schvjver.
Waar van twee organen, van zoo geheel verschillende
en uiterste richting, ieder zich door zjne geuite
pieening getroffen gevoelt, komt ons vanzelf in
de gedachte het bekende il n'y a que la vérité
qui blesse en zjn wj versterkt in de meening,
die wj bij het eerste lezen dier beschouwing
kregen en welke ons ook be.woog haar op te
nemen, dat de schrijver in elk geval onpartjdig
was.
Nu de redacteurs van heide bladen zich echter
eenige aanmerkingen op dat schrjven veroorloo-
veu willen wj onze meening niet achterwege
houden dat zj zeker onpartjdig zouden gehan
deld hebben door die beschouwing over te nemen.
De lezers dier bladen konden dan zelve oor-
deelen over de juistheid der daarin voorkomende
opmerkingen en omtrent de gegrondheid der
daartegen gerichte bedenkingen, die op ons den
indruk maken van groote woorden, waarachter
men het gebrek aan degeljke argumenten ter
weerlegging verbergt.
Volgens Het N. v. d. D. is het nieuwe minis
terie aldus samengesteld
Mr M. baron Mackay, binnenlandsche zaken.
Kolonel J. E. N. Schimmelpenninck van der Oye
(ond-lid der Tweede kamer voor Utrecht), marine.
Jhr mr G. L. E. M. Ruys van Beerenbroek, justitie.
Jhr mr K. A. Godin de Beaufort, financiën.
J. P. Havelaar (hoofd. v. d. prov. waterstaat
in Drente), waterstaat, handel en njverheid.
Jhr C. Hartsen, huitenlandsche zaken.
Kolonel J. W. Bergansius (directeur der artil
lerie-inrichtingen te Delft), oorlog.
Mr L. W. C. Keuchenius, koloniën.
De Maasbode komt op tegen de bewering van
het Dagblad, dat de geheele rechterzjde van de
kamer zich reeds verstaan had over de keuze van
den voorzitter. Het katholieke blad kan mede-
deelen, dat onderscheidene katholieke leden hier
van niets weten. Niet dus de geheele rechterzjde
kan zich omtrent dit punt verstaan hebben. Ook
verzeïrert HetBslfHc oijara; aatrineü ac grareeie
rechterzijde betrokken is geweest in de samen
stelling van het nieuwe ministerie, want partj-
vergaderingen hebben niet plaats gehad.
In een beschouwing over de r jksmiddelen zegt
Het Centrum
Opmerkeljk is het, dat de accijns op het ge
slacht, die in de laatste jaren achteruit was
gegaan, in de eerste 8 maanden van 1888 reeds
50.000 meer dan in 1887 heeft ingebracht. De
reden daarvan is, naar 't schjnt, grootendeels te
vinden in de opening van het «Abattoir" te Am
sterdam.
Daardoor is een scherper toezicht van den
fiscus mogeljk geworden dan vroeger, toen de
slachtplaatsen verspreid waren. Er is daar ter
stede niet minder dan f 26,000 meer aan accjns
betaald dan in 1887, terwjl het getal benaderin
gen tot ongeveer een derde is verminderd.
In geruimen tjd trad in onze gemeente geen
tooneelgezelschap op, en het seizoen raakt ten
einde. Een en ander zal waarschjnljk kunnen
meewerken om Woensdag avond het gezelschap
van de Nieuwe Rotterdamsche Schouwburgmaat
schappij een goed bezette zaal te verschaffen.
Daarbij behoort het drama, dat wordt opgevoerd,
met een historische tintDe Weezen van 's Gra-
venhage tot het genre dat een groot deel van het
publiek aantrekten heeft het gezelschap zelf een
gunstigen naam zich verworven door het vertolken
op verdienstel jke wjze van verschillende stukken.
Wij meenen om deze redenen dus met eene
eenvoudige herinnering aan de voorstelling van
Woensdag te kunnen volstaan.
Het succes, dat de gezusters Neumann van Am
sterdam met hnn cursus in het maatnemen
patroonteekenen en knippen van damescostnmes,
te Middelburg hebben verkregen, was van dien
aard dat zij besloten Zaterdag 21 April een
tweeden cursus te openen.
Dit pleit zeker voldoende voor het uitstekende
van deze leermethode, waarop wj vroeger reeds
wezen in verband met oordeelvellingen van be
voegde zijden.
Bj kon. besluit is: met ingang van 1 Mei
aan jhr. B. W. F. van Riemsdijk eervol ontslag
verleend als commies aan het departement van
binnenlandsche zaken;
aan P. C. van der Vliet, op zjn verzoek, eervol
ontslag verleend als 2e luitenant bij het korps, ge
vormd uit de vereeniging tot vr jwillige oefening
in den wajienhandel Prins Hendrik te Veere;
de commies der posterjen van de derde klasse
C. P. W. J. Beudeker, te rekenen van 8 April
1888, uit den dienst ontslagen.
A. Donderdag verleent de minister van oorlog
geene audiëntie.
De afdeeling Walcheren van het Ned. Onder
wijzers-Genootschap hield Zaterdag avond eene
vergadering in het Schuttershof alhier, onder lei
ding van den vice-voorzitter, den heer M. de Mol.
Door den heer Ph. Rank Lz. werd verslag uit
gebracht over den toestand der hulpspaarbank
over 1887. Zij telde ultimo Dec. 25 inleggers.
Ingebracht werd 2507,80, teruggenomen ƒ1087,50-.
Met de gezamenljke inlagen ad 10.340,89 werd
eene zrivere rente behaald van 4"31(m
De boekhouder ontving den dank der verga
dering voor de vele zorgen en moeite, die hij
zich geheel belangeloos voor deze nuttige instel
ling getroost. Op voorstel van den voorzitter
werd het aftredend lid der commissie van toe
zicht op de spaarbank, de heer W. J. Wendel,
hj acclamatie als zoodanig herbenoemd.
Alsnn was aan de orde de keuze van een lid
in het hoofdbestuur te Amsterdam in plaats van
wjlen den heer J. H. Slangen te Haarlem. Met
algemeene stemmen op 1 na, die op den heer H.
J. Bastmc jer te Zierikzee werd uitgebracht, koos
de vergadering den heer W. J. Wendel.
Vervolgens werd nog de heer J. Jansen benoemd
tot afgevaardigde voor de algemeene vergadering
der gewesteljke vereeniging Zeeland, te houden
in de Pinksterweek.
Het bestuur werd gemachtigd uit te zien naar
een eigen afgevaardigde voor de algemeene ver
gadering des genootschaps, dit jaar te Amersfoort
te houden. Mocht het daarin niet naar wensch
slagen, dan wil men de taak der vertegenwoor
diging der afdeeling aan den gewesteljken
aigesaardigde opdragen.
Met leedwezen naci de vergadering kenrfo ge
nomen van het treurig verschjnsel, dat wederom
de openbare liefdadigheid was ingeroepen voor
de nagelaten betrekkingen van een onlangs
overleden hoofd eener school. Algemeen betreurde
men het, dat de commissie, die zich met overigens
loffeljken jver aan 't werk gezet heeft, niet
allereerst getracht heeft hulp te vinden hj het
«ondersteuningsfonds" des genootschaps, dat juist
in 't leven geroepen is, om het vernederende
bedelen te voorkomen en dat zich,des gevraagd,
in dit geval zeker niet onbetuigd gelaten zou
hebben.
Met het oog op deze droevige zaak werden
vooral de jongere ambtsbroeders gewezen op de
bestaande uitmuntende gelegenheden tot deelne
ming in de levensverzekeringmaatschappj.
Hierna werd de vergadering gesloten.
Jaren geleden werd te 's Gravenpolder
naar men ons schrjft eene bjzondere school
opgericht van wege de oud-gereformeerde ge
meente van wjlen D. Bakker. Hoofd dier school
was de heer J. D. Smit. Na de invoering dei-
verplichte vaccinatie werd het schoolonderwjs
van genoemden heer gewoon hnisonderwjs aan
kinderen van niet meer dan drie gezinnen. Aan
vankelijk ging dit goed; in vele huisgezinnen
werd op deze wjze de ongevaccineerde jeugd
onderwezen, doch langzamerhand verminderde
het aantal leerlingen zoo sterk, dat thans de heer
Smit naar elders vertrokken is en alleen onder-
wjs genoten wordt in de openbare school.
Deze is echter niet gebouwd met het oog op
zulk een overgroot aantal kinderen, als er sedert
April verschenen zjn, zoodat men zeer waar
schjnljk tot vergrooting zal moeten overgaan.
- Het hoofd der openbare school te Baarland,
de heer P. Lejs, heeft onlangs aldaar eene tee-
kenschool opgericht. Reeds 8 leerlingen nemen
deel aan de lessen.
Door belangstellenden in de oprichting eener
Helleensche vereeniging is deze geconstitueerd
onder den naam van Philhelleensche Vereeniging.
Tot leden van het bestuur zjn gekozen de heeren
prof. Van den Es, dr Abresch, dr H. C. Rogge,
N. Vlachos, dr H. C. Muller, A. I. Flament en
dr Mehlerterwjl tot eere-voorzitter is gepro
clameerd de dichter en taalgeleerde A. R. Ran-
gawis te Athene, oud-gezant te Parjé en Berljn.
Het besluit 8 Maart jl. door kerkvoogden en
notabelen te Tholen genomen, ten einde de tegen
woordige pastorie zoodanig te verbouwen, dat de
bestaande enkelvoudige woning, door eene dub
bele huizing, geschikt voor twee predikanten, zal
worden vervangen is Zaterdag door de gemeente,
met 86 tegen 24 stemmen aangenomen,
De vraag, die de gemeente te beantwoorden had,
was: machtigt gj kerkvoogden de voor die ver
bouwing benoodigde fondsen bijeen te brengen,
door de beschikbare gelden der kerk, staande op
het groothoek, daarvoor aan te spreken en ver
volgens zooveel noodig door het sluiten eener
geldleening onder hypothecair verhand der pas
torie met erf.
De heer P. F. van der Nieuwenhuizen, pred.
te 's Gravenpolder, heeft ook bedankt voor het
beroep naar 's Heer Hendrikskinderen.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Heden, Maandag, zjn veroordeeld wegens:
mishandeling: J. K., 19 j., werkman, tot 1
m., L. O., 19 j., schippersknecht, tot 3 m., J. K.,
19 j., H. L., 19 j., werklieden, en J. V., 26 j.,
arbeider, allen tot 6 m., en J. K., 19 j., werkman,
tot 3 m. gev., allen Yerseke, en F. B., 22 j.,
kleermakersknecht Hansweert en J. B., 19 j.,
timmermansknecht Wemeldinge, ieder tot 3m.gev.;
mishandeling en'vernieling: P. v. O., 23
j., schippersknecht Yerseke, tot 2 m. gev.
beleediging: W. P. E., hvr. van N. P., 32
j., zonder beroep Vlissingen, tot/0.50 b. s. 1 d. h.;
beleediging en slaan van ambtenaren:
E. M., 19 j., arbeider Yerseke, tot 4 m. gev.;
wederspannigheid: F. B., 22 j., kleerma
kersknecht Hansweert, tot 3 m. gev., en
diefstal: C. C., 14 j., arbeider Heinkenszand,
tot 7 d. en G. W., 27 j., stoker Koude,kerke, tot
6 in. gev. Allen in de kosten.
- DOOR F.
II.
Onder de inzendingen, die ook vooral de aan
dacht verdienen, behoort ongetwjfeld de verza
meling Delftsch aardewerk. Zelden is men in de
gelegenheid eene dergeljke collectie hjeen te
zien; meest alle tijdperken "en fabrikaten van dien
beroemden tak van nijverheid zjn goed vertegen
woordigd en al mist men nu daarin prachtstukken
als door Havard worden beschreven en afgebeeld,
zoo geeft toch het geheel een aanschouweljk
overzicht van de ontwikkeling dier eenmaal
bloeiende industrie.
Van het tegenwoordig hjna onvindbare Delftsch
met goud treft men in een der platte toonkasten
eenige stukken aan, waaronder een paar fraaie
botervlootjes met onderschalen en deksels. Een
ander botervlootje is beschilderd naar het Japan-
sche hord, dat daarnaast ligt. Toen eertijds uit
Japan groote hoeveelheden porselein werden in
gevoerd, ontbraken aan de serviezen, de daar te
lande onbekende, doch hier onmisbare "botervlootjes
en het waren de Delftsche fabrieken, die in deze
leemten voorzagen. De schildering komt het oor-
spronkeljke vrijwel nabj en de bewerking dei-
grondstof is in vele gevallen misleidend. Rjk
van teekening en behandeling is het dekseltje in
het midden dier kastjammer dat niet meer dan
dit stukje overbleef.
Zeldzaam is het gekleurde theepotje de ver
schillende fruitschaaltjes zjn elegant van vorm
en fraai van teekening. Vermelding verdienen
verder de schoone pot, staande op het oude kistje
in de tweede zaal, de met zilver gemonteerde
bierkan met diep blauwe beschildering en het
tementje in zjne geestige roccoco vormen.
De horden, waarop een paar voorstellingen van
de walvischvangst zjn afgebeeld, voeren ons terug
tot een tjdperk, waarin onze koene voorouders
dit gevaarvolle, doch winstgevende bedrijf uit
oefenden het was geen groot letterkundige, die
de opschriften daarbj plaatste.
Het tegeltableau, een oud Hollandsch huisgezin
voorstellende, is afkomstig uit een huis in Mid
delburg het is uitvoerig en juist van teekening;
de gekroonde os versierde vroeger een schoor
steen in de voormalige wisselbank.
De schotel, in houten rand gevat, bezit een
fraaie randversiering met Chineesche voorstelling
in het midden. Tal van andere zaken, vervaar
digd voor huishoudeljk gebruik of tot opluiste
ring der vertrekken bestemd, leveren het bewjs,
dat onze oude plateelbakkers uitstekend partj
wisten te trekken van het materiaal en over een
rjkdom van kleuren beschikten, die tot nutoe
niet is geëvenaard.
De kleerborstel is hjzonder fraai en fijn van
teekening.
Ook het groot aantal borden tegen de beide
