N° 225.
130e Jaargang:
1887.
Zaterdag
24 September.
Middelburg 23 September.
Dit blad verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per 8/m, franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentïën 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels /1.60
iedere regel meer f 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Beriont.
MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vey Mestdagh Zoon te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: Fvan dee Peijx, te Zierikzee: A. C.de MooiJ,te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: L.vanWijck.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadbe Cie., John F. Jones, opvolger.
Wij maken het publiek opmerkzaam dat ons
adres is voor:
telegrammen Middelburgsche courant
Middelburg.
nieuwsberichten en ingezonden stukkken R e-
dactie Middelburgsche courant, en
advertentiè'n Administratie Middel
burgsche courant.
Ten slotte herinneren wij dat advertentiën
uiterlijk des namiddags te een uur aan ons
bureau moeten bezorgd zijn, willen zij des avonds
nog worden opgenomen.
Nog eens de zaak Smit.
Uit een schrijven van dr. J. M. Smit, leeraar
aan de Koninklijke Hoogere Burgerschool te
Apeldoorn, in De Amst., blgkt dat hij in de
maand Mei voor den burgemeester, de leden der
commissie van toezicht, dén inspecteur van het
middelbaar onderwjjs dr Van Eyk en den direc
teur der H. B. school is verschenen, bjj welke
gelegenheid door den burgemeester de vraag werd
gedaan of de heer Smit met zgne voordrachten
op den ingeslagen weg dacht voort te gaan. De
heer Smit antwoordde, dat hij gebruik dacht te
bljjven maken van zijne grondwettige rechten,
waarop de inspecteur er op wees dat hij rechten
en plichten als staatsburger bezat, maar eveneens
rechten en plichten als ambtenaar en dat hij het
aan hem overliet te beslissen, in hoever hg het
eene zou moeten opofferen voor het andere.
Deze aanhangige kwestie geeft der Arnh. Ct.
aanleiding tot de volgende opmerking
„Wij gelooven echter, dat men in deze zaken
de indien men ze zoo noemen mag practi-
sche zijde te veel uit het oog verliest, waarop ook
door de Apeldoornsche commissie is gewezen.
„Of een leeraar al of niet het recht hebbe om
als staatsburger zjjne beginselen te verkondigen,
late men voor een oogenblik rustenwanneer
echter door die verkondiging het vertrouwen in
de instelling, waarbij hij geplaatst is, geschokt
wordt, haar goede naam in de oogen van vele
ouders ljjdt, dan meenen wjj, dat het zijn eerste
plicht is, daarmede op te houden en aan die in
stelling dit offer te brengen.
„Wjj zouden aan de leeraren, die in zulke
gevallen verbeeren, de vraag durven stellen
indien die hoogere burgerschool uwe instelling
ware, en haar bloei uw rechtstreeksch persoonlijk
belang was niet slechts uw geldelgk belang
zoudt gjj haar dan opofferen aan uwe overtuiging,
dat gij als staatsburger het recht hadt, in openbare
samenkomsten uwe meeningen te verkondigen
„Zoo niet, dan is het ook nu uw plicht, aller
eerst te letten op de belangen der inrichting.
„Dit is, meenen we, ook het standpunt, waarop
eene commissie van toezicht gehouden is zich te
plaatsen. Zjj heeft zich verbonden de belangen
der school te bevorderen, en moet dus den leeraar
verwijderen, die deze belangen in gevaar brengt,
al mochten de leden, individueel, ook dat recht
van het vrjje woord erkennen.
„Wanneer het gold iemand tot leeraar te benoe
men, die deed wat de commissie te Apeldoorn af
keurt, dan zou hjj zeker niet op hare voordracht
worden geplaatst. Is nu de commissie verplicht
en gebonden om hem in zgne betrekking te hand
haven, nu hij doet wat hem de aanspraak op
benoeming zou hebben doen verbeuren
„Het komt ons voor, dat slechts deze practische
beschouwing van de zaak het oordeel moet leiden
en niet de theorie der beperking van de vrgheid
der leeraren als staatsburgers'".
Deze redeneering heeft alleen waarde voor
zoover zjj slaat op het standpunt dat een leeraar
uit practisch oogpunt zou kunnen of moeten
innemen. Een leeraar kan en het is zeker
niet onverstandig zich geheel wjjden aan de
taak, welke hem is toevertrouwd, en bjj voorkeur
vermjjden zich bjj andere teedere kweaties op den
voorgrond te stellen.
Maar eene andere vraag is of het met recht
en billjjkheid is overeen te brengen om een
leeraar, die uitstekend zjjn taak als zoodanig ver
vult, die goed docent isaan wien de leerlingen
gehecht zjjn en die dus als leeraar de school
volstrekt niet benadeelt, maar integendeel den luis
ter ervan verhoogt, zjjne betrekking te ontnemen,
omdat hjj van een, hem als burger bjj de grond
wet toegekend recht gebruik maakt, zjj 't dan ook
wat al te overvloedig.
Stel: een leeraar aan zulk eene inrichting is
vatt een streng orthodoxe richting; woont ver
schillende bjjeenkomsten van godsdienstigen aard
bjj, ja houdt daarop wel eens toespraken; zou men
zoo iemand daarom mogen lastig vallen en
ptslaan
Men zij voorzichtig met een weg in te slaan,
die tot allerlei onbillijkheden aanleiding kan geven.
Zoo men de gevoelens der ouders over tal van
vraagpunten wil aannemen als maatstaf voor de
beoordeeling der geschiktheid van leeraren men
rekene er dan op dat men van de eene moeiljjk-
heid in de andere geraken zalen dat de ellende
van een directeur eener burgerschool en van de
leden eener commissie van toezicht niet is te
overzien.
Zjj doen het best zich te bepalen tot de vraag:
doet een leeraar te kort aan de plichten, die als
zoodanig op hem rusten; verricht hjj handelingen
welke in strjjd zijn met de algemeen erkende
begrippen van zedeljjkheid, zóo dat hjj door zjjn
persoon een schaduw werpt op de inrichting
Bij dr Smit vernamen wg omtrent beide punten
de meest gunstige berichtenmen verwjjt hem
alleen dat hjj voor eene bepaalde politieke richting,
voor het algemeen stemrecht jjvert.
Wij hebben het genoegen gehad dr Smit hier
in Middelburg te hooren; en wjj werden juist
getroffen door de kalme wijze, waarop hij de zaken
besprak. Moge hjj elders scherper geweest zjjn,
eilieve is het dan niet meer geoorloofd over de
politieke zaken zijn meening te zeggen, en die
scherp te veroordeelen, waar men vast overtuigd
is, dat men staat voor ingewortelde verkeerdheden,
waarin door zachtheid geene verbetering is te ver
krijgen
Hoevele rijksambtenaren zouden er wel ontslagen
moeten worden, als men allen, die op politiek
gebied wel eens kras zich uitlaten, daarvoor op
die wijze wilde straffen
Wjj herhalen: meent men dat zwg gen beter is,
welnu de gestelde machten kunnen zulk een
persoon verzoeken het openlijk optreden na te
laten en hem een vriendschappeljjken wenk geven.
Dit is door de commissie van toezicht te Apel
doorn en door den inspecteur ook gedaan.
Maar verder mogen zij, dunkt ons, niet gaan
Aan dr Smit dan het oordeel of hij al of
niet in zjjn belang gevolg wil geven aan de
uitgedrukte wenschen.
Maar wij komen in de eerste plaats in deze op
tegen ongeoorloofde pressie en eene ongeoor
loofde macht soverechrjjding.
Afgaande op het beknopte overzicht, onder de
Laatste berichten voorkomende, van de millioenen
speech, door den minister van financiën heden in
de Tweede kamer gehouden, staan wjj voor een
tekort van 25 millioen, en met de buitengewone
uitgaven meegerekend voor een deficit van 53
millioen.
De minister voegt bjj die vermelding dat
leeningen niet noodig zijn, buitengewone opcenten
evenmin en wjj vermoedelijk ook geen vlottende
schuld behoeven te maken.
Buitengewone middelen zullen gevonden moeten
worden. Al weten wjj welke richting de minister
Bloem op financieel gebied op wil, wjj zjjn be
nieuwd welke middelen hjj zal aanwijzen. Wij
begrjjpen ons echter niet, hoe in den tegenwoor-
digen toestand van ons land met een zeer onzekere
toekomst ook voor het leven van het kabinet, de
heer Bloem zich vleien ban met het scheppen van
nieuwe middelen, die bjj de kamers genade zullen
vinden.
De verzekering dat het tekort op den gewonen
dienst door Indische overschotten zal gedekt
worden klinkt als eene droeve parodie op den
toestand van ons kostelijk Insulinde. Moeten wij
nu teren op saldo's als zij er zjjnuit
Indië, dat zoozeer kwijnt en hulp en opbeuring
behoeft?
Minister Bloem schjjnt zelfs met het allerern
stigste den spot te drjjven.
Wjj ontvangen het onderstaande ter opname
in ons blad:
Mijnheer de Redacteur!
U dankzeggende voor uwe heusche toezending
van uw nummer van gisteren, wensch ik thans,
na lezing van wat de heer ds. Verwejj schreef,
publiek te constateeren, dat hjj in gebreke is
gebleven, om de bladzjjde der Confidentie aan te
wjjzen, waar stond, wat hg vertelde, dat ik ge
schreven had.
Dit kon niet anders.
Er staat in heel de Confidentie van zulk een
verklaring geen woord.
Slechts betreur ik het, dat een Bedienaar des
Woords, na zich derwjjs vergalloppeerd te hebben,
den zedeljjken moed bleek ta missen, om goed
rond, goed Zeeuwsch, of laat mg liever zeggen,
naar eisch van eerlgkheid en Christenzin, onbe
wimpeld zpn ongelgk te erkennen.
Om iets heen praten, is nog iets anders dan het
goed praten.
U dankzeggende voor de opneming dezer regelen,
heb ik de eer te zgn,
Uw dw. dn.
De. A. Kitstee.
Amsterdam, 22 September 1887.
Wg herinneren de neringdoenden dat deze maand
voor het laatst in 1887 gegkt en hergkt wordt.
In hun eigen belang is het noodig dat zg zich
vergewissen dat hunne maten en gewichten het
vereisebte merk dragen.
Wg vestigen nogmaals de aandacht onzer lezers
op de tentoonstelling van bloemen, ooft en groen
ten, die Zaterdag, Zondag en Maandag 2426
September te Oostburg van wege de Maatschappij
tot bevordering van ooft- en tuinbouw wordt ge
houden.
Behalve dat men de zekerheid heeft pene zeer
belangrgke verzameling schoone vruchten te zien
het kanton Oostburg heeft voor zgn ooft een
goeden naam en ook de andere tentoongestelde
zaken zeker de moeite van een bezoek ruim
beloonen zullen, is er nog eene reden, die tot het
maken van een reisje naar den overkant aanspoort.
Voor velen is het vierde district van Zeeland
nog een terra incognita wat, wanneer men de
vroegere reisgelegenheid kent, niet te verwonderen
is. In den laatsten tgd is door de tramlgn daarin
groote verbetering gebracht en kan men op eene
aangename en onkostbare wgze de reis maken;
die, wg durven het gerust verzekeren, niet tegen
vallen zal.
Reeds in den afgeloopen zomer maakten velen
uit Walcheren een tochtje daarheen en brachten
op die wgze een zeer genoeglgken dag door.
Een bezoek vooral aan het zoo lieve en eigen
aardige Aardenburg wordt ruimschoots beloond
wie dus bg gelegenheid van die tentoonstelling
in «en der volgende dagen Oostburg bezoekt, hjj
stoome ook even door naar de bekende oude veste,
waaraan zulke historische herinneringen zgn ver
bonden.
Door de loodskweekelingen 2e kl. bg het
Nederlandsch loodswezen te Vlissingen C. Verheul
en M. de Jonge is heden met voldoenden uitslag
examen afgelegd, voor het loodsen van zeeschepen
in de zeegaten van het 6e district.
Benoemd, zooals in een deel der oplaag van
ons vorig nommer werd gemeld, tot burgemeester
van Kruiningen de heer C. der Weduwen en van
Krabbendgke de heer C. C. Welleman.
De Vlissingsche gemeenteraad zal morgen (Za
terdag) te twee uren vergaderen ter benoeming
van een hoofdcommies bg de plaatselijke belastingen
en ter behandeling van de volgende punten ver
zoek om eervol ontslag van mej. J. A. Koene, als
kweekelinge bg het onderwgs in de nuttige
handwerken, en verder van de volgende voorstellen:
tot het nemen van een besluit inzake de benoe
ming van commiezen bg de plaatselgke belastingen;
inzake verzoek van de Maatschappij tot exploitatie
van gronden tot het mogen beplanten van duin
bg het badhotelals voren tot het weghalen van
zand van de gemeente, tot demping der gracht
van het voormalig Fort de Nolle; tot goedkeuring
eener acte van ruiling met bovengenoemde maat-
schappgtot afwgzende beschikking op het verzoek
van I. F. Schoolmeester, om grond in koop, nu
in erfpacht aan de Ballastkadeinzake verzoek
van H. J. van der Meer, om grond in koop aan
het Oostelgk Kogelpark voor de stichting eener
bergplaats voor petroleum idem van P. van Beers,
tot aankoop van grond bg de voormalige Duin
poort idem van D. Polderman, aan de Aagje
Dekenstraat en tot het geven van een naam aan
den zoogenaaraden militairen weg, bg de Aagje
Dekenstraat.
Nadat de gemeente Bruinisse nu ruim 9 jaren
zonder eigen geneeskundige is en er in de laatste
4 jaren geen subsidie meer voor zulk een titularis
op de gemeente-begrooting werd uitgetrokken,
waaraan het hoogst waarschgnlijk te wgten is,
dat een bekwaam arts van zgn voornemen om
zich daar te vestigen afzag, circuleerde aldaar
dezer dagen een adres aan den gemeenteraad met
beleefd verzoek om gemelden post weêr op de
begrooting voor 1888 te willen brengen.
Al is het een feit dat, voor eene bloeiende
gemeente, wat Bruinisse, met ruim 2200 zielen,
terecht genoemd mag worden, bg een uitgeloofde
subsidie van 1000 plus minstens 300 voor
de verschillende armenpractgken, zich vroeger
geen enkele art» aanmeldde, is het toch bjj de
groote behoefte die daaraan bestaat niet te ver
antwoorden om in dien toestand op den duur
te blgven berusten.
De rede, waarmede gisteren den heer mr E. J.
J. B. Cremers, door den koning benoemd tot
voorzitter der 'Jweede kamer voor het tegen
woordig zittingjaar, zgne betrekking aanvaardde,
luidt in haar geheel als' volgt
„Mgne heeren Wederom werd ik op uwe ver-
eerende voordracht door den koning geroepen
uwe gewichtige werkzaamheden te leiden, gewichtig
meer dan gewoonlgk nog, omdat zg wellicht een
hoog balangrijk tijdperk van de staatkundige ge
schiedenis van ons vaderland zullen afsluiten.
De volksvertegenwoordiging, gelgk die sinds
1348 is saamgesteld, kon sedert geruimen tgd den
wensch naar hervorming niet meer bevredigen.
De misnoegdheid nam toe onder den indruk van
den min gunstigen economischen toestand. De
meening, dat de samenstelling der kamer van alles
de schuld droeg, vond meer en meer ingang en
paarde zich aan het biligk verlangen tot uitbrei
ding van het kiesrecht. Zelfs velen die overtuigd
waren dat de oorzaak van het kwaad lag in te
groote verdeeldheid der partgen en in het verschil
van inzicht bg die partgen zelf, die meenden dat
de kamer dus slechts een getrouw beeld des lands
teruggaf, en eene op andere grondslagen gekozen
kamer hetzelfde beeld zou afspiegelen, begrepen
toch, dat de toestand onhoudbaar werd, en het
oude kiesstelsel onherroepelgk veroordeeld was,
de band tusschen belastingstelsel en kiesrecht
moest worden verbroken eD in het algemeen meer
vrjjheid aan den gewonen wetgever moest worden
gelaten. En zoo kwam in den loop van den zomer,
tegen veler verwachting in, de grondwetsherzie
ning in eerste lezing tot Btand.
Zal zg ook bg tweede lezing in haar geheel
worden aangenomen? Het is niet doenlgk
en het zou mg ook van deze plaats niet passen
op die vraag een beslist antwoord te geven. Ik
weet, dat bg velen uwer gewichtige bezwaren
bestaan. Ik betwgfel zelfs of iemand onzer met
hetgeen voorloopig is vastgesteld, volkomen be
vredigd is. Maar ik weet ook, dat de meesten
uwer ook nu tot eenige opoffering van eigen
inzicht bereid zullen worden bevonden. Laten
wg dan met nog meer ernst de vorige voorstellen
overwegen. Laten wg daarbg nagaan, welke
nadeelige gevolgen zoowel bjj verwerping als bg
aanneming daarvan te vreezen zgn. Laten wg
daarbg zorgvuldig onderzoeken, of wat in strgd
met onze inzichten is aangenomen, niet meer dan
opgewogen wordt door de vastgestelde verbeterin
gen, en als de vereischte meerderheid in de beide
kamers tot de overtuiging mocht komen, dat het
min goede wordt overtroffen, en als ten laatste
de ®p den breeder grondslag gekozen kamer meer
tot heil des volks zal mogen tot stand brengen,
dan zullen wg allen, ook zg die niet hier zullen
terugkeeren en die wg opreehtelgk zullen betreuren,
naar ik hoop en vertrouw het bewustzgn in zich
omdragen, dat wg, zoolang het dag was, naar one
best weten, met gver en toewgding 's lands zaken
hebben behartigd, Terwgl ik den hooggeachten
nestor dank betuig voor zgne vriendschappelgke
en hartelgke woorden, verklaar ik bet voorzit
terschap der tweede kamer te hebben aanvaard."
Deze rede werd toegejuicht, evenals te voren
de gelukwensch, waarmee de heer Yan der Sckrieck,
tgdelgk voorzitter, den heer Cremers begroette.
Onder de weder bg de kamer ingekomen wets
ontwerpen behooren ook die, houdende bepalingen
ter bevordering van de Zondagsrust en tot rege
ling van het notarisambt.
De regeering heeft van eene combinatie van
Nederlanasche gegadigden eene aanbieding ont
vangen, om nopens de sluiting van een onder-
handsch contract voor de uitoefening der pakket
vaart in den Indischen Archipel met de regeering
te onderhandelen. Omtrent deze aanbieding is de
Nederlandsche regeering met de Indische in
overleg getreden.
Benoemd tot officier der orde van de Eiken-
kroon de heer C. A. Steger, directeur der steno-
graphische inrichting bg de staten-generaal.
Te Amsterdam bestaat het plan 19 en 21 Oct.
n het Grand Theatre van Van Lier de Manfred
van Byron-Schumann te doen opvoeren, onder
medewerking van Ernst Possart en een koor van
60 personen.
De oproeping aan heeren en dames dilettanten
daar ter stede is onderteekend door den heer
Röntgen, die het muzikale gedeelte leiden zal»
e» twee bestuursleden van toonkunst,
W-V
