N°. 72.
131* Jaargang;
1888.
Zaterdag
24 Maart.
De liberale zaak in Zeeland.
Middelburg 23 Maart
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
MIDDELRIIRGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vey Mestdagh Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te Kruiningen: P. van dee Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te Tliolen: W. A. van Nietjwenhuijzen.
Verder -worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen; en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmae te Rotterdam, en de firma B. van deb
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John P. Jones, opvolger.
Wie zich ieg-en 1 April abonneert
op de Middelburgsclie courant ont
vangt <le deze maand nog verschijnende
nummers kosteloos. i
11e abonnementsprijs bedraagt twee
gulden per kwartaal.
De strijd is thans beslist.
Onvoorziene omstandigheden daargelaten,
kunnen voor vier jaren de wapenen worden
opgeborgenmaar daarom mag toch niet
worden stilgezeten.
De liberale partij is in de Tweede kamer
in de minderheid. Bij dit niet te loochenen
feit kunnen wij als lichtpunten aanstippen dat
die minderheid aanzienlijk is, en sterk zal
wezen door hare samenwerking, thans meer
dan noodig; en dat nu reeds door anti-liberale
bladen wordt opgemerkt, hoe de meerderheid
ongeneigd is wijl zij daartoe haar onmacht
gevoelt tot regeeren en den heer Heemskerk
verder de bestuurstaak wenscht op te dragen
Eensdeels is het daarom te betreuren dat
die meerderheid niet wat sterker is zij werd
dan van zelf gedwongen als regeering op te
treden; en wij zouden in dat geval vruchten
van dien arbeid kunnen vragen.
Nu heeft zij een excuus om zich van die
lastige en voor haar onmogelijke taak te ont
slaan tenzij de minister Heemskerk zich ferm
genoeg toone om bij zijn besluit tot heengaan
te volharden en haar daardoor forceere een
ministerie samen te stellen.
De jongste toekomst kan ons gewichtige
dingen brengenwij zien haar daarom met
belangstelling te gemoetmaar verwachten
vooral van de liberale minderheid in de Tweede
kamer dat zij de heeren aan de overzijde tel
kens en telkens weer herinneren zal aan hun ver
plichting de beloften te volvoeren, waarmee
zij voor en tijdens de verkiezingen tegenover
de kiezers zoo mild waren.
Dit is voor haar het eenige middel om aan
de kiezers de oogen te openenen deze te
leeren inzien dat men hen in menig opzicht
heeft misleid.
Is de taak dier minderheid verre van ge
makkelijk buiten de kamer rusten op de lei
ders der liberale partij even dure verplichtingen.
De vier jaren, die voor ons liggen, dringen
tot onverpuosden arbeid, tot ijverige voorlich
ting der kiezers, tot voortdurende en krachtige
ontginning van het politiek terrein.
En waarlijk dat werk behoeft niet gedaan
te worden zonder moed, zonder hoop, zonder
opgewektheid.
Er is een kennelijk en opmerkelijk verschil
waar te nemen tussclien de dagen, die 6 en
die welke 20 Maart voorafgingen.
De eerste stemming was als 't. ware een
terreins-verkenningeerst bij de herstemming
kreeg men, waar dit mogelijk was, den vollen
strijd.
En dit lag in den aard der zaak.
Voor een gansch nieuw kiezerspersoneel,
voor geheel andere districten zich geplaatst
ziende, kon men niet zoo gemakkelijk manoeu
vreeren als toen men in den uitslag der eerste
stemming eenigen grondslag had. Toen zag
men wat er gedaan moest wordentoen be
greep men dat men vuriger en beter strijden
moest; toen leerde men de zwakke punten
kennen.
En de liberalen behaalden de overwinning
in menig district, waar men eerst wanhoopte;
zij bleken sterker dan zij eerst schenen.
Men zag dit in 't Noorden.
In Groningen, waar eerst Van Houten
met een betrekkelijk klem aantal stemmen
werd gekozen toonde men te begrijpen dat
het dit district onwaardig was een liberaal in
gevaar te brengen, en verpletterend was
de meerderheid, die bij de herstemming mr
Veegens boven zijn tegenstander verkreeg.
In Franeker, Winschoten en Zuidhorn was
men ook opgeschrikt door den uitslag der
eerste stemming; en Lieftinck, De Ruiter Zyl-
ker en Cremers werden gekozen met tusschen
de drie- en vierhonderd stemmen meerderheid.
Dordrecht gevoelde zich eveneens geprik
keld om zijn naam als liberaal district te
handhaven en Van Osenbruggen behaalde de
overwinning.
Zoo, gelooven wij, zal het voortgaan in
de volgende jaren, mits slechts voortdu
rend de belangstelling bij de kiezers worde
levendig gehouden. Nadat de schrik der eerste
neerlaag voorbij was, werd de liberale partij
weer haar zelve; en steeds zal het beter
worden, vooral als zij tevens wijzen kan op
de onmacht van hen, die nu de meeste zetels
zullen innemen en den kiezers allerlei schoone
maar niet te verwezenlijke verwachtingen heb
ben voorgespiegeld. En aan feiten om dit te
staven zal het wel niet ontbreken.
Voor de liberale zaak is het te betreuren
dat de herstemmingen in Zeeland geen beter
resultaat haddente meer omdat het gansche
vrijzinnige Nederland met belangstelling ver
wachtte dat o. a. het district Middelburg den
goeden naam zou ophouden, welken het in de
laatste jaren verworven had.
Dit is zoo niet geweest; maar het geeft nog
geen aanleiding om voor de toekomst te wan
hopen. Integendeel.
Wie den toestand kent; wie gelet heeft op
hetgeen is voorgevallen kan niet anders dan,
evenals wij, met volle vertrouwen op het succes
van de liberale zaak, de volgende jaren tege
moet gaan, mits de moedige, de ijverige, de
talentvolle mannen, die in de districten Mid
delburg, Goes en Oostburg de leiding der zaken
in handen hebben, hun taak nu niet als afge
daan beschouwen, maar voort blijven gi.an met
het kiezersvolk voor te lichten op allerlei
wijzen en niets onbeproefd laten om het een
heter inzicht in de zaken te doen krijgen.
In Goes zal dit het dringendst noodig zijn,
omdat de uitslag in dat district, ontmoedigend was.
Maar men verlieze daar niet uit het oog dat
men stond tegenover een man, die een leidér
der partij is, een aftredend lid, wiens val de
eer der partij te i.a zou zijn gekomen.
Iu Middelburg en Oostburg zal de tegenpartij
toch wel niet durven ontkennen dat de heeren
Smit en Hennequin een indrukwekkend aantal
stemmen verwierven en de meerderheid, door
hare candidaten verkregen, niet groot was. In
het district Middelburg bedroeg die 90, in
Oostburg 61 stemmen. Tegenover de verbonden
machten konden de liberalen in eerstgenoemd
een stemmencijfer van 1895, in laatstgenoemde
een van 1371 in 't strijdperk brengen. En
dat zegt veel, wanneer men vooral niet vergeet
dat zij alleen stonden dat zij geen geestelijken
te harer beschikking hebben om invloed uit
te oefenen geen wapenen ter hanteering als
de kerk, waarmee men bij zoovelen eenvou-
digen indruk maken kan. En als men dan
bovendien let op het feit hoe eenzijdig, hoe
onjuist de voorstellingen waren, welke in ge
schriften werden gegeven van zaken en
toestandenen daarnaar afmeet wat er in
gesprekken al gezegd zal zijn, dan valt er
niet anders dan te roemen dat onze candidaten
nog zooveel stemmen verwierven en zoo met
eere uit den strijd kwamen.
En zonder de pressie, die thans uitgeoefend
is, maken wij ons sterk dat de stemming geheel
anders zou zijn afgeloopen,
De nieuwe indeeling van Zeeland geeft ons,
op grond der nu verkregen resultaten, reden
om te protesteeren tegen de geuite bewering
dat Zeeland voor de liberaleu verloren zou zijn.
Dat is niet waar.
Daar zijn nog tal van nieuwe kiezers ge
weest, die, onvoorbereid, onbekend met de
toestanden, gemakkelijke werktuigen waren
in de handen der tegenpartijdie nog niet
krachtig genoeg zich durfden uiten.
Dat kan, dat zal anders worden, wanneer
niets worde nagelaten om die kiezers op de
hoogte te brengen van de waarheid; om de
onverschilligen wakker te schudden.
Dat is vooral in onze provincie dringend
noodig.
En als men dat doet met dezelfde opgewekt
heid, met denzelfden lust als aan den vooravond
van een verkiezingstrijd, dan geven wij den
moed niet op dat het wakkere Zierikzee niet
langer het eenige district in Zeeland is het
welk een liberaal afgevaardigde ter kamer zendt.
Ook daar was de strijd heftiger dan ooit, en
werd de heer van Kerkwijk meer dan vroeger
bestookt, maar men zal ook daar wel voort
durend op zijn hoede zijn en het politiek
terrein niet onbearbeid laten.
Het district Hontenisse alleen, dit kunnen
wij verklaren maar dat wist ieder reeds voor
uit is voorgoed voor de liberale partij ver
loren. Dat zal wel altijd het tooneel blijven
voor het steekspel tusschen de twee partijen,
zoo innig saam verbonden. Zoo'n schouw
spel heeft ook voor ons zijn eigenaardige
aantrekkelijkheid.
Weten onze lezers waarom het centraal comité
der anti-revolutionnaire partij het onnoodig vond
om de bekende advertentie, waarbij het kennis
gaf in den strijd tusschen de heeren Heldt en
Domela Nieuwenhuis zich te onthoudenin de
Friesche bladen te zetten
De Standaard zegt het ons in de volgende
j-egele-*-
»Om<iat men op de vergadering der centrale kiesver.
te Heerenveen niet besloten bad, Domela Nieuwenhuis
te stellen, en er dus in Friesland niets te recfificeeren
viel. Maar wel in Holland en Utrecht, waar een mis
leidende pers gereed stond, om met een verzonnen gerucht
de eenvoudige lieden tegen ons in het harnas te jagen."
Gelukkig is de verontschuldiging niet. Wat
zou men zeggen van een brandweer, die hij een
brand dadelijk de belendende gehouwen omver
haalde en alle spuiten daarop liet werken, zonder
éen enkele straal water op het brandende perceel
zelf te richten, of eene luttele poging te wagen
om de vlammen te blusschen
De Standaard-redactie is te slim om niet te
hegrijpen hoe zwak haar betoog is.
Even gezocht is haar becijfering om aan te
toonen dat de heer Domela Nieuwenhuis niet
door de hulp van de anti-revolutionnairen maar
door die der vrienden van Heldt zijn gekozen.
Tot recht verstand van deze »redeneering"
diene, zegt de Zw. Crt, dat de anti-revolutionnaire
canclidaat op 6 Maart jl. 587 stemmen verkreeg;
dat er ditmaal in het geheel ruim 200 stem
men minder zijn uitgebracht
dat Heldt 27 stemmen minder en Domela
Nieuwenhuis 392 (niet 361, gelijk de Standaard
schrijft) meer verwierf dan op 6 Maart jl.
Volgens de gewone wijze van becijfering zou
men o. i. tot de conclusie moeten komen
dat van de 587 anti-revolutionnairen circa 200
gehoor hebben gegeven aan den raad van mr
U. H. Huber en thuis zijn gebleven, terwijl de
overige 387, conform 't advies van het bestuur der
anti-revolutionnaire kiesvereeniging De drie ge
meentenhun stem op den sociaal-democraat
hebben uitgebracht.
Het Dagblad schrijft
»De kamer van honderd telt 54 anti-liberalen,
45 liberalen en een sociaal-democraat. Den
laatste houden wij hij al onze berekeningen en
beschouwingen buiten aanmerking."
Wij kunnen ons dit van het Haagsche blad
hegrijpen. Het is veel te Haagsch «fatsoenlijk"
om zich met een man als Domela Nieuwenhuis
in te laten
Op dat «fatsoen" wordt in de laatste dagen op
allerkoddigste manier een beroep gedaan, om toch
vooral die verkiezing van den leider der sociaal
democraten in ons land af te keuren.
Wat het fatsoen daarmee nu te maken heeft
begrijpen wij niet.
Dat een deel der anti-revolutionnairen hem in
de kamer bracht, vinden wij onbegrijpelijk en
allerzonderlingst, maar het past dunkt ons geheel
in het kader der politieke gedragslijn aan die
zijde, waar men met allen meegaat die de liberalen
slechts kunnen tegenwerken. En die wijze van
doen zou men dan «onfatsoenlijk" kunnen noemen.
Maar overigens zien wij in het optreden van «en
heer Domela Nieuwenhuis als vertegenwoordiger
van een politieke partij, die ook in ons land
meer en meer macht krijgt, hoegenaamd niets
dat recht geeft om hem met smaad te overladen
en met een beroep op het z. g. n. «fatsoen"
een rekbaar woord dat bijna in ieder's mond ligt
hestorven hem den rug toe te keeren.
Zijne beginselen zijn niet de onze menige daad
van hem keuren wij afmaar wie hem telkens
voor de voeten werpt, wat eens in Recht voor allen
tegen den koning werd geschreven, vergeet dat
hij de schuld daarvan op zich nam en ervoor
heeft geboet. Deze hoogst afkeurenswaardige
daad, kinderachtig, onvoorzichtig, en een man
onwaardig, is afgedaan en de les zal den heer
Domela Nieuwenhuis wel geleerd hebben.
En nog meer zal hij in de kamer nu gelegen
heid hebben om zijne vaak holle theorieën te
verkondigen, terwijl dan tegenspraak van mannen
als Yeegens en Kerdijk wel niet achterwege zal
blijven.
En deze zullen wij twjjfelen er geen oogen-
blik aan wel betere begrippen omtrent fatsoen
koesteren dan het Dagblad, en door hun optreden
tegen hun sociaal-democratischen collega meer in
het belang van het land handelen, dan dit orgaan
met zijn struisvogelpolitiek.
Volgens de Leeuw. Ct. zullen de katholieken
in het hoofdkiesdistrict Sneek, overtuigd dat
door hunne medewerking in die provincie reeds
drie anti-revolutionnairen zijn gekozen, hij de
verkiezing op a. Woensdag, zelf een candidaat
stellen. Zij meenen hiertoe het volste recht te
hebben, daar zij op pl. m. 1400 R. K. kiezers
in dat district kunnen rekenen. Zonder hulp der
anti-revolutionnairen is het hun dus mogelijk
hunnen candidaat in herstemming te Drongen.
Wat zal hun dit echter baten? Ten slotte
delven zij toch het onderspit.
Het is toch bij deze verkiezingen weer opnieuw
gebleken dat, hoe trouwe bonclgenooten de katho
lieke kiezers ook zijn men ziet het o. a. in de
districten Middelburg en Hontenisse de hulp
der anti-revolutionnairen, niettegenstaande den
aandrang van het Centraal comité, wel wat te
wenschen overlaat. De districten Schiedam, Bever
wijk en Breukelen zijn daar om dit te bewijzen.
Volgens het D. v. N. heeft de te Bergen op
Zoom gekozen heer J. de Ram het katholieke
program van actie onderschreven, dat in den
centralen bond voor katholieke kiesvereenigingen
is opgemaakt. Hij noemde zich in een manifest
aan zijne kiezers «katholiek tout-court."
Wij doen dus het best hem niet bij de liberalen
te rekenen.
De verhouding in de kamer zou dan zijn 45
liberalen, 26 anti-revolutionnairen, 27 katholieken,
1 conservatief en 1 sociaal-democraat.
De heer N. Glinderman (A.) is in het district
Oostburg gekozen met 1432 van de 2802 geldig
uitgebrachte stemmen.
Op den heer mr P. C. J. Hennequin (L.) waren
er 1371 uitgebracht.
Wij konden de cijfers gisteren alleen in onze
tweede editie meedeelen.
Nadat Donderdag omstreeks half vier te Hulst
bekend werd dat de heer mr F. J. F. M. Walter
tot lid van de Tweede kamer was gekozen, wap
perde daar weldra van vele huizen de nationale
driekleur. Te vijf uren werd den nieuw benoemde
door het muziekgezelschap Harmonie en het zang
gezelschap Apollo een serenade gebracht en, nadat
de Harmonie den feestmarsch van Kessels had uit
gevoerd, nam de heer II. Wouters, lid der directie
van bovengenoemd gezelschap, het woord, om den
heer Walter geluk te wenschen.
Een driewerf herhaald «lang leve mr Walter"
bewees de instemming van het publiek met het
gesprokene.
Het nieuwe kamerlid betuigde zijn dank voor
de betoonde belangstelling en sprak de hoop uit
dat later zal blijken hoe het zijn streven is niet
alleen voor zijne vrienden maar voor het alge
meen, voor vaderland en koning werkzaam te zijn.
De liberale kiesvereeniging Vooruitgang te
Rotterdam heeft den heer G. H. Hintzen aldaar
candidaat gesteld voor de Tweede kamer, met
176 van de 247 stemmen.
De heer mr H. M. A. baron van der Goes van
Dirkxland te 's Gravenhage verkreeg 69 stemmen.
Van anti-revolutionnaire zijde is aldaar gesteld
de heer J. M. Voorhoeve en in het district Sneelü
baron Brantsen van de Zijp.
