N°. 18.
131e Jaargang.
1888.
Zaterdag
21 Januari.
BEKENDMAKINGEN.
GBHBEIVTE-BBLAST1VGEIV.
Middelburg 20 Januari
Onderwijs.
Kerknieuws.
Dit blad verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per 3/m. franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentiën-, 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.van 1-7 regels 1,50;
iedere regel meer ƒ0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Suppletoir kohier no 3 voor de belasting
op de honden over 1887.
Eendracht maakt macht.
MIDDELBIIRGSCHE C0LIRA1MT.
Agenten te Ylissingen: P. G-. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. van dee Peijd, te ZÏëïikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nieuwènhuijzen, en te Terneuzen: L. van Wijck.
Verder worden door alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aangenomen; en nemen ook bet algemeen advertentiebureau van Nijgh van Ditmae te Rotterdam, en de firma B. van dee
Kamp te Groningen, voor de Noordelijke provinciën, annonces aan. Hoofdagenten voor bet Buiten! md: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daübe Cie., John F. Jones, opvolger-
De burgemeester en wethouders van Middelburg
maken bekend
dat bet suppletoir kobier no 3 voor de belas
ting op de bonden over bet jaar 1887 door ben
is opgemaakt en gedurende veertien dagen, aan
vangende Zaterdag den 21 Januari a., voor een
ieder op de gemeente-secretarie zal zijn ter lezing
nedergelegd;
dat ieder, die meent daartoe reden te bebben,
gedurende bovenvermelden tijd, tegen zijn aan
slag bezwaren bij den gemeenteraadkan inbrengen.
Hiervan is afkondiging geschied waar bet be
hoort.
Middelburg, den 20en Januari 1888.
De burgemeester en wethouders voornoemd,
SCHORER.
De secretaris.
A. DE VULDER VAN NOORDEN.
Te 's Gravenbage is beden overleden dr K. W.
Gratama, voormalig chef van bet militair hospi
taal aldaar; de man die laatstelijk zoo druk is
besproken.
Bij kon. besluit is benoemd: tot substituut-
officicier van justitie bij de arr.-recbtbank te
's Hertogenbosch mr C. L. M. E. J. E. baron
Speijart van Woerden, thans substituut-officier
bij de arr.-recbtbank te Roermond; bij bet wapen
der cavalerie, bij bet le reg. huzaren tot le-luit.,
de 2e-luit. L. S. Gerard van Sijse», van bet korps
en, met ingang van 1 Maart, tot directeur van
bet rijkstelegraafkantoor te Dordrecht D. S.
Westerman Holstijn, thans in gelijke betrekking
te Nieuwediep.
Tb. Rijker, bootsman van de reddingsboot te
Den Helder, is benoemd tot broeder in de orde
van den Nederlandschen Leeuiv.
De minister van koloniën brengt ter kennis
van belanghebbenden: dat in 1888 voor twee
jongelingen gelegenheid bestaat om te worden
aangenomen, teneinde onder bet genot van een
subsidie van 6000 te worden opgeleid tot militair
apotheker bij bet N.-I. leger, overeenkomstig de
bepalingen van bet reglement van 15 Mei 1883,
van welk reglement bij bet dep. van koloniën
kosteloos afdrukken zijn te verkrijgen
dat de aanvrage om toelating (bij gezegeld
request) vóór den len Juli eerstkomende bij bet
ministerie van koloniën moet zijn ontvangen.
Dat bet bij artikel 4 van bet voormelde regle
ment omschreven vergelijkend examen zoo noo-
dig zal plaats bebben op Donderdag den 12en
Juli eerstkomende en volgende dagen, des voor
middags om negen uur, in het pbarmaceutiscb
laboratorium der rijks universiteit te Utrecht.
Bij de Donderdag te Kloetinge gehouden her
stemming voor een lid van den gemeenteraad is
gekozen de beer C. Beenbakker Az., met 32 van
de 58 geldig uitgebrachte stemmen. De beer C.
Caboort verkreeg 26 stemmen, terwijl er 1 briefje
blanco gevonden werd.
In die gemeente bedraagt bet aantal kiezers
■?oor leden der Tweede kamer en der Prov. staten
156 en voor leden van den gemeenteraad 155.
Het aantal kiezers, op de nog loopende lijsten
voorkomende, bedraagt respeetievelijk 39, 39 en 70-
Op het telegraaf- en postkantoor te Yerseke
werden over 1887 behandeld: 9930 telegrammen,
waarvan 1560 in Dec.; postwissels 2846 tot een
bedrag van 47082.96$; postbewijzen 378, ter
waarde van 2041; aangeteekende brieven
verzonden 577 waaronder 158 met een aangegeven
waarde van 66.722.45, ontvangen 695, waar
onder 237 met een aangegeven waarde van
94.335.17; quitantiën ontvangen 869, verzonden
23; postpakketten verzonden 978, ontvangen 3033;
gewone brieven, briefkaarten en drukwerken
verzonden ongeveer 81220, ontvangen ongeveer
126.297 postspaarbank-inlagen 480 tot een bedrag
van 6.158.46$, terugbetalingen 124, tot een
bedrag van 4.924.77.
In Rotterdam kwam op de kiezerslijsten, volgens
de nieuwe regeling, voor 7093 kiezers voor de
Tweede kamer, 7085 voor de Provinciale staten
pn 7075 voor den gemeenteraad.
Het bericht, dat de beer Metelerkamp te Am
sterdam zich zou bebben aangesloten bij ben, die
zich van Burgerpligt willen afscheiden, is onjuist-
Voor de betrekking van onderwijzer aan de
openbare school te Heinkenszand zijn door burg.
en wetb. op de voordracht geplaatstvoor de
vacature-Nieuwenhuijze, de beeren M. Dieleman,
J. de Jager en J. Verbuist, resp. te Heinkenszand,
Kapelle en Wissekerke; en voor de vacature-
Goeman, de beeren P. J. Kousemaker, J. v. d.
Weele en C. Paauwe, resp. te Nisse, Cortgene en
Yerseke.
Te Borssele komen op de lijst der inwonende
kinderen tusscben 612 jaar 151 voor waarvan
140 openbaar onderwijs genieten; 7 gaan niet ter
school wegens bezwaar tegen de vaccine en
omdat zij wettig verhinderd zijn.
In 1887 werd op de openbare school te Brui-
nisse lager onderwijs verstrekt aan gemiddeld
300 leerlingen gedurende 470 of te zamen 141.000
schooltijden, waarvan gemiddeld 45 leerlingen
verzuimden 13003 schooltijden of wel: in Februari
2i in Januari 3 in Maart, April en Decem
ber 3$ in Mei 7 in November 8 in
Juni 10 in Juli 12 in October 19 in
September 25 en in Augustus 35
Primo Januari 1888 werd dat onderwijs aange
vangen met 349 leerlingen (178 jongens en 171
meisjes.)
Aan bet herbalingsonderwijs werd door 28 en
aan bet meer uitgebreid' lager onderwijs door 18
leerlingen deelgenomen.
Op de bijzondere school wordt lager onderwjjs
verstrekt aan 114 leerlingen.
Beroepen tot predikant te Renesse en Noord-
welle ds Plaux te Wijk aan Zee.
Donderdag avond werd, onder voorzitterschap van
den beer mr E. Fokker, op de bovenzaal der
sociëteit de Vergenoeging alhier eene vergadering
gehouden van de liberale kiesvereeniging, die
door een vijftigtal leden bijgewoond werd.
Onder meer werd medegedeeld dat, in verband
met de veranderingen die in de kiesdistricten
zijn gebracht, krachtens de bepalingen van bet
reglement opgehouden bebben lid te zijn der ver-
eeniging de te Terneuzen, Groede, Boschkapelle
en op andere gemeenten buiten Walcheren wo
nende leden. Dientengevolge is bet aantal leden
met 38 verminderd, terwijl door overlijden en
vertrek nog drie andere beeren van de ledenlijst
zijn afgevoerd. Vier nieuwe leden traden toe,
zoodat bet aantal leden thans 223 bedraagt.
In aansluiting biermede werd voorlezing gedaan
van een schrijven van bet bestuur der voormalige
afdeeling Terneuzen, waarbij dit aan bet bestuur
der kiesvereeniging dank brengt voor de aange
name wijze, waarop dit steeds samenwerkte en
aan de vereeniging voor de verleende financieele
hulp bij den verkiezingsstrijd. Het schrijven ein
digt met de beste wenscben voor Eendracht maakt
macht.
Door den voorzitter werd verder nog medege
deeld dat eenigen tijd geleden de Veersche en
Vrouwenpoldersche liberalen bet goed bebben
geacht zich van de kiesvereeniging af te scheiden
en als zelfstandige vereeniging op te treden. Dit
is voor de liberale partij in dit district geen
verlies, aangezien de vereeniging te Veere in
denzelfden geest werkzaam en met de vereeniging
te Middelburg in contact zal blijven.
Door deze afscheiding is de verkiezing noodig
geworden van een bestuurslid, aangezien de beer
Wijnmalen te Yeere zijn ontslag als zoodanig
beeft ingediend.
Door bet bestuur werd ter aanvulling der va
cature een dubbeltal aanbevolen, waarop in
alpbabetiscbe volgorde geplaatst waren de beeren
A. de Haas en A. M. van Heuven.
Bij eerste stemming werden uitgebracht 52 stem
men de beer A. de Haas verkreeg er 24 en de
beer A. M, van Heuven een gelijk getal, terwijl
op den beer F. G. Sprenger 2 stemmen werden
uitgebracht en de heeren J. W. de Raad en J. F.
van Dunné ieder éene stem bekwamen.
Aangezien de volstrekte meerderheid niet ver
kregen was, moest eene herstemming plaats bebben.
Alvorens verklaarde de beer A. M. van Heuven
te wenscben de betrekking op jeugdiger schouders
te zien gelegd, terwijl de beer De Haas de can-
didatuur-Yan Heuven aanbeval.
De uitslag der tweede stemming was nog nie^
bes'ksend; van de 53 stemmen, die werden uit-
gferaslnj verkregen de beeren Yan Heuven 19,
De Haas 17, Van Dunné 8 en F. G. Sprenger 5
stemmen, terwijl onderscheidene personen éene
stem bekwamen.
Bij herstemming tusscben de beeren Yan Heu
ven en De Haas, waarbij 54 briefjes werden in
geleverd, verkreeg ieder, hunner 27 stemmen,
waarna bet lot den beer De Haas tot bestuurs
lid maakte.
Nadat deze verklaard bad die betrekking te
aanvaarden, mits hein blijke dat bij daartoe den
noodigen tijd zal kunnen vinden, bracht de voor
zitter een woord van dank aan den beer Wijnmalen,
die van bet begin der oprichting van de kies
vereeniging bet bestuur trouw ter zijde stond en
voor het bijwonen der bestuurs- of ledenvergade
ringen de reis van Yeere naar Middelburg niet
schroomde.
Vervolgens was aan de orde de bespreking van bet
staatkundig programma van bet bestuur der
Liberale Unie. Alvorens daartoe over te gaan,
hield de beer mr E. Eekker een rede, die wij in
hoofdzaak bier laten volgen.
Wie uwer zoo ongeveer sprak de heer
Fokker weet aanstonds met juistheid op te
geven hoeveel staatkundige partijen zich thans
aan 't vormen zijn? De naam partijen is echter
minder juist, 't Zijn voor een groot deel fracties,
hoogstens slechts partijtjes. Er heerscht op 't
oogenblik eene chaotische verwarring. Men leest
democratische manifesten, radicale programma's;
de burgerij, de middenstand worden uithangborden
voor politieke kiesvereenigingenmen beeft
democratische partijgangers, radicalen (in zeer
verschillende nuances, zoo zelfs dat men wel van
heele, halve en kwart radicalen zou kunnen
spreken)1 liberalen, liberaal-conservatieven, conser-
vatief-liberalen, conservatieven en clericalen. En
daarmede zijn wij nog niet aan bet einde. De
clericalen worden allereerst verdeeld in twee
kampenRome en Dordt. Maar met die ver
deeling is bet nog niet uit. De Roomscb-ka-
tholieke partij telt een linker en eenrecbtervleugel,
een conservatieve en een meer vooruit strevende
fractie of naar geograpbiscbe indeeling eene
Ondermaascbe en Bovenmaasche. En de anti-
revolutionnairen tellen onder hunne vanen nog
enkelen van ben, die met den naam van etisch-
irenischen worden aangeduid, en verder doleerenden
en Christelijke gereformeerden.
En al die nuances, al die fracties, al die groe
peeringen doen bun best om blijk te geven van
baar bestaan, zijn er bovenal op uit om onder de
nieuwe kiezers aanhangers te vinden. Wat zal
van al die verwarring bet einde zijn?
Zal de kamer van honderd een staalkaart te
aanschouwen moeten geven van al die verdeeld
heid.
Of zal er fusie, samensmelting plaats bebben
Het bestuur van de Liberale Unie en daar
voor was waarlijk geen profetische geest noodig
beeft voorzien dat in en buiten de zoogenaamde
liberale partij aarzeling, weifeling bij verwarring
zou ontstaan. Yoor een groot deel is die ver
warring het logisch en noodwendig gevolg van
onze staatkundige geschiedenis der laatste jaren.
De coalitie van de beide clericale partijen was
zoo sterk geworden dat de liberalen al bun krach
ten moesten besteden aan behoud van wat in de
eerste en in de laatste plaats door de clericalen
werd aangevallen en bedreigd. De schoolstrijd
en de aanhangige grondwetsherziening sloegen
parlement en regeering met verlamming.
Van geleidelijke ontwikkeling kon geen sprake
zijn; en zoodoende kwam de levensvoorwaarde
voor de liberale partij niet in vervulling.
Nu de grondwetsherziening eindelijk tot stand
is gekomen, dank zij de veel gesmade liberale
partij, die baar beeft doorgezet, omdat zij bovenal
bet land wilde verlossen van het remtoestel,
waardoor alle gouvernementeele actie werd belem
merd; nu een nieuw tijdperk in onze staatkun
dige geschiedenis staat geopend te worden, behoort
de liberale partij zich af te vragen: Welke
houding moeten wij bij de veranderde omstandig
heden aannemen Wat meenen wij dat 's lands
belang thans vordert?
Het antwoord op die vraag moet klaar, duidelijk
en onomwonden zijn. Is het dit, dan kan bet
worden de leuze waaronder men optrekt bij de
verkiezing, dan geeft bet de richting onmisken
baar aan waarin de onder die leuze verkozenen
bun mandaat zullen vervullen.
Om meer dan een reden is bet thans uiterst
moeilijk om een volledig programma voor de
liberale partij vast te stellen. Doch «en volledig
programma behoeft ook niet gegeven of gemaakt
te worden. Is men bet maar eens over betgeen
in de eerste jaren van bet nieuw te. kiezen par
lement moet worden verwacht, dan is aan den
dringenden eiscb van bet oogenblik voldaan.
Niet om theoretische programma's, niet om
bespiegelingen maar om daden is het te doen.
Daden verbeidt bet Nederlandscbe volk, niet de
Handelingen der Staten-Generaal.
Het bestuur van de Liberale Unie beeft getracht
zoodanig klaar, duidelijk en onomwonden ant
woord te geven.
Het beeft zich afgevraagd welke zijn de vraag
stukken die bet meest dringend eene oplossing
eischen en in welken zin behooren die te worden
opgelost
Bij de rangschikking dier vraagstukken is niet
zonder opzet bet kiesrecht bet laatst geplaatst.
Niet omdat bet 't minst belangrijke is, doch dewijl
vermeden behoort te worden dat reeds van den
aanvang af getornd, geplukt, geknaagd worde aan
den grondslag, aan de bron waaruit de nieuwe
vertegenwoordiging is voortgekomen.
Wil men daden zien, zoo worde de zedelijke
kracht niet aanstonds ondermijnd door de uit
spraak: gij zijt niet de ware vertegenwoordiger
daar gij onder een gebrekkige regeling van bet
kiesrecht zijt gekozen.
Weinig in getal, maar van groot gewicht zijn
de punten, die door bet bestuur der Liberale Unie
zijn genoemd. Het vraagstuk van den arbeid, de
defensie, de belastingen en bet kiesrecht. Niets
meer. Maar dit is op zich zelf reeds veel.
Hierop werd door den voorzitter voorlezing ge
daan van de circulaire der commissie uit de Li~
her ale Unie.
Van toelichting meende de voorzitter zich voor
alsnog te kunnen onthouden.
Het stuk zeide bij spreekt voor zich zelf.
Vereenigt de Liberale Unie zich met dit advies
dan weten de kiezers (oude en nieuwe) wat zij
van de liberale partij te verwachten bebbenaan
bet liberale beginsel is inen dan getrouw geble
ven de evolutie, de ontwikkeling is tot haar
recht gekomen. Van de onder die leuze gekozenen
mag, neen moet worden verwacht dat zij verwe
zenlijking van die eischen zullen bevorderen.
Schenken de verkiezingen aan onze partij onder
deze leuze een meerderheid, dan zullen niet te
vergeefs hervormingen van de liberale partij ge
wacht worden.
Zijn opbouwende daden te wachten van eene
anti-liberale meerderheid Spreker legde den
nadruk opdat opbouwende en achtte daarmede
de vraag reeds beantwoord.
De meerderheid zoo ging de beer Fokker
voort zal bestaan uit volgelingen van Dordt
en volgelingen van Rome, wellicht ook uit een
deel der radicalen. Wat zal de minderheid anders
kunnen doen dan afbreken
Zal de anti-liberale meerderheid bet eens kunnen
worden over de dringend noodige militiewet
Ik wijs slechts op de afschaffing van de plaats
vervanging, die ook op bet anti-revolutionnair
program voorkomt. Zullen de Roomsch-katho-
lieken met dat beginsel medegaanzij die zieb
tijdens de grondwetsherziening zoo fel er tegen
verzetten
9
Doch wij behoeven nog niet eens zoo ver te
gaan; voor dat politieke vraagstukken in bet
parlement ter sprake kunnen komen, zal er reeds
stof genoeg zijn voor verdeeldheid.
Zal een ministerie voor een deel uit anti-revo-
lutionnairen, voor een deel uit Roomsch-katho-
lieken samengesteld ik noem er de radicalen
nog maar niet bij weder een ministerie van
eeredienst. in zijn midden moeten bebben, terwijl
de minister van justitie dan weder belast wordt
met de zaken van den Roomscb-katbolieken eere
dienst
Zal bet gezantschap bij den pans weder inge
voerd moeten worden door een ministerie, voor
de helft uit Calvinistische Protestanten bestaande
Hoe is bet toch mogelijk dat men niet inziet dat
de partij van dr Kuijper geheel den zin van de
Roomscb-katbolieken zal moeten doen, dat feitelijk
de Calvinistische partij de zaakwaarneemster van
de Roomscb-katbolieke partij zal zijn öf dat de
nieuwe meerderheid tot machteloosheid eu on
vruchtbaarheid zal gedoemd zijn
Noch de eene noch de andere onderstelling is
troostrijk voor de anti-revolutionnaire partij; de
eerste legt baar eene rol op geheel in strijd met
baar programma, de andere zal de voorspelling
tot een feit maken: dat eene meerderheid, op
dergelijke wijze verkregen, vicieus is in beginsel,
vicieus in de gevolgen.
