N° 215.
130® Jaargang;
1887
Dinsdag
13 September.
Middelburg 12 September.
Dit blad verschijnt dagelijks,'
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per 3/m, franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 Cent.
Advertentien 20 Cent per regel.
Geboorte-, Trouw-, Doodberichten, enz.: van 1-7 regels /1-.60
iedere regel meer f 0.20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Openbare slachthuizen in kleine gemeenten.
in den Schouwburg.
Qt bet bistQriaob juist ban zp <fot in sulke
MIDDELR11RGSCHE COURANT.
Agenten teVlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon te Goes: A. A. W. Bolland, te Krainingen: P. van der Peul, te Zierikzee: A. C.DEMoou,teTholen: W. A. van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen:L. van Wijck.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dattbe Cïe., John F. Jones, opvolger.
»Er zijn naar onze gedachte weinig onder
werpen, die uit het oogpunt van reinheid en
openbare orde in ons vaderland meer de aandacht
verdienen, dan dat van het dooden der voor
's menschen voeding bestemde dieren."
Mr. IV. It. Boer, Slagthuisen, Schat der
Gezondheid, 2e jaargang 1859.
Sinds mr. Boer bovenaangehaalde woorden
schreef, zijn 28 jaar verloopen en op twee uit
zonderingen na (Amsterdam en Rotterdam) is
aan de oprichting van openbare slachthuizen of
abattoirs in Nederland nog geen uitvoering ge
geven. Wel werden in enkele groote plaatsen
pogingen daartoe aangewend, die van veel ernst
en goeden wil getuigden, doch men kwam niet
verder dan tot commissie rapporten en deskundige
adviezen. Vermoedelijk zal deze, voor alle plaatsen
gewichtige aangelegenheid nog wel langen tjjd
ir£ raste blijven, tenzjj zich meerdere gevallen
voordoen, als in den jongsten tijd in Middelburg»
waarbjj het groote nut van eene dergelijke in
richting zoozeer in het oog springt.
De geschiedenis der stedelijke slachthuizen in
ons vaderland dagteekent reeds van meer dan
70 jaren en het zjjn juist 3 kleinere plaatsen, die
het eerst zoodanige inrichtingen hebben tot stand
gebracht.
In 1826 werd te Maastricht een stedelijk slacht
huis opgericht, bestaande uit twee slachtlokalen»
gescheiden door het bureau der keurmeesters-
Lange hellende vlakken vloeit water en vuil naar
een groot afvoerkanaal, (lat zich in de Jeeker
ontlast, terwijl voor geregelde doorspoeling het
water door middel van een sluis kan opgestuwd
worden.
Volgens gemeenteverordening van 1856 mag
nergens buiten het slachthuis in de stad geslacht
worden. De slachters zorgen voor behoorlijke
reinhouding der lokalen onder toezicht der politie.
Voor het slachten bestaat een zeer laag tarief.
Venlo heeft sedert 1837 zjjn gemeente-abattoir,
gelegen aan het uiteinde der stad met een snel-
stroomende beek in de lengte van het gebouw, die
water en vuil naar de Maas afvoert. Bjj deze
inrichting behooren een vetsmelterjj, een bergplaats
voor mest en een kleine stalling, alsmede woning
van den keurmeester. Erjbestaat geen slachttarief,
doch er wordt keurgeld geheven voor het slacht
vee en voor het vleesch dat wordt ingevoerd.
Vóór dat het ingevoerd Vleesch naar den winkel
in de stad wordt gebracht, moet het in de lokalen
gekeurd worden.
Hoewel niet verplichtend maken bjjna alle
slachters van deze instelling gebruik.
Sedert 1852 bestaat te 's Hertogenbosch een
algemeen slachthuis, dat in 't begin, door de tegen
Wjj zullen over de Jóan Wout er sz niet uit
weiden.
Wat nut zou het ook hebben?
Het is een stuk van onden datum, en algemeen
bekend. Bjj nationale feestelijkheden is het nog
al eens op de planken gebrachtrederjjkerskamers
hebben het bjjna alle gespeeld, maar overigens
is het geen stuk meer van den dag.
Toch dient gezegd dat, al heeft Schimmel na
dit nog vele andere stukken geschreven, niet
een, maar wjj meenen, zooveel belangstelling op
gewekt, zooveel succes gehad heeft als zjjn Joan
Woutersz. Er worden daarin dan ook heel wat
woorden geofferd op het altaar der vaderlandsliefde^
het licht der verheerljjking wordt over onzen
Willem den Zwjjger ruimschoots ontstoken. Meer
engel dan mensch wordt hjj geschilderd. En
tegenover hem wordt het gedrag zjjnef vjjanden
zoo donker mogeljjk gekleurd; en in den vader
van Joan met opzet een menscheljjk monster ge-
teekend, op de grens van het natuurljjke af, om
ook weer in diens bekeeriDg een lauwer te meer
te vlechten rond de slapen van den vader des
Vaderlands.
Door de kracht der vergevensgezindheid en
grootmoedigheid werd Don Aionzo de la Cerda
tot bewondering en waardeering van den prins
gedreven.
werking der slachters, met veel moeielijkheden
had te kampen. Bjj de oprichting werd een ver
ordening vastgesteld, die bepaalde, dat binnen de
gemeente uitsluitend in het algemeen slacht
huis zon moeten worden geslacht.
Hiertegen kwam een der slachters in verzet en
bjj de daarop gevolgde procedure, die alle stadia
heeft doorloopen, werd het gemeentebestuur door
den Hoogen Raad, bij arrest van 15 Mei 1855, in
het ongelijk gesteld. De inrichting verkeerde
daarop enkele jaren in kwijnenden toestand, doch
door den invloed van verschillende personen en
instellingen, werd het verzet der slachters over
wonnen en thans wordt bjjna zonder uitzondering
(behalve door de varkensslachters) het vee aldaar
afgemaakt. Naar het oordeel van deskundigen
voldeed de inrichting geheel aan den eiscb. Het
slachttarief is zeer laag.
Het goede voorbeeld, door deze drie plaatsen
gegeven, heeft, zooals wij reeds opmerkten, weinig
navolging kunnen vindenvele jaren zijn sedert
dien tijd verloopen, de inrichtingen mogen ver
ouderd zjjn en niet meer voldoen aan de eischen,
die men thans kan en moet stellen dit staat
vast dat aan hen de eer toekomt van in Neder
land het eerst een oplossing te hebben gegeven
aan een hoogst belangrijk sanitair vraagstuk.
Omtrent de kosten van oprichting en exploitatie
dezer drie slachthuizen zjjn mjj geene andere
bijzonderheden bekend, dan dat te 's Hertogen
bosch een klein saldo wordt verkregen, doch zelfs
wanneer de financieele uitkomsten niet bevredigend
kunnen zijn, dan zullen de groote voordeelen, die
dergeljjke inrichtingen voor alle gemeenten moeten
opleveren, daartegen ver opwegen.
Het groote nut, dat door de oprichting van een
goed abattoir wordt verkregen, zal door niemand
in twijfel worden getrokken, vooral wanneer men
denkt aan de voordeelen, welke daaruit onmid-/
deljjk voortvloeien en die kunnen worden sa
mengevat in de volgende hoofdpunten:
lo. De verontreiniging (infectie) van bodem,
water en lucht door den afval uit de bestaande
slachtplaatsen in verschillende deelen der stad,
Wordt voorkomen.
2o. De keuring van slachtvee en vleesch zal
kunnen geschieden op eene wjjze, die voldoenden
Waarborg voor de verbruikers oplevert.
3o. Het vervoer van vee door de straten kan
geheel vervallen, waardoor de publieke veiligheid
zou winnen.
Het zon ons te ver voeren, wanneer wij deze
stellingen hier nader wilden uitwerken; vermoede-
ljjk behoeven ze dan ook geen verder betoog,
alleen zjj aangemerkt dat bjj eventueele oprich
ting van gemeentewege van een abbattoir
deugdeljjke bepalingen moeten worden vastgesteld
omtrent de werking daarvan.
In de eerste plaats zal nergens daar buiten in
de gemeente mogen geslacht worden; ten tweede
In het 2e verslag dér Vereenigikg tol lévordering der
volksgezondheid te Maastricht wordt gewezen op den onvol-
doenden toestand van het slachthuis en ernstig aangedrongen
Op afdoende verbeteringen.
benarde tjjden als de prins beleefde zoo'n boven-
menscheljjke genade kon verleend worden aan een
schandelijk verrader als die Dón Aionzo, sullen
wjj niet overwegen. Het ideale dient ook een
schrjjver om aan zjjne figuren en tooneelen meer
effect bjj te brengen,
En op effect heeft Schimmel in zjjn Joan Wou
tersz ruimschoots gespeculeerd; maar de directie
Tan Lier vond dat er zelfs nog wel iets bjj kon
en veranderde zeker niet met toestemming
van den schrjjver den titel in Joan Woutersz
of Alles voor het Vaderland.
Zoo'n of doet opgang en lokt hen, die het stuk
niet mochten kennen.
De opvoering viel in vele opzichten te prijzen.
De regie woekerde met de beschikbare middelen;
zulke stukken zjjn voor haar op een klein tooneel
met weinig, en dan nog altjjd ongedresseerde
figuranten lastige patiënten; hen in een goed
kleed te steken kost veel zorg en moeite. Men
mag op dit punt niet al te veeleischend zjjn:
maar daarom lokken ons stukken, eenvoudiger
van opzet en kalmer van toon, meer aan.
De heer Potharst had een rol naar zjjn hart.
Eens koos bjj den Joan Woutersz voor zjjn bene
fice voorstelling en overvloedig gelauwerd keerde
hjj dien avond huiswaarts. Geen wonder, dunkt
ons. Met vuur, met toenemende opgewondenheid,
met kracht maar ook met teederheid tegenover
Maria Ruichaver en zjjn vader, als hjj dien be-
k^re» wil en vaa sp fcijjderiiefde overtuigem i
zal het slachtvee vóór de slachting en het vleesch
daarvan vóór het de inrichting verlaat door een
aangewezen deskundige moeten worden gekeurd.
Dezelfde bepaling geldt ook voor al het vleesch,
dat van buiten wordt ingevoerd. De verkoopers
daarvan zijn op boete verplicht, zich naar het
abattoir te begeven en hun voorraad daar ter
keuring aan te bieden. Yerder moet de geheels
inrichting dag en nacht onder behoorljjk toezicht
staan en in de gemeente zelf scherp worden ge
waakt tegen overtredingen en misbruiken.
Het bouwterrein kieze men zoo mogelijk buiten
of aan den zoom der gemeente; voor Middelburg
zou misschien de Volderjjlaagte in aanmerking
kunnen komen.
Op deze wjjze en met genoemde voorzorgen zou,
naar mjjne meening, eene inrichting tot stand
kunnen worden gebracht, die aan alle eischen der
hygiëne en der veiligheid voldoet.
Doch daarbij zou met recht de vraag kunnen
rijzen of de geldelijke offers, die eene dergeljjke
instelling zonden vorderen, wel in evenredigheid
zullen zijn met de voordeelen, welke men zou ver
kregen.
Om op deze vraag een beslist antwoord te geven
zou men moeten kunnen wjjzen op bestaande in
richtingen van dien aard en deze zijn in ons land
helaas niet genoegzaam te vinden. In het bui
tenland en vooral in Duitschland heeft men
echter het groote nut van openbare slachthui
zen ingezienen vele kleine plaatsen mogen
zich sedert den laatsten tjjd verheugen in het
bezit van abattoirs, die in meerdere of mindere
mate voldoen aan de eischen, welke billijkerwijze
daarvoor gesteld kunnen worden en waardoor de
bevolking een zekeren waarborg kan vinden voor
het verkrijgen van voor de gezondheid onschade-
Ijjk vleesch.
Van eenige dier plaatsen bezitten wij genoeg
zame gegevens om met grond beoordeeld en van
toepassing gebracht te kunnen worden. Wij wil
len deze zoo beknopt mogeljjk hier mededeelen
en daarna in vergeljjking brengen met Middel-
burgsche toestanden. J. v. 't S,
De Staatscourant bevat het programma voor de
opening van de vergadering der staten-generaal
op Maandag den l9en September.
Het programma is geheel overeenkomstig alle
vorige.
Met genoegen merkten wij er uit op, dat Z. M-
de koning zelf de vergadering openen zal.
De heer mr. M. J. Pijnappel heeft zijn herbe
noeming tot lid der eerste kamer niet aanvaard
„omdat," naar hij aan het Iihld. mededeelt, ,,hjj
bij de tweede lezing noch vóór de additionneele
artikelen zou kunnen stemmen zonder zjjn eigen
overtuiging geweld aan te doen, noch daar tegen,
zonder in strijd te handelen met de gebleken
zienswjjze van de meerderheid der provinciale
staten,"
De heer L. A. H. Jansen, officier van gezondheid
te Njjmegen, wordt naar Vlissingen overgeplaatst.
vervulde hij die zware rol. Het Wees mijn rechter,
iiiees mijn rader, een van de schoonste en dich-
terljjkste ontboezemingen uit het stuk, kwam bjj
hem tot zijn volle recht en deed hem uitbundige
toejuichingen verwerven, waaraan het hem trouwens
den ganschen avond niet ontbrak. Naast
hem plaatsen wjj den heer Heseelink als Wil
lem, prins van Oranje, die waardig en ernstig
deze sympathieke rol vervulde. Beiden staken bjj
velen hunner medespelers gunstig af door de dui-
deljjkheid, waarmee zjj spraken. Zoo o. a. was
Dirlc Sonoi nu en dan onverstaanbaar, wat jam
mer was voor den heer Kok, die overigens ditmaal,
evenals meestal, niet onverdiensteljjk speelde.
Zelfs van den heer Veltman misten wjj veel woor
den 5 een gevolg waarschjjnljjk van het geheim
zinnige der persoonljjkheid van Don Alonso de la
Cerda, die hem vaak ter zij deed spreken. Deze
onaangename figuur werd, wat houding eh spel
betreft, goed weergegeven j alleen maakte het
afscheid van zjjn zoon bjj de stervenso ene een
zonderlingen indruk. Het herhaalde en overdre
ven handdrukken, waarmee dit gepaard ging, wekte
het vermoeden of Don Aionzo, als kroon op zijn
werk, den dood van zjjn zoon somB wilde ver
haasten, door hem flink heen en weer te schudden.
Een hjj zon der woord van hulde zjj den heer
Van Hilten gebracht die het kleine rolletje van
Cornelis Dirkszoon, admiraal, zoo uitstekend ver
vulde. Trouwens, het publiek deed hem dit vol-
dowde Wjjken j en wjj hadden yan dezen veteraan
Na het bedanken van den heer P. Luteiju is
tot wethouder en ambtenaar van den burgerljjken
stand der gemeente Nisse gekozen de heer W. L.
Hirdes WjLz.
De voordracht voor de betrekking van ont
vanger-griffier van den polder de Vierbannen van
Duiveland is in alphabetische volgorde samenge
steld uit de heeren jhr. mr. J. W. D.Schuurbeque
Boeije te Zierikzee J- J. Romeijn te Ouwerkerk
en C. van der Vliet Dz. te Zierikzee.
Zooals reeds in 't kort door ons werd gemeld j
is te Stavenisse de heer M. van Luyk gekozen
tot lid van den gemeenteraad, ter voorziening in
de vacature, ontstaan door het op 1 Sept. 11.
periodiek aftreden van den heer J. de Rijke Jr.,
wethouder. Er waren ingeleverd 70 biljetten,
waarvan 1 blanco. Het aantal kiezers bedraagt
76. De heer M. van Luyk verkreeg 35 stemmen,
terwijl de heer J. de Rijke er 34 op zich vereenigde.
Bjj de vorige verkiezing verkreeg de heer Van
Luyk 36 stemmen, en de heer De Rjjke eveneens
34, doch men herinnere zich, dat er toen abu-
sieveljjk ëen biljet ten name van M. Luik (een
dusdanig persoon woont iu die gemeente) toebe
deeld was aan M. van Luyk, redenen waarom
door gedep. staten van Zeeland vernietiging dier
verkiezing en tevens eene nieuwe bevolen werd.
Volgens schrjjven uit de residentie aan de
Zioolsche Courant is (tot burgemeester van Den
Haag aan den koning voorgedragen mr. W. K.
baron van Dedem, afgevaardigde ter Tweede
kamer voor Hoorn.
De uitkomst der statistiek over 1886 tea
opzichte vau de handelsbeweging in het algemeen
geven de volgende cijfers aan i
Algemeene invoer 11.579,166.228 kilogram
invoer tot verbruik 1.102.693.328, algemeene
uitvoer 6.046.068.494 kilogram, uitvoer uit het
vrjje verkeer ƒ949.245.799, doorvoer zonder over*
lading 1.793.406.179 kilogram.
Uit de cijfers over 1866 vergeleken met die
over 1885 bljjkt, dat de algemeene invoer
verminderd met ruim 0 23 pet., de algemeens
uitvoer met ruim 1.13 pet., de doorvoer zonder
overlading met bjjna 6.14 pet., terwijl de invoef
tot verbruik is vermeerderd met bjjna 1.03 pet4,
de uitvoer uit het vrije verkeer met ruim 6.53
pet., en de doorvoer met overlading met ruim
16,58 pet.
De minister van oorlog moet besloten hebbeü
voorloopig nog geen 3jarige paarden voor hef
leger aan te schaffen. Zooals bekend is, bestond
hiertoe het voornemen en waren het vorig jaar
reeds gelden op de begrooting toegestaan.
Van de pupillenschool te Nieuwersliiis zullen
11 Oct. a. s. 18 jongelingen naar het instr.-bat»
te Kampen vertrekken voor verdere opleiding.
Prof. C. A. Pekelharing en dr Winkier zij tl
Vrijdag op de terugreis uit tndië per Stoomboot
Prinses Amalia te Marseille aangekomen, en van
in die rol ook niet anders verwacht.
Mevrouw Ellenberger had in Maria llnichavergOBïl
rol om te schitteren. Veelal hadden wij wat meer
gloed, meer warmte in haar spel gewenscht, vooral
in het derde tafereel tegenover den prins en Joaii.
Over het geheel scheen zjj ons dien avond niet
bijzonder gedisponeerd. Mej. Grader deed haar
best; voor de rol van Charlotte van Bourlon is
zij wat al te kinderljjk. Maar bjj een gesplitst
gezelschap, als dat van den heer Van Lier, valt
het moeiljjk altijd de juiste personen te kiezen.
En bjj welk gezelschap vindt men het volmaakte?
De schouwburg was wel niet stampvol, zooals
wjj gedacht hadden, maar zjj was zeer goed bezet.
In parterre en loges waren nog plaatsen open,
Wjj willen hopen, dat de heer Van Lier oh® dit
seizoen niet verder vergeten zal de kennismaking
met de verschillende (afdeelingen van zjjn gezel
schap, telken male met Middelburgsche én Zierik-
zeese'ne kermis, doet het velen betreuren dat wjj
den ganschen winter het niet meer terugzien.
Alleen voor Middelburg uit Amsterdam te komen
is, wjj weten het, onmogelijkmaar wellicht valt,
bp een tournee die gemaakt wordt, Zeeland s hoofd
stad erbij te nemen.
En dan bevelen wij ons ook vooral aan voor de
kennismaking met stukken van het n i e u we
repertoire.
