N°. 38.
131® Jaargang.
1888.
Dinsdag
14 Februari.
Middelburg 13 Februari
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën: 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels/1.50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
MIDDELRURGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestbag-h Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te Kruiniigen: P. van dek Peijl, te Zierikzee: A. C. de Moou en te Tliolen: W. A. van Nieuwenhuijzen.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen; en nemen ook het algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditm.ak te Rotterdam, en de firma B. van dek
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor het BuitenlandteFarijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dattbe Cie., John P. Jones, opvolger
De Arnh. Ct. wijdt een artikel aan de Alge-
meene Nederlandsche protectionistische Landbouwver
eeniging, die, evenals de Vereeniging van en voor
Nederlandsche industrieelenslim te werk gaat
tegen de a. verkiezingen en de kiezers tracht te
winnen voor beginselenwelke zij vooraf als
niet-politiek aankondigt.
Deze overeenstemming van methode tusschen
beide vereenigingen is, zegt het blad, trouwens
natuurlijk, want al hebben de beide vereenigin
gen ieder een onafhankelijk bestaan, het zijn niet
temin filialen van het bekend internationaal huis
PrivilegieMonopolie en Co., dat onze lezers van
ouds kennen. De Haagsche vereeniging van
fabrikanten laat elk politiek vraagstuk in haar
manifest buiten spel; kiesrecht, belastingstelsel,
defensie, koloniaal beheer, betrekkingen tusschen
kerk en staat dit alles laat hen volkomen
onverschillig; zij vestigen uitsluitend de aandacht
op het kwijnen van landbouw en nijverheid ten
gevolge van het laag tarief van invoerrecht, en
roepen den kiezers toe voor de handhaving van
den nationalen arbeid te waken door vertegen
woordigers te kiezen, die het invoerrecht zullen
verhoogen en dus zorgen, »dat het werk dat in
Nederland gedaanhet brood dat in Nederland
kan verdiend worden" niet meer wordt gedaan
en verdiend in den vreemde. De opstellers van
dit manifest waren blijkbaar nog onbekend met
het klemmend betoog van den heer Pierson in
het Januari-nommer van De Economist, waarin
juist het geheel ongegronde van hun uitgangs
punt blijkten schijnen over het algemeen te
hebben geschreven zonder veel voorbereidende
studie van de algemeene geschiedenis der nij
verheid.
De protectionistische landbouwvereeniging zegt
met zooveel woorden, wat uit het zwjjgen der
andere filiaal-inrichting af te leiden is. Zij wil
volstrekt buiten alle politieke partyen staanzij
meent dat de economische quaestie van bescher
ming van den binnenlandschen landbouw niet
eens op de programma's der politieke partyen
thuis behoort, zij ziet in de verlangde bescherming
geen beginsel maar een »middel", en daarom
wendt zij zich tot alle kiesvereenigingen om »be-
scherming van handelstelsel" op te nemen in
haar programma. Ofschoon dit laatste verzoek
vreemd klinkt, daar het programma eener kies-
vereeniging toch wel uitsluitend politieke begin
selen bevatten moet, en 't niet aangaat daarin
een onderwerp te voegen dat, volgens de eigen
verklaring der heeren, »niet eens op de program
ma's der politieke partijen thuis behoort", willen
wij deze tegenstrijdigheid laten rasten. Evenzeer,
al kunnen wij niet toegeven dat het hier geen
beginsel geldt, zullen we er ons toe bepalen het
door de heeren gewenschte te beschouwen als
»een middel."
Middel waartoe? Dit maakt de geheele beweging
duidelijk. Zij is opgezet door grondeigenaars,
wier pachters de in gunstige jaren overeengeko
men hooge pacht niet meer bunnen betalen, die
derhalve hunne inkomsten zien verminderen, en
thans zoeken naar een middel om dat verlies te
herstellen. Een flink recht op het ingevoerd graan,
dat vooreerst den prijs daarvan verhoogt, en
bovendien den pachters der firma Privilegie, Mo
nopolie en Co. de gelegenheid geeft om voor hun
graan hooger prijs te maken en derhalve aan den
landheer hoogere pacht te betalen, is werkelijk
een voor de hand liggend middel om de kwade
dagen van den grondeigenaar in voordeelige te
doen verkeeren. Wij spreken van graan, omdat
dit inderdaad het eenig landbouwproduct is,
waarvan de invoer in Nederland eenigszins be
langrijk is en waarvan de prijsverhooging derhalve
eenigermate de uitwerking zou hebben, waartoe
de heeren protectionisten »een middel" zoeken;
maar het zal hun niet onbekend zijn, dat het
graan ook is de grondstof voor brood, en ver
hooging van graanprijs dus het onmiddellijk en
onvermijdelijk gevolg heeft den prijs van het brood,
de allereerste levensbehoefte, het voornaamste
artikel van volksvoeding, op te dryven en hoog
te houden. »Den huisvader, dien het laken te
duur is schreef Van Hees van Berkel reeds
Wij citeeren uit de tweede hand. Vermoedelijk is
hier eene druk- of schrijffout ingeslopen, want het door
de heeren protectionisten verlangd stelsel kan bezwaarlijk
met den naam van "bescherming van den handel" worden
aangeduid. Moet er ook belemmering van den handel
gelezen worden Dit ligt meer in het verlangde stelsel'
eene halve eeuw geleden in zijne brochure over
de oude handelswetgeving in Nederland blijft
het linnen en de wol over tot kleeding zijns
huisgezins maar brood brood dit wordt eiken
dag vereischt. Indien dit door deszelfs duurte
ontbreekt, zoo is elk oogenblik van vertoef een
doodvonnis." Indien de kiezers van hetzelfde
gevoelen zijn en de vermoedelijke gevolgen van
de protectie der landbouwnijverheid kunnen voor
zien, zal er van het beroep dezer welgezinde
heeren niet veel terechtkomen. Dat de graan
prijs kan verhoogd worden zonder duurder maken
van het brood is eene stelling, welker volkomen
onwaarheid iedereen in het oog springt, en eer
lijke protectionisten, gelijk de heer Diepen te
Tilburg, verheffen zich daarom hoven de onwaar
dige poging van eenigen hunner geestverwanten
om haar vol te houden, met andere woorden, te
betoogen dat wit zwart is. Iedereen ziet in dat
de prijs van het brood in evenredigheid met het
graanrecht hooger wordt, alsmede dat de grond
eigenaren er te beter bij zullen varen hoe hooger
dat recht en hoe duurder het brood zal wezen.
Deze afdeeling van het huis Privilegie, Monopolie
en Co. wil dus van de kiezers vergen, dat zy
het onschatbaar belang van goedkoope eerste
levensbehoeften prijsgeven, om de grondeigenaren,
die dan toch over het algemeen niet tot de mis-
deelden in de maatschappij behooren, te subsidi
eeren. Terwijl ieder burger bet zijn plicht acht
door éigen inspanning, hetzij door vermeerdering
van productieve kracht, hetzij door spaarzaam
heid, den nadeeligen invloed der kwade tijden te
bezweren, zouden dus alleen de grondeigenaars
moeten geholpen worden door den staat ten koste
van de minvermogenden nog meer dan van de
rijken.
De heeren van de Algemeene Nederlandsche
Protectionistische Landbouwvereeniging hebben wel
gelijk hier is geen eigenlijk politieke kwestie bij
betrokken. Zjj bewegen zich met hun buiten-
sporigen eisch op het gebied der zedelijkheid
en uit een zedelijk oogpunt is er wel niet te
twijfelen aan den plicht der kiezers. Zulk een
vervaarlijk egoïsme zoo naïef en openhartig
geait dat men er niet boos over worden kan
verdient zelfs niet in ernstige overweging te
worden genomen.
Terwijl men in Rusland nihilisten kweekt, is
men in ons land goed op weg om meer en meer
ontevredenen te maken.
Een soldaat van het 2e regiment infanterie te
Maastricht, die, wegens het verkondigen van
sociaal-democratische begrippen van het regiment
grenadiers en jagers bij het 2e regiment infanterie
werd overgeplaatst, is door den regiments-kom-
mandant gestraft met 8 dagen politiekamer, ter
zake dat hij, met verlof zijnde, te Groningen
in eene vergadering der liberale kiesvereeniging,
waar mr Van Houten als spreker optrad, zijne
socialistische begrippen heeft verkondigd en voorts
geschriften van socialistischen aard in de kazerne
in zijn bezit zijn gevonden.
Aldus luidt een bericht in andere bladen.
Zou men meenen door zulke maatregelen mannen
al zijn het soldaten tot andere gedachten
te brengen?
Die regiments-kommandant en zoovelen met
hem in de militaire en burgerlijke wereld
mocht wel eens ter harte nemen wat de heer
Goeman Borgesius te Amsterdam aan het adres
der liberale partij zeide, in antwoord op een
tegenspraak van den bekenden sociaal-democraat
Fortujjn.
De heer Borgesius deed uitkomen, dat er twee
wegen openstonden om de sociaal-democratische
partij te bestrijden, de eene was: straffen en ver
bannen, de andere was haar zooveel rechtvaar
digheid en billijkheid te betoonen dat de vijanden
weer in vrienden verkeeren. Tot dit laatste
hoopte hij dat de liberale partij steeds bereid zou
zijn.
Bij kon. besluit zijn verleend de volgende
pensioenen: P.graaf VanHogendorp, betaalmeester,
ƒ2134; J. J. Voerman, ontvanger der invoerr. en
ace. en van den waarborg en de belasting op de
gouden en zilverwerken, ƒ2934C. Passier, com
mies le kl. bij 's rijks belastingen, ƒ431; H.
Meyer, idem, ƒ331J. G. Morssinkhof, wed. H.
A. Baarslag, ontvanger der directe belastingen,
ƒ597; M. Fijon, wed. J. Verstraeten, commies le
kl. bij 's rijks belastingen, ƒ137 W. G. Diemei,
idem. 473; W. A. Travers, gewezen consul der
Nederlanden te Constantinopel, 2134.
Donderdag geen audiëntie bjj den minister
van oorlog.
Vermoedelijk zal de opening van de nieuwe
kamers plaats hebben op 4 of 5 April.
iïi de a. Vrijdag avond in het Schuttershof al
hier te houden algemeene vergadering der afdee
ling Middelburg van de Vereeniging tot bevordering
van fabriek- en handwerksnijverheid in Nederland
zal door den heer A. C. Zoethout Az. te Dordrecht
eene voordracht worden gehouden over het ont
staan en de toepassing der luchtscheepvaart met
proeven en model van een bestuurbaren lucht
ballon. De leden hebben bet recbt dames mede
te brengen en niet-leden te introduceeren.
De St. Ct. bevat een besluit van den minister
van binnenl. zaken waarbij de onder-kiesdistricten
zijn aangewezen in de hoofd-kiesdistricten Middel
burg, Oostburg, Goes, Hontenisse en Zierikzee.
In de verschillende hoofd-kiesdistricten, behalve
Middelburg, worden de onderscheidene gemeenten
als onder-kiesdistricten aangewezen.
Wat Middelburg betreft dit is in twee onder
kiesdistricten gesplitst, bet le omvat de wijken
A tot en met I, het tweede de wijken K tot en metV.
Te Ellewoutsdijk had Zaterdag eene vergad ering
van kiezers in die gemeente plaats, met het doel
eene vrijzinnige kiesvereeniging op te richten.
Reeds zijn 39 personen, waaronder 3 niet-
kiezers, als lid toegetreden. Een reglement, waarin
o. a. werd bepaald dat meerderjarige niet-kiezers
en stemgerechtigden van buiten de gemeente
als lid der vereeniging kunnen worden ingeschre
ven, werd vastgesteld. De vereeniging, welke
gedoopt werd met den naam van Vooruitgang,
zal zich, met betrekking tot de verkiezing van
leden voor de provinciale staten, trachten aan te
sluiten hij de kiesvereeniging Goes te Goes.
De contributie werd gesteld op 0.25 'sjaars.
In eene volgende vergadering zal worden be
slist of de vereeniging zich ook zal inlaten met
de verkiezingen Voor gemeenteraadsleden.
Eenige leden deden het voorstel ook deze
candidaturen te hespreken, doch ten aanzien van
die personen enkel en alleen te letten op ge
schiktheid en bekwaamheid.
Maandag 20 Febr. zal te Zierikzee de algemeene
vergadering der Centrale liberale kiesvereeniging
plaats hebben tot het stellen van een candidaat
voor de Tweede kamer. In eenige afdeelingen
werd de heer J. J. van Kerkwijk voorloopig als
candidaat gesteld.
In de Vrijdag gehouden vergadering van den
gemeenteraad van Burgh kwam een brief van
den commissaris des konings ter tafel, waarin
werd medegedeeld, dat de minister van binnen-
landsche zaken bereid is een subsidie van ƒ1235,
ingevolge art. 49 der wet op het lager ouderwijs,
aan de gemeente te verleenen voor vergrooting
der openbare school. Door den raad was ƒ2135
gevraagd, zoodat ƒ900 op andere wijze moest
worden gevonden. De raad besloot dit subsidie
aan te nemen, zoodat nu definitief tot de ver
bouwing van het schoollocaal besloten is.
Uit Oostburg wordt ons geschreven
Voor een vrij talrijk publiek trad Zondagmiddag
te Schoondjjke de heer dr H. J. A. M. Schaepman
als spreker op.
Na door den heer Stevens, burgemeester van
Sas van Gent, te zijn ingeleid, begon spreker
met een korte schets van den nieuwen toestand,
die thans door de wijziging der grondwet en de
veranderde kiesdistricten in 't leven is geroepen.
Wil men iets goeds dan was het zaak kiesver
eenigingen op te richten, doch daar de tijd kort
was moesten z. i. niet alleen afdoende maar ook
snelle maatregelen genomen worden; en daarom
was het 't best een comité te benoemen, dat zich
belasten zou met de leiding der verkiezing.
Dit comité zou tevens worden opgedragen na
afloop der verkiezingen tot het oprichten eener
definitieve kiesvereeniging over te gaan. Ook
moesten personen gekozen worden, die dit comité
met hunne voorlichting zouden bijstaan en deze
zich gezamenlijk voorbereiden tot het stichten
eener kiesvereeniging. Spreker wees tot leden
aan de heeren Stevens, voornoemd, Von Lesschen
te IJzendijke, die wel wegens zijn hoogen leeftijd
bedankte, doch door de overredingskracht van spre
ker tot toetreding besloot, en Pateer. Als ver
trouwde mannen, vol heilige overtuiging waren
zij de aangewezenen. Hiermede vereenigde de
vergadering zich.
Na deze inleiding, die eigenlijk het doel was
der geheele bijeenkomst, betrad dr Schaepman
het spreekgestoelte en wijdde een enkel woord
aan eene beschouwing over de gewjjzigde grond
wet, waarbij de kansen der kath. veel krachtiger
waren geworden en waardoor, zooals spreker op
merkte, het thans alleen op handelen aankwam.
Is in vergelijking met andere landen de toestand
voor ons kath. dezelfde als voor anders denken
den, zoo zeide hij toch bemerken we in
sommige punten wel eenige achteruitstelling.
Ambten en waardigheden, 't is niet te loochenen,
worden bij uitzondering aan katholieken gegeven.
In 't openbare leven echter moesten de kath.
toonen wat zij zijn en willentoonen dat het hun
niet te doen is om iets uit de staatsruif te krij
gen, maar om 't algemeen belang. »Dat te wil
len, kunnen we toonen, ging spreker voort, door
op te treden als Nederlanders, die een eigen
historie hebben, een zelfde belijdenis, en kwamen
we daarvoor niet ruiterlijk uit, men zou reden
hebben er ons een verwijt van te maken." Ver
draagzaamheid ook tegenover anderen beval spre
ker ten zeerste aan. En bij de handhaving dier
beginselen rijzen vragen op, die men niet uit het
oog mag verliezen, maar die ons verplichten tot
een antwoord. Spreker toonde in 'tbreede aan
dat de mannen, die afgevaardigd zouden worden,
dit éene voor oogen moesten houden, nl.«Vrijheid
voor ieder." En daarenboven de katholiek moet op
treden met zijn geloofsbelijdenis, zijn belijdenis
dat alle macht oorsprong heeft in God, dat elke
menschelijke wet zijn grond moet hebben in da
wet Gods en dat zonder dat geloof geen staat
kan bestaan. In éen woordMen moet Gode
meer gehoorzamen dan den menschen. (Applaus.)
Spreker handelde voorts over zeer teere punten.
In de eerste plaats over 't sociale vraagstuk,
't Is zeer verkeerd dat men in den arbeider niet
altijd den evenmensch ziet; en men moge nu
allerlei middelen tegen de kwaal aanwenden, 't zijn
de ware niet. Wonden genezen door flinke mid
delen, en wil men den Heelmeester niet, die door
't Christendom gezonden wordt, dan gaat de wond
weer open en veroorzaakt nog erger kwaad." De
mensch, dit was in 't kort sprekers conclusie,
moet in den mensch geëerbiedigd worden.
Thans betrad spreker ook de baan, waarop het
onderwijs hem blijkbaar ten struikelblok was.
De rechtsgelijkheid was geschonden door 't zoo
genaamde neutrale onderwijs. »Unze neutrale
school is 't fraaiste ei, dat ooit door struisvogel
politiek is gelegd en ook niets dan struisvogel
politiek uitbroedt." Men sluit de oogen voor al
de ongerechtigheid. Men late ieder vr jjde moeder
staat wil alles doen en ontneemt den ouders de
vrijheid, welke hun toekomt, wat betreft de op
voeding en het onderwijs hunner kinderen. De
neutrale school moest neutrale burgertjens ('twas
't woord van den heer Schaepman) vormen om
den strijd aan te binden tegen 't zoogenaamd
clericalisme, tegen alle goddelijke wetten. En
nu is 't de plicht der R. K. vrijheid te willen
van onderwijs, niet door subsidie maar door erken
ning van recht.
Ten slotte vroeg sprekerHoe hebben wij ka
tholieken ons te gedragen?
In Nederland zijn veel partjjen in wording.
Van de liberale partij had spreker niet veel
goeds te zeggen. De souvereiniteit van den mensch
stond bij haar op den voorgrond, metterzijde zetting
van Gods oppermacht. Er waren echter goede
en kwade liberalen. Men kon, volgens spreker t
van een slechte leer zijn en toch goed doen, en
van een goede leer en toch slecht zijn. Toch
lagen alle liberalen onder de macht van hun
stelsel.
Bismarck's beginsel is 'thunne: «Macht is recht."
De anti-revolutionnairen kwamen er iets, maar
toch niet veel beter. af.
Was, volgens spreker, verzoening met de liberalen
onmogelijk, ja zelfs een verloochening van karakter
en beginselanti-revolutionnairen waren wel geen
geboren vrienden, zelfs in menig opzicht geboren
vijanden. Maar toch staan ze den katholieken
ter zijde, omdat zij 't recht van God stellen boven
dat van den mensch.
De katholieken hebben bij de verkiezing, die
aanstaande is, te letten op drie zakenlo zelf
standig optreden2o zich te plaatsen midden in
den strijd en te letten op de teekenen der tijden;
3o eendrachtige samenwerking.
De heer Stevens dankte den heer Schaepman
en noodigde de heeren Aug. Thomaes van Bier
vliet, L. Cammaert van Schoondijke, C. Weijffel9
van Aardenburg, F. B. de Bruijckere van Oost
burg en S. van Maldeghem te Sluis uit om samen
te werken in de leiding der a. s. verkiezing.
Aan de Tweede kamer zijn wetsontwerpen inge
diend tot tijdelyke aanwijzing van het ryksgesticht
Ommerschans voor rijkswerkinrichting voorns«m»
