N». 50.
131® Jaargang!
1888.
Dinsdag
28 Februari.
Middelburg 25 Februari,
Dinsdag 6 Maart.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.van 1-7 regels ƒ1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
By deze courant behoort een BIJVOEGSEL.
Volksonderwijs te Oostburg.
MIDDELBURGS
Agenten te Ylissingen: P. Gr. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dee Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij en te Tholen: W. A. van Nieuwenhuijzen.
Verder -worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen; en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmae te Rotterdam, en de firma B. van deb
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John P. Jones, opvolger
Nog slechts een week scheidt ons van een
der gewichtigste gebeurtenissen, die in de
laatste jaren, na 1848, op staatkundig gebied
in ons land plaats hadden.
Wij staan toch voor de gevolgen van een
reorganisatie, die voor ons land diep ingrij
pende gevolgen kan hebben.
Het knellend juk van een hoogst beperkt
en zeer onbillijk kiesrecht is afgeworpen, en
heeft plaats gemaakt voor eene uitbreiding, waar
naar gedurende veertig jaren reeds is verlangd;
en die, al moge zij niet aan aller wenschen
voldoen, toch aan veler bezwaren te gemoet
komt.
Maar een nog belangrijker feit is op dit
oogenblik dat, volgens de nieuwe regeling, de
leden der Tweede kamer, uitgebreid in aantal,
ook hun mandaat verlengd zullen zien.
In plaats van twee jaren liebbun zij nu
achtereenvolgens vier jaren zitting, en treden
zij dan tegelijk af.
Is het wonder dat juist met dit teit voor
oogen alle partijen zich ten krachtigste in
spannen om aan die vierjarige kamer een meer
derheid te verschaffen in haar geest De partij,
die thans op Dinsdag 6 Maart de overwin
ning behaalt, heeft de macht in handen gedu
rende een tijdvak van vier jaren zij heeft
gelegenheid om die kamer al dien tijd tot
werkeloosheid te doemen of haar vruchtdra-
genden arbeid te doen verrichten.
Het spreekt als van zelt, dat elke partij
zichzelve bij de kiezers zal aanbevelen onder
de huze dat zij den goeden weg op wil en
dat hare candidaten arbeiden zullen tot heil
van het land.
Maar toch is er een opmerkelijk verschil
tnsschen de drie voornaamste partijen.
In de eerste plaats ligt het voor de hand
dat de anti revolutionnairen op zich zelve geen
meerderhe.d kunnen verkrijgen en evenzeer
dat de katholieken, al moge het aantal zetels
dat zij verwerven hun stoutste verwachtingen
overtreffen, evenmin tot ztlfstandig handelen
in staat zullen zijn.
Men zal dus aan die zijde eenvoudig weer
twee verschillende partijen krijgen die in
sommige opzichten, wij zouden haast zeggen
in éen enkel opzicht, samen kunnen gaan
maar allerminst iets goeds tot stand kunnen
brengen; en eenvoudig weer zullen voortgaan,
wat zij jaren lang deden, zooveel mogelijk
tegen te houden wat de liberalen zouden kunnen
verrichten tot heil van het land.
De anti-revolutionnairen wenschen thans
reeds weer op een grondwetsherziening af te
stureneen arbeid die het gansche vierjarig
tijdvak tot onvruchtbaarheid zou doemen.
En wat die anti-revolutionnairen zouden wen
schen de heer Goeman Borgesius heeft op
zulk eene uitstekende wijze aangetoond, hoe
zij slechts zich toeleggen op groote woorden zon
der practischen zin, dat wij daarbij niets be
hoeven te voegen en wij dit bij onze lezers
als bekend mogen beschouwen.
Maar wat wij hier nog even willen herinne
ren is het feit dat de geschiedenis der laatste
jaren duidelijk en klaar bewezen heeft, hoe
de leden der kamer van die partij steeds zich
hebben verzet tegen eiken maatregel, dien zij
thans zeggen te willen nemen.
Welke kracht schuilt er, welk vertrouwen
kan men stellen in zulke beloften, daar waar
het verleden zoo duidelijk leert, dat men steeds
tegen daden zich heeft verzet
En de katholieke kamerleden
Zij stonden in die jaren, welke achter ons
liggen, trouw de anti-revolutionnairen terzij
ja gaven zelfs den toon aan bij het verzeten
met recht zegt de heer Van Houten in zijne
voorrede, bij den tweeden drnk van zijn be
schouwing over De Staatsleer van mr J, ft.
Thorbecke„Principieel vijandig aan den ge-
heelen gedachtengang van onzen tijd is slechts
het katholicisme. De beginselvaste katholieke
en eenige crypto-katholieke protestanten zullen
de noodzakelijke hervormingen trachten tegen
te honden en misschien weten zij ook de kroon
daartoe te bewegen. Hoe lang gestreden moet
worden is dus niet te voorziendit hangt
voornamelijk van de nieuwe kiezers af-"
Voorzeker, maar ook van de oude kiezers
meenen wij.
Waar alle teekenen erheen wijzen dat van
de beide anti-liberale partijen de katholieken
de meeste macht zullen uitoefenen in de nieuwe
kamer, is het voor de oude kiezers meer dan
plicht door woord en voorbeeld de nieuwere
aan te sporen tot handelen en tot eendrachtig
samenwerken.
Menig bedroevend feit getuigt in ons land
van tweedracht in de liberale gelederen en
het meest treurige is wel hetgeen te 's Gra-
venhage en te Arnhem voorvalt In de hofstad
zijn de liberalen verdeeld over een derden
candidaatin Gelderland's hoofdstad steldeu
eenigen hunner tegenover den bekwamen af
tredenden heer Rooseboom een anderop
gevaar dat de tegenpartij overwint en de
kamer van honderd een verdienstelijk lid zal
moeten derven, wiens adviezen daarjuist, met
het oog op de nieuwe regeling van onze weer
bare krachten, van zooveel belang zouden zijn.
Die feiten deden van zelf de vraag bij ons
rijzenhoe staat het op dit punt in Zeeland
is de liberale partij daar gereed den 6en Maart
den strijd aan te binden?
En wij meenen die vraag bevestigend te
mogen beantwoorden; en bemoedigend de toe
komst te kuunen tegengaan.
In de districten Middelburg en Zierikzee is
de eenstemmigheid algemeen; trouwens daar
was slechts kwestie van éen candidatuur,
waarvoor de persoon als van zelf was aange
wezen.
De heeren Avie Smit en J. J. van Kerkwijk,
mannen van practischen zin, hadden, op grond
van hun verleden, recht op de sympathie dei-
liberale kiezers en op vernieuwing van hun
mandaat. Dit is begrepen en met hen kan
men den strijd gerust, hoewel niet met gerust
heid, aanvaarden. Strijden is in elk geval plicht.
In het district Goes zal men het weldra eens
zijn over een candidaat; naar alle gedachten
zal daar jhr mr W. Six de man der liberalen
zijn, in menig opzicht eene gelukkige keuze.
Daar staan wakkere mannen aan het hoofd
der beweging die zich zullen inspannen hunne
medekiezers tot ijver en eendrachtig optreden
aan te sporen. Trouwens daar ontbreekt het
maar zelden aan toewijding, die, nu men staat
voor nieuwe toestanden, te meer geprikkeld
zal worden.
In het district Hontenisse, o. a. in dat deel
van Zuid-Beveland dat daartoe behoort, hebben
de liberalen zich ook ten strijde opgemaakt
met een eigen candidaat. Doe gering ook de
kans van slagen moge schijnen; dit handelend
optreden op zich zelf getuigt reeds van moed.
En aan eendracht zal het ook daar onder de
liberalen niet ontbreken.
Minder gerust zijn wij in dit opzicht over
het district Oostburg het eenige nieuwe disti iet,
waar de li bei-alen kans van overwinning hebben
Oostburg en Terneuzen konden het tot heden
nog niet met elkaar "indenen dit juist gaf
ons deze enkele regelen in de pen. Wij hebben
gewezen op het tijdvak van vier jaren, waarin
een kamermeerderheid werkzaam kan wezen.
Geen enkel liberaal mag achterblijven om,
juist met het oog daarop, eene vrijzinnige
meerderheid te helpen tot stand brengenen
niet een stem kan dan gemist worden.
Dit, willen wij hopen, zullen de leiders in
het district Oostburg ook leeren inzien.
Wat helen avond te Terneuzen gebeurt
weten wij nieten wij schreven nu juist deze
regelen om allen schijn van invloed op eene
daar te nemen beslissing te vermijden.
Wel hebben wij nog altijd hoop dat de oogen
zullen zijn opengegaan voor het streven naar
een practische oplossing der kwestie eene die
voor de liberale zaak in dat district het voor-
deeligst zal zijn. En mocht dit onverhoopt
niet het geval zijn dat dan nog de mannen,
die de leiding op zich namen, trachten een
vergelijk tot stand te brengen, opdat niet de
baan geeffend worde voor de tegenpartij.
Een der weinige mannen van talent op het
gebied der kunst in onze gemeente is zijn gezin,
zijn leerlingen en der kunst ontvallen.
Jan Frederik Schutz, de talentvolle schilder
van tal van marine stukken is heengegaan. Schutz,
wiens naam bij de kenners goeden klank bad,
was een self made man, die, oorspronkelijk een
anderen werkkring willende kiezen en zonder
veel beteekenend onderwijs of leiding, door eigen
studie en onvermoeide vlijt zich tot kunstschilder
opwerkte.
Veel is er door hem geproduceerd en vooral in
onze omstreken sieren vele zijner doeken de salons
van zijne vereerders.
Ook als onderwijzer in de teeken- en schilder
kunst bad Schutz veel verdiensten en niet weini
gen in onze streek heeft hij de stift en het penseel
leeren hanteeren.
Zijn weggaan laat in Middelburg eene ledige
plaats, die niet gemakkelijk is te vervullen, en
zijne eigenaardige, goedige persoonlijkheid zal
bij alle ingezetenen in Middelburg zonder onder
scheid zeker in vriendelijke herinnering blijven
voortleven.
Naar wij vernemen is door de katholieke cen
trale kiesvereeniging Recht voor allen alhier de
heer A. baron Schimmelpenninck van der Oye
van Nyenbeek candidaat gesteld voor dit district.
Door de liberale kiesvereeniging Eendracht voor
Veere en Vrouwepolder zijn Zaterdag nog twee
bestuursleden gekozen, en wel de heeren H.
Gideonse te Vrouwepolder en Jasp. Goedbloed
te Veere, terwijl dat bestuur nn uit vijf leden
bestaat. Voorts is bij acclamatie tot candidaat
voor bet lidmaatschap der tweede kamer gesteld
de heer Arie Smit, burgemeester van Vlissingen.
De voorzitter, de heer P. G. Wijnmalen, opende
de vergadering met een toespraak, waarin hij wees
op den politieken toestand van het oogenblik en
op hetgeen door de liberalen in de laatste jaren is
verricht, en wat hen in de eerste jaren te doen
staat.
Ten slotte deelde hij nog mede dat de heer Herm.
Snijders, leeraar aan de hoogere burgerschool te
Middelburg, zich bereid verklaard heeft voor allen
zonder onderscheid van richting de beginselen
der liberale partij uiteen te zetten en te verdedi
gen. Waarschijnlijk zal die vergadering gehouden
worden 1 Maart a., des avonds te 7 uren, in het
café Roland. Er zal gelegenheid tot debat
gegeven worden.
Uit Kapelle schrijft men ons
Zaterdagavond had alhier in het logement
bij O. Markusse een bijeenkomst plaats van eenige
liberale kiezers uit deze gemeente, behoorende
tot het hoofdkiesdistrict Hontenisse. Nadat de
vergadering met eene inleidende toespraak door
den heer J. Fopma was geopend, werd het woord
verleend aan den heer Ph. van der Mandere uit
Goes. In duidelijke woorden toonde spreker aan
wat door de liberale partij in het algemeen, in
het belang van land en volk, was tot stand ge
bracht, in weerwil van hare tegenstanders. Den
financieelen toestand besprekende, merkte bij op
dat daarin verandering moest komen, en de be
lasting meer geregeld moest worden naar ieders
draagkracht. Op het program der liberale partij
vindt men dan ook herziening van bet belasting
stelsel. Een inkomsten-belasting scheen hem het
verkieselijkst. Spreker stelde verder in het licht
hoe de liberale partij ten onrechte wordt be
schuldigd dat zij tegen den godsdienst zoude
wezen. Vervolgens gaf de spreker zijn hoorders
eenig inzicht in het verbond tusschen de anti-
revolutionnairen, katholieken en radicalen, door
welke drie partijen wij bestreden worden. Ein
delijk wekte bij op trouw ter stembus te gaan,
en te stemmen op den liberalen kandidaat, opdat
de liberale partij meerderheid blijve tot heil van
ons vaderland.
De heer Fopma dankte den spreker in naam dei-
aanwezigen voor zijn zaakrijke redehet deed
hem genoegen dat deze den godsdienst der liberale
partij zoo duidelijk had geschetst, ook met het
oog op de school, daar dr Kuyper eenmaal schreef,
dat het beter ia den kinderen geen godsdienst
onderwijs te doen geven, dan daarvoor te ge
bruiken de lokalen der openbare school.
Vervolgens werd overgegaan tot het benoemen
van een voorloopig bestuur, teneinde statuten te
ontwerpen voor de op te richten liberale kies
vereeniging.
Tot vooxloopige candidaten voor de kamer
werden op de lijst geplaatst de hrn Jules Vogel
vanger te Hulst, jhr mr W. Six te 's Hage, mr W.
A. van Hoek te Middelburg, mr Ph. de Kanter
te Brielle en mr L. A. Bybau te Colijnsplaat.
Dinsdag zal uit deze heeren een definitief can
didaat worden benoemd.
De heer J. H. C. Heijse uit Zierikzee zal Zater
dag a., des morgens te half elf, te Cortgene ten
huize van L. D. van de Linde, een politieke
redevoering houden.
In de Zaterdag gehouden vergadering der vrij
zinnige kiesvereeniging Vooruitgang te Ellewouts-
dijk, waarin 29 van de 44 leden tegenwoordig
waren, is met bijna algemeene stemmen besloten
de candidatuur van den beer J. Vogelvanger te
Hulst, voor lid van de Tweede kamer der Staten
Generaal in het district Hontenisse, te steunen.
Uit Oostburg- schrijft men ons
Tot het definitief stellen van een candidaat
voor het lidmaatschap van de Tweede kamer
der staten-generaal vergaderden de leden van
Volksonderwijs alhier Zondag ten huize van de
wed. JoiRisseeuw opnieuw. De vergadering
werd door den voorzitter, den heer W. C. de
Smidt, geopend en er bleek dat 80 leden
tegenwoordig waren.
Door den voorzitter werd mededeeling gedaan
van de oprichting eener dorpsvereeniging te
Aardenburg, die door den gemachtigde, den heer
Vorsterman v. Oyen, vertegenwoordigd zal worden
bij de stemming. Het reglement dier dorpsver
eeniging kwam ter tafel en werd voor kennis
geving aangenomen. Vóór overgegaan werd tot
stemming over een paar nieuwe leden, vroeg de
heer Lansen Croin inlichting omtrent de wijze
van stemmen van die dorpsvereeniging. De voor.
zitter deed voorlezing van de artt. van bet
reglement, daarop betrekkelijk, en de heer L.
Croin, verklarende niet te weten boe de andere
leden er over denken, dankte voor de gegeven
inlichtingen. Intusschen werden de twee nieuwe
leden met groote meerderheid aangenomen.
De heer Van Oyen gaf eenige nadere inlichting
omtrent de strekking van die dorpsvereenigingen
en drukte den wensch uit dat overal zulke ver-
eenigingen zouden worden opgericht. Ook de
heeren G. 0. en H. G. Hammacher voerden over
de inrichting der dorpsvereenigingen het woord,
doch de heer De Bruijne, meenende dat men geko
men was tot het benoemen van een candidaat
bij de aanstaande verkiezingstelde voor de
discussiën te sluiten en tot stemmen over te gaan.
Daartoe werd besloten.
Uitgebracht werden 107 stemmen. Drie briefjes
waren blanco, 1 was van onwaarde. De volstrekte
meerderheid was 53. De heer mr P. C. J. Henne-
quin bekwam 73, de beer H. J. Bool 30 stemmen.
De voorzitter drukte hierop den wensch nit dat
ieder zjjn best zal doen om den candidaat der
liberale partij bjj de stembus te doen zegevieren.
Voorts werden nog besproken de pogingen, dia
zijn aangewend om zich in verbinding te stellen
met Terneuzen.
De voorzitter gaf èn den heer Hammacher èn
den heer J. Bevelander Schoo daarop nog eenige
inlichtingen. »Is van toenadering geen sprake,
de schuld daarvan zal zeker niet geweten kun
nen worden aan 't bestuur van Volksonderivijs.
Het beeft alle pogingen in 'twerk gesteld om
toenadering en samenwerking te verkrijgen"; aldus
luidde het antwoord van den voorzitter.
Ten slotte drukte deze de hoop uit dat de
vereeniging een blijde toekomst te gemoet ga bij
de stemming van 6 Maart en dat de candidaat
der vereeniging de zege moge wegdragen.
Hierna werd de vergadering gesloten.
Een kleine herstelling nog met betrekking tot
het vorige verslag. Naar aanleiding van een
schrijven des heeren Capreau te IJzendijke, waarbjj
deze den heer mr E. Fokker, griffier der staten
van Zeeland, candidaat stelde, sprak de voorzitter,
de heer W. C. de Smidt, een woord van aanbe
veling voor genoemden candidaat.
